Giáo trình Thiết bị tàu thủy

y 
quanh truïc ngang boá trí ngay döôùi chaân caàn. Heä thoáng naøy theo qui ñònh ghi trong Coâng öôùc 
quoác teá 1960 vaø sau ñoù chæ ñöôïc pheùp duøng cho xuoàng cöùu sinh khoái löôïng baûn thaân ñeán 
2300kg. 
Trong nhoùm laøm vieäc theo nguyeân taéc nghieâng mình haï xuoàng chuùng ta coù theå phaân bieät 
ba caáu hình thaân caàn khaùc nhau: thaân thaúng, thaân hình löôõi lieàm (sickle form) vaø thaân hình chöõ 
S. 
242 Chöông 6 
Hình 6.18 Caàn laéc 
Heä thoáng goàm 2 caàn thaúng, boá trí xa nhau, khoaûng caùch giöõa hai caàn daøi hôn chieàu daøi 
xuoàng. Heä thoáng naøy nhieàu khoâng gian treân taøu coù nhieàu giaù ñôõ xuoàng. Baûn thaân xuoàng töïa 
treân goái, keâ treân boong. Ba caáu hình tieâu bieåu nhoùm thaân thaúng cuøng caùch boá trí cuûa chuùng giôùi 
thieäu taïi hình 6.18. 
Thaân caàn hình löôõi lieàm nhôø coù ñoä cong loõm phía trong neân coù theå ñeå xuoàng töïa leân thaân 
qua goái keâ. Hình aûnh thaân caàn gioáng löôõi lieàm cuøng xuoàng trong noù giôùi thieäu taïi hình 6.19. 
Bieán töôùng caàn löôõi lieàm sang hình chöõ S trình baøy taïi hình 6.20. 
Hình 6.19 Caàn löôõi lieàm Hình 6.20 Thaân chöõ S 
Ngöôøi ta coá gaéng boá trí heä thoáng ñôõ xuoàng chæ do moät caàn ñaûm traùch vaø moâ hình naøy 
ñaõ thaønh coâng treân moät soá taøu, hình 6.21. 
THIEÁT BÒ CÖÙU SINH 243 
Hình 6.21 Giaù ñôõ moät caàn 
Giaù ñôõ xuoàng, haï xuoàng nhôø troïng löôïng baûn thaân cuûa thaân caàn cuøng xuoàng raát phoå 
bieán treân taøu. Giaù ñôõ naøy duøng cho moïi kieåu, côõ xuoàng. Thieát bò naêng löôïng ñeå haï xuoàng cho heä 
thoáng naøy raát nhoû neáu so vôùi heä thoáng ñaõ nhaéc treân kia nhôø taän duïng löïc huùt traùi ñaát vôùi caàn, 
xuoàng. Tính troäi cuûa heä thoáng coøn ôû choã, thôøi gian haï xuoàng raát ngaén. Caùch laøm vieäc chung 
cho nhoùm naøy laø, caàn ñôõ xuoàng nhôø troïng löïc töø chính mình seõ tröôït theo ñöôøng tröôït ngaén xaùc 
ñònh tröôùc vaø töï ñoå ñeå xuoàng ra maïn vaø sau ñoù nhaû daây haï xuoàng xuoáng nöôùc. Caùch laøm vieäc 
naøy theå hieän roõ taïi hình minh hoïa, hình 6.22 vaø hình 6.23. Treân hình 6.22 caàn 1 cuøng moùc söøng 
2 treo xuoàng 3 treân giaù. Xuoàng töïa vaøo taám keâ 9, coøn daây buoäc 4 giöõ xuoàng coá ñònh vôùi heä 
thoáng. Khi nhaû haõm daây, caùc con laên 5 cuøng caû cuïm naøy tröôït theo ñöôøng tröôït ñònh hình 6, xoâ 
ra maïn. Caàn seõ töï ñoå khi ñeán choã gaõy treân ñöôøng tröôït 6, nhôø vaäy xuoàng ra xa khoûi maïn ñeå 
xuoáng nöôùc moät caùch thoaûi maùi vaø an toaøn. Hình 6.23 trình baøy nguyeân lyù laøm vieäc cuûa giaù ñôõ 
töông töï, ñieåm khaùc naèm ôû choã, con laên khoâng cuøng laên theo moät quõi ñaïo. 
244 Chöông 6 
Hình 6.22 Hình 6.23 
Nhoùm tieáp theo, veà hình thöùc gioáng nhoùm löôõi lieàm ñaõ ñeà caäp song hoaït ñoäng nhôø söû 
duïng troïng löïc baûn thaân. Nhöõng phöông aùn töï ñoå baèng ñoäng taùc xoay quanh truïc ngang boá trí 
döôùi chaân caàn trình baøy taïi caùc hình 6.24, 6.25 theå hieän caùch laøm vieäc cuûa heä thoáng naøy. 
Hình 6.24 
THIEÁT BÒ CÖÙU SINH 245 
Hình 6.25 Hình 6.26 
Trong thöïc teá saûn xuaát ngöôøi ta ñaõ keát hôïp caùch laøm vieäc hai nhoùm keå sau ñeå laøm ra heä 
thoáng hoãn hôïp. Theo caùch laøm naøy tröôùc khi töï xoay quanh truïc ngang döôùi chaân ñeå laøm ñoäng 
taùc ñoå mình caàn cuøng xuoàng tröôït theo maùng tröôït ñaõ ñònh, hình 6.26, 6.27, 6.28. 
Hình 6.28 
Hình 6.27 
Hình aûnh giaù ñôõ xuoàng, xuoàng cöùu sinh voû composite cuøng caùc thieát bò treân ñoù trang bò 
treân taøu vaän taûi ñöôïc chuïp vaø in laïi taïi hình 6.29. 
Hình 6.29 Xuoàng cöùu sinh 
1- tôøi naâng haï, 2- troáng tôøi, 3 –giaù ñôõ, 
4 ,9,10– puly giöõa, 5, 6 – puly treân. 
246 Chöông 6 
Taøu daàu, taøu chôû container, taøu haøng khoâ ngaøy nay thöôøng trang bò thieát bò ñôõ xuoàng vaø 
haï xuoàng phía laùi. Thay vì boá trí hai xuoàng ñuû ñoä lôùn hai beân maïn nhö tröôùc ñaây, ngaøy nay nhôø 
cô caáu naøy ngöôøi ta chæ boá trí moät xuoàng ñuû choã cho 100% ngöôøi laøm vieäc treân taøu cuøng thieát 
bò naâng haï phía laùi. Thieát bò daïng naøy giôùi thieäu taïi hình 6.29a. 
 Hình 6.29a Xuoàng cöùu sinh söùc chôû 20 ngöôøi vaø caåu xuoàng treân taøu chôû container 
Tính toaùn, thieát keá caàn quay 
Caàn quay ñöôïc boá trí gaàn maïn, coù taàm vöôn ñuû ñeå naâng xuoàng naèm treân caùc goái treân 
boong vaø xoay caàn ñöa ra maïn chuaån bò haï xuoáng. Heä thoáng naâng vaø haï xuoàng naøy phaûi ñaùp 
öùng ñuû caùc yeâu caàu neâu phaàn tröôùc. Ñeå ñaûm baûo ñieàu ñoù caàn thieát ñaët caàn taïi vò trí thích hôïp 
vaø thoûa maõn nhöõng yeâu caàu beàn keát caáu. 
Chieàu cao H0 tính töø saøn boong ñeán ñaàu caàn tính theo coâng thöùc sau: 
H0 = Hbt + h + h1 + h2 + h3 (a) 
Trong ñoù Hbt – chieàu cao maïn xuoàng, h – chieàu cao töø goái xoay caàn ñeán moùc. Caùc giaù trò 
h tính theo kinh nghieäm: h1 = 0,1 – 0,2 (m); h3 = 0,3 (m). 
Coù theå nhaän h2 + h3 = 0,8 – 1,2 (m) 
Taàm vöôn caàn: 
"cos
1
1ll # (b) 
THIEÁT BÒ CÖÙU SINH 247 
trong ñoù l1 = Bbt/2 $ a + b +c1. 
Khoaûng caùch c1 giöõa maïn taøu vaø maïn xuoàng ñaõ xuoáng nöôùc neân nhaän baèng 250mm 
hoaëc hôn. Goùc " = 15 - 20!. 
Khoaûng caùch giöõa hai coät neân nhaän theo caùch laøm sau: 
L % c + l/2. (c) 
Hình 6.30 
Löïc caêng daây T tính theo höôùng daãn taïi phaàn baøn veà maùy naâng haï. 
Giaù trò T luùc naâng xuoàng: & '
1
1
2 (
(
)#
n
n
f
k
kkP
T (d) 
Giaù trò T luùc haï xuoàng: & '1
1
2 (
(
)#
n
f
kk
kP
T 
 (e) 
Trong ñoù Pf/2 – troïng taûi tính cho moät caàn, k = 1 + *. 
Taûi Pf tính theo coâng thöùc thöïc teá: 
& ' 2115,02 qqqmP
a
X
P
g
f +++,,
-
.
//
0
1
+# (f) 
trong ñoù: 
Xg – hoaønh ñoä troïng taâm xuoàng traïng thaùi ñaày taûi (P1 + qm), tính töø maët caét giöõa, (m) 
a tính theo coâng thöùc ISO khuyeán caùo: a = 0,86L –0,30 (m) 
P1 - troïng löôïng xuoàng cuøng thieát bò, (kG) 
q - troïng löôïng moät khaùch vaø m – soá ngöôøi treân xuoàng 
q1 – troïng löôïng caù puly cuøng thieát bò lieân quan, (kG) 
248 Chöông 6 
q2 – troïng löôïng caùc thanh tröôït, (kG) 
Löïc T1 tính cho tröôøng hôïp naâng vaø haï xuoàng seõ laø: 
T1 = Tkn luùc leân vaø T1 = T/kn khi haï. (g) 
Thuû tuïc tính aùp duïng cho hai tröôøng hôïp ñaëc tröng: 1) naâng xuoàng vaø 2) baét ñaàu haï 
xuoàng. Sô ñoà tính trình baøy taïi hình 6.31, trong ñoù 6.31a giaønh cho tröôøng hôïp naâng xuoàng, 
6.31b tröôøng hôïp coøn laïi. 
Hình 6.31 
Momen uoán tính taïi goái (1) treân: 
& ' & ' 2211 sincossincos
2
TbRabaWhl
P
M
f (++++# 2222 (h) 
trong ñoù 2 - goùc nghieâng ngang tính toaùn, 15!. 
Löïc doïc truïc R3: 
3"2 sincoscos
2
3 TRW
P
R
f ++,,
-
.
//
0
1
+# (i) 
Keát quaû pheùp tính tröôøng hôïp sau theo caùch töông töï: 
& ' & 2222 sincossincos
2
11 baWhl
P
M
f +++# ' (j) 
Löïc doïc truïc R3: 
2cos
2
3 ,,
-
.
//
0
1
+# W
P
R
f (k) 
töø ñoù: 
A
R
Z
M 3+#4 (l) 
THIEÁT BÒ CÖÙU SINH 249 
vôùi Z – moâ ñun choáng uoán maët caét caàn, A – dieän tích maët caét. 
Coâng thöùc kinh nghieäm sau ñaây giuùp xaùc ñònh ñöôøng kính caàn theùp reøn: 
& '3 427 lhLBHd +)# , (mm) (m) 
trong ñoù L, B, H kích thöôùc chính xuoàng, (mm); h vaø l tính baèng (m). 
Neáu söû duïng theùp oáng ñöôøng kính trong Di, ñöôøng kính ngoaøi Do ñeå laøm caàn, töø coâng 
thöùc tính d töông ñöông tieán haønh caùc böôùc sau: 
3
4
4
0
44
3
1
;
(
#
(
#
k
k
dD
D
DD
d
o
io (n) 
vôùi k = D0/Di. 
o
io
D
DD
dZ
44
3 1,01,0
(
## (o) 
Kích thöôùc chuaån nhöõng caàn quay, hình 6.32, ñöôïc giôùi thieäu taïi baûng sau ñaây. 
Hình 6.32 Kích thöôùc chính caàn quay 
 Baûng 6.3 
Kieåu A B C D 
350 2000 1200 800 240 
700 
5000 
60 
200 
200 
400 3200 1600 1200 - 
Keát caáu tieâu bieåu caàn caåu xuoàng kieåu ñang ñeà caäp trình baøy taïi hình 6.33. 
Kieåm tra oån ñònh keát caáu caàn 
Nhö ñaõ ñeà caäp taïi chöông tröôùc, oån ñònh caàn kieåm tra theo coâng thöùc Euler. ÖÙng suaát 
Euler hay öùng suaát neùn giôùi haïn cuûa daàm töïa moät ñaàu treân goái xoay coù daïng: 
2
2
l
EI
PE
5
# vaø 
2
2 ,
-
.
/
0
1#
l
r
EE 54 neáu 100%#
r
l
6 
250 Chöông 6 
trong ñoù l – chieàu daøi daàm töông ñöông, r – baùn kính quaùn tính. 
Tröôøng hôïp 1007#
r
l
6 öùng suaát Euler seõ laø: )();0368,01(310 MPaE 64 (# 
Heä soá an toaøn tính baèng tyû leä giöõa löïc Euler vôùi löïc doïc truïc hay coøn hieåu giöõa öùng suaát 
Euler vaø öùng suaát neùn thöïc teá n = 4E/4n phaûi lôùn hôn 5. 
Hình 6.33 Caåu xuoàng 
Caàn quay tieâu chuaån hoùa trình baøy taïi hình 6.34 vaø baûng tieáp theo. 
THIEÁT BÒ CÖÙU SINH 251 
Tính toaùn, thieát keá caàn laéc 
Sô ñoà chuyeån vò caàn laéc trình baøy laïi taïi caùc hình tieáp theo, hình 6.35 duøng cho caàn 
thaúng, hình 6.36 duøng cho caàn hình löôõi lieàm. 
Hình 6.36 Caàn hình löôõi lieàm 
Hình 6.35 Caàn thaúng 
Bieåu ñoà löïc taùc ñoäng leân caàn laéc trình baøy taïi hình 6.37, trong ví duï caàn vôùi caáu hình 
thaúng. Thaønh phaàn löïc Pf/2 tính theo caùch ñaõ trình baøy. Thaønh phaàn löïc doïc truïc tính töø phaûn 
löïc taïi goái R tính theo coâng thöùc: 
4
32211)2/(
a
TaaWaWaP
R
f +++# (a) 
trong ñoù W1 , W2 – troïng löôïng caàn, truïc vít ; a1 , a2, a3 , a4 – tay ñoøn, xem taïi hình 38. 
Hình 6.38 
Hình 6.37 
ÖÙng suaát neùn caàn: 
A
R
n
1#4 (b) 
Löïc R1 xaùc ñònh töø ñoà thò, vôùi ví duï ñang gaëp, R1 tìm theo caùch trình baøy taïi hình 39. 
ÖÙng suaát do uoán caàn taïi vò trí nguy hieåm, cuï theå taïi goái treân: 
yx
n
Z
llR
Z
lR )( 12201 (+#4 (c) 
252 Chöông 6 
ÖÙng suaát tieáp do momen xoaén MT = R2 l0 gaây tính theo coâng thöùc: 
T
T
I
tM max
max #8 (d) 
trong ñoù tmax - chieàu daøy lôùn nhaát taám thaønh keát caáu thaân caàn, IT – momen quaùn tính maët caét 
tính cho tröôøng hôïp xoaén, tính theo coâng thöùc töø söùc beàn vaät lieäu. 
3
. 3tS
IT # , vôùi S – chu vi maët caét ngang, t – chieàu daøy trung bình. 
Tröôøng hôïp duøng theùp oáng laøm caàn laéc, coâng thöùc (d) seõ mang daïng sau. 
& '43max 12,0 kD
M T
(
98 (e) 
trong ñoù D – ñöôøng kính ngoaøi, 
D
d
k # , d – ñöôøng kính trong oáng. 
ÖÙng suaát toång hôïp: 
& ' 2max
2
38444 ++# neq (f) 
OÁng ren chòu löïc doïc truïc xaùc ñònh töø bieåu thöùc: 
3
2211)2/(
b
bWbWbP
Q
f ++# (g) 
ÖÙng suaát keùo taïi caùc ren: 
4
2
scd
Q
5
4 # (h) 
trong ñoù dsc – ñöôøng kính ren hình thang, theo tieâu chuaån. 
Kích thöôùc chính nhöõng caàn kieåu laéc ñaõ duøng treân taøu coù theå toùm taét döôùi ñaây nhö taøi 
lieäu tham khaûo. 
 MH 1 MH2 MH3 MH4 
Söùc naâng 1 caàn, kN 6200 8200 1300 1500 
Soá ngöôøi luùc haï 6 8 12 20 
Soá ngöôøi luùc leân 2 2 2 4 
L , mm 1800 2050 2050 2950 
b , mm 715 880 900 1000 
c , mm 900 1200 1200 1300 
H, mm 2510 3170 3300 4580 
B, mm 500 540 - 600 
Khoái löôïng 1 caàn, kg 150 300 350 550 
THIEÁT BÒ CÖÙU SINH 253 
Thieát keá maãu boä phaân quay caàn trình baøy taïi trang sau duøng treân caùc caàn vöøa neâu giôùi 
thieäu nhö taøi lieäu tham khaûo, caàn khi thieát keá. 
Hình 6.39 
Döõ lieäu lieân quan caàn hình löôõi lieàm, trình baøy taïi 
hình 6.37 nhö sau: 
Söùc naâng 8200 kN 
Soá ngöôøi trong xuoàng luùc haï 13 
Soá ngöôøi trong xuoàng luùc naâng 2 
Taøu nghieâng ngang 15! 
Taøu nghieâng doïc 5! 
Kích thöôùc chính, mm a 2360 
 b 500 
 c 950 
 H 3610 
Khoái löôïng, kg 650 
Thôøi gian laéc ra xa nhaát, ph 4 
Thieát keá caàn cuûa heä thoáng haï xuoàng nhôø troïng 
löôïng baûn thaân 
Heä thoáng haï xuoàng naøy phöùc taïp hôn hai heä 
thoáng neâu tröôùc, keát caáu cuûa noù ña daïng, nhö ñaõ 
giôùi thieäu töø hình 22, 23. Cô caáu chuyeån ñoäng cuûa 
caåu nhoùm naøy coù theå toång keát thaønh boán nhoùm nhö 
neâu taïi hình 41. Kích thöôùc hình hoïc cuûa caàn, vò trí 
boá trí thieát bò haï xuoàng treân taøu caên cöù vaøo sô ñoà 
naøy ñeå xaùc ñònh cuï theå. 
Nhöõng yeâu caàu lieân quan caùc kích thöôùc nhaïy caûm giöõa xuoàng, giaù ñôõ xuoàng, haï xuoàng 
vôùi maïn taøu, boong taøu trình baøy taïi hình 6.41. 
Hình 6.41 
Hình 6.40 Caåu xuoàng ñoå nhôø töï troïng 
254 Chöông 6 
Kieåm tra ñoä beàn caàn tieán haønh theo caùc thuû tuïc ñaõ neâu. Trong moïi tröôøng hôïp kieåm tra 
oån ñònh caàn luoân laø ñieàu baét buoäc. Nhöõng coâng thöùc tính ñaëc tröng hình hoïc maét caét ngang thaân 
caàn vaø tính öùng suaát xuaát hieän trong caàn nhaéc laïi döôùi ñaây. 
ÖÙng suaát do uoán, tính baèng tích cuûa momen uoán taïi maët ñang xeùt vôùi moâ ñun choáng uoán 
maët caét ñoù. 
ÖÙng suaát keùo hoaëc neùn daàm tieát dieän A tính baèng tích löïc doïc truïc chia cho dieän tích A 
ñoù. 
Coâng thöùc tính öùng suaát caét do momen xoaén caàn gaây tính cho nhöõng tröôøng hôïp cuï theå, 
tuøy thuoäc hình daïng maét caét ngang vaø keát caáu cuûa caàn. ÖÙng suaát caét lôùn nhaát taïi caàn keát caáu 
thaønh moûng, kín tính theo coâng thöùc: 
min
max
2At
M T#8 (a) 
trong ñoù A – toång dieän tích tính taaïi maét caét, tmin - chieàu daøy beù nhaát thaønh caàn. 
Tröôøng hôïp caàn ñaëc, maët caét ngang hình chöõ nhaät kích thöôùc h x b, öùng suaát lôùn nhaát taïi 
ñieåm giöõa caïnh h tính theo coâng thöùc: 
hbk
M T
2max .
#8 (b) 
heä soá k ñoïc theo baûng: 
h: b 1 1,5 1,75 2,0 2,5 3,0 4,0 10 
k 0,208 0,231 0,239 0,246 0,258 0,267 0,282 0,313 
Coâng thöùc tính öùng suaát caét cho keát caáu thaønh moûng, hôû. 
:
)
#
3
max
max
3
ii
T
tb
tM
8 (c) 
Ví duï minh hoïa tính ñoä beàn caàn kieåu töï troïng theo moâ hình taïi hình 6.42. 
THIEÁT BÒ CÖÙU SINH 255 
Hình 6.42 
Döõ lieäu ñaàu vaøo: 
½ Pf = 2500 kG; W = 300 kG; Pf/2 + W = 2800 kG; R1 = 4080 kG. 
R2 = 3060 kG; R3 = 10600 kG; R4 = 7800 kG; R5 = 6700 kG; R6 = 8600 kG. 
a1 = 52cm; a2 = 111,5cm; a3 = 151,5cm; a4 = 4,0cm; b1 = 81 cm; b2 = 144 cm; b3 = 
236,5 cm; b4 = 314cm; c1 = 168cm; c2 = 325cm; c3 = 164cm; c4 = 14cm; c5 = 113cm. 
Vaät lieäu duøng laøm caàn coù Y = 2600 kG/cm2. Tieâu chuaån beàn duøng trong phaàn naøy [ ] 
= 0,4 Y. 
Kieåm tra taïi ít nhaát 5 maët caét ñaëc tröng. Döôùi ñaây trình baøy keát quaû tính cho hai tröôøng 
hôïp, tính taïi maét caét I-I , II-II vaø III-III. 
Taïi maét caét I – I, maët caét ngang caàn hình chöõ nhaät, thaønh moûng, cao h = 27cm; roäng b = 
16cm; chieàu daøy thaønh ñöùng t1 = 0,8cm; chieàu daøy thaønh ngang t2 = 1,0cm. Coù theå tính: A = 
72 cm2; Ix = 7580 cm4; Iy = 562 cm4. 
Moâ ñun choáng uoán: 
Zx = 562 cm3; Zy = 377 cm3. 
Momen uoán tính theo thöïc teá: 
Mx = R1a1 = 212x103 kG.cm 
My = ( ½Pf + W) sin!b1 = 39,5x103 kG.cm. 
Goùc nghieâng doïc tính nhö yeâu caàu ghi taïi coâng öôùc quoác teá, baèng 10". 
ÖÙng suaát phaùp: 
51710
72
8,2
377
5,39
562
212 3 #$%
&
'
(
)
* ++#++#
A
P
Z
M
Z
M
y
y
x
x kG/cm2 
256 Chöông 6 
Taïi maét caét II – II, maët caét ngang caàn hình chöõ nhaät, thaønh moûng, cao h = 34cm; roäng b 
= 16cm; chieàu daøy thaønh ñöùng t1 = 0,8cm; chieàu daøy thaønh ngang t2 = 1,0cm. Coù theå tính: A = 
83 cm2; Ix = 13,16x103 cm4; Iy = 3,67x103 cm4. 
Moâ ñun choáng uoán: 
Zx = 774 cm3; Zy = 459 cm3. 
Momen uoán tính theo thöïc teá: 
Mx = R1a2 = 456x103 kG.cm 
My = ( ½Pf + W) sin!b2 = 70,2x103 kG.cm. 
Baùn kính cung cong cuûa caàn, theo thieát keá , = 67,5cm. Neáu kyù hieäu: ut = ,+ h/2 = 
94,5cm; ud = ,- h/2 = 40,5cm, baùn kính cung cong truïc trung hoøa tính theo coâng thöùc töø söùc beàn 
vaät lieäu: 
- .
1
1
2
1
1
121
ln2lnln
222
tu
tu
t
tu
u
u
tu
b
thtbt
r
d
t
t
t
d
d
+
/
+%%
&
'
((
)
*
/
+
+
/+
# = 63,8 cm. 
Öùng suaát phaùp: 
- .
- .
0 1
0 1 10561083
98,3
459
2,70
8,635,675,4083
5,408,63456 32 #$%%
&
'
((
)
*
++
/
/
#++
/
/
#
xA
P
Z
M
rAu
ruM
y
y
d
dx
,
 kG/cm2 
Taïi maët caét III – III. 
Taïi maët caét ngang caàn hình chöõ nhaät, thaønh moûng, cao h = 32cm; roäng b = 16cm; chieàu 
daøy thaønh ñöùng t1 = 0,8cm; chieàu daøy thaønh ngang t2 = 1,0cm. Coù theå tính: A = 80 cm2; Moâ 
ñun choáng uoán: Zx = 708 cm3; Zy = 433 cm3. 
Momen uoán tính theo thöïc teá: 
Mx = R2a3 = 464x103 kG.cm 
My = ( ½Pf + W) sin!b3 = 115,2x103 kG.cm. 
Momen xoaén: 
MT = ( ½Pf + W) sin!c3 = 80x103 kG.cm. 
ÖÙng suaát phaùp: 
960#++#
A
P
Z
M
Z
M
y
y
x
x kG/cm2 
ÖÙng suaát tieáp do xoaén, tính theo (a): 
min
max
2At
M T#2 = 85 kG/cm2. 
THIEÁT BÒ CÖÙU SINH 257 
Töø ñoù: 
9758539603 222max
2 #+#+# xeq 2 kG/cm
2 
Trong caùc tröôøng hôïp ñaõ tính öùng suaát tính toaùn nhoû hôn hoaëc gaàn baèng öùng suaát cho 
pheùp [ ]. 
Thieát keá chuaån caàn haï xuoàng trình baøy taïi hình 6.43 vaø baûng 6.6. 
258 Chöông 6 
 Thieát keá kyõ thuaät caåu xuoàng minh hoïa taïi hai hình 6.45 vaø 6.46 
THIEÁT BÒ CÖÙU SINH 259 
Hình 6.45 
Hình 6.46 
6.3 TÔØI NAÂNG HAÏ HEÄ THOÁNG CÖÙU SINH 
Tôøi naâng haï xuoàng do ngöôøi quay hoaëc ñöôïc ñoäng cô ñieän lai. Tôøi quay tay duøng chuû 
yeáu ñeå naâng haï xuoàng coâng taùc, do caàn quay giöõ. Tôøi quay tay thieát keá cho söùc naâng 1600 N 
260 Chöông 6 
ñeán 8000 N. Nhöõng tôøi naøy giuùp cho vieäc keùo caùc xuoàng khoái löôïng khoaûng 200 – 500 kg. 
Vaän toác naâng xuoàng chaäm, chæ vaøo khoaûng 0,2 m/ph. 
Tôøi quay tay duøng treân taøu soâng, taøu bieån coù kích thöôùc khieâm toán, hình daïng giaûn ñôn, 
hình 6.47. 
Hình 6.47 Tôøi quay tay 
Nhöõng thoâng soá chính vaø kích thöôùc cô baûn tôøi quay tay giôùi thieäu taïi hình ñoïc theo 
baûng sau. Löïc tính baèng N, kích thöôùc chính tính baèng mm. 
Thoâng leä boä truyeàn do caùc caëp baùnh raêng truï ñaûm nhaän. Phanh ñöôïc thieát keá ñaûm baûo 
chòu ñöôïc taûi lôùn 1,5 laàn taûi tính toaùn. Nhö caùc tôøi quay tay khaùc, keát caáu “con coùc” cuøng ñóa 
coùc coù maët taïi ñaâ traùnh cho tôøi quay ngöôïc khi ñang naâng xuoàng. 
 Baûng 6.7 
Teân goïi MH1 MH2 MH3 MH4 
Söùc naâng, N 1600 3200 5000 8000 
Vaän toác thu daây, khi quay 30v/ph, 
m/ph 
3,6 1,8 1 1,4 
Söùc chöùa treân tang, m daây 40 30 30 60 
Löïc quay tay, N 120 120 120 2x120 
L 560 590 650 1040 
B 190 250 250 400 
B1 140 180 180 240 
H 200 225 255 405 
THIEÁT BÒ CÖÙU SINH 261 
Db 90 110 110 160 
D1 232 316 - - 
l1 100 120 140 220 
l2 120 135 190 230 
H 95 130 130 205 
A 130 150 200 260 
D 11 11 11 11 
S 8 8 8 10 
Hình 6.47 trình baøy maét caét doïc tôøi quay tay duøng cho caàn quay haï xuoàng. 
1 - voû tôøi baèng vaät lieäu nheï, 2 – troáng theùp, 3 – baùng raêng truï, 4 – truïc, 5 – phanh ñóa, 6 – tay 
quay, 7 – haõm tang, 8 – con coùc 9 –baùnh coùc. 
Hình 6.47 Tôøi quay tay 
Tôøi naâng xuoàng do ñoäng cô ñieän lai ña daïng. Nguyeân lyù laøm vieäc tôøi ñieän duøng nhieàu 
treân taøu coù daïng nhö trình baøy taïi hình 6.48. Ñoäng cô ñieän 1 quay boä truyeàn ñoäng 3 ñeå ñöa tang 
hai troáng vaøo hoaït ñoäng. Hai troáng laøm chöùc naêng keùo daây taïi hai caàn haï xuoàng. Phanh tôøi boá trí 
taïi vò trí 4. 
Hình 6.48 Sô ñoà tôøi naâng , haï xuoàng 
Hình 6.49 
262 Chöông 6 
Vaän toác xaû daây khoaûng 40 – 60 m/ph, coøn ï xuoàng haï khi duøng caùc tôøi naøy ñeán 20 – 30 
m/ph. Vaän toác thu daây treân tang khoaûng 10 m/ph vaø theo ñoù vaän toác naâng xuoàng khoaûng 5 
m/ph. Chieàu daøi daây 40 – 60m, ñöôøng kính caùp 11 – 30 mm. Ñoäng cô ñieän duøng cho caùc tôøi 
coâng suaát thay ñoåi töø 2,5 – 14 kW. 
Tôøi naâng xuoàng chaïy ñieän giôùi thieäu taïi hình 6.49. 
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 
1. E. G. Frid, (1978), !"#$%!"&$ !'()*, tieáng Nga, NXB “Ñoùng taøu”, Leningrad 
2. W. Henschke, (1957), Schiffbautechnisches Handbuch, Band I., VEB Verlag Technik, 
Berlin. 
3. W. Henschke, (1962), Schiffbautechnisches Handbuch, Band III., VEB Verlag Technik, 
Berlin. 
4. H. Herner und R. Verhovsek, (1954), Entwurf und Einrichtung von Handelsschiffen, Leipzig. 
5. A. N. Hurovitch (editor) vaø nhoùm taùc giaû, (1967, 1975), +'($&,- '!"#$%!"&*, tieáng Nga, 
NXB “Ñoùng taøu”, Leningrad. 
6. B. Lamb and S. Cook, A practical Approach to Rudder Design, Shipbuilding and Shipping 
Record, 1961, No 11. 
7. H. D. McGeorge, (1995), Marine Auxiliary Machinery, Butterworth-Heinemann, Oxford 
8. Phaïm Vaên Hoäi, Phan Vónh Trò, Hoà Ngoïc Tuøng, (1986, 1987), Soå tay thieát bò taøu thuûy, taäp 1 
vaø taäp 2, NXB “Giao thoâng vaän taûi”, Haø noäi.