Giáo trình Vật lý kiến trúc - Phần 1

 , [kcal/m2.h]. 
 Theo phæång thæïc truyãön nhiãût qua kãút cáúu âaî xeït åí chæång 1 ta coï læåüng nhiãût truyãön 
vaìo nhaì qua maïi seî laì: 
 ( )Ttgmaïi tt.Kq −= , [kcal/m2.h]. 
 Trong thæûc tãú cæåìng âäü bæïc xaû nhiãût dao âäüng theo chu kyì 24 giåì trong ngaìy nãn giaï 
trë bæïc xaû I âæåüc xaïc âënh theo giaï trë trung bçnh lãn màût phàóng cuía kãút cáúu âang xem xeït: 
 ( )
24
I
I i∑= , [kcal/m2h]. 
( )∑ iI : täøng cæåìng âäü bæïc xaû màût tråìi cuía caïc giåì nàõng trong ngaìy. 
Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC 
Nguyãùn Âçnh Huáún = 30 = ÂHBKÂN 
2/ BIÃN ÂÄÜ DAO ÂÄÜNG NHIÃÛT: 
 Cæåìng âäü bæïc xaû (I hay ttâ) vaì nhiãût âäü bãn ngoaìi (tN) âãöu dao âäüng theo chu kyì 24giåì 
nhæng coï sæû lãûch pha nhau, do âoï nhiãût âäü täøng (ttg) cuîng laì dao âäüng âiãöu hoaì theo chu kyì 
âoï. Biãn âäü dao âäüng cuía caïc âaûi læåüng âæåüc xaïc âënh nhæ sau: 
( ) ( )
N
TBmax
tâ
IItA
α
−ρ
= 
( ) TBN13maxN tttA h −= 
( ) ( ) ( )[ ]ψ+= .tAtAtA Ntâtg 
13
maxt : nhiãût âäü trung bçnh max xuáút hiãûn luïc 13
h. 
ψ : hãû säú hiãûu chènh do sæû lãûch pha giæîa maxtât vaì maxNt → Âæåüc xaïc âënh theo baíng. 
Baíng 2: hãû säú hiãûu chènh ψ 
Âäü lãûch pha ∆Z , giåì ( )
( )N
tâ
tA
tA 
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 
1 
2 
3 
5 
0,99 
0,99 
0,99 
1,00 
0,96 
0,97 
0,97 
0,98 
0,92 
0,93 
0,94 
0,96 
0,87 
0,88 
0,90 
0,93 
0,79 
0,82 
0,85 
0,89 
0,71 
0,75 
0,79 
0,85 
0,61 
0,66 
0,73 
0,81 
0,50 
0,57 
0,66 
0,76 
0,38 
0,49 
0,60 
0,73 
0,26 
0,41 
0,55 
0,69 
A
(t t
g) 
A
(t t
â) 
A
(t N
) 
∆Z 
ttâ 
ttg 
tN 
6 18 24 12 18 
6 
t 
giåì 
Hçnh 5: Biãn âäü dao âäüng nhiãût täøng håüp 
Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC 
Nguyãùn Âçnh Huáún = 31 = ÂHBKÂN 
3/ TRUYÃÖN NHIÃÛT DAO ÂÄÜNG ÂIÃÖU HOÌA QUA KÃÚT CÁÚU NGÀN CHE 
a/ Hãû säú tàõt dao âäüng nhiãûû ú õ ü ûû ú õ ü ûû ú õ ü ût - hãû säú haìm nhiãût:û ú ì ûû ú ì ûû ú ì û 
Sau khi truyãön qua kãút cáúu vaìo nhaì, 
biãn âäü bãö màût trong giaím âi υ láön so våïi 
biãn âäü täøng håüp bãn ngoaìi: 
T
tg
A
A t
τ
=υ 
 Âäúi våïi toaìn bäü kãút cáúu, ta goüi υo 
laì hãû säú tàõt dáön täøng håüp vaì âæåüc xaïc âënh 
theo cäng thæïc: 








+=υ ∑
D
R
.383,0.2Do .νl. νk
D: täøng hãû säú nhiãût quaïn tênh cuía kãút cáúu : 
 ∑
=
=
n
1i
ii S.RD 
i
i
iR λ
δ
= : nhiãût tråí cuía kãút cáúu thæï i. 
Si : nhiãût haìm cuía kãút cáúu thæï i, tra baíng. 
νl : hãû säú hiãûu chènh kãø âãún aính hæåíng cuía thæï tæû caïc låïp trong kãút cáúu. Nãúu chè xeït hai låïp 
chênh cuía kãút cáúu laì låïp caïch nhiãût vaì låïp kãút cáúu chëu læûc thç: 
1
2
l S
S15,085,0 +=ν 
S1 , S2 : hãû säú haìm nhiãût cuía váût liãûu hai låïp trãn, thæï tæû tênh theo hæåïng cuía soïng nhiãût. 
νk : hãû säú kãø âãún aính hæåíng cuía táöng khäng khê kên laìm tàng hãû säú tàõt dáön dao âäüng nhiãût cuía 
kãút cáúu: 
∑
+=ν
R
DR.5,01 kk 
Rk : nhiãût tråí cuía låïp khäng khê kên. Nãúu kãút cáúu ngàn che khäng coï táöng khäng khê thç νk=1. 
b/ Âäü trãù dao âäüng:ü ù üü ù üü ù ü 
Dao âäüng nhiãût âäü bãö màût trong kãút cáúu thæåìng cháûm hån pha dao âäüng nhiãût âäü täøng 
håüp ngoaìi nhaì, ta goüi âoï laì âäü trãù dao âäüng hay âäü lãûch pha . 
Thåìi gian trãù pha täøng håüp giæîa maxtgt vaì 
max
Tτ laì εo : 
 4,0D7,2ZZ max
tg
max
T to
−=−=ε
τ
 , [giåì]. 
max
T
Z
τ
: thåìi âiãøm xuáút hiãûn maxTτ . 
Z max
tgt : thåìi âiãøm xuáút hiãûn 
max
tgt . 
Tæång tæû, thåìi gian trãù pha giæîa maxNτ vaì 
max
Tτ âæåüc xaïc âënh bàòng ε. 
tg
Aτ 
tg
Aτ 
T
A τ 
Hçnh 6: dao âäüng nhiãût qua kãút cáúu 
Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC 
Nguyãùn Âçnh Huáún = 32 = ÂHBKÂN 
c/ Chè säú nhiãût quaïn tênh D:ú û ïú û ïú û ï 
Têch säú RS=D goüi laì chè säú nhiãût quaïn tênh cuía låïp kãút cáúu. Chè säú nhiãût quaïn tênh 
cuía kãút cáúu nhiãöu låïp âæåüc xaïc âënh nhæ sau: 
 ∑
=
=
n
1i
ii S.RD 
D ≥ 1 → chæïa âæåüc ≥ 1/4 bæåïc soïng → kãút cáúu daìy vãö phæång diãûn nhiãût. 
D < 1 → kãút cáúu moíng. 
III - PHÆÅNG PHAÏP THIÃÚT KÃÚ CAÏCH NHIÃÛT CHO KÃÚT CÁÚU Ï Ú Ú Ï Û Ú ÚÏ Ú Ú Ï Û Ú ÚÏ Ú Ú Ï Û Ú Ú 
Nhiãûm vuû cuía ngæåìi thiãút kãú laì âæa ra mäüt giaíi phaïp kãút cáúu phuì håüp âaím baío chäúng 
noïng vãö muìa heì, chäúng laûnh vãö muìa âäng,... maì váùn âaím baío vãö màût chëu læûc vaì kinh tãú nháút. 
1/ THIÃÚT KÃÚ KÃÚT CÁÚU THEO YÃU CÁÖU CHÄÚNG LAÛNH MUÌA ÂÄNG 
Kãút cáúu bao che vãö muìa âäng phaíi âuí daìy vaì coï khaí nàng chäúng tháút thoaïtnhiãût cuía 
cäng trçnh, do váûy phaíi læûa choün caïc låïp váût liãûu sao cho âaím baío yãu cáöu âãö ra. 
Bao gäöm 2 bæåïc: 
- Xaïc âënh nhiãût tråí yãu cáöu ycoR cuía kãút cáúu . 
- Cáúu taûo kãút cáúu coï nhiãût tråí R ≥ ycoR . 
Viãûc xaïc âënh ycoR phaíi thoía maîn 2 âiãöu kiãûn sau: 
a/ Âiãöu kiãûn tiãûn nghi nhiãût :ö û û ûö û û ûö û û û 
Khi biãút nhiãût âäü bãö màût cho pheïp bãn trong ta phaíi coï [ ]TT τ≥τ . Luïc âoï: 
[ ] TTT
NTyc
o R.t
ttR
τ−
−
= = T
T
NT R.
t
tt
∆
− 
tT , tN : nhiãût âäü bãn trong vaì bãn ngoaìi nhaì, [oC]. 
RT : nhiãût tråí bãö màût trong. 
[ ]Tτ : nhiãût âäü cho pheïp bãö màût trong , [oC]. 
∆tT: chãnh lãûch nhiãût âäü cho pheïp khäng khê bãn trong vaì bãö màût trong cuía nhaì. 
Baíng 3: chãnh lãûch nhiãût âäü cho pheïp ∆tT 
Trë säú ∆tT Nhoïm 
nhaì 
Tãn nhaì 
Tæåìng ngoaìi Maïi & tráön 
1 Nhaì åí, bãûnh viãûn, nhaì treí 6 4,5 
2 Raûp haït, træåìng hoüc, nhaì ga 7 6,5 
3 Nhaì saín xuáút coï ϕ = 50 - 60% 8 7 
4 Nhaì saín xuáút coï ϕ < 49% 10 8 
5 Nhaì saín xuáút coï nhiãût thæìa vaì ϕ < 45% 12 12 
6 Nhaì saín xuáút coï ϕ = 60 - 75% tT - ts tT - ts 
7 Nhaì saín xuáút coï ϕ > 75% 6,5 tT - ts 
Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC 
Nguyãùn Âçnh Huáún = 33 = ÂHBKÂN 
b/ Âiãöu kiãûn chäúnö û úö û úö û ú g âoüng sæång trãn bãö màût trong cuía kãút cáúu :ü ö û í ú úü ö û í ú úü ö û í ú ú 
Våïi âiãöu kiãûn khê háûu trong phoìng âaî biãút, dæûa vaìo biãøu âäö I-d ta xaïc âënh âæåüc nhiãût 
âäü âiãøm sæång (tS). Kãút cáúu phaíi âaím baío coï nhiãût âäü bãö màût trong ST t≥τ (âãø khäng xaíy ra 
hiãûn tæåüng âiãøm sæång). Luïc âoï: 
T
ST
NTyc
o R.tt
ttR
−
−
= 
Khi tênh âæåüc 2 giaï trë ycoR trãn ta thiãút kãú kãút cáúu sao cho nhiãût tråí cuía noï phaíi låïn 
hån hoàûc bàòng giaï trë låïn nháút cuía 2 giaï trë trãn. 
2/ THIÃÚT KÃÚ KÃÚT CÁÚU THEO YÃU CÁÖU CHÄÚNG NOÏNG MUÌA HEÌ 
Kãút cáúu âæåüc thiãút kãú phaíi âaím baío 2 yãu cáöu : 
a/ Âiãöu kiãûn tiãûn nghi täøng thãø:ö û û ø øö û û ø øö û û ø ø 
Phæång phaïp naìy âæa ra khaïi niãûm nhiãût âäü phoìng: 
( ) Rvkvf t.k1.t.kt −= 
kv : hãû säú kãø âãún aính hæåíng cuía täúc âäü khäng khê trong phoìng. 
Baíng 4: hãû säú kãø âãún aính hæåíng cuía täúc âäü khäng khê trong phoìng (kv) 
v[m/s] 0-0,05 0,1 0,2 0,3 0,6 0,9 1,2 1,5 1,8 
kv 0,5 0,59 0,67 0,73 0,78 0,82 0,84 0,86 0,87 
tk : nhiãût âäü khäng khê trong phoìng , [oC]. 
tR : nhiãût âäü trung bçnh cuía caïc bãö màût trong phoìng , [oC]. 
Ta phaíi coï : ( )
T
T
TB
tg
v
yc
o t5,29
tt
.R.k1R
−
−
−= 
29,5 : nhiãût âäü cho pheïp trong phoìng vãö muìa noïng do UBNN qui âënh. 
TB
tgt : nhiãût âäü täøng håüp trung bçnh , [
oC]. 
tT : nhiãût âäü trung bçnh cuía khäng khê trong phoìng , [oC]. 
b/ Âiãöu kiãûn tiãûn nghi cuûc bäü:ö û û û üö û û û üö û û û ü 
Yãu cáöu: [ ]TmaxT τ≤τ . Tæì biãøu thæïc 
T
tg
A
A t
o
τ
=υ ta coï: 
[ ] ( )TBNTBtg
o
T
TT
tyc
tt
R
Rt
A
tg
−−−τ
=υ 
( )
[ ]
o
t
NT
TB
N
TB
tgTyc
o
tg
A
t
ttR
R
υ
−−τ
−
=⇒ 
υyc : hãû säú tàõt dáön yãu cáöu cuía kãút cáúu . 
υo : hãû säú tàõt dáön cuía toaìn bäü kãút cáúu. 
tgt
A : biãn âäü dao âäü täøng håüp cuía nhiãût âäü. 
Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC 
Nguyãùn Âçnh Huáún = 34 = ÂHBKÂN 
Nhæ váûy, muäún tênh ycoR phaíi giaí thiãút cho træåïc trë säú hãû säú tàõt dáön υo, tæì trë säú 
yc
oR tênh âæåüc våïi trë säú υo giaí thiãút, ta thiãút kãú caïc låïp kãút cáúu bao che, sau âoï tênh laûi trë säú υo 
vaì so saïnh noï våïi trë säú υo giaí thiãút ban âáöu, nãúu chuïng khaïc nhau trong phaûm vi ±10% laì 
âæåüc. 
Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC 
Nguyãùn Âçnh Huáún = 35 = ÂHBKÂN 
I - CAÏCH XAÏC ÂËNH VË TRÊ MÀÛT TRÅÌIÏ Ï Û ÌÏ Ï Û ÌÏ Ï Û Ì 
Màût tråìi laì khäúi khê noïng khäøng läö, coï nhiãût âäü bãö màût khoaíng 6000oK, liãn tuûc phaït 
bæïc xaû nàng læåüng ra xung quanh. Traïi âáút chè nháûn âæåüc khoaíng 1/2.200.000.000 täøng nàng 
læåüng bæïc xaû âoï. 
Traïi âáút quay xung quanh màût tråìi → màût hoaìng âaûo (1 voìng/nàm). 
Traïi âáút tæû quay quanh truûc cuía noï (1 voìng/ngaìy âãm). Truûc tæû quay cuía traïi âáút 
nghiãng so våïi màût phàóng xêch âaûo (hoaìng âaûo) mäüt goïc 66o33' → tia chiãúu cuía màût tråìi 
nghiãng våïi màût phàóng xêch âaûo goïc δ luän thay âäøi trong nàm, taûo thaình hiãûn tæåüng ngaìy daìi 
âãm ngàõn khaïc nhau, cuîng nhæ taûo thaình bäún muìa Xuán, Haû, Thu, Âäng. 
B 
N 
B 
N B 
N 
B 
N 
B. Thu phán 
(23/9) 
D. Xuán phán 
(21/3) 
A. Haû chê 
(22/6) 
C. Âäng chê 
(22/12) 
P 
P' 
A. Haû chê δ=23o27' 
B 
N 
Q 
P' 
P 
P' 
B 
N 
Q 
P 
B 
N 
Q 
P' 
P 
P' 
B 
N 
Q 
P 
B. Thu phán δ=0 
D. Xuán phán δ=0 C. Âäng chê δ=-23o27' 
Hçnh 1: Quy luáût chuyãøn âäüng cuía Traïi Âáút quanh Màût Tråìi 
Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC 
Nguyãùn Âçnh Huáún = 36 = ÂHBKÂN 
Khi nhçn tæì màût âáút lãn ta coï caím giaïc màût tråìi chuyãøn âäüng trãn báöu tråìi. Ta goüi âoï laì 
chuyãøn âäüng biãøu kiãún cuía màût tråìi. 
Vë trê cuía màût tråìi so våïi âiãøm quan saït âæåüc âàûc træng båíi 2 yãúu täú: 
- Goïc phæång vë A (so våïi phæång Nam cuía hçnh chiãúu tia màût tråìi lãn màût phàóng 
ngang). 
- Goïc âäü cao h (so våïi phæång ngang). 
Vãö trë säú: zcos.cos.cossin.sinhsin δϕ+δϕ= 
hcos
zsin.cosAsin δ= ; 
ϕ
ϕ−ϕ
=
cos.hcos
sinsin.hsin
Acos 
δ : goïc xêch âäü. 
ϕ : vé âäü âiãøm quan saït. 
z : goïc giåì, tênh nhæ sau: luïc 12h (giåì trung bçnh màût tråìi) thç z=0. Cæï træåïc hay sau âoï 1h láúy 
z=15o. Vê duû: luïc 14h20' o3515
3
1152z =×+×=→ . 
Cæûc Bàõc 
Cæûc Nam 
Xêch âaûo 
Traïi Âáút 
A 
ϕ 
mf// mf xêch âaûo ϕ 
A 
δmax=23o27' 
δmin=-23o27' 
ÂÃM 
NGAÌY 
Trãn màût âáút Màût phàóng thàóng âæïng qua A 
Hçnh 2: Chuyãøn âäüng biãøu kiãún cuía Màût Tråìi, quan saït tæì âiãøm A coï vé âäü ϕ 
Hçnh 3: Ngaìy âãm daìi ngàõn khaïc nhau 
Âènh tråìi 
12h 12h 
12h 
6h, 18h 
ϕ 
Âènh tråìi 
Voìng tæí ngoü 
Nam 
mf ngang 
A 
h 
Hçnh 4: vë trê màût tråìi tæì âiãøm quan saït 
dæåïi màût âáút 
Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC 
Nguyãùn Âçnh Huáún = 37 = ÂHBKÂN 
Tæì caïc cäng thæïc trãn, coï thãø suy ra cäng thæïc âãø tênh âäü daìi ngaìy, goïc phæång vë cuía 
màût tråìi luïc moüc vaì làûn, cuîng nhæ âäü cao cuía màût tråìi luïc 12 giåì træa: 
- Goïc phæång vë cuía màût tråìi khi moüc (hay làûn): tæì cäng thæïc trãn cho h=0 ta coï: 
ϕ
δ
−=
cos
sinAcos o 
- Âäü cao màût tråìi luïc 12 giåì træa: tæì cäng thæïc trãn cho z=0 ta coï: 
δ+ϕ−= o90h 
- Tæång tæû, giåì màût tråìi moüc hay làûn: δϕ−= tg.tgzcos o . 
II- YÃU CÁÖU ÂÄÚI VÅÏI KÃÚT CÁÚU CHE NÀÕNG Ö Ú Ï Ú Ú ÕÖ Ú Ï Ú Ú ÕÖ Ú Ï Ú Ú Õ – TIÃU CHUÁØN CHE ØØØ
NÀÕNGÕÕÕ 
1/ YÃU CÁÖU ÂÄÚI VÅÏI KÃÚT CÁÚU CHE NÀÕNG: 
Kãút cáúu che nàõng cáön phaíi thoía maîn caïc yãu cáöu: 
 Che bæïc xaû màût tråìi vãö muìa heì vaì khäng caín tråí chiãúu nàõng vãö muìa âäng (chiãúu 
saïng, sæåíi áúm). 
 Kãút håüp chàût cheî våïi yãu cáöu che mæa. 
 Khäng aính hæåíng xáúu âãún thäng gioï tæû nhiãn. 
 Khäng haûn chãú táöm nhçn cuía ngæåìi. 
 Cáúu taûo âån giaín vaì coï hiãûu quaí kinh tãú, dãù âënh hçnh hoïa âãø duìng trong nhaì làõp 
gheïp. 
 Kiãøu caïch håüp lyï phuì håüp våïi kiãún truïc cuía nhaì. 
2/ CHÈ TIÃU CHE NÀÕNG: 

 Viãûc cáön thiãút phaíi che nàõng khi xaíy ra âäöng thåìi 2 âiãöu kiãûn sau: 
 Nhiãût âäü hiãûu quaí tæång âæång cuía khäng khê taïc âäüng lãn màût nhaì: thqtd=27
o. 
 Bæïc xaû màût tråìi chiãúu lãn màût nhaì: I ≥ 230 kcal/m2. 
Hçnh 5: Âæåìng chuyãøn âäüng biãøu kiãún màût tråìi Hçnh 6: Tiãu chuáøn che nàõng 
Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC 
Nguyãùn Âçnh Huáún = 38 = ÂHBKÂN 
Qua 2 chè tiãu âoï ta xaïc âënh âæåüc säú giåì trong ngaìy cáön phaíi che nàõng vaì thãø hiãûn 
trãn biãøu âäö: 
- Âæåìng âäöng tám chè goïc cao màût tråìi (h). 
- Âæåìng xuyãn tám chè goïc phæång vë màût tråìi (A). 
- Âæåìng neït âæït chè giåì trong ngaìy (maìu xanh). 
- Âæåìng cong nàòm ngang chè âæåìng chuyãøn âäüng biãøu kiãún cuía màût tråìi (maìu âoí). 
Váûy, biãøu âäö chè tiãu che nàõng laì mäüt voìng bao táûp håüp táút caí caïc giåì cáön che nàõng 
trong ngaìy æïng våïi táút caí caïc ngaìy trong nàm. 
III - THIÃÚT KÃÚ KÃÚT CÁÚU CHE NÀÕNGÚ Ú Ú Ú ÕÚ Ú Ú Ú ÕÚ Ú Ú Ú Õ 
Thiãút kãú kãútcáúu che nàõng gäöm 2 váún âãö: 
 Læûa choün hçnh thæïc kãút cáúu che nàõng thêch håüp våïi tæìng cäng trçnh æïng våïi tæìng 
màût nhaì. 
 Xaïc âënh kêch thæåïc håüp lyï cuía kãút cáúu che nàõng. 
1/ LÆÛA CHOÜN HÇNH THÆÏC KÃÚT CÁÚU CHE NÀÕNG: 
Kãút cáúu che nàõng coï 2 loaûi: 
- Kãút cáúu cäú âënh: ä vàng, táúm ngang, maïi âua, ban cäng, haình lang, hiãn,... 
- Kãút cáúu di âäüng: chåïp quay, maïi hiãn di âäüng, caïnh phãn, mui che,... 
Viãûc læûa choün hçnh thæïc kãút cáúu che nàõng phuû thuäüc vaìo âëa âiãøm xáy dæûng vaì hæåïng 
cuía cæía cáön che nàõng. Træåïc hãút ta phaíi biãút âæåüc khaí nàng che nàõng cuía tæìng loaûi kãút cáúu âãø 
xaïc âënh noï âæåüc aïp duûng vaìo våïi hæåïng naìo, cuû thãø: 
- Kãút cáúu nàòm ngang: phuì håüp våïi hæåïng Nam vaì hæåïng lán cáûn. Loaûi naìy ngoaìi 
viãûc che nàõng coìn coï taïc duûng che mæa täút vaì êt caín gioï vaìo phoìng. 
- Kãút cáúu thàóng âæïng: phuì håüp våïi hæåïng Âäng-Bàõc, Táy-Bàõc, Bàõc. Âãø âaím baío 
váún âãö chäúng mæa hàõt vaì táûn duûng täút gioï tæû nhiãn coï thãø chãú taûo kãút cáúu che nàõng 
thàóng âæïng coï thãø quay âæåüc chung quanh truûc âæïng. 
- Kãút cáúu che nàõng häùn håüpü: aïp duûng cho caïc hæåïng khaïc, âoï laì loaûi kãút håüp haìi hoaì 
giæîa kãút cáúu che nàõng ngang vaì âæïng. 
- Táúm chàõn træåïc cæía: aïp duûng cho caïc cæía hæåïng Âäng, Táy hay caïc hæåïng lán cáûn 
bë caïc tia nàõng tháúp chiãúu thàóng vaìo nhaì (nàõng xiãn khoai). Âoï laì daûng che nàõng 
kiãøu chuäöng chim. Loaûi naìy coï nhæåüc âiãøm laì caín gioï, giaím aïnh saïng, giaím táöm 
nhçn cuía nhaì, nãn cáön cáúu taûo theo kiãøu läù hoa, täø ong,... 
2/ XAÏC ÂËNH KÊCH THÆÅÏC KÃÚT CÁÚU CHE NÀÕNG: 
Dæûa vaìo chè tiãu che nàõng, thåìi gian che nàõng, ta coï thãø duìng phæång phaïp giaíi têch 
hoàûc phæång phaïp biãøu âäö âãø xaïc âënh kêch thæåïc kãút cáúu che nàõng. 
a/ Xaïc âënïïï h kêch thæåïc kãút cáúu che nàõng bàòng phæång phaïp giaíi têch:ï ú ú õ ò ï íï ú ú õ ò ï íï ú ú õ ò ï í 
Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC 
Nguyãùn Âçnh Huáún = 39 = ÂHBKÂN 
 Kãút cáúu che nàõng nàòm ngang: 
Càn cæï vaìo giåì cáön che nàõng cuía âëa phæång, xaïc âënh goïc A vaì goïc h cuía màût tråìi. 
Láúy hæåïng Nam laìm chuáøn (hæåïng gäúc cuía goïc phæång vë A), láúy dáúu (+) vãö phêa Táy, dáúu (-) 
vãö phêa Âäng. 
α laì goïc giæîa hæåïng nhaì våïi hæåïng chênh Nam, vaì láúy dáúu theo goïc A. Luïc naìy âäü væån ra 
cuía kãút cáúu che nàõng coï giaï trë laì: 
L = H.cotg h . cos γ - d 
L : âäü daìi âua ra cuía kãút cáúu che nàõng, tênh tæì meïp ngoaìi 
cuía cæía säø âãún meïp ngoaìi cuía kãút cáúu che nàõng, [cm]. 
H : chiãöu cao cæía säø, tênh tæì báûu cæía säø âãún táúm che nàõng, 
[cm]. 
d : chiãöu daìy hiãûu quaí cuía tæåìng, tênh tæì màût kênh âãún màût 
ngoaìi cuía tæåìng, [cm]. 
h : goïc cao màût tråìi luïc tênh toaïn, [âäü]. 
γ : hiãûu säú goïc phæång vë màût tråìi luïc tênh toaïn vaì goïc lãûch 
cuía hæåïng nhaì so våïi hæåïng Nam: γ = A - α. 
 Trë säú h vaì A âæåüc xaïc âënh theo phuû luûc, æïng våïi 
caïc giåì cáön che nàõng cho caïc hæåïng. Phaíi tênh L våïi táút caí 
caïc giåì cáön che nàõng, sau âoï láúy trë säú låïn nháút âãø sæí duûng. 
Træåìng håüp táúm âua ngang khäng daìi liãn tuûc, tênh 
thãm âäü daìi âua doüc tæåìng D theo cäng thæïc: 
D = H.cotg h.sin γ 
 Táúm chåïp ngang: 
Khoaíng caïch giæîa caïc táúm chåïp ngang xaïc âënh theo cäng 
thæïc: H = B'.(tg h + tg β).cos γ 
B' : bãö räüng hiãûu quaí cuía táúp chåïp: B' = B. cos β 
B : chiãöu räüng táúm chåïp. 
β : goïc nghiãng táúm chåïp so våïi màût phàóng ngang. 
 Kãút cáúu che nàõng thàóng âæïng: 
L = B . cotg γ - d 
B : khoaíng caïch tæì táúm âæïng âãún caûnh cæía âäúi diãûn. 
d : chiãöu daìy hiãûu quaí cuía tæåìng, tênh tæì màût kênh âãún màût 
ngoaìi cuía tæåìng, [cm]. 
H 
D 
L 
h 
γ 
A 
Nam 
α 
Hçnh 7: kãút cáúu che nàõng nàòm ngang 
B' 
h H 
B 
β 
Hçnh 8: Táúm chåïp ngang 
B 
L γ 
Nam 
H
æå
ïng
 n
ha
ì 
Hçnh 9: kãút cáúu che nàõng thàóng âæïng 
Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC 
Nguyãùn Âçnh Huáún = 40 = ÂHBKÂN 
 Táúm che træåïc cæía: 
Træåïc tiãn choün trë säú Lc theo yãu cáöu cáúu taûo (thäng gioï, chiãúu saïng, kiãún truïc), thäng 
thæåìng láúy bàòng 0,6 - 1,2m tuyì theo kêch thæåïc cæía säø. Khi âoï ta seî xaïc âënh âæåüc chiãöu cao 
Hc vaì chiãöu daìi âua doüc Dc: 
Hc = Lc . tg h . cos γ - d 
Dc = H . cotg h . sin γ 
H : chiãöu cao cæía säø. 
b/ Xaïc âënh kêch thæåïc kãút cáúu che nàõng bàòng phæång phaïp biãøu âäö:ï ï ú ú õ ò ï ø öï ï ú ú õ ò ï ø öï ï ú ú õ ò ï ø ö 
Kãút cáúu che nàõng seî che khuáút mäüt maíng tråìi tæì âiãøm quan saït (âiãøm cáön che nàõng), do 
váûy khi màût tråìi nàòm trong phaûm vi maíng tråìi bë che khuáút seî khäng thãø chiãúu nàõng vaìo nhaì. 
Viãûc xaïc âënh phaûm vi báöu tråìi bë che khuáút âoï hçnh thaình nãn khaïi niãûm biãøu âäö âæåìng viãön 
che nàõng. 
Caïch xaïc âënh biãøu âäö âæåìng viãön che nàõng âæåüc thãø hiãûn theo hçnh veî sau: 
- Baïn cáöu tám O, baïn cáöu goüi laì voìm cáöu giaí tæåíng. 
- O laì âiãøm quan saït. 
- ABCD laì kãút cáúu che nàõng nàòm ngang. 
- abcd laì maíng tråìi bë che khuáút. 
- Hçnh chiãúu a'b'c'd' cuía abcd lãn màût phàóng ngang goüi laì âæåìng viãön che nàõng cuía 
kãút cáúu ABCD. 
DC LC 
HC 
h 
Hçnh 10: Táúm che træåïc cæía 
O 
a d 
c 
b 
A 
B C 
D 
a' 
b' 
c' 
d' O 
Hçnh 11: Âæåìng viãön che nàõng kãút cáúu nàòm ngang Hçnh 12: Âæåìng viãön che nàõng kãút cáúu thàóng âæïng 
Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC 
Nguyãùn Âçnh Huáún = 41 = ÂHBKÂN 
Âãø xaïc âënh âæåüc âæåìng viãön che nàõng âån 
giaín vaì dãù daìng ngæåìi ta sæí duûng biãøu âäö maûng læåïi 
hai hãû âæåìng cong chiãúu caïch âãöu cuía Dunaev vaì 
Olguay nhæ hçnh veî: 
Âãø thuáûn tiãûn trong khi thiãút kãú che nàõng, 
ngæåìi ta thaình láûp biãøu âäö naìy coï kêch thæåïc bàòng 
biãøu âäö chuyãøn âäüng biãøu kiãún cuía màût tråìi. Chè coï 
nhæ váûy måïi xaïc âënh âæåüc chênh xaïc kêch thæåïc cuía 
kãút cáúu che nàõng. 
Càn cæï vaìo biãøu âäö trãn ta xaïc âënh âæåüc 
âæåìng viãön che nàõng cuía caïc kãút cáúu che nàõng coï kiãøu 
daïng khaïc nhau: 
Xaïc âënh kãút cáúu che nàõng bàòng phæång phaïp biãøu âäö âæåüc thæûc hiãûn bàòng caïch læûa 
choün hçnh thæïc kãút cáúu coï biãøu âäö âæåìng viãön che nàõng coï khaí nàng che khuáút âæåüc biãøu âäö 
chè tiãu che nàõng. 
 Phæång phaïp xaïc âënh kãút cáúu che nàõng bàòng biãøu âäö: veî biãøu âäö phuû tråü hai hãû 
âæåìng cong chiãúu âãöu (Dunaev) lãn giáúy can, âàût chäöng lãn biãøu âäö "chè tiãu che nàõng", tám 
cuía hai biãøu âäö truìng nhau, truûc 0-0 cuía biãöu âäö Dunaev truìng våïi hæåïng cæía säø. Pháön diãûn 
α' 
α 
α 
α' α' 
β1 β2 β1 β2 
α1 
α2 
α1 
α2 
Hçnh 14: âæåìng viãön che nàõng cuía mäüt säú kãút cáúu che nàõng thäng duûng 
Hçnh 13: biãøu âäö hai hãû âæåìng cong caïch âãöu 
Dunaev vaì Olguay 
Giaïo trçnh VÁÛT LYÏ KIÃÚN TRUÏC 
Nguyãùn Âçnh Huáún = 42 = ÂHBKÂN 
têch chè tiãu che nàõng nàòm åí phêa næía voìng troìn theo hæåïng cæía säø chênh laì phaûm vi chè tiãu 
che nàõng cuía cæía âang xeït. Sau âoï tçm caïc âæåìng cong naìo (âäúi våïi kãút cáúu nàòm ngang) hay 
âæåìng xuyãn tám naìo (âäúi våïi kãút cáúu thàóng âæïng) cuía biãøu âäö Dunaev coï thãø truìm kên phaûm 
vi chè tiãu che nàõng thç caïc trë säú âoï æïng våïi caïc goïc α vaì β cuía kãút cáúu che nàõng cáön tçm.