Hướng dẫn phương pháp dạy học cho bài điển hình - Hoàng Văn Thắng

Phần A: Đề cương bài giảng
Môn công nghệ 11
Bài 28 : Hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí trong động cơ điêzen
Nhiệm vụ của hệ thống và đặc điểm của sự hình thành hòa khí ở động cơ điêzen
Nhiệm vụ:
Hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí ( còn gọi là hệ thống nhiên liệu ) trong động cơ điêzen có nhiệm vụ cung cấp nhiên liệu và không khí sạch và xilanh phù hợp với các chế độ làm việc của động cơ.
Đặc điểm của sự hình thành hòa khí
Sự hình thành hòa khí ở động cơ điêzen có những đặc điểm sau:
- Nhiên liệu được phun vào động cơ ở cuối kỳ nén. Áp suất của nhiên liệu phun vào trong xilanh do bơm cao áp tạo ra rất lớn để đảm bảo sự phun tơi và hòa trộn tốt.
- Các chế độ làm việc của động cơ tùy thuộc vào lượng nhiên liệu cấp vào xilanh trong mỗi chu trình. Việc điều chỉnh lượng nhiên liệu cấp vào xilanh do bơm cao áp đảm nhận. Vì vậy, bơm cao áp được coi là bộ phận quam trong nhất của hệ thống.
Cấu tạo và nguyên lý làm việc của một số bộ phận 
Bơm cao áp
Nhiệm vụ
Bơm cao áp co nhiệm vụ cung cấp nhiên liệu với áp suất cao, đúng thời điểm và lượng phù hợp với chế độ làm việc của động cơ tới vòi phun để phun vào xilanh động cơ.
Cấu tạo
Đầu piston có một rãnh xoắn, rãnh này ăn thông với lỗ khoan ở giữa đỉnh piston. Trên đầu của piston có một lỗ hut và một lỗ xả.
Hình 28.1 Bơm cao áp.
Hình 28.2 cấu tạo bơm cao áp.
Nguyên lý hoạt động
Khi piston đi xuống nhiên liệu qua lỗ hút 4 vào trong xianh. Khi piston đi lên đóng lỗ hút ép nhiên liệu phía trên đẩy mở van một chiều 5 đưa nhiên liệu tới vòi phun. Đến khi rãnh xoắn mở lỗ xả 7, nhiên liệu phía trên piston trở về bơm nhiên liệu. lò xo 5 đóng vam một chiều áp suất nhiên liệu tụt nhanh vòi phun ngừng hoạt động.
Vòi phun
Nhiệm vụ
Vòi phun có nhiệm vụ là phun tơi nhiên liệu vào trong xilanh để quá trình hình thành hòa khí diến ra hoàn hảo, tạo điều kiện tốt cho quá trinhg cháy dãn nở.
Cấu tạo
Hình 28.3 Sơ đồ cấu tạo vòi phun
Điều chỉnh vít 2 để thay đổi lực đẩy của lò xo. Lò xo 4 thông qua đũa đẩy 8 ép kim 11 tì lên đế bịt kín lỗ phun.
Nguyên lý hoạt động
Nhiên liệu từ đường cao áp đi qua cửa 9 vào khôn gian 15. Áp suất nhiên liệu đẩy vào mặt côn của kim 11 đẩy kim đi lên( lực này thắng lực lò xo 4), kim phun bị đảy lên dường thông, phun nhiên liệu vào xilanh.
Khi bơm cao áp không cung cấp nhiên liệu , áp suất trong không gian 15 giảm , lò xo 3 nảy kim 11 tì lên đế đóng kín đường thông.
Các bộ phận khác
Bầu lọc khí cpos nhiệm vụ lọc sạch không khí trước khi đưa vào xilanh.
Bầu lọc thô có nhiệm vụ loc thô dầu trước khi đưa tới bơm chuyển nhiên liệu.
Do khe hở giữa piston và xilanh của bơm cao áp, giữa kim phun và than của vòi phun rất nhỏ nên các căn bẩn có kích thước nhỏ dễ gây kẹt và làm mòn các chi tiết. Bầu lọc tinh có nhiệm vụ lọc sạch các cặn bẩn có kích thước rấ nhỏ có lẫn trong nhiên liệu để đảm bảo chất lượng làm việc, độ bền của bơm cao áp và vòi phun.
Do cấu tạo và nguyên lý làm việc của bơm cao áp và vòi phun, vẫn còn một lượng nhiên liệu bị rò qua khe hở giữa các chi tiết ( dù đã được chết tạo với độ chính xác cao ) nên trong hệ thống có đường hồi nhiên liệu từ bơm cao áp và vòi phun vào thùng chứa.
Những hư hỏng thường gặp đối với hệ thống
Rò nhiên liệu, bẩn và tắc bình lọc.
Bơm cao áp bị tắc, không khí lẫn vào trong nhiên liệu.
Góc phun sớm, tia nhiên liệu không tới.
Tụt công suất bỏ nổ, khói đen, hỏng đầu phun.
Cấu tạo và nguyên lý làm việc của hệ thống
Cấu tạo
Hình 28.4 Sơ đồ cấu tạo động cơ điêzen.
Hình 28.5 Buồng đốt động cơ.
Thùng chứa.	 5. Bầu lọc dầu.	 11. Van hồi dầu.
Bơm cao áp.	 6. 9. 10 Đường hồi dầu. 12. Bơm tay.	 
Bộ điều chỉnh phun sớm	 7. Đường cao áp	 13. Cần ga
Đường thấp áp.	 8. Vòi phun. 	 14. Bộ điều tốc.
Hình 28.6 Sơ đồ cấu tạo hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí động cơ điêzen.
1. Bình dầu.	 2. Bầu lọc thô.
3. Bơm chuyển nhiên liệu.	
4. Bơm tay.	6. bầu lọc thô.
7. Bơm cao áp.	8. Vòi phun.
Hình 28.7 Sơ đồ nguyên lý hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí động cơ điêzen.
Hình 28.8 Sơ đồ khối hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí động cơ điêzen.
Nguyên lý hoạt động
Khi động cơ làm việc, ở kỳ nạp , không khí được hút qua bầu lọc khí, đường ống nạp và cửa nạp đi vào xilanh ; ở kì nén, chỉ có khí ở trong xilanh bị nén.
Nhiên liệu được hút từ thùng nhiên liệu, được lọc qua bầu lọc thô và tinh rồi đưa tới khoang chứa của bơm cao áp. Cuối kì nén, bơm cao áp bơm một lượng nhiên liệu nhất định với áp suất cao vào vòi phun vào xi lanh dộng cơ. Nhiên liệu hòa trộn với khí nén tạo thành hòa khí rồi tự bốc cháy.
Phần B: Nội dung
Tên bài:
Bài 28: Hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí trong động cơ điêzen
Vị trí bài học:
Bài hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí trong động cơ điêzen thuộc khối kiến thức động cơ đốt trong của phân môn công nghệ 11.
Trước khi học bài này học sinh phải có kiến thức về:
Khái quát về động cơ đốt trong.
Nguyên lý làm việc của động cơ đốt trong.
Cơ cấu phân phối khí.
Đặc biệt phải hiểu rõ về hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí trong đông cơ xăng (học ở bài 27).
Mục tiêu bài học:
Biết được nhiệm vụ của hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí trong động cơ điêzen.
Biết và hiểu được cấu tạo hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí trong động cơ điêzen.
Hiểu được nguyên lý làm việc của hệ thống.
Đọc được sơ đồ khối của hệ thống.
Nhận dạng một số chi tiết quan trọng của hệ thống.
Có ý thức học tập và xây dựng bài.
Phân tích nội dung
Sơ đồ hóa
Hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí trong động cơ điêzen
Đặc điểm 
Cấu tạo
Nhiệm vụ
nguyên lý làm việc
CC nhiên liệu
CC không khí
Thời điểm phun
Chế độ làm việc
Các bộ phận chính của hệ thống: Thùng nhiên liệu; Bầu lọc thô; Bơm chuyển nhiên liệu; Bầu lọc tinh; Bơm cao áp; Vòi phun; Bầu lọc khí; Xilanh
Phân tích các thành phần kiến thức
Kiến thức cụ thể: Cấu tạo các bộ phận trong hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí trong động cơ điêzen.
Kiến thức trừu tượng:sự hình thành hòa khí và sự tự bốc cháy của nhiên liệu khi bị nén dưới áp suất cao.
Kiến thức trọng tâm: làm rõ cấu tạo và tác dụng của bơm cao áp.
Kỹ năng: 
Phân tích được đường đi của nhiên liệu, không khí. 
Sự hình thành hỗn hợp hòa khí.
Mối liên hệ giữa các bộ phận.
Hiểu và phân tích được tác dụng của từng bộ phận.
Mở rộng kiến thức và liên hệ thực tế:
Đi sâu thêm về cấu tạo của bơm cao áp và các loại bơm cao áp.
Các loại máy sử dụng động cơ điêzen và dấu hiệu nhận biết chúng.
Trước khi khởi động thì hệ thống làm việc như thế nào.
Điều kiện dạy học
Điều kiện cho người dạy:
Nghiên cứu kỹ nội dung bài 28 hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí trong động cơ điêzen sách giáo khoa cong nghệ 11, sách giáo viên.
Soạn đề cương bài giảng, giáo án lý thuyết.
Nghiên cứu phần bổ xung.
Chuẩn bị bản vẽ.
Điều kiện cho người học:
Tài liệu SGK.
Kiến thức liên quan bài học trước ( bài 27 hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí trong động cơ xăng ).
Hướng dẫn phương pháp dạy học cho bài điển hình
Nội dung bài học
Hướng dẫn phương pháp
Hoạt động dạy
Hoạt động học
Giới thiệu chung
- Khái quát về hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí trong động cơ điêzen.
học sinh chú ý lắng nghe.
Nhiệm vụ và đặc điểm
Nhiệm vụ
- Nêu rõ nhiệm vụ của hệ thống.
Chú ý lắng nghe và ghi chép.
Đặc điểm
- Vấn đáp: Nhiên liệu được phun vào thời điểm nào?
Bơm cao áp có tác dụng gì?
Lắng nghe.
Học sinh suy nghĩ trả lời câu hỏi.
Cấu tạo và nguyên lý làm việc
Cấu tạo
 Các bộ phận chính:
- Hướng dẫn quan sát hình vẽ treo trên bảng kết hợp SGK(h28.1).
Quan sát và lắng nghe.
- Bơm cao áp
- Hướng dẫn quan sát hình vẽ.
- Vấn đáp: nêu nhiệm vụ của bơm cao áp?
 Cấu tạo của bơm cao áp có gì đặc biệt?
Suy nghĩ và trả lới câu hỏi.
Học sinh ghi chép.
- Vòi phun
- Hướng dẫn quan sát hình vẽ.
- Vấn đáp: Nêu nhiệm vụ của vòi phun?
Vòi phun có cấu tạo đặc biệt gì?
Suy nghĩ trả lời câu hỏi.
Học sinh ghi chép và chú ý lắng nghe.
- Đường hồi dầu
- Hướng dẫn quan sát hình vẽ.
Vấn đáp: nhiệm vụ của đường hồi dầu.
Suy nghĩ trả lời câu hỏi.
Học sinh ghi chép và chú ý lắng nghe.
- Các bộ phận khác
- Hướng dẫn quan sát hình vẽ.
- Chỉ dẫn từng bộ phận.
- Vấn đáp: nêu cấu tạo và nhiệm vụ .
Học sinh quan sát và trả lời câu hỏi.
Ghi chép.
Nguyên lý làm việc
Phân tích bản chất, khái quát hóa.
Đưa ra một phần sơ đồ.
Lắng nghe. 
Suy nghĩ đưa ra sơ đồ đầy đủ.
Các câu hỏi đánh giá, kiểm tra
Câu 1: Nhiên liệu được phun vào thời kỳ nào?
Cuối kỳ nén	b) cuối kỳ thải 	c) đầu kỳ nén	d) giữa kỳ nén
Câu 2: Nhiên liệu được bơm vào động cơ do bộ phận nào đảm nhiệm?
Vòi phun	 b) Xi lanh	 c) Bơm chuyển nhiên liệu	 d) Bơm cao áp
Câu 3: Trong hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí trong động cơ điêzen thì bộ phận nào quan trọng nhất?
Vòi phun	 b) Xi lanh	 c) Bầu lọc khí	d) Bơm cao áp
Câu 4: Vòi phun có nhiệm vụ gì?
Cung cấp nhiên liệu	c) Xé tơi nhiên liệu	 
 Cung cấp không khí	d) Tăng áp suất
Câu 5: Bầu lọc tinh có nhiện vụ gì?
Lọc sạch nhiên liệu	c) Lọc sạch không khí
Lọc sạch khí thải	d) Lọc sạch bụi bẩn
Câu 6: Trong hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khì trong động cơ điêzen có mấy bộ phận chính?
6	b) 7	c) 8	d) 9
Giáo án 
Trường THPT................	Giáo án số :...............
Bộ môn: Công nghệ 11	Số tiết : .....................
GIÁO ÁN LÝ THUYẾT
Bài số: 28 
Tên bài: Hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí trong động cơ điêzen
Mục tiêu
Sau khi học xong bài nay học sinh có khả năng:
Biết được nhiệm vụ của hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí trong động cơ điêzen.
Biết và hiểu được cấu tạo hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí trong động cơ điêzen.
Hiểu được nguyên lý làm việc của hệ thống.
Đọc được sơ đồ khối của hệ thống.
Nhận dạng một số chi tiết quan trọng của hệ thống.
Có ý thức học tập và xây dựng bài.
Chuẩn bị giảng dạy
Chuẩn bị của giáo viên:
Nôi dung:
Nghiên cứu SGK, tham khảo các tài liệu về động cơ điêzen.
Chuẩn bị giáo án, đề cương bài giảng.
Chuẩn bị phương tiện:
Hình vẽ trong SGK.
Hình vẽ bên ngoài.
Máy chiếu.
Chuẩn bị của học sinh:
Chuẩn bị bài cũ.
Tìm hiểu thêm về các bộ phận của hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí trong động cơ điêzen.
Tiến trình bài dạy
Ổn định lớp: Phát vấn lớp trưởng, kiển tra sĩ số	Thời gian: 2 phút
Kiểm tra bài cũ	Thời gian : 8 phút
Câu hỏi 1:Trình bày sơ đồ nguyên lý và cấu tạo động cơ xăng dùng bộ chế hòa khí?
Câu hỏi 2: Hệ thống phun xăng có gì giống và khác hệ thống dùng chế hòa khí?
Đặt vấn đề vào bài mới
Bài trước chúng ta đã học bài hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí của động cơ xăng. Động cơ xăng có công suất vừa và nhỏ còn các loại động cơ có công suất lớn như ôtô tải, máy kéo, tàu thuyền thì chúng ta thấy chúng dùng dầu điêzen. Vậy hôm nay chúng ta đi tìm hiểu bài hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí trong động cơ điêzen xem có gì giống và khác nhau.
Nội dung bài dạy
Nội dung
Hoạt động dạy
Hoạt động học
Thời gian
Hoạt động 1: Tìm hiểu nhiệm vụ và đặc điểm của sự hình thành hòa khí
Bài 28 : Hệ thống cung cấp nhiên liệu và không khí trong động cơ điêzen
Giới thiệu mở đầu.
Nêu mục tiêu.
Lắng nghe.
1 phút
Nhiệm vụ của hệ thống và đặc điểm của sự hình thành hòa khí
 Nhiệm vụ
Phân tích bản chất.
Khái quát hóa.
Đặt câu hỏi.
Nhận xét, đánh giá.
Chú ý quan sát hình vẽ.
Tự khái quát hóa.
Trả lời câu hỏi.
5 phút
 Đặc điểm của sự hình thành hòa khí
Phân tích bản chất.
Đàm thoại , giảng giải.
Sử dụng phương pháp quy nạp.
Lắng nghe.
Tự tái hiện.
Ghi chép và sử dụng tài liệu.
5 phút
Hoạt động 2: Tìm hiểu cấu tạo và nguyên lý làm việc của hệ thống.
Cấu tạo và nguyên lý làm việc
Cấu tạo
Sử dụng hình vẽ SGK và bên ngoài.
Sử dụng thuyết trình, đàm thoại tái hiện, nêu vấn đề, giảng giải và so sánh với cấu tạo động cơ xăng.
Đặt các câu hỏi
Nhận xét ,đánh giá ,kết luận.
Nhấn mạnh nội dung trọng tâm.
Mở rộng kiến thức trong thực tế.
Quan sát hinh vẽ.
Phân tích theo sự hướng dẫn của giáo viên.
Trả lời các câu hỏi của giáo viên.
Ghi chép.
10 phút
Nguyên lý làm việc
Sử dụng hình vẽ. Thuyết trình , nêu vấn đề, giảng giải.
Sử dụng phương pháp đàm thoại
Đưa ra sơ đồ nguyên lý.
Đặt câu hỏi.
Nhận xét, kết luận.
Lắng nghe, quan sát hình vẽ.
Tự khái quát hóa sơ đồ.
Trả lời câu hỏi.
Ghi chép.
8 phút
Hoạt động 3: Củng cố và tổng kết bài học
Củng cố
Đàm thoại tái hiện.
Nhấn mạnh nội dung trọng tâm.
Lắng nghe.
Tái hiện lại nội dung.
3 phút
Tổng kết đánh giá
Tổng kết nội dung.
Trả lời một số câu hỏi sách giáo khoa.
Nhận xét giờ học.
Lắng nghe và ghi chép.
3 phút
Giao bài tập về nhà
Hướng dẫn cho học sinh làm các bài tập trong sách giáo khoa và trả lời các câu hỏi SGK.
Giao cho học sinh chuẩn bị một số hình vẽ cho bài học kế tiếp.
Nhận xét và rút kinh nghiệm bài giảng
.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
	Thông qua bộ môn	
Ngày......tháng.....năm...
	Người soạn: