Nghiên cứu bao bảo vệ viên Cefaclor giải phóng kéo dài

Tạp chí Khoa học ĐHQGHN: Khoa học Y Dược, Tập 32, Số 1 (2016) 25-30 
25 
Nghiên cứu bao bảo vệ 
viên Cefaclor giải phóng kéo dài 
Vũ Thị Hồng Hạnh, Phạm Thị Minh Huệ* 
Đại học Dược Hà Nội, 15 Lê Thánh Tông, Hoàn Kiếm, Hà Nội, Việt Nam 
Tóm tắt 
Viên cefaclor 500 mg giải phóng kéo dài dạng cốt thân nước đã được bào chế thành công với độ hoà tan đạt 
Dược điển Mỹ 37 (USP 37) và tương tự viên đối chiếu Ceclor SR [1]. Tuy nhiên trong thành phần của viên chứa 
nhiều tá dược có khả năng hút ẩm mạnh, trong quá trình bảo quản dễ bị biến đổi dẫn tới thay đổi độ hoà tan và 
hàm lượng. Nghiên cứu này tập trung vào khảo sát đặc tính chống ẩm của các tá dược bao HPMC; PVA và 
Eudragit E nhằm lựa chọn loại màng bao có khả năng bảo vệ cho viên mà không ảnh hưởng tới giải phóng dược 
chất. Kết quả nghiên cứu cho thấy bao bảo vệ có hiệu quả rõ rệt để tăng độ ổn định cho viên cefaclor giải phóng 
kéo dài dạng cốt, trong đó PVA cho khả năng bảo vệ tốt nhất trong các tá dược đã lựa chọn. Viên bao với PVA ít 
thẩm ẩm hơn cả, không ảnh hưởng đến tốc độ giải phóng dược chất từ viên, đảm bảo độ ổn định về hàm lượng 
và độ hoà tan sau 12 tháng. 
Nhận ngày 26 tháng 9 năm 2015, Chỉnh sửa ngày 07 tháng 11 năm 2015, Chấp nhận đăng ngày 25 tháng 6 năm 2016 
Từ khóa: Cefaclor,bao phim, polymer thân nước, PVA. 
1. Đặt vấn đề * 
Cefaclor (3- chloro- 7D- (2 
phenylglycinamido)- 3-cephem- 4 cacboxylic 
acid monohydrat) là một kháng sinh nhóm 
cephalosporin thế hệ 2. Viên giải phóng kéo dài 
(GPKD) được bào chế nhằm tăng nồng độ dược 
chất (DC) vào dịch mô và duy trì nồng độ DC 
hằng định trong máu để tăng sinh khả dụng 
(SKD). Viên nén cefaclor 375 mg GPKD đã 
được bào chế đạt độ hoà tan theo USP [1]. Tuy 
nhiên do DC không bền dưới tác động của ánh 
sáng và độ ẩm môi trường [2], hơn nữa trong 
viên chứa nhiều tá dược có khả năng hút ẩm 
mạnh (Hydroxy Propyl Methyl Cellulose - 
HPMC) dẫn tới độ ổn định của viên không cao. 
Biện pháp bảo vệ DC cho viên để tăng tuổi thọ 
_______ 
*
 Tác giả liên hệ. ĐT.: 84-982152969 
 Email: phamminhhuehup@gmail.com 
cho sản phẩm là một trong những ứng dụng 
quan trọng trong công nghệ sản xuất dược 
phẩm. Nghiên cứu nhằm mục tiêu lựa chọn tá 
dược và xây dựng công thức bao bảo vệ cho 
viên cefaclor GPKD dạng cốt thân nước. 
2. Nguyên liệu và phương pháp nghiên cứu 
2.1. Nguyên liệu 
Viên nén cefaclor 375 mg GPKD; Các tá 
dược: polyvinyl alcohol (PVA- đạt tiêu chuẩn 
USP); Eudragit E100 (đạt tiêu chuẩn USP); 
HPMC E6 (đạt tiêu chuẩn Dược điển Anh - 
BP); Polyethylen Glycol 6000 (PEG 6000) (đạt 
tiêu chuẩn BP); Talc (đạt tiêu chuẩn BP); Titan 
dioxyd (đạt tiêu chuẩn BP); Chất màu xanh 
E133 (FD&C Blue No. 1) và một số dung môi 
hoá chất khác đạt tiêu chuẩn dược điển hoặc 
tinh khiết phân tích. 
V.T.H. Hạnh, P.T.M. Huệ / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN: Khoa học Y Dược, Tập 32, Số 1 (2016) 25-30 
26 
2.2. Thiết bị nghiên cứu 
Nồi bao Vanguard; Hệ thống thử hòa tan 
ERWEKA (Đức); Máy quang phổ UV - VIS 
Hitachi U1800; Hệ thống sắc ký lỏng hiệu năng 
cao Agilent. 
3. Phương pháp nghiên cứu 
3.1. Phương pháp bao viên 
Sử dụng phương pháp bao film (bao 
màng mỏng). 
Pha chế dịch bao film: Nồng độ dịch bao là 
5% polyme. Tá dược tạo màng và chất hoá dẻo 
được cân theo công thức, hoà tan trong một 
phần dung môi. Chất tạo màu, chống dính được 
nghiền mịn, trộn đều, phân tán vào dung môi 
thích hợp rồi phối hợp vào dung dịch polyme. 
Hỗn dịch trên được khuấy trên máy khuấy từ 
trong 3 giờ trước khi bao. 
Phương pháp bao film: Sử dụng thiết bị bao 
với các thông số chính như: nhiệt độ nồi bao 45 
- 50oC, tốc độ nồi bao 8-10 vòng/phút, tốc độ 
phun dịch 3,0 ml/phút, áp suất phun 1,8 atm. 
Sau khi viên bao đạt khối lượng bao, tiếp tục 
thổi không khí nóng để sấy khô viên trong 10 
phút. Để ổn định viên ít nhất 48 giờ trước khi 
đánh giá. 
Phương pháp thử độ hòa tan: Sử dụng hệ 
thống thử hòa tan ERWEKA để đánh giá % 
cefaclor giải phóng từ viên theo qui định USP 
37 [1, 5]. 
3.2. Phương pháp định lượng cefaclor trong 
viên cefaclor giải phóng kéo dài 
Phương pháp HPLC theo USP 34 [5]: Pha 
động: hòa tan 1g natri pentansulfonat trong 
780ml nước và 10ml triethylamin. Điều chỉnh 
pH bằng H3PO4 đến pH= 2,5±1. Thêm 
methanol vừa đủ 1000 ml. Điều kiện sắc ký: 
Cột C18 (250 × 4mm), chất nhồi cột kích thước 
5µm; Nhiệt độ cột: 25oC; Tốc độ dòng: 
1,5ml/phút; Detector UV bước sóng 265nm. 
3.3. Đánh giá độ thấm ẩm của màng bao 
Cân khối lượng viên đã bao trước khi đánh 
giá độ thấm ẩm. Viên bao được bảo quản trong 
môi trường có độ ẩm tương đối khoảng 75% 
bằng cách đặt trong một bình kín chứa dung 
dịch NaCl quá bão hoà (hình 1). 
Sau những khoảng thời gian nhất định, lấy 
viên ra cân lại khối lượng viên. Quá trình thử 
kết thúc khi khối lượng viên không tăng thêm 
nữa [2]. Độ thấm ẩm của màng bao được đánh 
giá bằng sự chênh lệch khối lượng viên trước và 
sau khi thử. 
4 
Hình 1: Sơ đồ thiết bị đánh giá độ thấm ẩm của màng bao.
4. Kết quả và bàn luận 
Lựa chọn 3 loại polyme dùng để bao là: 
HPMC E6, Eudragit E100, PVA. Mỗi mẻ bao 
500 g viên với các công thức như bảng 1. 
Các tá dược lựa chọn đều là các tá dược 
dùng phổ biến để bao bảo vệ, quá trình bao dễ 
dàng, có thể áp dụng ở nhiều qui mô khác nhau. 
V.T.H. Hạnh, P.T.M. Huệ / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN: Khoa học Y Dược, Tập 32, Số 1 (2016) 25-30 27 
4.1. Đánh giá ảnh hưởng của màng bao đến 
giải phóng dược chất 
Thử hoà tan các mẫu viên, so sánh với viên 
chưa bao và tiêu chuẩn USP, kết quả được trình 
bày ở bảng 2. 
Kết quả cho thấy các loại màng bao đã lựa 
chọn đều không ảnh hưởng đáng kể đến tốc độ 
giải phóng DC từ viên. 
4.2. Đánh giá khả năng chống ẩm của màng bao 
Viên đã bao với 3 công thức trên được đánh 
giá độ thấm ẩm, kết quả được thể hiện ở bảng 3, 
hình 2. 
Ở mẫu viên bao với HPMC, ngay tại thời 
điểm đầu tiên khi tiếp xúc với ẩm viên bao đã 
hút ẩm nhanh hơn so với các mẫu viên bao 
bằng Eudragit và PVA. Tốc độ hút ẩm của viên 
bao HPMC giảm nhanh sau 8 giờ bảo quản. 
Nguyên nhân có thể do HPMC là tá dược thân 
nước, khi gặp ẩm trương nở và hút nước mạnh 
hơn hai màng bao còn lại. Sau khi đã trương nở 
sẽ hút ẩm ít dần. Trong 3 loại polyme dùng để 
bao màng bảo vệ, viên bao bằng PVA ít hút ẩm 
hơn cả. 
4.3. Ảnh hưởng của màng bao đến độ ổn định 
dược chất 
Đánh giá hàm lượng dược chất trong các 
viên chưa bao và đã bao ở điều kiện: viên ép vỉ 
Polyvinyl cloride (PVC), để ở phòng thí 
nghiệm. Kết quả thể hiện qua bảng 4. 
Hàm lượng dược chất trong tất cả các mẫu 
viên đều giảm dần trong quá trình bảo quản 
tương ứng với tốc độ hút ẩm của màng bao do 
dưới tác động của độ ẩm, cefaclor bị hydrat hóa 
dẫn tới thủy phân dược chất [2]. 
Bảng 1: Công thức bao (tính cho 500 g viên) 
Thành phần (g) CTB1 CTB2 CTB3 
HPMC E6 30 
− − 
Eudragit E100 
− 
30 
− 
PVA 
− − 
30 
PEG 6000 10 10 10 
Talc 8 8 8 
Chất màu 0,1 0,1 0,1 
TiO2 8 8 8 
Isopropanol (ml) 300 300 200 
Dicloromethan (ml) 300 
− − 
Nước tinh khiết (ml) 
− − 
100 
Bảng 2: Phần trăm dược chất hoà tan từ các mẫu viên bao bảo vệ với các tá dược (n=6) 
Thời gian (phút) 
Mẫu 
30 60 120 180 240 
CTB1 18,12±2,37 37,41±2,92 65,20±2,35 83,21±2,52 98,22±2,29 
CTB2 19,36±2,47 36,41±2,47 64,22±3,18 84,83±3,17 99,23±3,25 
CTB3 18,27±2,42 35,28±2,63 64,27±2,34 82,29±2,51 97,82±3,18 
Viên chưa bao 20,16±2,32 35,91±2,97 63,32±3,38 84,23±3,57 99,92±3,21 
USP 5-30 20-50 - - > 80 
V.T.H. Hạnh, P.T.M. Huệ / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN: Khoa học Y Dược, Tập 32, Số 1 (2016) 25-30 
28 
Bảng 3: Khối lượng hơi ẩm thấm qua màng bao (n=6) 
Thời gian (giờ) CTB1 (mg) CTB2 (mg) CTB3 (mg) 
1 7,2±0,5 4,8±0,2 2,4±0,4 
2 9,3±0,2 6,7±0,4 3,4±0,2 
4 10,5±0,3 7,3±0,3 4,5±0,2 
6 10,9±0,1 7,9±0,1 5,4±0,1 
24 11,7±0,1 9,4±0,2 6,1±0,1 
0
4
8
12
0 4 8 12 16 20 24
Thời gian (giờ)
K
hố
i l
ư
ợ
n
g 
hơ
i ẩ
m
(m
g)
CTB1
CTB2
CTB3
Hình 2: Lượng hơi ẩm thấm qua màng bao. 
Bảng 4: Hàm lượng (%) dược chất còn lại trong viên sau thời gian bảo quản (n=3) 
 Thời gian (tháng) 
Mẫu viên 0 1 3 9 12 
Viên chưa bao 99,13± 2,37 98,29± 1,82 89,07± 2,19 86,94± 2,81 84,94± 3,74 
CTB1 102,6± 2,48 101,59± 1,39 95,49±1,63 94,43± 2,53 92,43± 1,85 
CTB2 98,54± 1,74 97,24± 2,38 96,22± 2,08 94,91±1,94 92,91± 2,74 
CTB3 100,52± 2,71 99,23± 1,92 99,18± 2,17 98,05± 2,51 97,05± 2,78 
j
Đối với mẫu chưa bao, hàm lượng dược 
chất giảm rất nhanh, sau 12 tháng hàm lượng 
giảm tới hơn 15 %. Trong khi đó với các mẫu 
viên bao, hàm lượng vẫn duy trì được trên 90 % 
sau 12 tháng bảo quản. Đặc biệt là mẫu viên 
bao bằng PVA, hàm lượng còn duy trì trên 
95%. Như vậy kết quả cho thấy màng bao có 
khả năng ổn định hàm lượng dược chất trong 
thời gian nghiên cứu. 
Đánh giá tốc độ giải phóng dược chất từ các 
viên sau thời gian bảo quản, kết quả được trình 
bày ở bảng 5. 
Kết quả cho thấy, trong thời gian đầu, các 
mẫu không thay đổi tốc độ giải phóng DC 
nhiều. Tuy nhiên sau 12 tháng tốc độ giải 
phóng DC có xu hướng tăng lên, nhất là viên 
chưa bao. Viên hút ẩm càng nhiều thì tốc độ 
giải phóng dược chất càng nhanh. Nếu màng 
bao film có khả năng chống ẩm tốt, quá trình 
hút ẩm sẽ chậm hơn và ảnh hưởng ít tới tốc độ 
hòa tan dược chất từ viên. 
V.T.H. Hạnh, P.T.M. Huệ / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN: Khoa học Y Dược, Tập 32, Số 1 (2016) 25-30 29 
Bảng 5: Cefaclor giải phóng từ các viên trong quá trình theo dõi độ ổn định (%) 
Thời gian (giờ) Thời điểm 
(tháng) 
Mẫu 
0,5 1 2 3 4 
f2 (so 
với ban 
đầu) 
Chưabao 21,89±2,73 34,68±3,82 66,96±2,73 86,12±3,14 98,92±3,42 73,56 
CTB1 20,06±2,31 38,5±2,17 63,96±3,16 82,29±2,84 95,97±3,71 74,07 
CTB2 21,78±2,42 38,11±3,16 66,09±2,74 87,1±1,91 95,36±3,45 72,53 
1 
CTB3 18,82±2,61 35,12±2,91 65,24±3,18 83,52±2,67 96,14±2,73 74,65 
Chưabao 23,40±1,83 40,12±2,65 73,23±2,73 91,05±3,16 99,27±2,60 65,23 
CTB1 21,12±2,18 39,70±2,71 66,68±2,18 85,12±3,18 100,3±2,18 72,7 
CTB2 19,27±3,74 38,08±3,18 65,05±3,47 86,5±2,47 100,1±2,73 74,52 
3 
CTB3 19,37±2,84 35,10±2,84 67,26±2,19 84,52±2,93 99,09±2,95 73,15 
Chưabao 23,39±2,81 42,15±1,69 76,24±2,13 93,25±2,16 99,13±3,62 61,48 
CTB1 20,19±2,58 40,71±2,35 68,65±2,38 87,42±2,28 98,34±3,81 73,11 
CTB2 29,23±2,71 39,18±2,16 67,45±2,17 87,52±3,27 99,13±2,53 67,36 
6 
CTB3 18,32±2,19 36,14±2,57 67,26±2,19 84,89±3,28 100,19±2,25 73,71 
Chưabao 24,49±2,52 43,12±2,41 83,24±3,13 92,35±2,18 98,37±2,69 56,58 
CTB1 20,29±2,42 39,79±3,17 68,62±3,58 87,52±2,27 99,03±3,38 72,11 
CTB2 19,81±2,75 39,28±2,15 68,52±2,17 88,51±3,27 100,12±2,8 71,9 
9 
CTB3 19,53±2,85 36,13±2,79 67,56±3,29 85,42±3,13 99,59±3,05 72,99 
Chưabao 25,33±3,81 45,66±3,16 86,61±3,81 99,9±2,18 100,21±3,4 51,67 
CTB1 22,46±2,74 39,11±2,73 72,52±2,83 87,24±3,19 99,98±2,19 69,11 
CTB2 22,15±3,16 38,74±2,91 71,05±3,17 85,4±2,64 99,87±3,27 70,67 
12 
CTB3 20,28±1,67 35,96±3,82 66,35±3,45 86,75±3,43 99,91±3,48 72,47 
V.T.H. Hạnh, P.T.M. Huệ / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN: Khoa học Y Dược, Tập 32, Số 1 (2016) 25-30 
30 
k
5. Kết luận 
Việc xây dựng màng bao bảo vệ cho viên 
cefaclor giải phóng kéo dài dạng cốt thân nước 
là rất cần thiết nhằm giúp ổn định dược chất 
trong quá trình bảo quản và sử dụng. Qua 
nghiên cứu cho thấy màng bao PVA giúp bảo 
vệ viên, làm cho viên ít hút ẩm hơn so với khi 
bao bằng màng HPMC và Eudragit E100. Màng 
bao bảo vệ còn có khả năng ổn định hàm lượng 
dược chất, ảnh hưởng ít tới tốc độ giải phóng 
dược chất từ viên. Lựa chọn PVA làm tá dược 
bao phim bảo vệ còn mang lại lợi ích về giá 
thành và an toàn với môi trường do không cần 
sử dụng nhiều dung môi hữu cơ. 
Tài liệu tham khảo 
[1] Phạm Thị Minh Huệ và CS, Nghiên cứu bào 
chế viên cefaclor giải phóng kéo dài, Tạp chí 
Dược học, 474(55) (2015) 25. 
[2] Beata Medenecka et al. Stability of the 
crystalline form of cefaclor monohydrate and 
its pharmaceutical preparations, Acta Poloniae 
Pharmaceutica and Drug Research, 66 (5) 
(2009) 563. 
[3] Felton LA, Porter SC. An update on 
pharmaceutical film coating for drug delivery, 
Expert Opin Drug Deliv. 10(4) (2013) 421. 
[4] Porter SC, Felton LA. Techniques to assess film 
coatings and evaluate film-coated products, Drug 
Dev Ind Pharm. 36(2) (2010) 128. 
[5] USP 37- monograph: Cefaclor extended 
release tablets (online). 
Moisture - Protective Coating 
for Cefaclor Extended-Release Tablets 
Vu Thi Hong Hanh, Pham Thi Minh Hue 
Hanoi University of Pharmacy, 
15 Le Thanh Tong Str., Hoan Kiem Dist., Hanoi, Vietnam 
Abstract: Cefaclor is a valuable antibiotic tablet belonging to the cephalosporin family. Sustained 
release (SR) cefaclor tablet 375mg has longer period of action, thus helps to reduce the required 
administration periods, to diminish side effects and to improve its bioavailability. However, cefaclor’s 
stablility and preservation is problematic as it is highly sensitive to light and humidity. Moreover, 
sustained release tablets so far formulated with hydrophilic polymers, such as HPMC, which is 
a hygroscopic excipient. This report presents the experimental data of experiments on developing film 
coating from three types of polymers Eudragit E100, PVA and HPMC E6. We determined the water 
permeability, drug release and stability of coated tablets. The results showed that PVA, with a stability 
period of 12 months, appeared to be the best candidate as excipient for waterproof coating of cefaclor 
sustained release tablets. 
Keywords: Cefaclor, coated film, hydrophilic polymer, PVA.