Những thành tựu của văn học - Nghệ thuật khoa học - kĩ thuật thế kỉ XIX (Phần 2)

NHỮNG THÀNH TỰU CỦA VĂN HỌC 
- NGHỆ THUẬT KHOA HỌC - KĨ 
THUẬT THẾ KỈ XIX 
Ngoài ra còn có Thackeray với Hội chợ phù hoa; Những người Virginie, 
Denis Duval... 
- Nga: Puskin, Gogol, Lep Tônxtoi, Doxtoiepxki... là những nhà văn 
hiện thực lớn của Nga thế kỷ XIX, sống trong thời kỳ sôi động cách 
mạng ở Nga, đã có những đóng góp lớn đối với nền văn học Nga. 
II. NGHỆ THUẬT 
Cùng với văn học, thế kỷ XIX là một thế kỷ nổi bật với những thành tựu 
lớn về nghệ thuật. 
1. Âm nhạc: 
Những thiên tài âm nhạc như: Beethoven, Bach, Mozart, Chopin, 
Tchaicôvxki, Wagner ... đã để lại cho nhân loại những tác phẩm âm nhạc 
bất tử. Các nhà soạn nhạc thế kỷ XIX đã vượt qua những định luật cổ 
điển, những sáng tác của họ làm cho thính giả cảm động đến rơi lệ, hoặc 
say sưa với những điệu nhạc mới lạ, những tấu khúc rung động. Thành 
công tuyệt đỉnh của âm nhạc thế kỷ XIX là những nhạc kịch của 
Wagner. Ông đã biến đại ca kịch thành một tổng hợp của mọi nghệ 
thuật. 
2. Hội họa: 
Chủ nghĩa lãng mạn cũng ảnh hưởng lớn đến hội họa thế kỷ XIX. Nền 
hội họa mới đã thóat ly khỏi lối họa theo kiểu mẫu, đi tìm một phong 
cách tự do hoặc những phong cách trữ tình. Nổi tiếng với trường phái 
này là Eugene Delacroix, Jean Auguste Ingres, Turner, Van Goth... 
3. Ðiêu khắc: 
Thế kỷ XIX là một thời đại không mấy xuất sắc về điêu khắc tuy thời kỳ 
này có rất nhiều sản phẩm điêu khắc. Ở Châu Âu, điêu khắc tương đối 
khá nhất là ở Paris với những công trình điêu khắc trên Khải hoàn môn 
và những dinh thự khác. Các nhà điêu khắc Pháp như: Rodin và Maillol 
bắt đầu gạt bỏ những tiêu chuẩn của thời đại và tìm cách giản dị hóa, 
tăng khí lực cho những tác phẩm của họ. 
4. Kiến trúc: 
 Thế kỷ XIX là một thế kỷ hỗn loạn về kiến trúc; người ta sử dụng nhiều 
kiểu kiến trúc khác nhau trong xây dựng: xây chùa kiểu Trung Hoa, Kim 
tự tháp kiểu Ai Cập, đền kiểu Hy Lạp, các trường đại học thì theo nghệ 
thuật Gothique... 
III. KHOA HỌC 
Trong mấy mươi năm đầu của thế kỷ XIX, sự phát triển của khoa học tự 
nhiên và xã hội đã đạt những thành tựu đáng kể. Kết quả trực tiếp của nó 
là sự phát triển của đại công nghiệp và kỹ thuật. 
1. Khoa học tự nhiên: 
- Về hóa học: thành tựu quan trọng nhất là học thuyết phân tử - nguyên 
tử. Quan điểm về thuyết nguyên tử được nhà bác học Nga Lô-mô-nô-
xốp tiến hành nghiên cứu và được bổ sung bằng những thí nghiệm 
khoảng cuối thế kỷ XVIII đầu thế kỷ XIX nhờ việc phát hiện ra các qui 
luật về thành phần hóa học của vật chất. Nhà hóa học Men-dê- lê-ep đã 
vạch ra con đường khám phá các nguyên tố hóa học mới. Ông đã lập ra 
bảng kê về các nguyên tố hóa học. 
- Về điện lực: đã có những nghiên cứu về dòng điện và các qui luật của 
nó, đồng thời người ta phát hiện ra những tác dụng hóa học của điện và 
nghiên cứu mối liên hệ giữa các hiện tượng hóa học và điện học. Người 
có công trong những công trình về điện là nhà bác học Anh Joule và nhà 
bác học Ðức Mayer. 
- Về sinh vật: nhà sinh vật học Tiêp Khắc Pourkinge đã đề ra học thuyết 
tế bào. Trong sinh học, học thuyết tiến hóa của Darwin là một học thuyết 
có tác dụng lớn, nó đã lật đổ quan niệm về tính cố định và bất biến của 
tự nhiên. Học thuyết của Darwin đã ảnh hưởng lớn đến việc xây dựng 
quan điểm biện chứng về tự nhiên. 
Những thành tựu của khoa học tự nhiên cho thấy mối liên hệ phổ biến 
giữa các hiện tượng tự nhiên, khẳng định những hình thức khác nhau của 
vật chất đều vận động, phát triển và chuyển hóa. Những thành tựu ấy 
đem lại một nhận thức mới cho con người về giới tự nhiên, tạo nên một 
thế giới quan mới, thế giới quan duy vật biện chứng trong tự nhiên. 
2. Khoa học xã hội: 
Triết học và xã hội học thế kỷ XIX phát triển theo một con đường phức 
tạp và đầy mâu thuẫn. Triết học và văn học thế kỷ XVIII, XIX đã tin 
tưởng vào lý tính, đề cao tự do, chống mọi hình thức áp bức của vương 
quyền và giáo hội. Triết học Khai sáng thế kỷ XVIII được xem là hệ tư 
tưởng của giai cấp tư sản. Sau đó, vào thế kỷ XIX, Marx và Engels đã đề 
ra học thuyết mới về đấu tranh của giai cấp công nhân, đó là một triết 
học khoa học và là hệ tư tưởng của giai cấp vô sản. Sự ra đời của chủ 
nghĩa Marx đánh dấu một bước chuyển cách mạng trong lịch sử tư tưởng 
và lý luận, ảnh hưởng sâu sắc đến các ngành khoa học khác (Xem 
chương IV). 
VI. KỸ THUẬT 
1. Cơ giới: 
Thế kỷ XIX được mệnh danh là thế kỷ của máy móc, sắt và động cơ hơi 
nước. Máy móc ra đời là cơ sở vật chất, kỹ thuật của sự chuyển biến từ 
công trường thủ công đến công nghiệp máy móc, đưa chủ nghĩa tư bản 
lên giai đoạn phát triển công nghiệp. Máy dệt và máy hơi nước bắt đầu 
phát triển ở Anh vào cuối thế kỷ XVIII, sau đó lan khắp châu Âu và Bắc 
Mỹ. 
2. Giao thông - liên lạc: 
Việc phát minh ra máy hơi nước đã làm cho giao thông liên lạc có 
những biến đổi đáng kể . 
1802: Ðầu máy xe lửa chạy bằng hơi nước được chế tạo ở Anh chạy trên 
đường lát đá. 
1807: Fulton đã thiết kế tàu thủy chạy bằng động cơ hơi nước. 
1814: Stepheson chế tạo ra đầu máy xe lửa cải tiến kéo được 8 toa và 
chạy 6 km/h. Năm 1825 ở Anh khánh thành đường xe lửa đầu tiên. Từ 
đó, xe lửa có một công dụng đáng kể trong lĩnh vực công nghiệp và giao 
thông. 
Cuối thế kỷ XVIII, có những cuộc thí nghiệm bay bằng khí cầu ở Nga và 
Pháp. Năm 1783, anh em Montgolfier đã thực hiện một chuyến bay bằng 
khí cầu bơm bằng khí nóng, một trong hai người đã phát minh ra dù 
nhảy. 
Máy điện tín được phát minh ở Nga và Mỹ vào giữa thế kỷ XIX, nhờ đó 
việc liên lạc được xa và nhanh. Năm 1844, Morse phát minh ra máy điện 
báo viết với một hệ thống ký hiệu riêng gồm gạch và chấm. 
3. Nông nghiệp: 
Nhờ những thành tựu về khoa học, phương pháp canh tác và công cụ sản 
xuất được cải tiến. Phân bón hóa học và máy nông nghiệp được sử dụng 
rộng rãi trên đồng ruộng làm tăng năng suất và sản lượng cây trồng. 
4. Quân sự: 
Kĩ thuật quân sự cũng có những tiến bộ đáng kể . Ðại bác có nòng trơn, 
bằng đồng và nạp đạn bằng miệng được thay bằng đại bác thép, nòng có 
rãnh, nạp đạn phía sau bằng qui lát. Súng hơi và súng có cơ bẩm chuyển 
động được phát minh và sử dụng rộng rãi. Các loại thuốc súng mạnh 
như: mìn, nitơrô glixerin làm giảm nhẹ trọng lượng của đầu đạn và của 
súng được áp dụng trong lĩnh vực quân sự để bắn được xa hơn. 
Thủy quân cũng được cải tiến. Tàu sắt với động cơ hơi nước được sử 
dụng trong chiến tranh. Giữa thế kỷ XIX, thiết giáp hạm với ngư lôi 
chìm đã bắt đầu xuất hiện. Khí cầu cũng được sử dụng trong chiến tranh. 
Tóm lại, thế kỷ XIX là thời kỳ thắng lợi của chủ nghĩa tư bản. Nó đánh 
dấu bước phát triển cao của kinh tế tư bản chủ nghĩa đồng thời còn có 
những thành tựu đáng kể trong mọi lĩnh vực của sinh hoạt vật chất và 
tinh thần của nhân loại. Những thành tựu này phải kể đến sự đóng góp 
của đông đảo quần chúng nhân dân và các nhà khoa học. Họ đã mày mò, 
khám phá ra những qui luật, những thành tựu mới, đóng góp vào kho 
tàng văn minh nhân loại.