Phương pháp nghiên cứu xã hội học

1PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU XÃ 
HỘI HỌC
Xã hội học sử dụng gần như tất cả các 
phương pháp tìm kiếm thông tin được sử
dụng trong các ngành khoa học xh và nhân 
văn khác.
Từ các kỹ thuật thống kê tóan học tiên tiến 
tới các chú giải các văn bản. 
I. QUAN SÁT TRỰC TIẾP
{ Quan sát trực tiếp các hiện tượng xã hội có một lịch sử lâu dài 
trong nghiên cứu xhh. Nhà xhh lấy thông tin thông qua kỹ
thuật quan sát tham dự :
- Trở thành một thành viên tạm thời hoặc giả vờ trở thành 
thành viên của nhóm được nghiên cứu.
- Nhà xhh cũng lấy thông tin trực tiếp bằng cách dựa vào nguời 
báo tin của nhóm. 
Cả hai phương pháp đều được dùng bởi các nhà nhân học xh. 
2Vd: Một vài nghiên cứu cổ điển của xhh Mỹ được thiết kế
theo các cơ sở nhân học, quan sát những người ít học 
trong xh, trong đó họ cố gắng trình bày các bức tranh 
hoan hảo của cuộc sống trong các cộng đồng 
Phương pháp này được tiến hành vào những năm 1930
và 1940, khi lĩnh vực nhân học phục vụ như là hinh 
mẫu cho xhh và sự kết hợp giứa hai ngành rất gần gũi. 
{ Trong những năm gần đây quan sát trực tiếp được áp 
dụng cho những hòan cảnh nhỏ hơn như các phòng 
khám, các buổi gặp gỡ chính trị và tôn giáo, bar và
casino, lớp học. 
{
3{ Công trình của nhà xhh Erving Goffman cung cấp mô 
hình và cơ sở lý thuyết cho những nghiên cứu như vậy.
Goffman là một trong những nhà xhh khẳng định rằng 
cuộc sống thường ngày là nên tẳng của hiện thực xh,
nó nằm dứơi tất cả các trừu tượng thống kê và khái 
niệm.
{ Nó khuyến khích điều tra xhh vi mô sử dụng băng ghi 
âm và máy quay phim hơn là thực hiện các “thực 
nghiệm” xã hội có tính nhân tạo. 
{ Giống như các sử gia nhà xhh cũng sử dụng nguồn tài 
liệu gián tiếp/thứ cấp (secondhand source materials),
chúng thường bao gồm các văn bản cá nhân, các bản 
ghi ở bệnh việnv.v
4{ Mặc dù thường có một nhận thức sai lầm rằng nhà xhh 
là người bỏ qua các quan sát định tính (các quan sát 
trực tiếp) để sử dụng các kết quả định lượng, nhưng 
điều đó không đúng. Ngay cả ở Mỹ, khi các phương 
pháp định lượng xã hội rất được đề cao, và xhh thường 
có một khoảng cách với các môn khoa học nhân văn 
như triết học, lịch sử và luật, phương pháp định tính 
luôn luôn có vai trò quan trọng.
II. CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐỊNH LƯỢNG
{ Với sự đổi mới liên tục và ứng dụng ngày càng tăng 
của máy tính điện tử, các phương pháp định lựơng tiếp 
tục đóng vai trò trung tâm trong xhh, đặc biệt ở Mỹ. 
5Ngay từ đầu nhà xhh đã tìm thấy sự đo lường các 
mối quan hệ là có giá trị lớn.
Vd: Hệ số tương quan của Karl Pearson là một 
khái niệm thống kê quan trọng để đo lường mối 
quan hệ nhân quả giữa các biến. 
{ Xã hội học định lượng bao gồm việc trình bày một 
lượng lớn các dư kiện thống kê mô tả, các kỹ thuật lây 
mẫu, và việc sử dụng các mô hình toán tiên tiến cùng 
với các mô phỏng bằng máy tính (computer 
simulations) các qúa trình xã hội.
{
6{ Phân tích định lượng trở nên phổ biến trong những 
năm gần đây như là phương pháp phát hiện quan hệ
nhân quả, đặc biệt trong việc nghiên cứu sự năng động 
xã hội và địa vị xã hội. 
Các phương pháp thống kê và các kỹ thuật khác đã 
được áp dụng trong tất cả các ngành khác nhau của 
xhh và đang có kết quả trong việc chuyển đổi xhh 
thành một ngành khoa học. 
-Sự phát triển của các phương pháp thống kê quá
nhanh chóng đến nỗi những kỹ thuật mới đã loại bỏ
khả năng của nhà nghiên cứu tìm cho được dữ liệu 
thích hợp. 
7{ Các phương pháp thu lượm dữ liệu là mối 
quan tâm chính trong xhh. Các kỹ thuật quan sát-
nhóm,cá nhân, các tổ chức và cộng đồng- đã phảt 
triển rộng rãi như phân nhóm các thể loại khác nhau,
kỹ thuật lượng hóa xã hội (sociometric technique)
tạo ra chủ thể liên hệ với phân tích thống kê, phân 
tích nội dung của 
các văn bản và phân loại các thông tin liên văn hóa. 
III. NGHIÊN CỨU KHẢO SÁT
{ Thuật ngữ điều tra nghĩa là sự sưu tập và phân tích kết 
quả cuả các mẫu thử lớn.
{ Phiếu điều tra được thiết kế để thể hiện quan điểm, thái 
độ và tình cảm của người trả lời về một chủ đề cụ thể. 
8{ Trong thời gian những năm 1940-1950, việc 
xây dựng và tổ chức những khảo sát, những 
phương pháp thống kê trong việc lập bảng và
diễn dịch kết quả được xem như kỹ thuật 
nghiên cứu cơ bản của xhh.
{ Khảo sát về quan điểm, đặc biệt trong hình 
thức trưng cầu trước khi bầu cử và nghiên cứu 
thị trường được sử dụng lần đầu vào những 
năm 1930. 
{ Ngày nay chúng là những công cụ tiêu biểu cho các 
nhà chính trị và một lọat các tổ chức cùng các doanh 
nghiệp quan tâm tới quan điểm của công chúng. 
9{ Nhà xhh sử dụng các cuộc khảo sát cho mục đích học 
thuật hoặc nghiên cứu khoa học trong hầu như tất cả
mọi tiểu ngành của môn học. Đặc biệt khảo sát được 
dùng thường xuyên trong nghiên cứu về hành vi bỏ
phiếu, những định kiến về đạo đức, phản ứng lại truyền 
thồng đại chúng và những ngành khác trong đó khảo 
sát thái độ chủ quan là cách thích hợp. 
{ Mặc dù khảo sát là một công cụ nghiên cứu xhh quan 
trọng, sự thích hợp của nó trong nhiều lĩnh vực điểu tra 
bị phê phán rộng rãi. Sự quan sát trực tiếp về hành vi
xh không thể bị thay thế bởi những câu trả lời miệng 
với một danh sách chuẩn các câu hỏi của người phỏng 
vấn, ngay cả nếu những câu trả lời như vậy cho phép 
chúng dễ dàng trong việc lập bảng và xử lý. 
10
{ Quan sát cho phép nhà xhh lấy đựơc thông tin sâu sắc 
về một nhóm nào đó. Mặt khác mẫu khảo sát cho phép 
nhà xhh thu lượm được thông tin đồng nhất nhưng hời 
hợt về một phần lớn dân số.
{ Khảo sát nghiên cứu thường không bao gồm cấu trúc 
phức tạp của các mối quan hệ và tương tác giữa chúng.
{
IV. CÁC PHƯƠNG PHÁP THỰC 
NGHIỆM 
{ Các phương pháp thực nghiệm một thời 
được tin là không thể áp dụng cho nghiên 
cứu xhh, đã được áp dụng rộng rãi trong 
tâm lý học, đầu tiên đôi với các cá nhân 
sau đó với các nhóm. 
11
{ Vào những năm 1930, một vài nhà tâm lý học tìm ra 
các phương pháp thực nghiệm cho tương tác xh. Nhà 
xhh đi theo phương pháp của họ, vào thời đó các phòng 
thí nghiệm cho những nghiên cứu như vậy cũng đã 
được thiết lập. 
{ Những thực nghiệm cũng được tiến hành trong phòng 
học, ở các nơi cắm trại mùa hè, trong các tổ chức và
mọi nơi khác.
{ Khi các hòan cảnh đơn giản và số lượng các biến là
giới hạn thì sự thành công của thực nghiệm đạt mức 
lớn nhất . Các thực nghiệm phức tạp có thể có trong 
một vài hòan cảnh và việc thíêt kế các thực nghiệm 
phức tạp trở thành một nghệ thuật trong nhiều ngành,
bao gồm cả xhh. 
12
V. THU THẬP DỮ LiỆU
{ Các vấn đề cơ bản của việc thu thập dữ liệu: sử dụng 
hiệu quả nhất thuật ngữ, định nghĩa các đơn vị dùng để 
đo lường, sự phân lọai được dùng. 
{ Nói chung cần phải xem xét bản chất của một vấn đề
cụ thể để chọn ra đơn vị thích hợp nhất.
Vd: nghiên cứu về quan hệ của kích thước thành phố
với mức chi phí hoạt động của chính quyền thành phố 
đó, đơn vị thích hợp có thể là dân số sống trong biên 
giới chính trị của nó. 
13
{ Nếu được hỏi trong bảng khảo sát về nghề nghiệp câu
trả lời thường là chỉ có một nghề, và câu trả lời thường 
mơ hồ và thường có xu hướng cho một câu trả lời có
tính xuê xoa.
{ Còn những người thay đổi nghề nghiệp thường có hơn 
một nghề, họ có thể tuyên bố nghề nghiệp mà họ mong 
muốn nhất.
{ Nghệ thuật để thu được câu trả lời hữu ích cho những 
thông tin như vậy bao gồm việc thiết kế các câu hỏi 
một cách cẩn thận để chúng phù hợp với mục đích 
nghiên cứu. 
{ Trong quá trình thu nhập dữ liệu xhh, có những cản trở
cho việc quan sát trực tiếp. Trong những trường hợp 
như vậy các chỉ số gián tiếp có thể cung cấp những sự
thay thế tuy “thô” nhưng vẫn hữu ích.
Vd: mức tiêu thụ cồn trong một làng nhỏ, trong đó có
thể được nhẩm bằng cách đếm các chai rỗng trong các 
thùng rác. 
Sự lưu hành sách của thư viện được sử dụng để dự tính 
mức độ sử dụng TV trong một cộng đồng, trong đó
việc mượn các sách không phải khoa học (fiction)
giảm, trong khi đó mức độ mượn các sách khoa học 
vẫn duy trì như cũ