Sự cần thiết phải khôi phục lại chợ nổi Ngã Bảy và vấn đề khai thác trong du lịch

g ra đời trên chợ nổi này. 
Nhà văn Sơn Nam, trong tập hồi ký Từ U Minh đến Cần Thơ, nhận xét về 
chợ nổi Ngã Bảy như sau: “...tại Ngã Bảy này ghe, thuyền, tàu thủy ngày 
đêm rộn rịp. Có bán thức ăn, thức uống cho ghe thuyền. Bán không sợ ế, 
vì giới tiểu thương dám ăn xài, tương lai đang mở rộng trước mắt...”.(4) Có 
thể nói, trong quá khứ, chợ nổi Ngã Bảy đã thực hiện được chức năng trung 
chuyển kết nối giữa các ngành nông nghiệp, công nghiệp, thương mại, dịch 
vụ, tiểu thủ công; đồng thời còn góp phần gắn kết giữa đô thị với nông thôn. 
Theo Nhâm Hùng, trước đây chợ nổi Ngã Bảy là một điểm trung chuyển 
hàng hóa có hiệu quả nhất và có quy mô lớn nhất Việt Nam.(5)
2. Sự cần thiết phải khôi phục lại chợ nổi Ngã Bảy nhằm mục 
đích phát triển du lịch
2.1. Vai trò của chợ nổi Ngã Bảy đối với hoạt động du lịch trong 
quá khứ
Trước đây, chợ nổi Ngã Bảy là một trong những chợ nổi có chiều sâu về 
văn hóa và đây thật sự là một trong những yếu tố đóng vai trò quan trọng 
trong việc thu hút du khách trong và ngoài nước đến với tỉnh Hậu Giang 
nói riêng và vùng đồng bằng sông Cửu Long nói chung. Các dấu ấn văn hóa 
thể hiện ở hai khía cạnh nội sinh và ngoại sinh.
98 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (91) . 2012
Ở khía cạnh văn hóa nội sinh, chợ nổi Ngã Bảy chứa đựng những yếu 
tố văn hóa vật thể và phi vật thể được kết tinh từ hoạt động mua bán trên 
sông nước của cư dân trong mấy trăm năm lịch sử. Ở chợ nổi có nhiều chiếc 
ghe giống như ngôi nhà di động với nhiều thế hệ cùng chung sống. Trên ghe 
có cả hoa kiểng, vật nuôi (chó, mèo), xe gắn máy, phương tiện giải trí (tivi, 
radio). Thương buôn dùng lối tiếp thị hàng hóa bằng cây bẹo (cây sào dài 
cắm trên ghe để mắc các loại hàng cần bán). Bên cạnh đó, các hoạt động 
buôn bán thức ăn, đồ uống, đồ gia dụng, nhu yếu phẩm cũng xuất hiện nhằm 
đáp ứng nhu cầu cho khách thương hồ và cho cả du khách. Những lúc rảnh 
rỗi, người đi ghe còn tụ tập đánh cờ tướng, uống trà nói chuyện đời, đàn ca 
tài tử... nhằm để giải sầu, trao đổi nghệ thuật hay so tài thấp cao. Xưa kia, 
nhiều đôi trai gái muốn làm quen với nhau thì dùng điệu hò. Theo Sơn Nam, 
khi “chợ Ngã Bảy trở thành huyện lỵ, khách thương hồ từ bảy ngả kinh 
xáng gặp nhau, un đúc nên điệu hò Ngã Bảy độc đáo”.(6) Năm 2002, một nhà 
nghiên cứu văn hóa người Australia cùng với đoàn làm phim VTV đến thăm 
chợ nổi Ngã Bảy đã thốt lên: “Đó là thương trường lộ thiên kỳ diệu, là sự 
bùng nổ của sắc màu, âm thanh, hương vị thiên nhiên, con người mang đậm 
sắc thái Việt. Một thứ văn hóa cộng đồng chứa đầy tính duy cảm”.(7) 
Ở khía cạnh văn hóa ngoại sinh, chợ nổi Ngã Bảy là nỗi niềm cảm hứng 
sáng tác của nhiều nhạc sĩ, ca sĩ, nghệ sĩ, nhà văn, nhà thơ... Đối với lĩnh 
vực âm nhạc, thơ ca, chợ nổi Ngã Bảy gắn liền với bài vọng cổ “Tình anh bán 
chiếu” của cố soạn giả Viễn Châu trong dịp ông từ Bạc Liêu về Thành phố Hồ 
Chí Minh (1963). Nội dung của bài hát thể hiện chuyện tình đơn phương của 
người trai thương hồ Cà Mau với cô gái Ngã Bảy-Phụng Hiệp.(8) Nhạc sĩ Sơn 
Hà, quê ở Phụng Hiệp, gắn bó một đời với sông nước Ngã Bảy đã sáng tác bài 
hát “Bảy dòng sông nhớ”. Soạn giả Ngô Hồng Khanh với bài hát “Khóm ngọt”, 
năm 2005; tác giả Dương Thị Thu Vân quê ở Bến Tre với tác phẩm “Khúc tình 
gạo trắng nước trong”, năm 2008, đều có miêu tả về địa danh chợ nổi Ngã Bảy.
(9) Trong lĩnh vực văn học và điện ảnh với bộ phim “Ván bài lật ngửa” chuyển 
thể từ tiểu thuyết của nhà văn Trần Bạch Đằng, hình ảnh chợ nổi Ngã Bảy 
hiện ra khi nhân vật chính Nguyễn Thành Luân rời vùng giải phóng Khu 9 ra 
chợ Phụng Hiệp để lên xe về Sài Gòn, bắt đầu cuộc đời hoạt động điệp báo sau 
hiệp định Genève 1954. Năm 1995, nhà văn Mường Mán viết kịch bản phim 
“Chuyện Ngã Bảy” kể về cuộc đời nổi trôi của ba chị em gái sống bằng nghề 
thương hồ, trên chiếc ghe nhỏ, sau đó cô em chạy theo tiếng gọi của một anh 
chàng lừa đảo, rồi cả hai chị em bị gạt bán vào động mại dâm. Bộ phim được 
Đài truyền hình TP Hồ Chí Minh (HTV) sản xuất và đạt giải nhất về phim 
truyện truyền hình tại Liên hoan phim truyền hình toàn quốc năm 1996.(10) 
Nhờ những giá trị văn hóa trên đã góp phần làm nên tên tuổi hay 
thương hiệu của Ngã Bảy trong một thời gian dài trong quá khứ. Bên cạnh 
đó, chợ nổi Ngã Bảy còn gắn liền với nghề đóng ghe xuồng, nghề đan cần 
xé, nghề lò than; chợ chim, chợ rùa, chợ rắn... là các sản phẩm du lịch đặc 
trưng của vùng được nhiều du khách kết hợp tham quan khi đến du lịch chợ 
nổi Ngã Bảy.
Hoạt động du lịch ở chợ nổi Ngã Bảy có từ cuối thập niên 80 của thế 
kỷ XX.(11) Theo Nguyễn Khắc Viện mô tả: “Sông Hậu mênh mông, đôi bờ nơi 
99Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (91) . 2012
bến phà cách nhau 2km. Ngồi thuyền lướt trên sông mà xem phong cảnh 
hai bên mượt mà màu xanh cây trái thật là thú vị. Đến chỗ gặp nhau của 7 
con kênh, lại có chợ nổi họp trên sông, ghe thuyền đậu san sát, người mua 
kẻ bán đều ngồi trên thuyền”(12). Dựa vào những cứ liệu trên có thể khẳng 
định du lịch chợ nổi Ngã Bảy đã có từ thập niên 80 của thế kỷ XX. Trước 
đây, chợ nổi Ngã Bảy được xem là chợ nổi lớn nhất và độc đáo nhất ở vùng 
đồng bằng sông Cửu Long và một thời gian dài đã trở thành biểu tượng của 
thị trấn Phụng Hiệp. Thời ấy, chợ nổi Ngã Bảy được giới thiệu trên nhiều 
trang web du lịch trong nước và trở nên phổ biến trong các chương trình du 
lịch ở miền Tây Nam Bộ. Theo Phạm Côn Sơn,(13) chợ nổi Ngã Bảy là một 
trong ba chợ nổi lâu đời, nổi tiếng được nhiều người biết đến tại vùng đồng 
bằng sông Cửu Long; đây là điểm tham quan độc đáo trong các chương trình 
du lịch đến sông nước miền Tây đang được phát triển. Nói chung, Ngã Bảy 
đã từng là điểm đến lý tưởng không chỉ đối với khách nội địa mà còn cả đối 
với khách quốc tế. Theo Nhâm Hùng, những năm 1992-2000, mỗi ngày có từ 
100-200 du khách nước ngoài đến tham quan chợ nổi này.(14) Thời gian qua, 
nếu khu chợ này không bị di dời ắt hẳn sẽ có khá nhiều du khách quốc tế 
đến Ngã Bảy vì ít ra nơi đây đã được nhiều người trên thế giới biết đến qua 
các ấn phẩm giới thiệu về du lịch Việt Nam, qua Website, qua phim ảnh... 
Và cũng chính điều này giúp tiết kiệm được một khoảng chi phí đáng kể cho 
hoạt động tiếp thị trong du lịch. Theo kết quả nghiên cứu về du lịch, truyền 
miệng là nguồn thông tin quan trọng nhất để du khách lựa chọn một điểm 
đến trong chuyến du lịch của mình.
2.2. Một số điểm lợi và bất lợi khi di dời chợ nổi Ngã Bảy
Trong những năm đầu thế kỷ XXI, nhiều chợ nổi ở vùng đồng bằng 
sông Cửu Long bị di dời đến vị trí khác (như các chợ Cái Răng, Trà Ôn, Cái 
Bè) nhằm khắc phục tình trạng ách tắc và tai nạn giao thông. Riêng chợ 
nổi Ngã Bảy được chính quyền tỉnh Cần Thơ cũ di dời vào năm 2000 do tại 
khu chợ nổi này đã xảy ra một số vụ tai nạn giao thông đường thủy dẫn đến 
chết người. Hơn nữa, vì ý thức của bà con tiểu thương chưa cao, gây nên tình 
trạng ô nhiễm môi trường sông nước. Chợ nổi Ngã Bảy được di dời về hướng 
kênh xáng Cái Côn ở vàm kinh Ba Ngàn gần trung tâm xã Đại Thành, cách 
thị xã Ngã Bảy 3km và được gọi là chợ nổi Ba Ngàn. Sau khi di dời chợ đã 
đảm bảo được vấn đề an toàn giao thông đường thủy và vấn đề môi trường 
sông nước tại thị xã Ngã Bảy. Tuy nhiên, do vị trí địa lý không thuận lợi 
(chỉ nằm ở ngã tư sông, xa chợ phố, dân cư thưa thớt) nên khu chợ mới này 
khó lòng thu hút được giới thương hồ đến mua bán. Sau khi chợ bị di dời, 
khách thương hồ phần lớn xuống Ngã Năm (Sóc Trăng), ngược lên Trà Ôn 
(Vĩnh Long) hoặc lên tận Cái Bè (Tiền Giang) để neo đậu, buôn bán làm cho 
chợ Ba Ngàn ngày càng thưa vắng ghe xuồng. Điều này không những làm 
mất đi một điểm chợ đầu mối trong việc phân phối, tiêu thụ hàng hóa trong 
vùng mà còn đánh mất luôn cơ hội phát triển du lịch ở tỉnh Hậu Giang và 
đồng thời cũng đánh mất đi biểu tượng của một địa danh vốn rất nổi tiếng 
trước đây không chỉ đối với khách trong nước mà còn cả đối với khách quốc 
tế. Theo người dân mua bán tại chợ nổi Ba Ngàn, từ khi di dời chợ đến nay 
hoạt động mua bán tại khu chợ mới trở nên vắng vẻ, số lượng ghe xuồng 
100 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (91) . 2012
giảm 50% so với trước đây; cả tháng mới thấy lác đác vài du khách quốc tế 
thay vì 100-200 khách/ngày như trước ở chợ Ngã Bảy; đò ngang chỉ còn trên 
20 chiếc thay vì 200-300 chiếc như trước đây. Rất nhiều người chèo đò ở chợ 
nổi Ngã Bảy phải chuyển sang nghề chạy xe ôm, bán hàng xáo... Một hướng 
dẫn viên của Công ty Cổ phần Du lịch Cần Thơ cho biết khi khách mua tour 
đi Ngã Bảy nhưng lại đưa qua Ba Ngàn, khách không đồng ý nhưng chợ nổi 
Ngã Bảy không còn để mà đi.(15) 
Chỉ dựa vào tình trạng ách tắc và tai nạn giao thông để làm cơ sở cho 
việc di dời chợ nổi thì chưa thật sự thỏa đáng vì vấn đề này hoàn toàn có 
khả năng khắc phục được. Riêng vấn đề ô nhiễm môi trường không phải 
xuất phát từ địa điểm mà chính từ bản thân của mỗi người dân mua bán và 
không thể nói việc di dời đi nơi khác thì tự dưng người dân sẽ không vứt 
rác bừa bãi xuống sông. Cần nhắm đến các hiệu quả mà chợ nổi mang lại 
hơn là chỉ nhìn thấy một số hạn chế rồi di dời tùy ý. Thiết nghĩ khi nhìn 
nhận được những hạn chế của chợ nổi và tìm ra các giải pháp để khắc phục 
chắc chắn sẽ tốt hơn.
Dù thế nào đi nữa thì chợ nổi Ba Ngàn cũng không có khả năng thu 
hút du khách mạnh như chợ nổi Ngã Bảy. Vì suy cho cùng Ba Ngàn vẫn còn 
thiếu rất nhiều yếu tố mà du khách hướng đến trong chuyến đi của mình, 
đó là: bề dày lịch sử, chiều sâu văn hóa, làng nghề thủ công truyền thống 
gắn liền với thiên nhiên-môi trường-hoạt động sinh kế của người dân, công 
trình lịch sử-văn hóa-kiến trúc-nghệ thuật, tên người, tên đất và ngay cả 
các hoạt động mang tính dân gian. Phát triển du lịch một cách hiệu quả và 
bền vững không phải theo ý muốn chủ quan của người làm du lịch mà phải 
xuất phát từ sở thích, nguyện vọng, nhu cầu của du khách. 
3. Kết luận và kiến nghị
Trong quá khứ, chợ nổi Ngã Bảy là chợ có quy mô lớn và sung túc nhất 
so với các chợ nổi khác ở vùng đồng bằng sông Cửu Long. Hơn nữa, đây 
còn là khu chợ có lịch sử hình thành và phát triển lâu đời gắn liền với quá 
trình thủy lợi hóa và khai hoang, sản xuất, lập làng của cư dân ở cánh đồng 
Phụng Hiệp đầy lau sậy, hoang vu.
Ngót một thế kỷ qua, chợ nổi Ngã Bảy đã có những đóng góp to lớn 
trong việc thu hút và tiêu thụ nhiều loại hàng hóa trong vùng, đặc biệt là 
các mặt hàng nông sản, góp phần thúc đẩy hoạt động sản xuất của nông 
dân và đồng thời giải quyết được một số lượng đáng kể công ăn việc làm, 
mang lại thu nhập cho thương lái, những người mua bán nhỏ và tầng lớp 
hoạt động dịch vụ ở chợ nổi.
Với lịch sử hình thành và phát triển lâu đời, chợ nổi Ngã Bảy còn là 
nơi sản sinh và duy trì những yếu tố văn hóa thương hồ vốn chỉ hiện diện 
ở vùng đất phương Nam gắn liền với văn minh sông nước, miệt vườn. Nhờ 
đó có thể hiểu được phần nào về thiên nhiên và hoạt động kinh tế của con 
người ở vùng đất mới này trong lịch sử. Cũng nhờ sự kết tinh các giá trị văn 
hóa độc đáo, riêng biệt nên từ lâu Ngã Bảy đã trở thành một điểm đến du 
lịch lý tưởng của nhiều du khách trong và ngoài nước.
101Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (91) . 2012
Với phương thức mua bán sinh động, khách thương hồ tập trung đông 
đúc, người dân mua bán thật thà chân chất, khung cảnh gần gũi, dân dã nên 
chợ nổi còn là niềm cảm hứng sáng tác của nhiều nhà văn, nhà thơ, nhạc 
sĩ, ca sĩ và còn được ghi hình trong một số bộ phim.
Từ đó cho thấy việc khôi phục, gìn giữ và phát triển chợ nổi này 
trong tương lai là rất cần thiết. Còn nhớ người sáng lập ra Hiệp hội Thám 
hiểm những dòng sông lớn trên thế giới, ông Jacques Yves Cousteau khi đi 
thuyền từ cửa sông Hậu ngược lên thượng nguồn để khám phá dòng Mekong 
năm 1992, đến chợ nổi Ngã Bảy ông nhận xét: “Đây là khu chợ nổi độc đáo 
của thế giới, quy mô lớn hơn cả chợ nổi ở Thái Lan nên rất cần giữ gìn và 
phát huy”.(16)
Vấn đề cần phải quan tâm khi khôi phục lại chợ nổi Ngã Bảy là quy 
hoạch bến bãi neo đậu, phân luồng giao thông hợp lý nhằm tránh tình 
trạng ùn tắc và tai nạn giao thông; cần giáo dục, tuyên truyền để nâng cao 
nhận thức cho người dân, khách thương hồ trong việc bảo vệ môi trường 
sông nước. Bên cạnh đó, cũng nên tạo điều kiện thuận lợi cho người mua 
bán được tiếp cận với nguồn nước sạch, nhà vệ sinh công cộng hay những 
thông tin về thị trường mua bán tại chợ nổi.
Cần khôi phục lại chợ động vật hoang dã trước đây nhưng cần có quy 
định chỉ được buôn bán những loài động vật được Nhà nước cho phép, đồng 
thời tăng cường sự giám sát, quản lý của chính quyền địa phương để người 
buôn bán không vi phạm pháp luật.
Nên xây dựng đài quan sát để du khách có thể nhìn được toàn cảnh chợ 
nổi, chợ phố và các nhánh sông quy tụ tại Ngã Bảy.
Cần sưu tầm những bài hát, điệu hò, bài thơ, tác phẩm văn học, lịch sử 
gắn liền với địa danh Ngã Bảy nhằm giới thiệu và phục vụ du khách thông 
qua trung tâm hướng dẫn du lịch, du thuyền văn hóa và các hướng dẫn viên.
Xây dựng nhà hàng nổi trên sông để phục vụ nhu cầu ẩm thực cho 
du khách, đặc biệt chú ý khai thác các món ăn đặc trưng, dân dã vùng đất 
Phụng Hiệp, Hậu Giang.
Thành lập ban quản lý chợ nổi và ban quản lý du lịch để điều tiết giao 
thông, hoạt động mua bán, tham quan du lịch, đồng thời thống kê số lượng 
ghe xuồng mua bán, khách tham quan, doanh thu hàng năm làm cơ sở dữ 
liệu cho việc nghiên cứu khi cần thiết.
Liên kết với du lịch văn hóa chùa chiền Khmer của tỉnh Sóc Trăng, du 
lịch sinh thái ở lung Ngọc Hoàng (Hậu Giang), du lịch vườn ở Cần Thơ để 
làm thành một tour du lịch trọn gói.
Gắn hoạt động thương mại với du lịch ở chợ nổi sẽ là giải pháp hữu hiệu 
nhất để vừa mang lại lợi ích cho khách thương hồ vừa mang lại lợi ích cho người 
dân địa phương, đồng thời các đơn vị kinh doanh du lịch cũng được hưởng lợi, 
từ đó mới có thể duy trì và phát triển được chợ nổi này trong tương lai.
Cần phải thấy rằng việc giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa bản 
địa là rất cần thiết. Có như vậy mới mong làm giàu được bản sắc văn hóa 
102 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (91) . 2012
của dân tộc, là cơ sở để tồn tại và phát triển của một quốc gia. Việc khôi 
phục và gìn giữ chợ nổi Ngã Bảy cũng nhằm trả lại cho địa danh này những 
giá trị vốn có của nó và để cho các thế hệ mai sau hiểu về lịch sử, văn hóa 
của vùng đất, thiết nghĩ cũng là việc mà chúng ta cần phải làm.
 N T N
CHÚ THÍCH
(1) Sơn Nam, Lịch sử khẩn hoang miền Nam, Nxb Trẻ, 2005, tr. 315.
(2) Sơn Nam, Tìm hiểu đất Hậu Giang và lịch sử đất An Giang, Nxb Trẻ, 2005, tr. 318.
(3) Đặng Hồng, Ký ức một thời về Ngã Bảy-Phụng Hiệp, Ban Tuyên giáo Thị ủy Ngã Bảy, 2011. 
(4) Dẫn theo Nhâm Hùng, Ngã Bảy xưa và nay, Nxb Trẻ, 2011, tr. 48.
(5) Nhâm Hùng, 2011, Sđd, tr. 38-41.
(6) Sơn Nam, Tìm hiểu đất Hậu Giang và lịch sử đất An Giang, Nxb Trẻ, 2005, tr. 121.
(7) 
%E1%BA%A3y&type=A0. 
(8) Nhâm Hùng, Chợ nổi đồng bằng sông Cửu Long, Nxb Trẻ, 2009, tr. 64, 73.
(9) Nhâm Hùng, Sđd, tr. 77-78.
(10) Nhâm Hùng, Sđd, tr. 75-76.
(11) Nhâm Hùng, Sđd, tr. 82.
(12) Nguyễn Khắc Viện và cs, Đất nước Việt Nam, Công ty Tuyên truyền và Quảng cáo Du lịch 
(Vietnam Tourism) xuất bản, 1989, tr. 425-426.
(13) Phạm Côn Sơn, Non nước Việt Nam (Sắc màu Nam Bộ), Nxb Phương Đông, 2005, tr. 354. 
(14) Nhâm Hùng, Sđd, tr. 82. 
(15) 
(16) Nhâm Hùng, Sđd, tr. 88.
TÓM TẮT
Chợ nổi Ngã Bảy trước đây nằm cạnh thị trấn Ngã Bảy thuộc huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu 
Giang. Năm 2000 chợ đã bị di dời về phía vàm kinh Ba Ngàn ở xã Đại Thành, cách địa điểm cũ 
khoảng 3km và có tên là chợ nổi Ba Ngàn. So với các chợ nổi khác trong vùng, chợ nổi Ngã Bảy 
có lịch sử hình thành khá lâu đời; đã từng có quy mô mua bán rộng lớn; chứa đựng nhiều yếu tố 
văn hóa bản địa đặc sắc gắn liền với cuộc sống của cư dân vùng sông nước; đồng thời là địa điểm 
được nhiều du khách trong và ngoài nước biết đến và lựa chọn trong các chuyến du lịch khi đến 
miền Tây Nam Bộ. Trên cơ sở phân tích vai trò của chợ nổi Ngã Bảy trong quá khứ; so sánh các 
điểm lợi và bất lợi của chợ nổi Ngã Bảy so với chợ nổi Ba Ngàn cho thấy sự cần thiết phải khôi 
phục lại chợ nổi Ngã Bảy nhằm mục tiêu thúc đẩy phát triển du lịch nói riêng và phát triển kinh 
tế-xã hội, văn hóa của vùng nói chung.
ABSTRACT
THE NECESSITY OF RESTORING “NGÃ BẢY” FLOATING MARKET AND
THE ISSUES OF TOURIST EXPLOITATION
Formerly, Ngã Bảy Floating Market (also called Phụng Hiệp Floating Market) was located 
next to Ngã Bảy town, Phụng Hiệp district, Hậu Giang province. In 2000, the market was moved 
to Ba Ngàn canal in Đại Thành commune, about 3 kilometers away from the old location and 
was renamed Ba Ngàn Floating Market. Among other floating markets in the area, Ngã Bảy 
Floating Market has a long-standing history with a large-scale trading and contains many unique 
autochthonous cultural elements closely associated with the life of waterway local residents, 
and is well known and often chosen to visit in the tours to Tây Nam Bộ (literally “Southwestern 
region”) by both domestic and foreign tourists. On the basis of analyzing the advantages and 
disadvantages between 
Ngã Bảy Floating Market and Ba Ngàn Floating Market, the author thinks that it is necessary 
to restore Ngã Bảy Floating Market in order to promote tourism industry in particular and socio-
cultural-economic development in general.