Tài liệu Phương pháp gia công đặc biệt

m 
 + Vaän toác caét max : 8 m/phuùt 
 + Kích thöôùc maùy : 5,2x2,2x1,7 m 
 - Heä thoáng CNC ñieàu khieån hai toaï ñoä cuûa baøn maùy 8 vôùi ñoä 
chính xaùc dòch chuyeån laø 2 μm. 
 PHÖÔNG PHAÙP GIA COÂNG ÑAËC BIEÄT 
Trang - 230 - 
V. Caùc thoâng soá coâng ngheä : 
 - Khaû naêng gia coâng loãbaèng tia laser tuyø thuoäc vaøo khaû naêng 
haáp thuï cuûa vaät lieäu ñöôïc bao nhieâu löôïng aùnh saùng vaø nhieät 
ñoä caàn thieát ñeå laøm boác hôi vaät lieäu. Ñoä cöùng cuõng nhö nhöõng 
tính chaát kim loaïi hoïc khoâng coù yù nghóa gì. Nhöng khaû naêng 
daãn nhieät cuûa vaät lieäu laïi coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán khaû naêng 
gia coâng, coù theå gia coâng moät caùch deã daøng loã khaù saâu trong 
theùp khoâng ræ, coøn vôùi ñoàng thì raát khoù gia coâng, thaäm chí chæ 
coù theå khoan vôùi ñoä saâu nhaát ñònh, hôn nöõa thì khoâng ñöôïc. Ñoù 
laø vì ñoàng daãn ñi nhanh löôïng nhieät sinh ra töø naêng löôïng ñöôïc 
haáp thuï vaøo, vaø do ñoù khoâng theå ñaït ñeán nhieät ñoä boác hôi tröôùc 
khi naêng löôïng lôùn cuûa tia laser phaân phoái vaøo kim loaïi. 
 - Quaù trình gia coâng baèng tia laser coù theå taùch laøm 2 pha : 
Hình 5.69 : 
Sô ñoà maùy tia Laser CNC 
 PHÖÔNG PHAÙP GIA COÂNG ÑAËC BIEÄT 
Trang - 231 - 
 + Aùnh saùng laser boùc lôùp beà maët coù khaû naêng phaûn chieáu 
lôùn. 
 + Sau ñoù vaät lieäu maøu gaàn ñen haáp thuï naêng löôïng cuûa 
chuøm tia laser. 
 - Trong giai ñoaïn sau quaù trình phaùt noùng taêng leân raát maïnh 
vaø nhieät ñoä toaû ra moïi höôùng töø loã khoan. Töø ñoù coù theå thaáy 
raèng ñöôøng kính cuûa loã seõ lôùn hôn ñöôøng kính cuûa tia laser, söï 
khaùc bieät caøng lôùn neáu thôøi gian chieáu tia laser caøng daøi. 
 - Naêng löôïng caàn thieát ñeå boác ñi lôùp beà maët treân cuøng phuï 
thuoäc vaøo loaïi vaät lieäu. Vaät lieäu naøo coù khaû naêng phaûn chieáu 
toát, nhieät ñoä soâi cao, tæ troïng lôùn, tæ nhieät lôùn, thì lôùp beà maët 
khoù bò boác ñi. Caàn phaûi ñieàu chænh chính xaùc naêng löôïng cuûa 
chuøm tia laser ñeå coù theå khoan moät loã coù kích thöôùc ñaõ cho. 
Tuyø thuoäc vaøo toác ñoä cung caáp naêng löôïng, maø quaù trình nung 
noùng, noùng chaûy hoaëc boác hôi coù theå dieãn ra hay khoâng. Quaù 
trình ñieàu chænh naøy thoâng thöôøng ñöôïc dieãn ra baèng caùch thay 
ñoãi thôøi gian xung cuûa tia laser. 
Hình 5.70 : 
Sô ñoà quan heä giöõa naêng löôïng vaø thôøi gian xung 
 PHÖÔNG PHAÙP GIA COÂNG ÑAËC BIEÄT 
Trang - 232 - 
 - Bieán thieân cuûa naêng löôïng vaø thôøi gian xung coù theå bieåu 
thò baèng moät taäp hôïp ñöôøng cong phuø hôïp vôùi caùc ñaëc tính 
nhieät cuûa vaät lieäu. 
 - Raát caàn thieát phaûi nhaán maïnh raèng aùnh saùng laser laø moät 
phöông thöùc duy nhaát ñeå truyeàn daãn naêng löôïng ñi vôùi maät ñoä 
naêng löôïng lôùn. Coù theå xaâm nhaäp vaøo chaân khoâng, gar, hoaëc 
leân beà maët cuûa chi tieát ñaõ ñöôïc caáy trong baát kì vaät lieäu trong 
suoát naøo nhôø coù khaû naêng ñieàu chænh tieâu cöï cuûa tia saùng raát 
chính xaùc maø coù theå gia coâng raát chính xaùc, ngay caû treân beà 
maët bò bao boïc bôûi moät caàu trong suoát ñaõ ñöôïc haøn kín. 
 - Naêng löôïng ñöôïc tích luyõ trong nguoàn phaùt coù theå toái ña laø 
6000W giaây (joule) vaø ñænh cao cuûa coâng suaát laø 5000 W. Maùy 
coù theå cöù moät giaây thì phaùt ra tia chôùp, chöùa ñöïng naêng löôïng 
10 Wgiaây(joule). ÔÛ treân maët baøn thao taùc, chuøm tia coù theå tieát 
dieän troøn hoaëc chöõ nhaät daøi. Coù theå ñieàu chænh ñöôøng kính cuûa 
ñieåm chaám saùng hoaëc beà roäng cuûa raõnh töø 10÷1000 μm, chieàu 
daøi raõnh toái ña laø 15mm. 
 - Nhôø öu ñieåm laø taäp trung nhieät ñoä raát cao taïi moät ñieåm naøo 
ñoù (8000oC) vôùi baùn kính ñieåm caàn chieáu coù theå ñaït tôùi 0,05 
mm cho neân ôû lieân xoâ töø naêm 1964 ñaõ saûn xuaát haøng loaït caùc 
thieát bò laser coâng nghieäp SU–1, vaø K3 ñeå haøn caùc coâng taùc 
trong caùc linh kieän baùn daãn (transistor, diod, caùc ñaàu caëp nhieät 
ñieän). Nhaát laø duøng thieát bò laser SU–1 ñeå ñieàu chænh trò soá 
danh ñònh cuûa caùc ñieän trôû trong coâng nghieäp saûn xuaát vi maïch 
ñaõ laøm taêng naêng suaát lao ñoäng leân ñeán 10-12 laàn vaø chaát 
löôïng saûn phaåm cuõng ñöôïc naâng cao roõ reät. 
 - Ñoái vôùi thieát bò laser hoàng ngoïc nhö K-3M, IL-2M, IL-
20M, cho naêng löôïng böùc xaï ñeán 30 Joule, thôøi gian keùo daøi 
xung ñieàu chænh trong caùc möùc 1, 3, 5, 7 ms. Taàn soá cuûa xung 
laø 12 xung/ phuùt, thieát bò naøy coù boä suy giaûm naêng löôïng aùnh 
saùng ôû loái ra töø 2, 10, 25 ñeán 50 laàn. Ñöôøng kính tia saùng hoäi tuï 
 PHÖÔNG PHAÙP GIA COÂNG ÑAËC BIEÄT 
Trang - 233 - 
toái thieåu laø 0,05 mm coù theå haøn caùc chaân vi maïch ñieän töû vaø 
haøn caùc kim loaïi khoù noùng chaûy coù chieàu daøi 0,05mm. 
 - Ngoaøi ra baûng 5.10 cho ta bieát moät soá loaïi laser khaùc. 
 - Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán naêng suaát caét vaø chaát löôïng veát 
caét laø coâng suaát böùc xaï laze, chieàu daøy vaät caét, vaän toác caét vaø 
thôøi gian taùc duïng. Chieàu daøy toái ña ñoái vôùi theùp thöôøng laø 
6mm, theùp gæ :3mm, phi kim loaïi :10mm. 
VI. Öu - Nhöôïc ñieåm - Phaïm vi öùng duïng - Phöông 
phaùp phaùt trieån : 
 1) Öu ñieåm : 
 - Khoâng caàn duøng buoàng chaân khoâng. 
 - Khoâng coù vaán ñeà ñieän tích trong moâi tröôøng. 
 - Khoâng coù phoùng xaï rônghen. 
 - Coâng suaát böùc xaï cao, quaù trình caét khoâng phuï thuoäc 
vaøo cô tính cuûa phoâi lieäu, neân noù coù theå khoan, haøn, caét ñöùt 
caùc vaät kieäu coù ñoä beàn cao, phi kim loaïi, khoù gia coâng baèng 
phöông phaùp truyeàn thoáng. 
 - Thôøi gian nung noùng vaät lieäu ngaén, vuøng chòu taùc ñoäng 
heïp, veát caét nhoû, ít bieán daïng, neân ñaûm baûo ñoä chính xaùc vaø 
chaát löôïng beà maët gia coâng cao. 
 - Khoâng duøng duïng cuï caét, khoâng coù löïc caét. 
 - Caét ñöôïc nhöõng beà maët phöùc taïp, ôû vò trí khoù tieáp caän. 
 - Chính nhöõng öu ñieåm naøy maø phöông phaùp gia coâng 
baèng tia laze ñang ñöôïc quan taâm phaùt trieån chaúng nhöõng trong 
ngaønh cheá taïo maùy, maø coøn trong ngaønh truyeàn thoâng, y hoïc, 
ño löôøng . . . 
 2) Nhöôïc ñieåm : 
 - Hieäu suaát raát thaáp (döôùi 1%). 
 - Vôùi moät soá loaïi tia laser, khoù hoaëc hoaøn toaøn khoâng coù 
khaû naêng ñieàu chænh coâng suaát ra. 
 PHÖÔNG PHAÙP GIA COÂNG ÑAËC BIEÄT 
Trang - 234 - 
Baûng 5.10 : 
Moät soá loaïi laser thöông maïi 
G
hi
 c
hu
ù 
N
aên
g 
lö
ôïn
g 
th
aáp
Th
öô
øng
 k
ho
âng
 k
in
h 
te
á 
Th
öô
øng
 k
ho
âng
 k
in
h 
te
á 
N
ho
û g
oïn
 v
aø 
ki
nh
 te
á 
ôû 
co
âng
 su
aát
 th
aáp
N
ho
û g
oïn
 v
aø 
ki
nh
 te
á 
R
aát
 c
oàn
g 
ke
ành
 ô
û 
co
âng
 su
aát
 c
ao
C
oàn
g 
ke
ành
 n
hö
ng
ki
nh
 te
á 
C
oàn
g 
ke
ành
 n
hö
ng
ki
nh
 te
á 
Ö
ùng
 d
uïn
g 
Sa
o 
ch
eùp
 c
aùc
 p
hi
m
 m
oûn
g 
B
oùc
 v
aät
 li
eäu
 v
ôùi
 so
á 
lö
ôïn
g 
lô
ùn 
tro
ng
 m
oät
xu
ng
, k
ho
an
 c
aùc
 k
hu
oân
ki
m
 c
öô
ng
, h
aøn
 ñ
ie
åm
B
oùc
 v
aät
 li
eäu
 lô
ùn 
tro
ng
m
oät
 x
un
g 
H
aøn
C
aét
 ñ
ie
än 
trô
û 
C
he
á ta
ïo 
m
aïc
h 
ñi
eän
 tö
û 
H
aøn
 ñ
ie
åm
,k
ho
an
C
aét
 c
aùc
 v
aät
 li
eäu
 h
öõu
 c
ô.
C
aét
 k
im
 lo
aïi
 n
hô
ø o
âxy
C
aét
 ñ
ie
än 
trô
û 
H
aøn
,ta
ïo 
lo
ã v
aø 
ca
ét 
Th
ôøi
 g
ia
n 
to
àn 
ta
ïi 
50
 μs
0,
2-
7m
s 
0,
5-
10
m
s 
50
-2
50
ns
50
ns
0,
5-
7m
s 
50
-2
00
ns
10
0μ
s v
aø 
lô
ùn 
hô
n 
So
á 
xu
ng
/s
60
5-
10
0,
2 
30
0 
30
0 
40
0 
10
0 
N
aên
g 
lö
ôïn
g 
(W
) 
20
 (g
ia
ù tr
ò c
öïc
 ñ
aïi
) 
0,
00
5 
(g
ia
ù tr
ò T
B
) 
2.
10
5 
(g
ia
ù tr
ò c
öïc
 ñ
aïi
) 
2.
10
6 
(g
ia
ù tr
ò c
öïc
 ñ
aïi
) 
10
00
3.
10
5 
(c
öïc
 ñ
aïi
) 
30
0 
(g
ia
ù tr
ò T
B
) 
40
0 
15
00
0 
75
00
0 
(g
ia
ù tr
ò c
öïc
 ñ
aïi
) 
1,
5 
(g
ia
ù tr
ò t
ru
ng
 b
ìn
h)
10
0 
(g
ia
ù tr
ò t
ru
ng
 b
ìn
h)
Ph
öô
ng
 th
öùc
ho
aït
 ñ
oän
g 
X
un
g 
la
ëp 
la
ïi 
X
un
g 
bì
nh
th
öô
øng
X
un
g 
bì
nh
th
öô
øng
X
un
g 
bì
nh
th
öô
øng
X
un
g 
la
ëp 
la
ïi 
X
un
g 
bì
nh
th
öô
øn g
Li
eân
 tu
ïc 
X
un
g 
la
ëp 
la
ïi 
C
öô
øng
 x
un
g 
Ñ
oä 
da
øi 
so
ùng
 (μ
m
) 
0,
48
80
0,
69
43
1,
6 
1,
06
1,
06
1,
06
10
,6
10
,6
10
,6
Lo
aïi
la
se
r 
A
rg
on
H
oàn
g 
ng
oïc
N
d-
Th
uûy
tin
h 
N
d-
Y
A
G
a 
C
O
2b
 PHÖÔNG PHAÙP GIA COÂNG ÑAËC BIEÄT 
Trang - 235 - 
 - Khaû naêng ñieàu chænh ñoä leäch tia keùm hôn so vôùi tia ñieän 
töû. 
 - Ñöôøng kính nhoû nhaát cuûa ñieåm chaát saùng phuï thuoäc vaøo 
böôùc soùng aùnh saùng. 
 * Caân nhaéc öu ñieåm vaø nhöôïc ñieåm coù theå khaúng ñònh raèng 
gia coâng baèng tia laser seõ trôû thaønh coâng ngheä raát quan troïng 
ñeå gia coâng nhöõng loã ñaët bieät vaø ñeå caét kim loaïi, nhôø coù khaû 
naêng coù theå naâng cao taàn soá phaùt sung chuøm tia laser vôùi naêng 
löôïng 5–10 joule/xung vaø khaû naêng naâng cao hieäu suaát söû 
duïng cuûa tia laser. 
 3) Phaïm vi öùng duïng : 
 - Trong coâng nghieäp laser ñöôïc söû duïng vaøo vieäc haøn, 
khoan, caét caùc loaïi vaät lieäu coù ñoä noùng chaûy cao keå caû phi 
kim. 
 - Gia coâng baèng chuøm tia lade raát coù hieäu quaû ñoái vôùi loã 
nhoû. Ñöôøng kính loã nhoû nhaát coù theå ñaït 4:m. söû duïng chuøm tia 
lade coù theå gia coâng ñöôïc caùc vaät lieäu khaùc nhau nhö kim loaïi, 
thaïch anh, kim cöông, rubi, v.v Chieàu saâu loã gia coâng coù theå 
ñaït 12,7 mm. Khi gia coâng ñöôøng kính loã 0,1-0,2 mm thì ñoä 
chính xaùc coù theå ñaït 2-5 :m. 
 - Laser coøn ñöôïc duøng ñeå kieãm tra chaát löôïng caùc saûn 
phaåm ñuùc, kieåm tra ñoä tinh khieát cuûa chaát loûng hoaëc khí, caùc 
saûn phaåm ñieän töû. 
 - Trong y khoa laser ñöôïc öùng duïng trong vieäc giaûi phaåu, 
ñieàu trò beänh bong voõng maïc maét, khoan raêng, chaâm cöùu. 
 - Ngoaøi ra laser coøn thaâm nhaäp vaøo cuoäc soáng cuûa chuùng 
ta qua caùc baêng töø, maùy in laser, maùy photo laser vaø nhieàu öùng 
duïng khaùc nöõa . . . 
 4) Phöông phaùp phaùt trieån : 
 - Coâng ngheä tia laser coù theå öùng duïng roäng raõi hôn, neáu 
coù theå taêng hôn naêng löôïng cuûa chuøm tia laser vaø keùo daøi hôn 
 PHÖÔNG PHAÙP GIA COÂNG ÑAËC BIEÄT 
Trang - 236 - 
thôøi gian moät xung, ñeán möùc coù theå vaän haønh lieân tuïc hoaøn 
toaøn. 
 - Caàn naâng cao hieäu quaû kinh teá, caàn coù thieát bò hoaøn 
chænh hôn. Nhaát thieát phaûi naâng cao hieäu suaát. ÔÛ caùc thieát bò 
hieän nay, ngöôøi ta duøng tuï ñeå tích luyõ naêng löôïng, nguy hieåm 
vaø ñaét tieàn. Ngöôøi ta ñang thöû nghieäm thieát bò tích luyõ naêng 
löôïng khaùc. Nhaát thieát phaûi cheá taïo loaïi ñeøn chôùp tuoåi thoï cao, 
loaïi nguoàn phaùt saùng khaùc. 
 - Chæ nhö vaäy môùi ñöa ñöôïc coâng ngheä tia laser vaøo öùng 
duïng trong coâng nghieäp, môû ra vaø phaùt trieån nhöõng phaïm vi söû 
duïng môùi. Neáu coù theå ñaït nhöõng thaønh töïu môùi trong vieäc giaûi 
quyeát nhöõng vaán ñeà neâu treân. 
 PHÖÔNG PHAÙP GIA COÂNG ÑAËC BIEÄT 
Trang - 237 - 
E - PHÖÔNG PHAÙP GIA COÂNG 
CAÉT HOÀ QUANG 
(Plasma Arc Cutting - PAC) 
 Muïc tieâu : Sau khi hoïc nghieân cöùu xong chöông naøy, ngöôøi 
nghieân cöùu coù khaû naêng sau 
 - Hieåu khaùi nieäm gia coâng baèng caét hoà quang. 
 - Hieåu, bieát nguyeân lyù gia coâng baèng caét hoà quang. 
 - Töôøng minh veà duïng cuï vaø thieát bò. 
 - Bieát töôøng taän caùc thoâng soá coâng ngheä. 
 - Töôøng minh veà phaïm vi öùng duïng vaø höôùng phaùt trieån. 
I. Khaùi nieäm cô baûn : 
 - Veà phöông dieän vaät lyù, Plasma laø chaát khí ñaõ phaân huûy vaø 
ion hoùa maïnh, töùc laø hoãn hôïp cuûa phaân töû, nguyeân töû, ion vaø 
ñieän töû theo moät tæ leä nhaát ñònh. 
 - Moät vaät chaát coù traïng thaùi Plasma neáu ñoäng naêng trung 
bình (W) cuûa caùc phaàn töû haït lôùn hôn theá naêng ion hoùa (U) (baét 
ñaàu) coù söï phaân huûy nguyeân töû, ñieän töû taùch ra töø haït cuûa 
nguyeân töû, ion ñöôïc caáu thaønh, nhöng nhoû hôn 106 eV. Plasma 
laø moät traïng thaùi vaät chaát thöù tö, laø hoãn hôïp coù n thaønh phaàn 
(ion, ñieän töû vaø phaàn töû trung tính). 
 - Gia coâng baèng tia Plasma laø coâng ngheä duøng tia Plasma 
sinh ra töø hoà quang chaùy giöõa catod vaø anod (vaät gia coâng ñaàu 
phun) hoaëc baèng tia hoà quang Plasma. 
II. Nguyeân lyù gia coâng : 
 - Laø phöông phaùp gia coâng duøng doøng plasma coù nhieät ñoä töø 
10.000 – 14.0000 C ñeå caét kim loaïi baèng caùch laøm cho noù noùng 
chaûy cuïc boä taïi vò trí vaø vuøng aùp löïc cuûa doøng khí ñaåy phaàn 
 PHÖÔNG PHAÙP GIA COÂNG ÑAËC BIEÄT 
Trang - 238 - 
kim loaïi noùng chaûy ra khoûi vò trí ñoù. Quaù trình caéc plasma ñöôïc 
chia laøm 2 phaàn : 
 + Ñaàu tieân doøng khí noùng laøm noùng chaûy vaø xuyeân thuûng 
vaät lieäu. 
 + Sau ñoù doøng plasma ñöôïc dòch chuyeån theo ñöôøng daãn 
ñaõ ñöôïc vaïch saün ñeå caét vaât lieäu. 
 - Doøng plasma laø moät hoãn hôïp khí cuûa caùc electron töï do, 
caùc ion döông, nguyeân töû vaø phaân töû. Caùc loaïi khí thöôøng duøng 
ñeå taïo plasma laø nitrogen, Argon, Hidrogen hay hoãn hôïp caùc 
khí naøy. Doøng plasma ñöôïc phaùt sinh giöõa ñieän cöïc (Catod) 
beân trong voøi phun (thöôøng laø tungsten) vaø chi tieát gia coâng 
(Anod). 
 - Doøng plasma ñi qua doøng nöôùc laøm nguoäi ôû ñaàu voøi phun 
vaø noù ñöôïc thu heïp laïi thaønh tia ñeå taùc ñoäng tröïc tieáp vaøo vò trí 
yeâu caàu. Tia plasma ñeán chi tieát gia coâng coù vaän toác cao vaø 
nhieät ñoä cöïc noùng taïi taâm cuûa noù, nhieät ñoä naøy ñuû ñeå caét ñöùt 
mieáng kim loaïi daøy 155,4mm. 
III. Duïng cuï vaø thieát bò gia coâng : 
 - Hoà quang Plasma ñöôïc duøng trong nhieàu thieát bò nhö haøn, 
caét, tieän: trong phaàn naøy xin giôùi thieäu thieát bò tieân baèng 
plasma. 
 - Quaù trình xaûy ra khi tieän baèng plasma khoâng phaûi laø quaù 
trình toaû nhieät, töùc laø khoâng nung noùng vaät lieäu caàn laáy ñi maø 
duøng tia plasma cöïc maïnh vaø maät ñoä taäp trung cao laøm noùng 
chaøy beà maët gia coâng, baèng ñoäng naêng noù ñaåy kim loaïi ñaõ 
noùng chaûy. 
 - Tia Plasma cöïc maïnh vaø maät ñoä taäp trung cao laøm noùng 
chaûy beà maët gia coâng, baèng ñoäng naêng noù ñaåy ñi lim loaïi kim 
loaïi ñaõ noùng chaûy. Duøng chaát khí maø ñoäng naêng cuûa noù ( Wk = 
2v.m.2
1 ) laø lôùn ôû moät nhieät ñoä nhaát ñònh. Hoãn hôïp khí argon-
 PHÖÔNG PHAÙP GIA COÂNG ÑAËC BIEÄT 
Trang - 239 - 
hidrogen coù theå thoûa maõn yeâu caàu naøy. Quaù trình ñoäng löïc 
trong tieän baèng tia Plasma cuõng gioáng nhö tieän treân baøn tieän 
thoâng thöôøng, chæ coù ñieàu khaùc laø thay vì duøng dao tieän, ôû ñaây 
chuùng ta duøng ñaàu phun Plasma. 
 - Ñeå tieän thì neân duøng ñaàu phun coù hoà quang troïng, vì trong 
tröôøng hôïp naøy ñieän cöïc ñöôïc laøm maùt baèng nöôùc noái vôùi cöïc 
aâm cuûa nguoàn phaùt ñieän moät chieàu vaø töø ñieän cöïc ñoù noù qua 
ñieän cöïc cuûa voøi phun vôí cöïc döông cuûa nguoàn phaùt. 
 - Ñeå cho quaù trình ñöôïc oån ñònh thì phaûi giöõa goùc nghieâng 
giöõa voøi phun plasma vôùi maët phaúng thaúng goùc vôùi maët gia 
coâng khoaûng 600. 
Hình 5.71 : 
Chuyeån ñoäng töông ñoái cuûa ñaàu phun Plasma so 
vôùi vaät gia coâng 
Hình 5.72 : 
Vò trí töông ñoái cuûa ñaàu phun Plasma so vôùi vaät gia coâng 
 PHÖÔNG PHAÙP GIA COÂNG ÑAËC BIEÄT 
Trang - 240 - 
IV. Caùc thoâng soá coâng ngheä : 
 - Caùc thoâng soá coâng ngheä tieän baèng tia Plasma : 
 + Toác ñoä (Vk) 
 + Toác ñoä tieán cuûa voøi phun (e). 
 + Cöôøng ñoä doøng ñieän (I). 
 + Ñieän aùp (V). 
 + Toác ñoä chaûy cuûa gaz (Vg). 
 + Goùc ñaët cuûa voøi phun. 
 - Vieäc ñieàu chænh khoaûng caùch giöõa ñaàu phun vaø chi tieát gia 
coâng laø quan troïng. Kích thöôùc cuûa moät ñieän cöïc coù theå ñöôïc 
duøng ñeå gia coâng vaät lieäu coù beà roäng hay beà daøy baêng caùch 
ñieàu chæng thích hôïp caùc thoâng soá nhö möùc naêng löôïng, loaïi 
khí, toác ñoä phun khí, toác ñoä di chuyeån cuûa ñaàu phun vaø goùc caét 
 - Baèng thöïc nghieäm ngöôøi ta tìm ra nhöõng trò soá toái öu vôùi 
nhieàu vaät lieäu khaùc nhau. Baûng 5.11 cho ta caùc trò soá cuï theå. 
 - Ñeå caùc bieán daïng ñaõ vaïch saün coù theå ñieàu khieån voøi phun 
plasma baèng tay , tuy nhieân ñoä chính xaùc khoâng cao. Ñeå caûi 
thieän ñieàu naøy ngöôøi ta cho gaén ñaàu phun plasma vaøo moät tay 
maùy ñöôïc ñieàu khieån baèng chöông trình soá nhö vaäy khoâng 
nhöng taêng ñoä chính xaùc maø toác ñoä caét cuõng ñöôïc taêng leân. 
Phöông phaùp gia coâng baèng hoà quang plasma coù theå caét ñöôïc 
baát cöù kim loaïi daãn ñieän naøo, caùc vaät lieäu thöôøng caét baèng hoà 
quang plasma laø theùp cacbon, theùp khoâng ræ vaø nhoâm. 
 - Öu ñieåm cuûa caét hoà quang plasma ñieàu khieån baèng chöông 
trình soá laø toác ñoä cao.Toác ñoä caét doïc theo moät ñöôøng daãn naøo 
coù theå leân ñeán 0,182 m/s cho mieáng nhoâm daøy 6,35 mm; 0,085 
m/s cho mieáng theùp daøy 6,35 mm. Toác ñoä caét naøy giaûm daàn 
vôùi taám vaät lieäu daøy hôn .Ví duï toác ñoä toái ña khi caét moät mieáng 
nhoâm daøy 100 mm laø 0,0085 m/s. 
 - Khi söû duïng tia Plasma, ngoaøi caùc bieän phaùp an toaøn lao 
ñoäng ñoái vôùi coâng nhaân coøn caàn theâm nhöõng qui ñònh nghieâm 
ngaët ñeå ñeà phoøng tai naïn. Ñieän aùp khoâng taûi cuûa nguoàn laø 100-
 PHÖÔNG PHAÙP GIA COÂNG ÑAËC BIEÄT 
Trang - 241 - 
400 V, ñieän aùp laøm vieäc laø 80-120 V, coù nguy cô ñieän giaät, caàn 
chuù yù noái ñaát vaø caùch ñieän toát, ñoàng thôøi taêng cöôøng caùc bieän 
phaùp choáng noùng vaø choáng böùc xaï (tia rôngen, tia hoàng ngoaïi, 
tia cöïc tím . . .). 
 - Caàn ñaëc bieät chuù yù choáng ngoä ñoäc, choáng noå gaz. Trong 
quaù trình laøm vieäc coù nhöõng chaát noùng vaø hôi ñoäc sinh ra, neân 
choã saûn xuaát caàn chuù yù laép heä thoáng thoâng hôi maïnh. Cuõng 
caàn lo vieäc choáng taùc duïng cuûa tieáng oàn. 
Baûng 5.11 : 
Caùc thoâng soá thöïc nghieäm tieän baèng hoà quang plasma. 
Vaät lieäu 
caàn gia 
coâng 
Tính 
chaát 
gia 
coâng
Cöôøng 
ñoä doøng 
ñieän (A)
Ñieän 
aùp hoà 
quang 
(V) 
Toác ñoä 
(m/ph)
Toác ñoä 
tieán cuûa 
voøi 
phun 
(mm/s)
Löôïng 
vaät lieäu 
laáy ñi
Coâng 
xuaát 
(maõ 
löïc) 
Inoel Tinh 
Thoâ 
300 
170 
100 
90 
12 
23 
4 
1.25 
65 
11 
145 
250 
Rone 4 Tinh 
Thoâ 
325 
240 
95 
90 
16 
32 
4 
2 
80 
32 
130 
250 
Hasleney Tinh 
Thoâ 
200 
140 
100 
130 
9 
18 
2.5 
1.25 
56 
11 
110 
250 
Theùp 
khoâng ræ 
ñaëc bieät 
cöùng 
Tinh 
Thoâ 
300 
170 
90 
92 
15 
61 
4 
1 
72 
32 
130 
250 
V. Phaïm vi öùng duïng : 
 - Haàu heát öùng duïng cuûa gia coâng baèng plasma laø gia coâng 
caét taám kim loaïi. 
 - Ñoät loã hay gia coâng caét doïc theo nhöõng ñöôøng daãn xaùc 
ñònh 
 PHÖÔNG PHAÙP GIA COÂNG ÑAËC BIEÄT 
Trang - 242 - 
 - Coù theå gia coâng ñöôïc baèng tay hoaëc baèng ñieàu khieån CNC. 
 - Coù theå gia coâng baát cöù kim loaïi naøo. Nhö : theùp cacbon, 
nhoâm, theùp khoâng gæ. 
 PHÖÔNG PHAÙP GIA COÂNG ÑAËC BIEÄT 
Trang - 243 - 
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 
[1] Caùc phöông phaùp gia coâng môùi _ PGS-TS. Tröông Ngoïc 
Thuïc (1995) 
[2] Maùy caét kim loaïi _ GS-TS. Nguyeãn Ngoïc Caån 
[3] Gia coâng tia löûa ñieän CNC _ TS. Vuõ Hoaøi Aân (2003) 
[4] Caùc phöông phaùp gia coâng _ TS. Phaïm Ngoïc Tuaán (ñoàng 
taùc giaû) (2005). 
[5] Working metals by elctro-sparking _ Nosov A.V 
[6] Bevezeteùz az elektroù Kaùníaba _ Preisich M 
[7] Todmaking by park and electrochemical erosion the 
plastics. Intitue. Transaction and Journal (1963) 
[8] Fizicseszkife osznovi elecktroiszkrovoj obrabotki metallow 
_ Zolotih B.N 
[9] Chemical machining mass production _ Walk W.F (1963) 
[10] Obrabotka metallov impulszami elektricsean-kava toka _ 
Levinszon E.M 
[11] Spark erosion technology, Plastics (1963) _ Maillet M 
[12] Galvanotechnika _ Baùrtfai B