Tập bài giảng môn Điêu khắc (hệ Đại học Sư phạm Mỹ thuật)

của tai cũng khác nhau: có loại hình tam giác, hình tròn hoặc chữ nhật nhưng chủ yếu vẫn là tai hình bầu dục.
Khối Tai
2. Xây dựng bố cục toàn bộ	
2.1 Phác hình
	Sau khi đã có ý đồ tư tưởng về bố cục một bài thực hành nghiên cứu, sinh viên nên sử dụng que đo để kiểm tra lại các tỷ lệ lớn ( chiều cao, chiều rộng) và xác định hướng của đường trục lớn để nắm vững hoàn toàn cấu trúc, tỷ lệ của toàn bộ khối hình.
- Ta nên dựng hình bằng những đường kỷ hà; 
- Trên cơ sở khối hình của giác quan và bố cục đã được xác định, ta vẽ phác bằng các nét thẳng để dựng hình(nghiêng- thẳng) trong không gian ba chiều;
- Khi quá trình dựng hình lớn đã xong ta luôn phải kiểm tra bằng mắt lại toàn bộ bố cục, kết hợp với những hình thức hỗ trợ như que đo, dây dọi và đường hướng chính của trục dọc và trục ngang.
2.2 Xây dựng hình khối - tỷ lệ lớn 
 Khối hình trong nghiên cứu tượng tròn là thể loại không gian ba chiều nên bước dựng hình khối lớn là một công việc tương đối khó, nó đòi hỏi phải có cách nhìn bao quát và khống chế được toàn bộ khối hình của bố cục để cho tất cả các cấu trúc giữa các tỷ lệ bộ phận, các mặt như: chiều nghiêng, chiều thẳng, phía đằng sau ăn nhập và hoà hợp thành một khối bố cục tổng thể.
Đẩy sâu - hoàn thiện bài
Sau khi đã xây dựng được hình - khối và tỷ lệ lớn của toàn bộ bố cục trong một không gian ba chiều, sinh viên còn cần phải thực hiện một bước hoàn tất cuối cùng đó là trên cơ sở hình khối lớn đã có sẵn ta bắt đầu đẩy sâu và hoàn thiện bài. 
Để hình khối có thêm độ vững chắc, sinh viên cần nhấn vào độ cứng của cấu trúc xương, tả chất mềm và sự chuyển tiếp tinh tế và nhịp nhàng giữa các khối hình của cấu trúc nhóm cơ.
3. Yêu cầu cần đạt
- Nắm bắt được bố cục, tỷ lệ lớn, diễn tả được đặc điểm của mẫu.
- Diễn tả khối, hình tốt trong không gian ba chiều.
4. Câu hỏi củng cố
- Các bước tiến hành cho một bài nặn nghiên cứu mô hình khối cơ bản Mắt - Mũi - Miệng - Tai?
CHƯƠNG 2: NHÓM BÀI NGHIÊN CỨU VÀ
 SÁNG TÁC PHÙ ĐIÊU CƠ BẢN
 BÀI 3: CHÉP PHÙ ĐIÊU
(1 tiết lý thuyết; 14 tiết thực hiện nghiên cứu)
NHỮNG KIẾN THỨC CHUNG
1. Khái niệm thế nào là phù điêu
Điêu khắc là một loại hình nghệ thuật của ngành mỹ thuật tạo hình, các chất liệu thường hay dùng như: gỗ, đá, đồng, thạch cao, đất nung  là những phương tiện để thể hiện nội dung của tác phẩm.
Trong nghệ thuật Điêu khắc có hai thể loại: Đó chính là tượng tròn và phù điêu. Nhưng ở phạm vi chương trình của bài học này, tôi chỉ xin đề cập đến một thể loại của nghệ thuật không gian ba chiều, đó chính là thể loại chạm nổi hay còn được gọi là phù điêu:
Phù điêu là thể loại được tạo hình trên một mặt phẳng, không gian xa gần của nó được diễn tả bằng những độ cao thấp, nông sâu khác nhau của khối hình.
Dưới đây là một số bức phù điêu để ta tham khảo và thấy rõ hơn về khái niệm của loại hình này. 
Thánh mẫu bên cầu thang - tác giả Michelangelo
2. Những kiến thức chung về phù điêu 
Như đã trình bầy ở phần trên nền điêu khắc xuất hiện ở Việt Nam có từ rất sớm, ngay từ thời nguyên thuỷ, tổ tiên người Việt đã biết chạm khắc các hình tượng muông thú, con người nhẩy múa, các cảnh sinh hoạt cộng đồng trên vách các hang đá, những bức phù điêu này được thể hiện với nhiều phong cách, đa dạng và để lại những ấn tượng sâu sắc trong lòng người xem. 
Loại hình phù điêu nổi rất phong phú và đa dạng về đề tài cũng như về chất liệu, cách tạo hình trong bố cục phù điêu thường phải mang tính cách điệu cao, lược bỏ bớt các chi tiết không cần thiết. 
Trong quá trình học tập sinh viên nên đi xem những tác phẩm phù điêu cổ bằng chất liệu đá ở chùa Bút Tháp, các bức chạm khắc gỗ ở đình Tây Đằng, Thổ Tang, Thái Lạc ... hoặc các di tích tại địa phương để thấy được vẻ đẹp của những bức phù điêu mang lại cho cảnh quan .
Trích đoạn mảng phù điêu ( khắc gỗ- H17) Đình Tây Đằng.
3. Các thể loại của phù điêu 
Phù điêu có nhiều loại khác nhau: phù điêu khối thấp, phù điêu khối vừa, phù điêu khối cao, phù điêu dạng chạm lộng.
4. Tính nghệ thuật và những yếu tố cơ bản của phù điêu
Nghệ thuật điêu khắc nói chung, phù điêu nói riêng vốn có tính đặc thù: Chú trọng khối của hình thể (gọi tắt là khối hình), cũng vì vậy mà nghệ thuật điêu khắc còn được gọi là loại hình nghệ thuật với không gian ba chiều (cao - rộng - dầy).
Ở Việt Nam trong các đình, chùa ta thấy có rất nhiều những mảng phù điêu chạm nổi và chạm lộng, nó mang lại vẻ đẹp mộc mạc cho cảnh quan và con người xung quanh, chất liệu thường hay được dùng để tạo nên tác phẩm là đá hoặc gỗ. Nội dung tạo hình của những mảng phù điêu này thường được diễn tả cảnh sinh hoạt công đồng, vui chơi của những người dân hoặc được bố cục bởi hình tượng của những con vật quí như: Long, Ly, Qui, Phụng ... hay là hình tượng của mây mưa và hoa lá cách điệu.
5. Các bước tiến hành làm một bài chép phù điêu vốn cổ dân tộc
5.1 Chuẩn bị
 Để làm tốt một bài phù điêu ta cần tiến hành theo các bước như sau:
Dụng cụ dùng để làm đất là một bảng gỗ dầy tuỳ theo kích cỡ to nhỏ của bố cục mà ta đóng bảng gỗ cho phù hợp với yêu cầu của bài 
Chiều rộng của thanh gỗ là: 4cm
 Khoảng cách giữa các thanh gỗ là: 1cm 
 . Nẹp gỗ Dàn gỗ dùng để làm bài phù điêu 40x60 cm
5.2. Quan sát nhận xét mẫu
 	Trong quá trình làm bài ta phải quan sát và đứng trực diện với mẫu chứ không có nhiều góc nhìn như đối với một bài chép trong nghiên cứu tượng tròn. 
5.3. Vẽ phác hình	
	Sau khi quan sát và so sánh về tỷ lệ, hình khối, bố cục ta bắt đầu kẻ ca rô bằng những đường chéo sau đó phác hình trên mặt phẳng của bảng đất bằng những nét dài, thẳng và nhẹ theo hình kỷ hà cho toàn bộ tổng thể phù điêu theo tỷ lệ 1/1.
 Bảng đất trong quá trình phác hình
5.4. Thể hiện phù điêu
Khi đã có hình phác cụ thể ta thể hiện theo mẫu bố cục phù điêu vốn cổ cần chép. 
5.5 .Đẩy sâu- hoàn thiện bài
Nếu đã lên được bố cục với hình khối tương đối có toàn bộ, sát với bố cục mẫu ta bắt đầu đẩy sâu bài bằng cách diễn tả cụ thể các mảng chính mảng phụ và độ cao thấp, lớp trước lớp sau để có được tính toàn bộ trong bố cục. 
6. Yêu cầu cần đạt
- Nắm bắt được bố cục, tỷ lệ lớn của bố cục phù điêu mẫu;
- Diễn tả được hình khối cao thấp trong bố cục mẫu;
- Nắm bắt được tinh thần của mẫu.
7. Câu hỏi củng cố
- Các bước tiến hành cho một bài chép phù điêu vốn cổ dân tộc?
Tác giả Đinh Rú( TP Hồ Chí Minh) - Tác phẩm Dệt Khố
BÀI 4: SÁNG TÁC BỐ CỤC PHÙ ĐIÊU
(15 tiết thực hiện nghiên cứu) 
 1. Những kiến thức chung 
Nghệ thuật điêu khắc cũng như hội hoạ chính là nền nghệ thuật thị giác, một tác phẩm đẹp hấp dẫn người xem về tình cảm và lý trí trước tiên là do hiệu quả của tính thẩm mỹ nghệ thuật. Hiệu quả của tác phẩm trước hết là sự tổng hoà giữa các yếu tố cụ thể của nghệ thuật bố cục, của chất liệu, của hình và khối.
Ở chương trình học nhằm phụ vụ cho yêu cầu của bài tập này tôi chỉ muốn đi sâu hơn vào mảng đề tài sáng tác bố cục phù điêu.
Trong sáng tác phù điêu, người nghệ sĩ có rất nhiều cách và kỹ thuật để tạo nên những hình và khối theo cảm xúc để phù hợp với không gian nơi đặt tác phẩm.
2. Các bước tiến hành làm bài sáng tác phù điêu 
 Để tạo được một bố cục phù điêu đẹp, trước hết chúng ta phải quan tâm đến sự sắp xếp hợp lý giữa các yếu tố hình - khối - không gian trong toàn bộ bố cục.
 Vậy như thế nào là cách sắp xếp một bố cục hợp lý?
 Sắp xếp một bố cục hợp lý nghĩa là nhìn tổng thể ta thấy rõ những yếu tố của ý tưởng bố cục, những mảng hình - khối được phân bổ với những mảng chính-phụ và có nhịp điệu trong toàn bộ diện tích mà ta thấy không làm giảm giá trị của ngôn ngữ tạo hình. Mối quan hệ giữa hình và khối có sự chuyển đổi về không gian tạo nên yếu tố không thể tách rời, có sự hỗ trợ và nâng cao lẫn nhau làm cho bố cục có tính thẩm mỹ nghệ thuật.
 2.1. Chuẩn bị 
 	Để làm tốt một bài sáng tác bố cục phù điêu ta cần tiến hành theo các bước như đã hướng dẫn kỹ ở phần trên về cách chuẩn bị bảng gỗ, đất và các dụng cụ chuyên ngành để sử dụng trong quá trình thể hiện bài tập.
 2.2. Định hướng, chọn tư liệu
	Định hướng, lựa chọn chủ đề trước khi sáng tác là vô cùng quan trọng, chủ đề của một bố cục phù điêu tức là sẽ diễn đạt một vấn đề cụ thể nào đó, ví dụ như thời kỳ chiến tranh cách mạng có rất nhiều chủ đề, nội dung phản ánh thời kỳ tiền khởi nghĩa, thời kỳ kháng chiến chống Pháp, thời kỳ kháng chiến chống Mỹ .... Trong đó nói lên những hoạt động của toàn dân tham gia kháng chiến giành độc lập tự do và thống nhất đất nước.
Bảng đất trong quá trình phác hình
Điện Biên Phủ(Hà Nội)-Tác giả Mai Thu Vân
 	Ngoài ra còn có rất nhiều đề tài trong cuộc sống được các nghệ sĩ đưa vào mảng sáng tác tạo hình như: Đề tài sản xuất công nghiệp, thủ công nghiệp, nông lâm ngư nghiệp và các đề tài trong sinh hoạt xã hội.	
2.3. Làm phác thảo (cách sắp xếp mảng, lớp hợp lý)
Ở phạm vi của bài học này tôi xin giới thiệu một số hình thức tìm phác thảo với những dạng bố cục đã có nhiều trong nghệ thuật tạo hình nhằm giúp người học nghiên cứu và tìm hiểu thêm.
2.3.1. Bố cục hình tròn
Bố cục hình tròn là dạng bố cục cơ bản, nói đến hình tròn chúng ta hiểu rằng nó là bố cục có trọng tâm xoay tròn, nó tạo cảm giác tập trung vào hình tượng và nhân vật điển hình. Tất cả những yếu tố trong bố cục đều được tập trung qui tụ tạo cho bố cục có một dạng đồng nhất, chặt chẽ và hoàn chỉnh. Mảng chính, mảng phụ, khối lớn, khối nhỏ có sự đồng nhất nhằm nêu bật chủ đề chính của bố cục. 
 2.3.2. Bố cục hình tháp 
Bố cục hình tháp hay còn gọi là bố cục hình tam giác. Trong nghệ thuật tạo hình bố cục hình tháp thường được tác giả sử dụng mang tính khái quát, nó gợi cho bố cục có cảm giác vững chãi và khoẻ mạnh.
2.3.3. Bố cục hình vuông 
Bố cục hình vuông có chứa đựng các yếu tố ngang bằng sổ thẳng, bốn phương, tám hướng trong một phạm vi. Nó có ý nghĩa cân xứng, tĩnh lặng và nghiêm chỉnh.
2.3.4. Bố cục hình chữ nhật 
Khái quát và ý nghĩa tượng trưng trong bố cục hình chữ nhật nó gần giống như bố cục hình vuông, nó có tính cân bằng, tĩnh, ngay ngắn, đều đặn.
2.3.5. Bố cục nhịp điệu 
Sắp xếp bố cục theo nhịp điệu là cách bố trí quen thuộc của người nghệ sĩ với qui luật tự nhiên của cuộc sống. Những nhịp điệu phong phú nằm sâu trong tiềm thức và thói quen vận động tự nhiên của con người.
2.3.6. Bố cục đối lập 
Bố cục đối lập là loại hình mà các nhà điêu khắc và hoạ sĩ tạo hình cũng rất hay sử dụng, nó chính là các cặp đối lập như ngang- dọc, cao - thấp, to - nhỏ, dài - ngắn, đen - trắng, cong lên - úp xuống, mạnh - yếu....những yếu tố đó góp phần làm rõ tính đặc điểm của bố cục.
Tác phẩm“ Chuốt Gốm”- Tác giả Lưu Danh Thanh 
 	Ngoài ra còn có rất nhiều đề tài trong cuộc sống được các nghệ sĩ đưa vào mảng sáng tác tạo hình như: Đề tài sản xuất công nghiệp, thủ công nghiệp, nông lâm ngư nghiệp và các đề tài trong sinh hoạt xã hội.
3. Làm phác thảo (cách sắp xếp mảng, lớp hợp lý)
Ở phạm vi của bài học này tôi xin giới thiệu một số hình thức tìm phác thảo với những dạng bố cục đã có nhiều trong nghệ thuật tạo hình nhằm giúp người học nghiên cứu và tìm hiểu thêm.
3.1. Bố cục hình tròn
Bố cục hình tròn là dạng bố cục cơ bản, nói đến hình tròn chúng ta hiểu rằng nó là bố cục có trọng tâm xoay tròn, nó tạo cảm giác tập trung vào hình tượng và nhân vật điển hình. Tất cả những yếu tố trong bố cục đều được tập trung qui tụ tạo cho bố cục có một dạng đồng nhất, chặt chẽ và hoàn chỉnh. Mảng chính, mảng phụ, khối lớn, khối nhỏ có sự đồng nhất nhằm nêu bật chủ đề chính của bố cục. 
 3.2. Bố cục hình tháp 
Bố cục hình tháp hay còn gọi là bố cục hình tam giác. Trong nghệ thuật tạo hình bố cục hình tháp thường được tác giả sử dụng mang tính khái quát, nó gợi cho bố cục có cảm giác vững chãi và khoẻ mạnh.
3.3. Bố cục hình vuông 
Bố cục hình vuông có chứa đựng các yếu tố ngang bằng sổ thẳng, bốn phương, tám hướng trong một phạm vi. Nó có ý nghĩa cân xứng, tĩnh lặng và nghiêm chỉnh.
3.4. Bố cục hình chữ nhật 
Khái quát và ý nghĩa tượng trưng trong bố cục hình chữ nhật nó gần giống như bố cục hình vuông, nó có tính cân bằng, tĩnh, ngay ngắn, đều đặn.
3.5. Bố cục nhịp điệu 
Sắp xếp bố cục theo nhịp điệu là cách bố trí quen thuộc của người nghệ sĩ với qui luật tự nhiên của cuộc sống. Những nhịp điệu phong phú nằm sâu trong tiềm thức và thói quen vận động tự nhiên của con người.
3.6. Bố cục đối lập 
Bố cục đối lập là loại hình mà các nhà điêu khắc và hoạ sĩ tạo hình cũng rất hay sử dụng, nó chính là các cặp đối lập như ngang - dọc, cao - thấp, to - nhỏ, dài - ngắn, đen- trắng, cong lên - úp xuống, mạnh - yếu....những yếu tố đó góp phần làm rõ tính đặc điểm của bố cục.
Nguyễn Viết Thưởng( Hà Nội)- Tác phẩm Kéo Co
3.7. Bố cục theo phối cảnh 
Bố cục theo phối cảnh dễ dàng cảm nhận được một cách đơn giản trong cách sắp xếp bố cục. Hình thức bố cục theo phối cảnh là dạng bố cục phổ thông nhất mà mọi người thường quen sử dụng từ trước tới nay.
4. Phác hình 
Sau khi tìm được phác thảo phù điêu đã đúng ý định của mình ta cần phải phác hình lên mặt bảng đất đã được chuẩn bị sẵn.
4.1. Thể hiện phù điêu 
- Khi đã có hình phác toàn bộ bố cục phù điêu trên mặt phẳng của bảng đất ta dùng bay tre( gỗ) đi nét sâu xuống theo những nét phóng hình có trong bố cục.
- Bước tiếp theo ta tiếp tục đắp đất lên các mảng hình có độ cao nhất (phần bố cục mảng chính, gần với ta nhất), đắp độ cao, thấp, trung gian cho toàn bộ bố cục.
- Trong quá trình lên khối ta cần lưu ý đến bố cục chung và điều chỉnh lại hình - mảng cùng với việc lên khối toàn bộ.
4.2. Đẩy sâu - hoàn thiện bài
 	- Khi hình khối bố cục phù điêu đã được lên tương đối đầy đủ, sát với phác thảo ta cần kiểm tra để có được sự ăn nhập và tính toàn bộ, không có độ vênh lệch về hình khối.
5. Yêu cầu cần đạt 
Để có một bài sáng tác bố cục phù điêu hoàn chỉnh ta cần có những yêu cầu sau: - Bố cục hài hoà, cân đối có nhịp điệu và mảng khối chính phụ rõ ràng 
- Giải quyết được độ cao, thấp, đậm, nhạt trong toàn bộ bố cục
- Đẩy sâu và hoàn thiện bài .
6. Câu hỏi củng cố 
- Muốn có một bài sáng tác bố cục phù điêu tốt sinh viên cần phải thực hiện qua những bước nào? 
CHƯƠNG III: NHÓM BÀI CHÉP TƯỢNG CHÂN DUNG CƠ BẢN VÀ
	NẶN TƯỢNG CHÂN DUNG MẪU NGƯỜI
LỜI GIỚI THIỆU 
	Nặn nghiên cứu tượng chân dung và chân dung mẫu con người là bước khởi đầu cho một quá trình học tập môn điêu khắc một cách chính qui, con người là cấu tạo hoàn chỉnh về tỷ lệ và hình khối, khuôn mặt con người là vẻ đẹp sống động trong tự nhiên, nó thể hiện sự đa chiều của cảm xúc như: vui, buồn, giận dữ, cười, nói .... Tượng chân dung là cấu trúc hình khối để nghiên cứu tốt nhất vì nó luôn ở trạng thái tĩnh, nó được người nghệ sỹ thông qua con mắt thẩm mỹ của mình để đơn giản hình và khối đến mức tối đa (tượng phật mảng đã được đơn giản rất nhiều) nghiên cứu tượng chân dung là nghiên cứu cấu trúc bên trong, tỷ lệ, hình khối vì thế người học sẽ hiểu sâu, nắm chắc về hình khối của thể loại chân dung, nó giúp cho quá trình học tập của sinh viên sẽ dễ dàng và thuận lợi.	
MỤC TIÊU
 	 - Sinh viên biết được khái niệm về tượng chân dung trong điêu khắc;
 - Sinh viên nắm vững các bước cơ bản trong quá trình thực hiện một bài chép tượng chân dung mẫu thạch cao và nghiên cứu chân dung mẫu người thật theo yêu cầu cơ bản;
 - Nắm vững các bước cơ bản trong quá trình làm bài chép tượng chân dung và nặn nghiên cứu chân dung mẫu người. 
NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT TRƯỚC
 - Sinh viên cần chuẩn bị đọc những tư liệu lý luận và xem trước những tác phẩm chân dung nghệ thuật có trong sách;
 - Cần tìm hiểu và xem các tác phẩm chân dung nghệ thuật trong bảo tàng và các triển lãm mỹ thuật.
TÀI LIỆU VÀ ĐIỀU KIỆN HỖ TRỢ HỌC TẬP
 - Tài liệu và giáo trình liên quan đến bài học;
 - Tài liệu tham khảo ở sách và báo.
 Chân dung Đ.L. Men-đe-le-ep( nhà khoa học Nga)
NHỮNG KIẾN THỨC CHUNG
1. Khái niệm 
Tượng chân dung là thể loại tượng tròn được diễn tả bằng hình và khối những đặc điểm của chân dung con người trong một không gian ba chiều mà ta có thể đi xung quanh để ngắm nhìn.
2. Những kiến thức chung về tượng chân dung 
Với môn nghiên cứu tượng tròn cơ bản, nặn được một chân dung nghiên cứu chuẩn xác về cấu trúc, đẹp về tạo hình là tương đối khó nên để tạo được sự chuyển tiếp đó, nặn nghiên cứu tượng chân dung thạch cao trước khi nặn tượng chân dung người sẽ thuận lợi rất nhiều cho quá trình học môn điêu khắc sau này, giúp người học nắm vững những kiến thức cơ bản của môn nghệ thuật không gian ba chiều.
3. Vai trò của tượng chân dung thạch cao trong nghiên cứu tượng tròn môn điêu khắc 
- Tượng chân dung thạch cao dùng làm mẫu để nặn tượng nghiên cứu chủ yếu đã được sáng tác thông qua tình cảm và cách nhìn nhận của nhà điêu khắc. Vì thế cho nên cấu trúc hình khối và trạng thái biểu cảm của tượng chân dung thạch cao đã được chọn lọc với hình khối đơn giản nhưng vẫn giữ được cấu trúc và đặc điểm để tạo nên một chân dung mang tính nghệ thuật;
- Các mẫu chân dung thạch cao dùng để nặn tượng nghiên cứu thường được sáng tác theo phong cách hiện thực và cơ bản.
4. Mối liên quan giữa tượng chân dung thạch cao với chân dung mẫu người 
- Nếu so sánh khối hình cơ bản của tượng chân dung thạch cao với chân dung mẫu người thì ta thấy tổng thể đều là những hình- khối- cấu trúc và tỷ lệ như nhau vì nó chính là chân dung mẫu người được thông qua con mắt biểu cảm và chắt lọc của người nghệ sĩ tạo nên một tác phẩm chân dung bằng chất liệu thạch cao trong nghệ thuật điêu khắc tạo hình
 Chân dung Đ.L. Men-đe-le-ep( nhà khoa học Nga)
 Chân dung
BÀI 5: CHÉP TƯỢNG CHÂN DUNG PHẠT MẢNG
(15 tiết thực hiện nghiên cứu) 
1. Những vấn đề chung về tượng phạt mảng
	 Đầu tượng phạt mảng là bố cục mẫu để nghiên cứu nên đã có sự tinh giản về hình khối và được qui thành những mảng lớn, diện lớn trên toàn bộ khuôn mặt. Nó giúp cho sinh viên có cái nhìn rõ ràng, mạch lạc về các mảng lớn, hình khối lớn, giúp sinh viên thuộc hơn về vị trí cấu trúc xương, vị trí của mảng diện lớn trên các bộ phận như: Xương sọ, xương mặt, hình khối của cổ. Qua quan sát ta thấy rõ cấu trúc toàn bộ của đầu người giống như hình quả trứng được nằm gần trọn trong một khối hình hộp, phần nhô nổi ra phía sau chính là hộp sọ, phần nhỏ phía dưới là cấu trúc xương hàm.
2. Các bước tiến hành làm một bài chân dung phạt mảng
	Ta cần chuẩn bị đầy đủ giá nặn, đất nặn và các dụng cụ chuyên ngành để thực hiện tốt phần bài tập.
2.1 Chọn tượng và bầy mẫu
- Chọn mẫu có hình khối và cấu trúc rõ ràng, tỷ lệ chuẩn và có đặc điểm của nhân vật;
- Chọn mẫu có bố cục thuận mắt;
- Bầy mẫu trên giá bàn xoay và ngang tầm mắt để dễ dàng quan sát toàn bộ.
2.2 Quan sát- nhận xét mẫu
	Khác với các khối cơ bản riêng lẻ, tượng chân dung phạt mảng này là tổ hợp của các hình khối cơ bản và là tổng thể của các khối hình giác quan được ghép lại với nhau tạo thành một tượng chân dung con người.
2.3 Xây dựng bố cục toàn bộ	
- Xác định bố cục toàn bộ, tỷ lệ lớn của chiều cao - chiều rộng, tỷ lệ giữa đầu tượng - cổ - bệ tượng;
- Lên đất từ khối nhỏ đến lớn và qui vào những khối hình cơ bản đơn giản ban đầu;
- Khi đã có hình khối, tỷ lệ lớn ta nên kiểm tra bằng que đo, dây dọi để ước lượng, so sánh tỷ lệ toàn bộ chân dung tượng.
3. Phác hình - Xây dựng hình khối và tỷ lệ lớn
- Tìm đường trục lớn của toàn bộ chân dung;
- Phác và dựng hình theo hình kỷ hà, tìm vị trí cụ thể và tương quan các khối bộ phận to nhỏ;
- Khi đã có khối lớn tương đối ổn định ta tìm hình kỹ hơn để lột tả đặc điểm riêng của mẫu.
4. Đẩy sâu - Hoàn thiện bài
- Chỉnh hình và tạo khối cho thấy độ chuyển của khối trong không gian ba chiều với vẻ mềm mại mà vẫn giữ được cấu trúc tổng thể của toàn bộ bố cục.
Đây là bài tập đầu tiên về nghiên cứu chân dung tượng trong nhóm bài nghiên cứu chân dung mẫu vì vậy ta nên làm quen với cách nhìn toàn bộ, thực hiện đầy đủ và đúng các bước tiến hành cơ bản trong quá trình thể hiện bài tập.
5. Yêu cầu cần đạt 
- Nắm bắt được bố cục, dáng và tỷ lệ lớn của mẫu;
- Đảm bảo đúng cấu trúc, tương quan tỷ lệ- hình khối của toàn bộ chân dung tượng phạt mảng trong không gian ba chiều;
- Diễn tả được đặc điểm của mẫu là những khối hình phạt mảng; 
- Bài chép tượng phải có hình khối và tính khái quát toàn bộ.
6. Câu hỏi củng cố 
 - Chép tượng chân dung phạt mảng có những bước cơ bản gì?