Thời Hùng Vương qua truyền thuyết và huyền thoại - Nguyễn Vũ Tuấn Anh (Phần 1)

ch ñeå coù caên cöù ñieàu haønh caùc vieäc haønh
chính vaø noâng nghieäp.
3 - Hoaøng cöïc: Ngoâi vua
Ngöôøi laøm vua phaûi döïng neân möïc thöôùc cho daân theo. Möïc
thöôùc aáy laø:
- Khoâng thieân leäch, khoâng beø ñaûng.
- Ai coù möu hay, coù coâng lao thì vua phaûi nhôù.
- Ai chöa thaùnh thieän, nhöng khoâng toäi loãi thì vua cuõng thu duøng.
- Ai thöïc thaønh ñöùc toát thì vua cho töôùc loäc.
- Khoâng baét naït ngöôøi coâ ñoäc, yeáu theá, neáu hoï löông thieän thì
neân khuyeán khích.
- Keû coù chöùc vò maø baát thieän thì raên baûo, ñöøng neå nang.
- Khuyeán khích ngöôøi taøi laøm vieäc thì nöôùc ñöôïc thònh vöôïng.
- Ngöôøi giaøu thì khuyeán khích hoï laøm ñieàu töø thieän.
- Khoâng ban boång loäc cho boïn baát löông.
Toùm laïi: ñoù laø leõ “Coâng baèng chính tröïc” maø vua phaûi theo vaø
cuõng laø vieäc ngöôøi laõnh ñaïo phaûi laøm - maø laøm nhö theá laø theo yù trôøi.
6 - Tam ñöùc: (ba caùch ñoái xöû) ngay thaúng, cöông, nhu.
- Bình thöôøng thì ñoái xöû thaúng thaén.
- Gaëp keû cöông ngaïnh thì phaûi cöùng raén.
- Ñoái vôùi baäc cao minh hay keû oân hoøa thì phaûi “nhu”.
Boå sung theâm: Vua naém quyeàn toái cao, toaøn dieän - chæ coù vua
môùi ñöôïc laøm oai ban phuùc (cöông nhu). Chæ coù vua coù quyeàn, keå caû
quyeàn caét ñöùt sinh maïng con ngöôøi. Chæ vua môùi ñöôïc duøng ñoà aên
ngon, baày toâi thì khoâng ñöôïc. Neáu baày toâi vaø daân thöôøng cuõng töï do
cho mình coù quyeàn ñoù thì roái loaïn (phaàn boå sung naøy do ngöôøi dòch
hoaëc taùc giaû theâm vaøo, khoâng phaûi chính vaên Hoàng Phaïm - ngöôøi
vieát).
130
7 - Keâ nghi: vaán ñeà boùi (ñeå bieát yù trôøi vaø giaûi quyeát khi coù söï hoå
nghi do döï. Ñaây laø bieän phaùp laøm vieäc thôøi coå. Caùc caùch boùi; vieäc hoûi
yù kieán ña soá (quan vaø daân).
8 - Thöù tröng: caùc “ñieàm trôøi”
- Möa nhieàu: vua laøm vieäc roà daïi
- Naéng nhieàu ñaïi haïn: vua sai laàm
- Noùng nhieàu: löôøi bieáng
- Reùt nhieàu: laøm vieäc tính caùch noùng naûy
- Gioù nhieàu: ngu toái
Ngöôïc laïi: nghieâm trang, saùng suoát, chính söï toát thì möa gioù
phaûi thì v.v... (ñaây laø tö töôûng sieâu hình).
9 - Nguõ phuùc vaø luïc cöïc:
Nguõ phuùc laø keát quaû tích cöïc cuûa ñaïo ñöùc vaø chính trò, coøn luïc
cöïc laø keát quaû cuûa tieâu cöïc cuûa caùi ñoù.
- Nguõ phuùc goàm: thoï (soáng laâu), phuù (giaøu), khang ninh (maïnh
khoûe), du haûo ñöùc (ñöùc toát), khaûo chung meänh (soáng thoaûi maùi ñeán
giaø).
- Luïc cöïc (6 ñieàu khoå cöïc goàm):
1. Hung ñoaûn: (cheát) töû naïn, cheát non.
2. Taät: beänh
3. Öu: buoàn
4. Baàn: ngheøo
5. AÙc: aùc nghieät, xaáu
6. Nhöôïc: yeáu, nhu nhöôïc
Qua phaàn toùm taét treân thì truø thöù nhaát trong Hoàng phaïm cöûu truø
laø Nguõ haønh. Chính vì Hoàng phaïm cöûu truø ñöôïc gaùn gheùp cho vua Ñaïi
Vuõ vôùi daáu aán cuûa Nguõ haønh neân ñaõ ñöôïc coi nhö moät baèng chöùng
chöùng toû thuyeát Nguõ haønh do vua Ñaïi Vuõ - vò vua ñaàu tieân khai saùng
nhaø Haï - phaùt hieän vaø thuoäc veà neàn vaên minh coå Trung Hoa. Nhöng
Nguõ haønh trong Hoàng phaïm cöûu truø chæ xuaát hieän nhö moät hieän töôïng,
khoâng phaûi laø moät hoïc thuyeát.
Nhö phaàn treân ñaõ chöùng minh ôû chöông I: thuyeát AÂm Döông
Nguõ haønh thuoäc veà neàn vaên minh Vaên Lang ñaõ phaùt hieän ngay töø buoåi
ñaàu laäp quoác vaø Laïc thö - Haø ñoà chính laø nhöõng tieàn ñeà ñaàu tieân khôûi
131
nguyeân cho neàn vaên minh Vaên Lang kyø vó. Söï gaùn gheùp khieân cöôõng
Hoàng phaïm cöûu truø vôùi daáu aán cuûa Nguõ haønh cho vua Ñaïi Vuõ ñaõ chöùng
toû tính phi lyù cuûa noù: Vua Ñaïi Vuõ khoâng phaùt hieän ra thuyeát Nguõ haønh,
vì söï vaän ñoäng cuûa noù voán coù ngay trong Laïc thö - Haø ñoà voán laø nguyeân
lyù caên baûn cuûa thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh öùng duïng trong vieäc quan
saùt thieân vaên, thì ngaøi laïi khoâng phaùt hieän ra ñieàu ñoù; maëc duø theo
truyeàn thuyeát thì vua Ñaïi Vuõ phaùt hieän ra Laïc thö vaø Hoàng phaïm cöûu
truø. Ngöôïc laïi, Nguõ haønh trong Hoàng phaïm cöûu truø chæ laø söï öùng duïng
cuûa noù trong vieäc ñieàu haønh ñaát nöôùc thì laïi ñöôïc coi laø baèng chöùng
cuûa söï phaùt hieän ra hoïc thuyeát naøy. Tröôøng hôïp phi lyù treân xin ñöôïc
minh hoïa roõ hôn laø: ngöôøi ta ñaõ söû duïng chieác baèng laùi xe ñeå chöùng toû
söï phaùt minh ra caùi xe. Ñaây cuõng laø tröôøng hôïp cuûa vua Phuïc Hy khi
truyeàn thuyeát cho raèng ngaøi ñaõ döïa vaøo Haø ñoà ñeå laøm ra Baùt quaùi vôùi
vaïch ñöùt laø AÂm, vaïch lieàn laø Döông. Nhöng AÂm Döông Nguõ haønh naèm
ngay trong ñoä soá cuûa Haø ñoà vôùi söï vaän ñoäng vi dieäu, thìø ngaøi laïi khoâng
noùi ñeán ñieàu ñoù, maø phaûi ñôïi ñeán gaàn 3000 naêm sau – ñeán thôøi Khoång
töû – môùi ñöa ra yù nieäm mô hoà veà AÂm Döông? Hôn nöõa, neáu quaû thaät
Nguõ haønh coù töø thôøi vua Ñaïi Vuõ vaø ñaõ töøng ñöôïc öùng duïng trong vieäc
ñieàu haønh xaõ hoäi, thì thaät laø voâ lyù khi hôn 1000 naêm sau ñoù, caùc hoïc giaû
thôøi Xuaân Thu – Chieán quoác laïi khoâng heà coù tröôùc taùc naøo noùi veà Nguõ
haønh, keå caû ngaøi Khoång töû.
Veà xuaát xöù mô hoà cuûa Hoàng phaïm cöûu truø trong truyeàn thuyeát
Trung Hoa, ñaõ chöùng toû söï gaùn gheùp khieân cöôõng tröôùc taùc naøy cho
vua Ñaïi Vuõ. Neáu nhö Laïc thö ñöôïc ghi treân löng con ruøa noåi ôû soâng
Laïc, maëc duø ñaõ mô hoà nhöng coøn coù ñòa ñieåm. Coøn ñoái vôùi con ruøa baét
ñöôïc treân löng ghi Hoàng phaïm cöûu truø thì khoâng bieát ôû ñaâu?
Vieäc Cô töû noùi vua Vuõ Vöông: Trôøi cho vua Vuõ (Ñaïi Vuõ) Hoàng
phaïm cöûu truø, töùc laø vua Vuõ khoâng phaûi laø ngöôøi tröôùc taùc ra noù.
Töông truyeàn kinh Thö (goàm Hoàng pïhaïm cöûu truø) do Khoång An
Quoác chaùu 12 ñôøi cuûa Khoång töû vieát laïi vaøo thôøi Haùn Caûnh Ñeá, treân cô
sôû moät cuoán kinh Thö vieát baèng coå vaên trong vaùch nhaø cuûa Khoång töû,
nhö ñaõ trình baøy ôû phaàn treân. Nhö vaäy, cuoán kinh Thö naøy ñaõ vieát laïi
treân cô sôû chaép vaù nhöõng tö lieäu coå coøn soùt laïi vaø gaùn gheùp moät caùch
khieân cöôõng.
Nhöõng hoïc giaû hieän ñaïi cuûa Trung Quoác trong nhöõng coâng trình
nghieân cöùu cuûa hoï, nhö Phuøng Höõu Lan ñaõ vieát:
132
[1968 - 141] “Veà thôøi ñaïi thaät cuûa thieân Hoàng phaïm cöûu truø thì
khoa hoïc hieän ñaïi coù yù ñaët vaøo theá kyû thöù IV hay thöù III Tr.CN” töùc laø
thôøi ñieåm muoän laém roåi”. (Tìm veà baûn saéc vaên hoùa Vieät Nam - saùch
ñaõ daãn).
Thôøi ñieåm maø oâng Phuøng Höõu Lan noùi tôùi, töông ñöông vôùi thôøi
ñieåm töôùng Ñoà Thö cuûa nhaø Taàn taán coâng Baùch Vieät vaø söï dieãn bieán
cuûa thôøi gian lòch söû sau ñoù laø Vaên Lang - AÂu Laïc maát nöôùc. Vôùi thôøi
ñieåm noùi treân thì Hoàng phaïm cöûu truø khoâng coù cô sôû toàn taïi treân thöïc teá
lòch söû Trung Hoa, nhö laø moät chính saùch chuû ñaïo ñöôïc thöïc hieän ñeå
ñieàu haønh xaõ hoäi. Vaøo theá kæ thöù IV vaø thöù III Tr.CN, nöôùc Trung Hoa
böôùc vaøo giai ñoaïn cuoái thôøi kyø Chieán quoác vôùi nhöõng cuoäc chieán ñaãm
maùu vaø taøn khoác ñeå tranh giaønh quyeàn löïc, chieán thaéng cuoái cuøng
thuoäc veà Taàn Thuûy Hoaøng. Lòch söû Trung Quoác tröôùc vaø sau thôøi gian
ñoù, cuõng khoâng heà ghi nhaän moät trieàu ñaïi naøo öùng duïng Hoàng phaïm
cöûu truø vaøo vieäc ñieàu haønh ñaát nöôùc. Taát caû nhöõng söï phi lyù vaø maâu
thuaãn ñaõ trình baøy ôû treân, ñaõ chöùng toû: Hoàng phaïm cöûu truø thuoäc veà
tröôùc taùc cuûa ngöôøi Laïc Vieät qua daáu veát cuûa Nguõ haønh. Töø thuyeát AÂm
Döông Nguõ haønh ñaõ daãn ñeán vieäc tìm hieåu söï vaän ñoäng cuûa vuõ truï maø
tieàn ñeà cuûa noù laø Laïc thö - Haø ñoà cöûu cung. Söï saép xeáp cöûu truø theo cöûu
cung Laïc thö, ñaõ khaúng ñònh thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh laø hoïc thuyeát
chính thoáng cuûa Vaên Lang theå hieän ôû baùnh Chöng – baùnh Daày vaø söï
öùng duïng nhöõng quy luaät vuõ truï trong vieäc ñieàu haønh ñaát nöôùc. Ñoù laø lyù
do truø thöù nhaát, khôûi nguyeân cuûa Hoàng phaïm cöûu truø theå hieän Nguõ
haønh. Möôøi laêm boä cuûa ñaát nöôùc Vaên Lang maø truyeàn thuyeát noùi ñeán
chính laø toång ñoä soá coäng ngang doïc cheùo cuûa cöûu cung Laïc thö, chöùng
toû ñieàu naøy.
Noäi dung Hoàng phaïm cöûu truø ñöôïc gaén lieàn vôùi hình aûnh con ruøa,
bôûi vì thôøi ñoù oâng cha ta ñaõ vieát treân mai con ruøa nhöõng vaên baûn quan
troïng (“gioáng ruøa lôùn chæ ôû mieàn Nam soâng Döông Töû môùi coù”. Xin xem
theâm phaàn: “Phöông tieän chuyeån taûi chöõ vieát cuûa neàn vaên minh Vaên
Lang” - chöông IV: Truyeàn thuyeát Traàu Cau). Coù theå khi nhaø AÂn
Thöông laán chieám nhöõng phaàn ñaát cuûa Vaên Lang ñaõ laáy ñöôïc nhöõng
mai ruøa naøy; hoaëc do chính nhaø Taàn (hay Haùn) khi ñaùnh chieám Baùch
Vieät ñaõ laáy ñöôïc, neân sau ñoù ngöôøi Trung Hoa ñôøi sau ñaõ söû duïng töø
khi Vaên Lang - AÂu Laïc maát nöôùc (coù theå ñaây chính laø nguyeân nhaân ñeå
caùc nhaø nghieân cöùu Trung Hoa cho raèng: Hoàng phaïm cöûu truø xuaát hieän
vaøo theá kyû thöù III tr.CN).
133
Hoàng phaïm cöûu truø ñuùng vôùi nghóa cuûa töø naøy laø: nhöõng quy ñònh
cuûa hoï Hoàng Baøng vôùi chín muïc ñích phaûi ñaït tôùi trong vieäc ñieàu haønh
ñaát nöôùc. Chæ coù hoï Hoàng Baøng – hoaøng toäc laõnh ñaïo ñaát nöôùc Vaên
Lang – vôùi thuyeát AÂm Döông Nguõ haønh ñöôïc coi laø heä tö töôûng chính
thoáng, môùi ñuû tö caùch coi Hoàng phaïm cöûu truø laø hình thaùi yù thöùc chuû
ñaïo trong vieäc hoaøn chænh chính saùch thuoäc lónh vöïc chính trò xaõ hoäi.
Hoàng phaïm cöûu truø ñöôïc chöùng toû laø tröôùc taùc cuûa caùc hoïc giaû
Laïc Vieät boå sung cho giaû thuyeát veà toå chöùc xaõ hoäi Vaên Lang. Theo giaû
thuyeát naøy: Ngöôøi laõnh ñaïo toái cao (Huøng Vöông) do hoäi ñoàng thuû lónh
baàu leân, thì taát nhieân phaûi coù nhöõng phaïm truø laøm chuaån möïc cho vai
troø chuùa teå cuûa caùc thuû lónh vôùi nhöõng coâng vieäc phaûi laøm. Daáu aán cuûa
Hoàng phaïm cöûu truø coøn ñöôïc nhaéc tôùi trong moät truyeàn thuyeát noåi
tieáng töø thôøi Huøng Vöông laø “Sôn Tinh Thuûy Tinh”. (xin ñöôïc chöùng
toû ôû chöông VIII)
Moät daáu chöùng nöõa khaúng ñònh Hoàng phaïm cöûu truø laø tröôùc taùc
chính trò thuoäc vaên minh Vaên Lang chính laø daáu aán cuûa ngoâi Hoaøng
Cöïc - ngoâi thuû lónh toái cao - naèm ôû trung cung thuoäc haønh Thoå, saéc
vaøng trong Haø ñoà cöûu cung vôùi ñoä soá laø 5 - 10 (xin xem hình veõ sau) ñoù
chính laø ngaøy gioã Toå Huøng Vöông cuûa ngöôøi Laïc Vieät.
Duø ai ñi ngöôïc veà xuoøi
Nhôù ngaøy gioã Toå muøng möôøi, thaùng ba
Thaùng ba laø thaùng Thìn - Roàng, theå hieän söùc maïnh vuõ truï, bieåu
töôïng cuûa vöông quyeàn, chính laø thaùng thöù 5 keå töø thaùng Tyù (baét ñaàu töø
thaùng 11 naêm tröôùc, tính theo AÂm lòch) öùng vôùi ñoä soá Döông 5 trong
Hoaøng Cöïc. Ngaøy 10 öùng vôùi ñoä soá AÂm 10 trong Hoaøng Cöïc. Xin xem
ñoà hình minh hoaï döôùi ñaây:
Thaùng
Moät
Thaùng
Chaïp
Thaùng
Gieâng
Thaùng
Hai
Thaùng
Ba
Tí
(Chuoät)
Söûu
(Traâu)
Daàn
(Coïp)
Maõo
(Meøo)
Thìn
(Roàng)
I II III IV V
134
Ngaøy laø con cuûa Thaùng. Thaùng coù tröôùc thuoäc Döông, Ngaøy coù
sau thuoäc AÂm. Bôûi vaäy, laáy soá Döông 5 laøm thaùng (thaùng Ba laø thaùng
thöù naêm, keå töø thaùng Tí), laáy soá AÂm 10 laøm ngaøy. Ñoä soá 5,10 thuoäc
trung cung Hoaøng Cöïc cuûa Haø ñoà laøm bieåu töôïng cuûa vöông quyeàn.
Ñoù laø nguyeân lyù cuûa ngaøy gioã toå Huøng Vöông.
Ngaøy gioã Toå lieân quan ñeán thaùng Thìn - Roàng, coøn chöùng toû:
Roàng, bieåu töôïng cuûa vöông quyeàn coù xuaát xöù töø neàn vaên minh Vaên
Lang, chöù khoâng phaûi töø neàn vaên minh Trung Hoa. Coù theå noùi raèng
daân toäc ñaàu tieân trong coå söû nhaân loaïi duøng hình aûnh Roàng laøm bieåu
töôïng cho quyeàn löïc toái cao laø ngöôøi Laïc Vieät. Laïc Long Quaân coù
nghóa laø vua Roàng Laïc Vieät – laõnh tuï nöôùc Xích Quyû – tieàn thaân cuûa
quoác gia Vaên Lang, quoác gia ñaàu tieân cuûa ngöôøi Laïc Vieät coù caùch ñaây
hôn 5000 naêm, toå tieân cuûa daân toäc Vieät Nam hieän nay. Roàng khoâng
nhöõng laø moät bieåu töôïng cuûa ñieàm laønh maø coøn laø bieåu töôïng cuûa
Hoaøng ñeá ñaàu tieân laäp quoác cuûa daân toäc Vieät.
Trong nhöõng coå thö cuûa Trung Hoa tröôùc Haùn, khoâng thaáy moät
vò Hoaøng ñeá naøo söû duïng Roàng laøm bieåu töôïng. Coù leõ cuoán saùch xöa
nhaát nhaéc ñeán bieåu töôïng Roàng thuoäc veà nhaø vua laø Söû kyù cuûa Tö Maõ
Thieân – Taàn Thuyû Hoaøng baûn kyû – trong ñoaïn trích daãn sau ñaây:
“Muøa thu, söù giaû ñang ñeâm töø Quan Ñoâng ñi qua Hoa AÂm, treân
ñöôøng Bình Thö. Coù ngöôøi caàm ngoïc bích chaën ñöôøng söù giaû maø noùi:
- OÂng laøm ôn ñöa vieân ngoïc naøy cho Haïo Trì.
Nhaân ñaáy noùi raèng: naêm nay thì Toå Long cheát.
Söù giaû hoûi: Taïi sao?
Ngöôøi aáy bieán maát. Ñeå laïi vieân ngoïc bích ôû ñaáy. Söù giaû caàm
ngoïc bích keå laïi ñaàu ñuoâi cho ngöôøi ta nghe, Thuyû Hoaøng nín laëng hoài
laâu noùi:
- Quyû nuùi chaúng qua chæ bieát vieäc xaûy ra trong moät naêm maø thoâi.
Khi vaøo cung noùi:
- Toå Long (1) ñoù laø toå tieân cuûa ngöôøi.
Chuù thích trong saùch: Toå laø ñaàu cuõng nhö thuyû. Long chæ nhaø vua. Toå Long
cuõng nhö Thuyû Hoaøng.
Nhö vaäy cho ñeán ñôøi nhaø Taàn, Roàng chöa phaûi bieåu töôïng cuûa
vöông quyeàn. Vieäc goïi “Toå Long” ñeå chæ Taàn Thuyû Hoaøng, xuaát phaùt
135
töø yù töôûng trong daân gian qua nhaân vaät “Quyû nuùi”. Coù theå noùi raèng:
caùc hoaøng ñeá Trung hoa söû duïng Roàng laøm bieåu töôïng, raát muoän sau
Taàn.
Qua phaàn chöùng minh treân ñaõ chöùng toû: Hoàng phaïm cöûu truø chính
laø baûn hieán phaùp ñaàu tieân cuûa ngöôøi Laïc Vieät. Söï chöùng minh naøy
cuõng chöùng toû Vaên Lang laø moät quoác gia hoaøn chænh vôùi taát caû nhöõng
yeáu toá cuûa noù.
SÖÏ PHAÂN COÂNG LAO ÑOÄNG XAÕ HOÄI VAØ KHAÛ NAÊNG SÖÛ
DUÏNG TIEÀN TEÄ TRONG XAÕ HOÄI VAÊN LANG
Truyeàn thuyeát ñaõ noùi ñeán nhöõng yeâu caàu cuûa Phuø Ñoång Thieân
Vöông veà chieán cuï cuûa ngaøi. Nhöõng chieán cuï naøy, truyeàn thuyeát cuõng
ghi nhaän laø do nhaø vua ñem töø nôi khaùc ñeán, chöù khoâng phaûi saûn xuaát
taïi choã. Ñieàu naøy chöùng toû raèng: ñeå phuïc vuï cho nhu caàu söû duïng coâng
cuï baèng kim loaïi - duø cho ñoù laø kim loaïi ñoàng - thôøi Huøng Vöông ñaõ coù
söï phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi. Bôûi vì: khi con ngöôøi ñaõ bieát söû duïng
kim loaïi vaø laø nhu caàu phoå bieán, thì khoâng theå nôi naøo cuõng coù nhöõng
khoaùng saûn vaø ñieàu kieän saûn xuaát ñeå phuïc vuï cho nhu caàu nhö nhau.
Do ñoù baét buoäc phaûi hình thaønh söï phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi theo ñaëc
ñieåm taøi nguyeân cuûa töøng vuøng. Hôn nöõa, kyõ thuaät ñuùc ñoàng ñaõ ñaït
ñeán moät trình ñoä raát cao, vì vaäy cuõng phaûi coù thôï chuyeân nghieäp (cho
duø laø ñuùc moät caùi troáng ñoàng thoâ sô nhaát, trong soá nhöõng troáng ñoàng ñaõ
ñöôïc tìm thaáy, cuõng ñoøi hoûi tay ngheà ï cao ôû ngay trong xaõ hoäi hieän
ñaïi). So vôùi thôøi kyø con ngöôøi chæ söû duïng thöïc phaåm haùi löôïm vaø saên
baét, thì moãi boä laïc ñeàu coù theå taïo ra moät cuoäc soáng kheùp kín. Nhöng
chæ caàn moät xaõ hoäi noâng nghieäp ñöôïc hình thaønh, coù nhu caàu phoå bieán
veà söû duïng kim loaïi ñeå taïo ra nhöõng coâng cuï saûn xuaát vaø nhöõng saûn
phaåm tieâu duøng khaùc, thì ñaõ taïo ra söï phaân coâng lao ñoäng treân quy moâ
toaøn xaõ hoäi vaø trao ñoåi saûn phaåm phöùc taïp. Ñaëc bieät laø vôùi troáng ñoàng
coù giaù trò raát lôùn, ñoaïn trích sau ñaây chöùng toû ñieàu naøy:
Saùch Dò Laâm cuûa Trung Quoác cheùp: “Tuïc ngöôøi Di (Man Di -
ngöôøi vieát) raát chuoäng troáng ñoàng ... boïn thoå haøo, phuù gia tranh nhau
mua raát ñaét, ñeán traêm con boø cuõng khoâng tieác”; saùch Trinh Traøng Tieåu
Phaåm noùi: “Caùc troáng ñoàng cuûa ngöôøi Man ... ñoåi ñöôïc haøng ngaøn con
boø, keùm cuõng phaûi baûy, taùm traêm con (xem Traàn Quoác Vöôïng, Haø Vaên
Taán 1960:229). <Ghi chuù: caùc choã ghi laø boø trong ñoaïn trích treân, coù leõ
136
neân hieåu laø traâu, vì phöông Nam duøng traâu laøm söùc keùo, trong khi
ngöôøi phöông Baéc duøng boø. Trung Hoa khoâng coù töø “traâu”, do vaäy, boø
hay traâu ngöôøi Haùn ñeàu goïi laø “Ngöu” caû>. (Tìm veà baûn saéc vaên hoùa
Vieät Nam - saùch ñaõ daãn)
Nhö vaäy, qua ñoaïn trích daãn treân, baïn ñoïc cuõng nhaän thaáy raèng:
ñeå ñoåi laáy moät caùi troáng ñoàng, caàn soá löôïng traâu baèng caû moät huyeän, ôû
ngay thôøi noâng nghieäp hieän ñaïi ñaàu theá kyû 20 thì khoâng theå laø moät
thöïc teá trao ñoåi, maø chæ laø söï ñaùnh ngang giaù trò. Do ñoù, ngöôøi ta khoâng
theå trao ñoåi giaù trò baèng haøng hoùa moät caùch tröïc tieáp, khi khoâng coù tín
vaät trung gian ñeå ñònh giaù trò vaät trao ñoåi. Vì vaäy, chính nhöõng nhu caàu
xuaát hieän trong quaù trình phaùt trieån kinh teá vaø quan heä xaõ hoäi, trong xaõ
hoäi Vaên Lang phaûi hình thaønh moät loaïi tín vaät döôùi moät hình thöùc vaø
khaùi nieäm naøo ñoù töông töï nhö “tieàn” ngaøy nay. Treân thöïc teá, caùc quoác
gia thuoäc thôøi ñaïi ñoà ñoàng treân theá giôùi, ngaønh khaûo coå hoïc hieän ñaïi ñaõ
chöùng toû ñöôïc raèng: ñeàu laø nhöõng quoác gia coù neàn thöông maïi phaùt
trieån, ñöông nhieân ñeàu phaûi söû duïng tín vaät trung gian ñeå trao ñoåi haøng
hoùa. Thôøi ñaïi Huøng Vöông vôùi neàn vaên minh chính thoáng, maø taát caû
caùc quan nieäm khaùc nhau veà thôøi ñaïi naøy ñeàu thoáng nhaát ôû ñieåm ít nhaát
laø ñaõ böôùc vaøo thôøi ñaïi ñoà ñoàng. Do ñoù, hoaøn toaøn coù theå khaúng ñònh
raèng: trong xaõ hoäi Vaên Lang ít nhaát vaøo thôøi Huøng Vöông thöù VI, oâng
cha ta ñaõ söû duïng tieàn hoaëc moät caùi gì ñoù töông töï,ï trong vieäc trao ñoåi
saûn phaåm.
137
Hai maët troáng ñoàng treân ñaây ñöôïc cheùp laïi töø cuoán Tìm veà baûn
saéc vaên hoùa Vieät Nam (saùch ñaõ daãn - trang 128) - phaûi chaêng coù theå
minh hoïa cho vieäc söû duïng tieàn döôùi thôøi Huøng Vöông.
Nhöõng chi tieát treân troáng ñoàng naèm trong voøng troøn coù muõi teân
chæ laø nhöõng hình vuoâng loã troøn vaø hình troøn loã vuoâng, ñaõ coù nhaän xeùt
raèng ñoù laø söï theå hieän ñoàng tieàn coå Vieät Nam. Nhöng giaùo sö taùc giaû
cuoán saùch laïi cho raèng: ñoù laø bieåu töôïng cuûa AÂm Döông. Nhaän xeùt
hình vuoâng vaø hình troøn laø töôïng cuûa ñoàng tieàn thôøi Huøng Vöông thì
cuõng chöa theå chaéc chaén, nhöng coù khaû naêng ñuùng (ñeå tìm ra vieäc söû
duïng tieàn cuï theå nhö theá naøo, coøn tuøy thuoäc vaøo vieäc coù tö lieäu hoaëc di
vaät chöùng minh). Nhöng cho raèng ñoù laø bieåu töôïng cuûa AÂm Döông thì
coù theå khaúng ñònh raèng: ñoù laø moät sai laàm. Bôûi vì AÂm Döông coù tính
bao truøm, baát cöù söï vaät söï vieäc, hieän töôïng naøo cuõng theå hieän söï hieän
dieän cuûa yù nieäm naøy. Do tính bao truøm ñoù, neân khi theå hieän thuyeát AÂm
Döông döôùi baát cöù moät bieåu töôïng naøo, bao giôø cuõng ôû vò trí trung taâm
hoaëc cao nhaát; thí duï nhö caëp roàng ôû noùc ñình ñeàn, hoaëc bieåu töôïng
AÂm Döông trong Baùt quaùi... Vì vaäy, hình vuoâng troøn treân troáng ñoàng –
maëc duø coù töôïng cuûa AÂm Döông – nhöng khoâng theå coi laø nhaèm theå
hieän AÂm Döông. Veà maët vaên baûn thì chính trong Hoàng phaïm cöûu truø –
baûn hieán phaùp coå nhaát cuûa ngöôøi Laïc Vieät – ñaõ noùi ñeán trong truø thöù 3,
Baùt Chính phaàn hai: Hoùa töùc laø tieàn cuûa xaõ hoäi. Chöõ “hoaù” theo tieáng
Vieät coå coøn coù nghóa laø söï chuyeån ñoåi; trong daân gian Vieät Nam coøn
duøng chöõ “Hoaù vaøng” (ñoát vaøng maõ), “hoaù kieáp”, “hoaù thaân”...
Cho ñeán hoâm nay, maëc duø khoa khaûo coå hoïc chöa heà tìm thaáy
moät daáu veát gì nhaèm chöùng toû söï toàn taïi cuûa tieàn nong, hoaëc moät daïng
tín vaät naøo ñoù töông töï nhö tieàn ôû thôøi Huøng Vöông. Nhöng cho duø coù
theå hoaëc khoâng bao giôø tìm thaáy moät di vaät khaûo coå naøo; nhöng nhöõng
tieàn ñeà trong xaõ hoäi Vaên Lang ñeå xuaát hieän vieäc söû duïng moät daïng tín
vaät töông töï nhö tieàn hoaøn toaøn ñaày ñuû. Nhö vaäy, hoaøn toaøn coù theå keát
luaän veà khaû naêng söû duïng tieàn teä ñaõ xuaát hieän döôùi thôøi Huøng Vöông.
138
HÌNH PHUÏ CHÖÔNG DI VAÄT ÑÔØI AÂN THÖÔNG
Phaûi chaêng ñaây chính laø nhöõng di vaät maø hoïc giaû Nguyeãn Hieán
Leâ ñaõ noùi trong cuoán Söû Trung Quoác cuûa oâng:
Nhöõng hình ngöôøi maët roäng, troøn, muõi teït thuoäc gioáng ngöôøi Meùlaneùsie
(Ñoâng Nam AÙ).