Thư viện số: Hai thập kỷ phát triển trên thế giới, bài học kinh nghiệm và định hướng phát triển cho Việt Nam

ã triển khai được một số nội dung 
như sau: 
- Chính sách: phát triển TVS đã được cụ thể hóa bằng văn bản của Nhà nước và Chính 
phủ như Pháp lệnh Thư viện ngày 28/12/2000, Nghị định 72/2002/NĐ-CP ngày 6/8/2002, 
Quyết định 33/2002/QĐ-TTg, Thông tư liên tịch 04/2002/TTLT/BVHTT-BTC, Quyết định 
10/2007/QĐ-BVHTT,[14] . 
- Kinh phí: một số thư viện đã được nhận những khoản kinh phí lớn của Nhà nước, vốn 
vay và tài trợ nước ngoài cho các dự án TVS như Cục Thông tin KH&CN Quốc gia 
(NASATI), Thư viện Quốc gia Việt Nam và hệ thống thư viện công cộng, Thư viện Đại học 
Quốc gia của Hà Nội và tp Hồ Chí Minh cùng hệ thống thư viện đại học, các Trung tâm học 
liệu ở Đà Nẵng, Huế, Thái Nguyên, Cần Thơ [6], [8], [9], [13]. 
- Phát triển hạ tầng phần cứng: với kinh phí đầu tư trên, cơ sở vật chất, hệ thống máy 
tính được nối mạng Internet tốc độ cao đã được trang bị cho tất cả các hệ thống thư viện cũng 
như các thiết bị số hóa tài liệu,[6], [8], [9], [13]. 
- Phát triển hạ tầng phần mềm: ứng dụng các phần mềm quản trị TVĐT như Libol 
(Tinh Vân), Ilib (CMC), Vebrary (Lạc Việt),để tự động hóa mọi hoạt động thư viện, 
chuyển đổi CSDL thư mục, quản lý tài liệu in ấn và tài liệu số, ứng dụng các phần mềm TVS 
(Greenstone, Zope, DSpace) miễn phí để quản trị tài liệu số,[6], [8], [9], [13], [26]. 
- Xây dựng các chuẩn nghiệp vụ TVS: MARC21, Dublin Core,[6], [8], [9], [13], [26] 
15 
- Phát triển nội dung số (số hóa, mua CSDL): số hóa từng phần vốn tài liệu của thư viện 
(dựa trên các tiêu chí: quý, hiếm, độc bản,), mua CSDL toàn văn của nuớc ngoài (chủ yếu 
là tiếng Anh) [6], [8], [9], [13]. 
- Cung cấp CSDL thư mục và toàn văn cho người dùng tin [6], [8], [9], [13], [26]. 
- Đào tạo người dùng tin sử dụng các dịch vụ thư viện [6], [8], [9], [13]. 
 Có được những kết quả như vậy, dưới sự chỉ đạo và đầu tư của Nhà nước, Chính phủ 
và sự hỗ trợ tài chính của các tổ chức nước ngoài, phần lớn là nhờ các nhà nghiên cứu, giảng 
viên, sinh viên, cán bộ TT-TV đã cố gắng, nỗ lực học hỏi, làm chủ công nghệ tiên tiến để số 
hóa các hoạt động của ngành. 
 Tuy nhiên, trong giai đoạn 2010 – 2020, để phát triển và phục vụ nội dung số cho 
người dùng tin (Hình 6), cộng đồng TVS Việt Nam phải đặc biệt quan tâm tới các yếu tố tác 
động đến phát triển TVS như: chính sách phát triển TVS, đầu tư tài chính, công nghệ số (máy 
tính, Internet, Web,), nhân lực, nghiên cứu, đào tạo, triển khai,Các yếu tố nghiên cứu và 
đào tạo sẽ được phân tích rõ hơn ở phần sau. 
Hình 6: Các giai đoạn phát triển TVS Việt Nam 
4.2. Các yếu tố hạn chế tiến trình phát triển TVS Việt Nam 
Sự phát triển TVS Việt Nam, đặc biệt trong 10 năm qua, về tổng thể là quá trình triển 
khai trên quy mô lớn về xây dựng cơ sở hạ tầng, xây dựng hệ thống mạng, phát triển hệ 
thống phần mềm quản lý TVS, phát triển CSDL thư mục và toàn văn, phục vụ người dùng 
tin, Tuy nhiên, còn rất nhiều thách thức lớn hạn chế sự phát triển này, đó là, chất lượng 
16 
nguồn nhân lực TVS yếu, nghiên cứu cơ bản và triển khai TVS thiếu chiều sâu – thiếu 
tính hệ thống, nhiều vấn đề liên quan đến phát triển TVS chưa được làm sáng tỏ , kinh 
phí hạn chế, vốn tài liệu số hóa chưa tương xứng với toàn bộ nguồn lực và chính sách bổ 
sung của thư viện, chuẩn nghiệp vụ - phần mềm TVS - thiếu thống nhất, hệ thống văn 
bản tạo hành lang pháp lý cho xây dựng TVS chưa đầy đủ,[6], [14], [19], [20], [21], 
[22], [23], [24]. 
Trong số những yếu tố ảnh hưởng trên, hai yếu tố cốt lõi, quyết định tiến độ và hướng 
phát triển của TVS Việt Nam là nghiên cứu và đào tạo. Đây là hai yếu tố nền tảng, quyết 
định chất lượng nguồn nhân lực cho quá trình triển khai TVS. So sánh với tiến trình phát 
triển TVS trên thế giới, nếu tiếp cận tuần tự theo chu trình 1. Nghiên cứu – 2. Đào tạo – 3. 
Triển khai (Hình 7), thì sẽ thấy những lỗ hổng lớn trong nghiên cứu và đào tạo TVS của Việt 
Nam như được trình bày dưới đây. 
Hình 7: Chu trình Nghiên cứu – Đào tạo – Triển khai TVS 
a, Nghiên cứu TVS. 
- Nghiên cứu TVS mới chỉ giới hạn trong ngành TT-TV, thiếu trầm trọng mảng nghiên cứu 
TVS từ ngành CNTT, tạo nên khoảng cách lớn giữa hai ngành khoa học làm nền tảng cho 
Khoa học TVS; 
- Những nghiên cứu cơ bản về TVS (lý giải, tổng hợp, hệ thống hóa toàn diện về TVS) còn 
thiếu, chưa làm nền tảng vững chắc cho nghiên cứu ứng dụng; 
- Những nghiên cứu về TVS thường đặt trong bối cảnh của Việt Nam và chủ yếu là nghiên 
cứu ứng dụng, thiếu những nghiên cứu cơ bản mang tính liên thông quốc tế và chưa bắt 
nhịp với khoa học TVS trên thế giới (trong hai thập kỷ, cộng đồng các nhà nghiên cứu và 
triển khai TVS trên thế giới đã liên tục hệ thống hóa những vấn đề khoa học cốt lõi, bản chất, 
quy luật, toàn diện về TVS); 
17 
- Xuất phát từ lĩnh vực TT-TV, nghiên cứu TVS được công bố mới chỉ tập trung vào một số 
nội dung như xác định khái niệm TVS, chính sách phát triển TVS, phát triển nguồn tin số, tổ 
chức thông tin số, siêu dữ liệu, tìm tin, chuẩn dữ liệu, sử dụng phần mềm, dịch vụ, người 
dùng tin, kiến thức thông tin, tìm hiểu các mô hình TVS trên thế giới và các dự án TVS ở 
Việt Nam, báo cáo triển khai dự án TVS, Nhìn chung, việc nghiên cứu chủ yếu giới hạn ở 
mức độ bài báo, bài tạp chí, thiếu những công trình khoa học chuyên sâu, tổng hợp; 
- Xuất phát từ lĩnh vực CNTT, các nghiên cứu về TVS chủ yếu chỉ là phát triển phần mềm 
TVS để đáp ứng nhu cầu của thị trường (các dự án TVS); 
- Nghiên cứu phát triển phần mềm của các công ty CNTT thường không được công bố rộng 
rãi trong các tạp chí chuyên ngành TT-TV. Những gì mà mà cộng đồng TT-TV biết chỉ là sản 
phẩm sau khi đã được bao gói tung gia thị trường với tính năng nổi bật của sản phẩm. Việc 
nghiên cứu phát triển phần mềm, thiết kế hệ thống, giao diện,cần được công bố, giải thích 
rộng rãi trong cộng đồng TT-TV, tham khảo ý kiến phản hồi, tranh luận, trao đổi để hoàn 
thiện sản phẩm; 
- Những dự án triển khai TVS mới chỉ đơn thuần là chuyển giao công nghệ, đào tạo và sử 
dụng phần mềm TVS cho các thư viện. Tuy nhiên, thực tiễn triển khai TVS trên thế giới cho 
thấy, yếu tố công nghệ và xã hội không thể tách rời trong một TVS. Do vậy, bài toán vận 
hành một TVS hiệu quả phải đến từ kết quả nghiên cứu, trao đổi liên tục, từ lúc phát triển 
phần mềm cho đến khi sử dụng của cả hai phía CNTT và TT-TV; 
- Mặc dù một số hội thảo về TVS đã được tổ chức, nhưng các báo cáo, bài viết thường chủ 
yếu ở dạng mô tả và chia sẻ kinh nghiệm, số bài nghiên cứu có chất lượng (mà tác giả phần 
lớn là các chuyên gia nghiên cứu đầu ngành TT-TV, nhà quản lý dự án TVS, ) còn ít. 
b, Đào tạo TVS. 
- Chưa có chương trình đào tạo chuẩn, hệ thống, toàn diện, cập nhật về TVS; 
- Tại các khoa TT-TV, đào tạo TVS mới chỉ giới hạn ở một số môn học như thư viện điện tử, 
khai thác mạng, tìm tin, thiết kế trang web, phần mềm quản trị TVS,và chủ yếu do các 
giảng viên ngành TT-TV thực hiện, chưa có sự hợp tác với các khoa CNTT trong đào tạo 
TVS. 
- Tại các trung tâm TT-TV, đào tạo thư viện số mới chỉ giới hạn trong một số khóa học ngắn 
hạn (thường do các chuyên gia nước ngoài giảng dạy) do các trung tâm chủ động mời về để 
đào tạo cán bộ thư viện trong các dự án TVS. 
 Tóm lại, chỉ khi nào những lỗ hổng trong Nghiên cứu – Đào tạo TVS được lấp lại, 
việc triển khai dự án TVS được dựa trên những nghiên cứu cơ bản vững chắc – sâu sắc – toàn 
18 
diện – hệ thống, kết nối được với mạch nghiên cứu TVS thế giới, chương trình đào tạo TVS 
chính quy – hiện đại với hệ thống các môn học về TVS bao quát toàn diện và thể hiện sự giao 
thoa giữa ngành TT-TV với CNTT, thì khi đó bài toán phát triển TVS mới được giải tận gốc. 
5. Giải pháp cụ thể phát triển TVS Việt Nam: cách tiếp cận theo chu trình Nghiên 
cứu - Đào tạo –Triến khai. 
Hiện nay, trong khi TVS thế giới đang chuyển mạnh mẽ sang thế hệ thứ 2 (Thư viện 
2.0), thì các TVS Việt Nam mới đang ở thế hệ thứ 1 (Thư viện 1.0). Chúng ta mới đang hoàn 
thiện hạ tầng phần cứng – phần mềm – xây dựng vốn tài liệu số để cung cấp dịch vụ cho 
người dùng tin. Để bắt kịp với mạch phát triển TVS trên thế giới, không còn con đường nào 
khác ngoài việc đầu tư mạnh mẽ Tài chính – Chất xám cho Nghiên cứu – Đào tạo, và trên 
nền tảng đó, tạo lực đẩy cho quá trình Triển khai các TVS. Mô hình kim tự tháp (Hình 8) 
nhấn mạnh vai trò nền tảng của Nghiên cứu – Đào tạo cho quá trình Triển khai TVS Việt 
Nam, trong đó, mũi tên 2 chiều thể hiện tính tương thích, phù hợp của Nghiên cứu – Đào tạo 
với Triển khai TVS. 
Hình 8: Mô hình kim tự tháp phát triển TVS Việt Nam 
Vì các nền tảng Web 1.0 và Web 2.0 cùng song song tồn tại, tương hỗ, do vậy, trong 
lộ trình phát triển TVS giai đoạn 2010-2020, Việt Nam vừa phải hoàn thiện mô hình TVS 1.0 
dựa trên nền tảng Web 1.0 để cung cấp thông tin cho người dùng tin, vừa phải ứng dụng công 
nghệ tiên tiến của Web 2.0 để kết nối cộng đồng TVS (cán bộ TVS – người dùng tin TVS). 
Hình 8 cho thấy, các chính sách, kế hoạch và hành động phải được đề ra như sau: 
5.1. Xây dựng chính sách Nghiên cứu – Đào tạo TVS: nếu trước đây, phát triển TVS Việt 
Nam mới chỉ nhấn mạnh vào đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển hệ thống mạng máy 
tính, phần mềm, số hóa tài liệu, thì trong giai đoạn tới, phải tập trung vào Nghiên cứu – Đào 
19 
tạo TVS, là những khâu liên quan, tác động trực tiếp đến chất lượng chất xám, nguồn nhân 
lực TVS. Chính sách phải được cụ thể hóa bằng văn bản, kèm theo kế hoạch, hướng dẫn cụ 
thể, tạo hành lang pháp lý cho phát triển Nghiên cứu – Đào tạo TVS. 
5.2. Đầu tư tài chính cho Nghiên cứu – Đào tạo TVS: ngân sách nhà nước, kinh phí tài trợ 
của các tổ chức trong và ngoài nước,phải được ưu tiên đặc biệt cho Nghiên cứu – Đào tạo 
TVS. Nếu thiếu những công trình nghiên cứu chất lượng, nguồn nhân lực có trình độ TVS 
chuyên sâu-toàn diện thì tất cả thành quả phát triển TVS của giai đoạn trước sẽ bị ảnh hưởng 
nghiêm trọng. Nếu đầu tư cho Nghiên cứu – Đào tạo TVS mạnh mẽ, đúng hướng và hiệu quả 
thì sẽ được thụ hưởng từ những đầu tư đó. Nhờ nguồn tài chính này, có thể thu hút được các 
chuyên gia đầu ngành TVS trong và ngoài nước cho Nghiên cứu – Đào tạo TVS. 
5.3. Xây dựng “Trung tâm Nghiên cứu – Đào tạo TVS Việt Nam”. 
Cơ cấu tổ chức: Trung tâm phải là nơi hội tụ của các chuyên gia nghiên cứu và đào 
tạo TVS đầu ngành trong và ngoài nước (Hình 9). 
Hình 9: Mô hình tổ chức “Trung tâm Nghiên cứu-Đào tạo TVS Việt Nam” 
Nguồn nhân lực có thể đến từ các khoa TT-TV của ĐH Khoa học Xã hội & Nhân văn 
– ĐHQGHN, ĐH Văn hóa Hà Nội, khoa Quản trị Thông tin của ĐH Đông Đô), khoa 
CNTT ĐH Bách khoa Hà Nội, ĐH Công nghệ - ĐHQGHN, từ các trung tâm TT-TV như 
NASATI, Thư viện Quốc gia, thư viện đại học, các công ty CNTT như Tinh Vân, CMC, 
Lạc Việt, Đặc biệt, Trung tâm phải là nơi kết nối với các trung tâm, tổ chức, chuyên gia 
nghiên cứu-đào tạo TVS trên thế giới, những người đang nắm vai trò chủ chốt trong các 
chương trình nghiên cứu và hội nghị TVS thế giới như JCDL, ECDL, ICADL, 
20 
Ví dụ: một số chuyên gia nổi tiếng trên thế giới về TVS như Edward Fox, Virginia 
Tech, US; Gobinda Chowdhury, University of Technology, Sydney; Hsinchun Chen, 
University of Arizona, US; Michael Lesk, Rutgers University,US; Christine Borgman, UCLA, 
US; Carl Lagoze, Cornell University, US; Ching-chih Chen, Simmons College, US; Ian H. 
Witten, Waikato University, NZ 
 Số lượng các chuyên gia TVS ở Việt Nam không nhiều, nếu dựa trên các công trình 
nghiên cứu TVS công bố trên tạp chí chuyên ngành như Tạp chí Thông tin và Tư liệu. Trong 
tạp chí này, phần lớn tác giả các bài viết chuyên sâu về TVS đều là các chuyên gia của 
NASATI, mà đa phần vừa làm công tác quản lý, vừa nghiên cứu-giảng dạy hoặc đã và sắp 
đến tuổi về hưu. Tuy nhiên, còn có một số chuyên gia khác đã và đang học tập, nghiên cứu về 
TVS ở Hoa Kỳ, Úc, Niuzilân, châu Âu, hiện đang công tác ở nhiều khoa và trung tâm TT-
TV trên cả nước. 
 Ví dụ: khoa TT-TV, ĐH Khoa học Xã hội & Nhân văn – ĐHQGHN, hiện đang có ba 
giảng viên, làm nghiên cứu sinh tiến sỹ về TVS về các đề tài: Nghiên cứu – đào tạo TVS, Kiến 
thức thông tin và Web 2.0 tại University of Technology Sydney, University of South Australia 
và Victoria University of Wellington; hai giảng viên, học thạc sỹ ngành Quản trị Thông tin 
tại Queensland University of Technology; hai sinh viên đang học thạc sỹ theo chương trình 
Master of Digital Library Learning (DILL) dưới sự hợp tác của ba trường Oslo University 
College (Na uy), Tallinn University (Estonia) và Parma University (Ý). 
Nhiệm vụ của Trung tâm: 
- Làm đầu mối, nòng cốt trong các hoạt động nghiên cứu-đào tạo, xây dựng tiêu chuẩn, 
khởi xướng dự án cho các thư viện thành viên (Thư viện Quốc gia, thư viện đại học,); 
- Tổ chức diễn đàn hằng năm để các thư viện thành viên báo cáo, trao đổi kết quả và kinh 
nghiệm phát triển TVS; 
- Xây dựng trang web của Trung tâm, tạo nhóm thư điện tử, diễn đàn ảo để các thành viên 
chia sẻ thông tin; 
- Xuất bản ấn phẩm, tài liệu, báo cáo, hướng dẫn nghiệp vụ cho các thư viện thành viên; 
- Liên kết, hợp tác với đối tác quốc tế để học hỏi kinh nghiệm, tìm sự hỗ trợ chuyên môn, 
 Đặc biệt, Trung tâm có nhiệm vụ nghiên cứu, hệ thống hóa toàn bộ các kết quả nghiên 
cứu TVS trong và ngoài nước trong hai thập kỷ qua để xây dựng một nền tảng lý thuyết khoa 
học, hệ thống về TVS; xuất bản và công bố kết quả nghiên cứu này cho cộng đồng TVS Việt 
Nam để giúp quá trình Nghiên cứu – Đào tạo – Triển khai được đúng hướng, chất lượng, hiệu 
quả. 
21 
5.4. Hướng Nghiên cứu – Đào tạo TVS. 
Dựa trên Khung nghiên cứu TVS qua các hội thảo quốc tế ECDL, JCDL và ICADL 
(Bảng 1) và Khung chương trình phối hợp đào tạo TVS của khoa TT-TV, ĐH Tổng hợp Bắc 
Carolina và khoa Khoa học Máy tính, ĐH Virginia Tech (Bảng 2), hướng Nghiên cứu – Đào 
tạo của Trung tâm tập trung vào những chủ đề lớn sau: 
Hình 10: Các chủ đề Nghiên cứu - Đào tạo TVS Việt Nam [7,11,12] 
Đặc biệt lúc này, cộng đồng TVS Việt Nam đang cần một hệ thống các tài liệu cơ 
bản, chuẩn, chuyên sâu và toàn diện, gồm các vấn đề lý thuyết và thực tiễn phát triển TVS, 
thì khung chủ đề này là cơ sở để Trung tâm đầu tư kinh phí - chất xám cho nghiên cứu, dịch 
thuật và biên soạn hệ thống tài liệu trên, để vừa làm tài liệu hướng dẫn triển khai, vừa làm cơ 
sở giúp xây dựng hệ thống giáo trình chuẩn cho đào tạo TVS. 
 Trong quá trình triển khai đào tạo TVS, Trung tâm phải liên kết chặt chẽ với các khoa 
TT-TV, xây dựng chương trình đào tạo dựa trên khung chủ đề (Hình 10), phân bổ thời lượng 
hợp lý cho chương trình học. 
6. Kết luận: 
Cách tiếp cận phát triển TVS trong chu trình Nghiên cứu – Đào tạo – Triển khai cho 
thấy tọa độ phát triển TVS Việt Nam trên bản đồ TVS thế giới. Khoảng cách lớn là do sự yếu 
22 
kém của Nghiên cứu – Đào tạo TVS ở Việt Nam tạo ra. Do vậy, những kinh nghiệm phát 
triển TVS trên thế giới, đặc biệt là của Hoa Kỳ và Anh, có thể giúp cộng đồng TVS Việt Nam 
nhận thức được những lỗ hổng, hạn chế trong Nghiên cứu – Đào tạo TVS, nhờ đó, đề ra 
chính sách, kế hoạch và hành động cụ thể qua các giải pháp nêu trên. Đặc biệt, nếu có sự 
quan tâm, đầu tư của Nhà nước cho Nghiên cứu – Đào tạo TVS, tức là đầu tư cho Con người 
- Chất xám, cho Khoa học TVS, thì trong tương lai sẽ tạo ra những kết quả mang tính đột 
phá, thúc đẩy tiến trình phát triển TVS. Hệ thống TVS Việt Nam sẽ phát triển vững chắc khi 
các cán bộ TVS được đào tạo chính quy, bài bản trên nền tảng nghiên cứu TVS vững chắc, 
sâu và toàn diện, hòa nhịp với xu hướng phát triển TVS trên thế giới. Chính TVS sẽ là một 
phần lời giải cho bài toán phát triển Khoa học – Giáo dục – Tri thức nước nhà. 
Tài liệu tham khảo 
1. Bawden, D. and I. Rowlands (1999). Understanding Digital Libraries: towards a 
conceptual framework, British Library Research and Innovation Centre. 
2. Borgman, C. (2000). From Gutenberg to the global information infrastructure: access 
to information in networked world. New York, ACM press. 
3. Candela , L. (2007) Setting the Foundations of Digital Libraries. The DELOS 
Manifesto. 
4. Chen, H. e. a. (2005). Survey and history of digital library development in Asia 
Pacific. Design and Usability of Digital Libraries. London, Information Science Publishing: 
1 - 22. 
5. Chowdhury, G. G. (2003). Introduction to Digital Libraries. London, Facet 
publishing. 
6. Chương, N. H. (2007). Xây dựng và phát triển thư viện điện tử trong hệ thống thư 
viện đại học Việt Nam. Digital libraries development in Vietnam: Sharing experiences (10th 
ICADL). H., Trung tâm Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia: 140-149. 
7. ECDL,  
8. Đào, N. T. (2007). Xây dựng hệ thống mục lục trực tuyến cho hệ thống thông tin khoa 
học và công nghệ Việt Nam. Digital libraries development in Vietnam: Sharing experiences 
(10th ICADL). H., Trung tâm Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia: 67-82. 
9. Dung, H. K. (2007). Số hóa và truy cập mở các tài liệu khoa học công nghệ Việt Nam 
tại Trung tâm Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia. Digital libraries development in 
23 
Vietnam: Sharing experiences (10th ICADL). H., Trung tâm Thông tin Khoa học và Công 
nghệ Quốc gia: 160-166. 
10.  
11. ICADL,  
12. JCDL,
DE&dl=GUIDE&type=series&idx=SERIES492&part=series&WantType=Proceedings&title
=JCDL%2FDL&CFID=84856285&CFTOKEN=49767979 
13. Lan, T. T. & Đ. M. Thắng (2007). Liên hợp thư viện các nguồn tin điện tử: một số 
hoạt động và việc khai thác các nguồn tin điện tử của Việt Nam. Digital libraries 
development in Vietnam: Sharing experiences (10th ICADL). H., Trung tâm Thông tin Khoa 
học và Công nghệ Quốc gia: 53-63. 
14. Mai, N. T. T. (2007). Tăng cường công tác quản lý nhà nước nhằm hiện đại hóa các 
thư viện Việt Nam theo hướng thư viện điện tử. Digital libraries development in Vietnam: 
Sharing experiences (10th ICADL). H., Trung tâm Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc 
gia: 6-14. 
15. Marchionini, G. (1998). Research and Development on Digital Libraries. New York, 
Marcel Dekker. 
16. Muir, A. (2001). Digital Library Research Handbook of Information Management. 
Scammell. London, Aslib: 498-512. 
17. Murusegan, S. (2010). Web X.0: A Road Map. Web 2.0, 3.0 and X.0: Technologies, 
Business and Social Applications. K. Klinger. New York, IGI Global: 1-11. 
18. Pomerantz, J. (2006) The Core:Digital Library Education in Library and Information 
Science Programs 
19. Sơn, N. H. (2001). Tìm hiểu khái niệm kiến thức thông tin góp phần đảm bảo chất 
lượng đào tạo cử nhân chuyên ngành khoa học thông tin thư viện. Kỷ yếu hội thảo khoa học 
chuyên ngành thông tin thư viện I. H., ĐHQGHN. 
20. Sơn, N. H. (2006a). Đào tạo nguồn nhân lực thư viện số: yếu tố quan trọng phát triển 
nguồn nhân lực thư viện số. Kỷ yếu hội thảo khoa học : Ngành Thông tin- Thư viện trong Xã 
hội Thông tin. H., ĐHQG: 347 – 356. 
21. Sơn, N. H. (2006b). Kiến thức thông tin với người sử dụng internet Việt Nam. Kỷ yếu 
hội thảo khoa học : Ngành Thông tin- Thư viện trong Xã hội Thông tin. H., ĐHQG: 179 - 
191. 
24 
22. Sơn, N. H. (2007). Nghiên cứu thư viện số trên thế giới và định hướng nghiên cứu thư 
viện số tại VN. Digital libraries development in Vietnam: Sharing experiences (10th ICADL). 
H., Trung tâm Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia: 15 - 32. 
23. Sơn, N. H. (2008). Phát Triển Chương Trình Đào Tạo Thư Viện Số Tại Trường Đại 
Học Bắc Carolina và Trường Đại Học Virginia Tech ở Mỹ Tạp chí Thư viện. H., Thư viện 
Quốc gia. 
24. Sơn, N. H. (2009). Chuyên gia thông tin - thư viện sẽ làm gì trong kỷ nguyên số. Kỷ 
yếu hội thảo "Nguồn nhân lực Thông Tin – Thư Viện trong công cuộc CNH – HĐH ở VN". 
H., ĐHKHXH&NV: 117-123. 
25. THE WORLD UNIVERSITY RANKINGS 2010. 
26. Tuấn, T. M. & N. T. Loan (2007). Phát triển hệ thống cơ sở dữ liệu tại Viện Khoa 
học Xã hội Việt Nam dựa trên những kết quả nghiên cứu gần đây của OCLC. Digital libraries 
development in Vietnam: Sharing experiences (10th ICADL). H., Trung tâm Thông tin Khoa 
học và Công nghệ Quốc gia: 207-218.