Bài giảng Các giải pháp xử lý và lưu trữ nước chi phí thấp quy mô gia đình - Nguyễn Việt Anh

Nguyen Viet Anh. IESE 1
C¸C GI¶I PH¸P Xö Lý vµ LƯU tr÷ n−íc
CHI PHÝ THÊP
QUY m« hé gia ®×nh
PGS. TS. NguyÔn ViÖt Anh
§¹i häc X©y dùng
C¸c lo¹i h×nh c«ng nghÖ cÊp n−íc
- Lo¹i h×nh cÊp n−íc tËp trung
- Lo¹i h×nh cÊp n−íc nhá lÎ (hé gia ®×nh)
C«ng tr×nh cÊp n−íc b¬m dÉn sö dông n−íc mÆt
C«ng tr×nh cÊp n−íc b¬m dÉn sö dông n−íc ngÇm
C«ng tr×nh cÊp n−íc tù ch¶y
C«ng trinh 
®Çu nguån
Khu xö lý 
(l¾ng, läc)
BÓ c¾t ¸p (cã 
hoÆc kh«ng)
BÓ chøa 
n−íc s¹ch
HÖ thgèng 
®−êng èng
Khu d©n c−
Hå trªn nói (hå treo)
Dung tÝch: 3.000m3 – 5.000m3
CÊp n−íc cho kho¶ng: 500 – 1.000 ng−êi
Nguyen Viet Anh. IESE 2
GiÕng khoan
- ¸p dông nh÷ng vïng cã tÇng
n−íc ngÇm, chÊt l−îng n−íc
®¶m b¶o.
- Nh÷ng n¬i d©n c− th−a thít
GiÕng ®µo
axb=4m2
giÕng ®µo kiÓu1
s¬ ®å cÊu tróc giÕng ®µo
20
0
i= 0.2%
cöa lªn xuèng
cöa th«ng h¬i
sÐt chÌn
btct
c¸t läc
líp sái
®o¹n èng uèn cong
èng nhùa pvc l=3-11m
cót nhùa
s©n röa i=2%
èng kÏm
trô b¬m
trô b¬m
d=0.8-1.2m
mÆt c¾t
khÈu giÕng
¸p dông réng r·i ë vïng ®ång 
b»ng, trung du, nói thÊp.
GiÕng tia
10
GiÕng thấm
BÓ läc s¾t & asen hé gia ®×nh
Th−êng ®−îc x©y dùng 
kÌm víi giÕng khoan víi 
nguån n−íc cã hµm 
l−îng s¾t < 15 mg/l.
Cơ chế loại bỏ Asen 
Trong dung dịch
Oxy hóa sắt
Kết bông hydroxit sắt
Oxy hóa asen
Đồng kết tủa asen
Trong lớp cát lọc
Oxy hóa sắt
Kết tủa sắt trên mặt hạt cát, tạo thành
lớp vỏ hydroxit sắt
Oxy hóa asen
Đồng kết tủa asen
Nguyen Viet Anh. IESE 3
13
1 - C¸t läc 2 - Sái ®ì 3 - BÓ chøa 
VËt liÖu läc 
(mm)
BÒ dµy 
(mm)
C¸t TA: 1 - 2
C¸t TA: 2 - 5
Sái: 2 - 5
Sái: 5 - 10
Sái: 10 - 20
Sái: 20 - 40
800
50
100
100
100
150
BÓ läc c¸t chËm BÓ läc asen quy m« hé gia ®×nh
Xử lý asen và kim loại nặng (NUSA-SK)
1. Bể loc sơ cấp.
2. Bể chứa nước sạch
3. Lớp lọc
4. Vòi Đốt
5. Bộ lọc tinh
6. Bơm lọc tinh
7. Bơm nguồn
Giải Pháp Công nghệ : Đơn
giản không dùng hoá chất. có thể
loại trừ Arsenic và các kim loại
nặng.
Giá thành: 1.500.000đồng
Đơn vị SX: Viện năng lượng
Phạm vi ứng dụng:nước giếng
khoan, nước mưa, nước vùng lũ lụt, các
loại nước ao hồ, sông ngòi tự nhiên ,
nước nhiễm Arsenic và các loại nước
nhiễm phèn ( PH <5 ) v v.
Xử lý asen và kim loại nặng (NUSA-SK)
Đã lắp đặt tại: Hà Tây, Hà Nam, Thái
Bình, Hải Phòng, Hải Dương
17
THIẾT BỊ LỌC ASEN
- Thiết bị lọc công xuất 500 lít/h
- Vật liệu sử dụng xử lý asen, sắt, mangan 
còn lại trong nước là MS-1 chế tạo tại công 
ty TNHH Đầu tư Phát triển Công nghệ 
T&H
- Nguyên tắc làm việc: Asen được hấp phụ 
lên bề mặt hạt theo cơ chế trao đổi ion và 
được giữ lại trên bề mặt hạt. Sau thời gian 
khoảng 3 tháng, tiến hành hoàn nguyên lại 
hạt bằng xút.
- Thời gian sử dụng: 1.5 năm
- Giá thành: 700 000 đồng
18
THIẾT BỊ XỬ LÝ SẮT MANGAN VÀ ASEN
- Thiết bị công xuất 500 lít/h
- Nước giếng được bơm trực tiếp qua 
cột không cần trao đổi không khí
- Vật liệu sử dụng là MS-1. Làm việc 
trên nguyên tắc trao đổi ion
- Sau thời gian là 3 ngày, tiến hành sử 
dụng gia ven để hoàn nguyên hạt. Hệ 
thống sử dụng bình thường
- Thiết bị làm việc hiệu quả khi hàm 
lượng sắt < 5 mg/l, mangan < 10 mg/l
- Giá thành: 1 100 000 đồng
Nguyen Viet Anh. IESE 4
SONO Arsenic Filter
Kanchan Arsenic Filter
• Developed by MIT and ENPHO (Nepali NGO) based on 7 years of field 
research
• Effective removal of arsenic, bacteria, iron, turbidity, and odour
• Low cost (US$20 in 
Nepal)
• Require no external 
energy/material input 
for operation
• No replacement parts 
except nails
• Constructed by local 
technicians using local 
materials
• Environmentally safe 
disposal Gravel
The image cannot be displayed. Your computer may not 
have enough memory to open the image, or the image 
may have been corrupted. Restart your computer, and 
then open the file again. If the red x still appears, you m
Coarse SandThe image cannot be displayed. Your computer may not have enough memory to open the image, or the image may have been corrupted. Restart your computer, and th
Water
The image cannot be displayed. Your computer may not 
have enough memory to open the image, or the image 
may have been corrupted. Restart your computer, and 
then open the file again. If the red x still appears, you m
Fine Sand
Iron Nails
The image cannot be displayed. Your computer may 
not have enough memory to open the image, or th
Diffuser Basin
Lid
Container
Pipe
Brick chips
CAWST
21

 1 gram phÌn chua cho 25lÝt n−íc

 1 gram PACN cho 100 lÝt n−íc 
Hoµ tan chÊt keo tô vµo n−íc vµ 
khuÊy ®Òu, sö dông sau 20 - 30 phót 
Xö Lý N¦íc b»ng chÊt keo tô
22
Sö dông viªn khö trïng 
Cloramin lµ mét hîp chÊt 
chøa Clo dÔ ph©n huû sinh 
ra Clo ho¹t tÝnh trong n−íc 
cã t¸c dông khö trïng cao.
KhỬ trïng N¦íc b»ng cloramin
23
Xö Lý N¦íc b»ng hãa chÊt pur
(Do UNICEF tµi trî)
Nguyen Viet Anh. IESE 5
 PUR là hỗn hợp chất bột gồm: Fe2(SO4)3, Ca(OCl)2, chất
đệm, đất sét và polymer, chứa trong gói nhỏ 4g dùng xử lý
cho 10 lít nước do P&G hợp tác với CDC phát minh; P&G
Pakistan sản xuất.
 Các thành phần trong PUR được sử dụng để lọc nước ở
Hoa Kỳ và các nước phát triển khác, PUR chỉ khác ở chỗ
thành phần các chất này sử dụng ở quy mô hộ gia đình chứ
không phải cho cơ sở xử lý nước tập trung.
Kênh Phú Thạnh B, xã Phú Thạnh B, huyện Tam Nông, ĐT
Xã Phú Đức, huyện Tam Nông, ĐT
Đánh giá

 Ðánh giá hiệu quả xử lý bằng cách so sánh kết quả xét nghiệm
trước-sau khi sử dụng túi lọc PUR

 Kết quả phân tích mẫu nước sau khi được xử lý túi lọc nước
PUR được so sánh với Tiêu chuẩn của Bộ Y Tế (Chất lượng
nước dùng cho ăn uống theo Quyết định 1329/2002/BYT-QÐ
ngày 14 tháng 4 năm 2002)
Bảng 1. So sánh kết quả thử nghiệm các chỉ tiêu lý hóa của nước sông 
và nước sau xử lý tại huyện Tháp Mười - Đồng Tháp Bảng 2. Kết quả thử nghiệm các chỉ tiêu vi sinh 
tại huyện Tháp Mười - Đồng Tháp
Nguyen Viet Anh. IESE 6
Bảng 3. Kết quả thử nghiệm các chỉ tiêu độc chất tại huyện 
Tháp Mười - Đồng Tháp
Ý kiến của các hộ gia đình về túi lọc nước PUR
1. Hiệu quả xử lý của túi lọc nước đối với nguồn nước
người dân đang sử dụng cho ăn uống là rất tốt:
100% các mẫu thử các chỉ tiêu lý hóa, vi sinh, kim
loại nặng, thuốc trừ sâu đạt tiêu chuẩn
1329/2002/BYT quy định về chất lượng nước dùng
cho ăn uống và sinh hoạt.
2. Chất lượng các túi lọc là như nhau thông qua việc
thử nghiệm các túi lọc được chọn ngẫu nhiên đều cho
kết quả như nhau.
3. Các hộ gia đình rất hưởng ứng việc sử dụng túi lọc, tỷ
lệ các hộ gia đình sử dụng túi lọc hàng ngày tăng dần
qua các tháng sử dụng.
4. 100% HGĐ cho rằng chất lượng nước sau lọc rất tốt, rất trong, không vị
lạ và rất thích hợp cho vùng ngập lũ tại ĐBSCL.
5. 100% hộ gia đình khi khảo sát đều không có các triệu chứng như đau
bụng, tiêu chảy, sốt, ngứa.
6. 46,1% ý kiến cho rằng túi lọc an toàn và thuận tiện, 26,5% cho rằng sử
dụng túi lọc tốt cho người già, trẻ em, người bệnh.
7. Tỷ lệ hộ gia đình chấp nhận mua túi lọc tại Trường Xuân là 83,3%, Mỹ
Hòa 80,4%, Phú Thành B 50,1% và Phú Đức 53,0%.
8. Tỷ lệ hộ gia đình chấp nhận mua với giá 200 – 500đ tại Trường Xuân là
80,7%, Mỹ Hòa 68,2%, Phú Thành B 94,3 %, Phú Đức 78,6%.
ĐỀ XUẤT
1. Xem xét và tiến hành các thủ tục cho phép sử dụng túi lọc
nước PUR để lọc nước cho người dân.
2. Cần có chính sách trợ giá thích hợp đối với các hộ nghèo để
họ có điều kiện sử dụng túi PUR. Có thể kết hợp với chính
quyền lập danh sách hỗ trợ sử dụng miễn phí ñối với các hộ
gia đình quá khó khăn.
3. Khi đưa túi PUR vào sử dụng cần có kế hoạch tiếp thị và
thông tin rộng rãi để cho người dân có nhu cầu được biết.
ĐỀ XUẤT
4. Các cấp ban ngành, chính quyền địa phương cần có các biện
pháp giáo dục nâng cao ý thức của người dân trong việc sử
dụng nước sạch và vệ sinh môi trường bên cạnh việc cấp phát
túi lọc PUR.
5. Nhà sản xuất nghiên cứu xem có nên chăng đưa sản phẩm vào
sản xuất đại trà tại Việt Nam, lúc đó có thể giá thành sẽ giảm,
tạo điều kiện cho người dân được tiếp cận với nước sạch nhiều
hơn.
Nguyen Viet Anh. IESE 7
37
§un s«i n−íc ë nhiÖt ®é 1000C trong 5 phót
KhỬ trïng N¦íc b»ng ph−¬ng ph¸p ®un s«i Ph−¬ng ph¸p xö lý vi sinh vËt trong 
n−íc b»ng ¸nh s¸ng mÆt trêi (SODIS)
Từ viết tắt của cụm từ tiếng Anh: Solar Water Micro-organism 
Disinfection
Có nghĩa là: “Xử lý vi sinh vật trong nước bằng ánh
sáng mặt trời”
Có thể chia thành các loại sau:
Tia cực tím (không thể nhìn thấy được
nhưng có thể tiêu diệt các tế bào sống - da
của chúng ta cũng có thể bị gây hại nếu
chúng ta ở dưới nắng quá lâu)
Tia nắng
Tia hồng ngoại (không thể nhìn thấy
nhưng chúng ta có thể cảm nhận được
sức nóng và các vi sinh vật rất nhạy
cảm với sức nóng)
Tia bức xạ mặt trời
SODIS hoạt động nhờ tác động cộng hưởng?
Những vi sinh vật gây bệnh rất nhậy cảm trước 2 yếu
tố của ánh sáng mặt trời là: 
-Bức xạ tia cực tím UV-A ( bước sóng 320 – 400 
nm)
- Nhiệt năng
Khi kết hợp hai yếu tố trên chúng đem lại hiệu quả tiêu diệt
vi sinh vật rất nhiều so với từng yếu tổ riêng lẻ.
SODIS đã được áp dụng ở những
đâu trên thế giớibb.???????
Khoảng 200 triệu dân 
trên TG áp dụng SODIS
> 20 quốc gia đang áp
dụng SODIS:
-Trung Quốc
- Indonesia
- Srilanca
- Ấn độ
- Nepal
- Pakistan
- Uzbekistan
- Kenya
-Angolab..
Nguyen Viet Anh. IESE 8
Tại sao SODIS lại được nhiều nước áp
dụng ...???
SODIS ®−îc ViÖn Khoa häc vµ C«ng nghÖ 
M«i tr−êng Liªn bang Thuþ SÜ (EAWAG) 
nghiªn cøu vµ thö nghiÖm vµo n¨m 1991 vµ 
®· thóc ®Èy ra kh¾p thÕ giíi tõ n¨m 1999. 
SODIS ®· ®−îc Tæ chøc Y TÕ ThÕ giíi 
khuyÕn nghÞ ¸p dông tõ n¨m 2001, ®¹t gi¶i 
th−ëng Dubai 2002 vµ Gi¶i th−ëng Toµn cÇu 
vÒ n¨ng l−îng 2004
SODIS đã được Bộ Y tế Việt Nam thông qua 
trong công văn số 1131/DP/AIDS-MT ngày
27/7/2005
 SODIS tiêu diệt vi sinh vật gây bệnh trong nước, do đó có 
thể giúp cải thiện sức khoẻ gia đình
• SODIS không làm thay đổi mùi vị của nước
• SODIS là một phương pháp đơn giản, có thể áp dụng và
kiểm soát trực tiếp tại cấp hộ gia đình
 SODIS làm giảm các nhu cầu về chất đốt và do đó giúp tiết
kiệm chi tiêu trong gia đình
• SODIS giúp tiết kiệm thời gian và giảm gánh nặng công
việc, đặc biệt là đối với phụ nữ và trẻ em
• SODIS là một phương pháp không tốn kém do chỉ cần ánh
sáng mặt trời và các chai nhựa trong
CÁC YẾU TỐ CẦN ĐỂ ÁP DỤNG SODIS b.???
Ánh sáng mặt trời
Nước đã được lọc
hoặc lắng cặn
Chai nhựa trong có dung
tích < 2 lít
Bước 1: Chuẩn bị nước
Lọc bằng cát, sỏi
Để lắng hoặc lắng phèn
Nước sạch
Bước 2: Chuẩn bị chai nhựa trong
Rửa chai bằng rẻ mềm và nước rửa Chai sạch
Bước 3: Rót nước và vặn chặt nắp
Đặt chai trên bề mặt phẳng và
rót nước cho thật đầy
Vặn chặt nắp chai trước khi phơi
Nguyen Viet Anh. IESE 9
Bước 4: Phơi chai dưới ánh nắng mặt trời 
từ 6 giờ sáng đến 5 giờ chiều ( T0 > 300C)
Các chai cần được phơi đủ thời gian yêu cầu, không phơi chai 
quá muộn hoặc lấy vào quá sớm
Thời gian phơi SODIS
Phơi chai từ 6 giờ
sáng đến 5 giờ
chiều (> 30o C)
Phơi chai 02 ngày
liên tục ( mây > 50%)
Đun sôi nước để uống
( Trời mưa)
Uống nước bằng cốc chén sạch 
để tránh làm nước bị tái 
nhiễm khuẩn
Nước SODIS được bảo quản và
sử dụng như nước đun sôi
• Sử dụng trong vòng 02 ngày
khi chai đã mở nắp
• Nước để được 03 ngày khi
chưa mở nắp chai
Sử dụng NƯỚC SODIS Một số thiết bị lọc nước kh¸c
ThiÕt bÞ läc n−íc cã mµng RO 5 cÊp
dïng cho gia ®×nh
Một số thiết bị lọc nước kh¸c
ThiÕt bÞ läc n−íc cã lâi läc 
b»ng gèm dïng cho gia ®×nh
BÓ chøa n−íc mưa
¸p dông cho vïng d©n c− th−a 
thít, vïng miÒn nói
C¸c vïng khan hiÕm n−íc mÆt, 
ngÇm.
Nguyen Viet Anh. IESE 10
Lu chøa n−íc mưa Lu chøa n−íc mưa
Lu chøa n−íc mưa
Lu chøa n−íc mưa cã n¾p
®Ëy ®−îc c¶i tiÕn phßng
tr¸nh sèt xuÊt huyÕt
n¾p lo¹i 1 dïng cho lu sµnh
n¾p lo¹i 2 dïng cho lu sµnh
n¾p lo¹i 3 dïng cho lu sµnh
BÓ chøa n−íc mưa cã xử lý