Bài giảng Chăm sóc thiết yếu cho trẻ sơ sinh bình thường

Chăm súc thiết yếu cho trẻ sơ sinh bỡnh thườngLượng giỏ trước họcCỏc chăm súc thiết yếu cho trẻ sơ sinh:Hỳt dịch cho tất cả cỏc trẻ ngay sau sổ rauTrả lờiBảo đảm cho trẻ thở đượcGiữ ấm cho trẻVệ sinh rốn hàng ngày và băng kớn Nhỏ mắt hàng ngày Tắm cho trẻ ngay để làm sạch cỏc chất bẩn, dịch, mỏu từ cuộc đẻCho trẻ bỳ mẹ ngay Mục tiờu học tậpMụ tả cỏc việc cần làm cho trẻ ngay sau khi sinhThực hành cỏc cụng việc chăm súc trẻ trong ngày đầu Thực hành cỏc cụng việc chăm súc trẻ trong 4 tuần sau sinhCỏc giai đoạn chăm súc thiết yếu trẻ sơ sinh	1. Chăm sóc trẻ ngay sau khi sinh	2. Chăm sóc trẻ trong ngày đầu tiên	3. Chăm súc trẻ tiếp theo đến 28 ngày Mục đớch chăm súc thiết yếu trẻ sơ sinh	1. Đáp ứng nhu cầu cơ bản về sức khoẻ cho trẻ	2. Đảm bảo được bú mẹ ngay sau sinh	3. Phát hiện dấu hiệu bất thường và sử trí kịp thời	4. Hướng dẫn bà mẹ và gia đình chăm sóc và theo dõi dấu hiệu bất thường	5. Lên kế hoạch chăm sóc tiếp: tiêm chủng, TD cân nặngNội dung chăm súc thiết yếu trẻ sơ sinhA. Chuẩn bị trước sinh trẻ	1. Phòng chống nhiễm khuẩn	2. Chuẩn bị phòng đẻ đảm bảo	3. Chú ý yếu tố kín đáo, riêng tư	4. Ghi chép thông tin cần	5. Trang thiết bị dụng cụ, thuốc cần thiết	6. Phòng tránh mất nhiệtB. Chăm súc ngay sau khi sinh 	1. Lau khô và kích thích	2. Đánh giá nhịp thở và màu sắc da	3. Quyết định xem có cần hồi sức không	4. Trao trẻ cho mẹ để được ủ ấm	5. Buộc và cắt dây rốn	6. Bắt đầu cho trẻ bú mẹ	7. Chăm sóc mắt cho trẻ	8. Cân trẻ, tiêm vitamin K 1mg	Bước 1. Lau khụ và kớch thớch	 - Lau khụ ngay cho trẻ khi vừa sổ - Lau kỹ đầu trẻ - Lau lưng cho trẻ lấy tay chà theo hướng lờn bằng vải ấm và sạchBước 2: Đỏnh giỏ nhịp thở và màu sắc da* Đánh giá nhịp thở:	- Kiểm tra trẻ có thở không ? 	- Trẻ có gắng sức thở không ?	- Trẻ có hoàn toàn không thở không?* Quan sát màu da:	- Mặt ngực có hồng hào không ?	- Có tái hay xanh xám không ?Bước 3: Quyết định xem cú phải hồi sức khụng 	 - Nếu trẻ không thở hoặc thở hổn hển - Dựa vào số điểm chấm theo bảng chỉ số APGAR* Nếu không cần hồi sức thì tiến hành các bước tiếp theoBước 4: Trao trẻ cho mẹ để được ủ ấm	 - Thay tã đã ướt khi lau khô cho trẻ	 - Đặt trẻ lên ngực mẹ để giữ ấm da kề da	 - Đắp chăn ấm cho cả 2 mẹ con	 - Đội mũ hay quấn khăn che đầu cho trẻ Bước 5: Buộc và cắt rốn	 - Buộc chặt 2 nút vòng quanh chân rốn	 - Nút thứ 1: buộc cách chân rốn 2 đốt ngón tay	 - Nút 2: buộc cách nút thứ nhất 1 đốt ngón tay	 - Cắt dây rốn giữa nút dây thứ nhất và thứ 2 bằng kéo đã sát khuẩn	 - Băng phần mặt cắt rốn bằng gạc vô khuẩn	 - Không bôi bất cứ thứ gì lên rốn Bước 6: Giỳp bà mẹ cho trẻ bỳ	- Giúp bà mẹ cho trẻ bú trong giờ đầu sau sinh	- Giúp bà mẹ trong lần cho bú đầu tiên	- Trẻ sơ sinh sẵn sàng bú mẹ ngay trong 15 – 55 phút đầu sau sinh - Chỉ sau khi trẻ đã bú mẹ mới tách trẻ ra cân Bước 7: Chăm súc mắt	- Rửa tay	- Dùng 1 trong các loại thuốc sau nhỏ mắt cho trẻ	- Agrirol 1giọt/ mắt hoặc	- Dung dịch Nitrat bạc 1% mỗi mắt 1 giọt hoặc	- Dung dịch Povidol-iod 2,5% mỗi mắt 1 giọt 	- Nếu có dử dùng bông sạch để lau cho trẻ	- Giữ cho mắt mở nhỏ vào mắt không để chạm ống thuốc	- Lặp lại như trên với mắt còn lại* Khi trẻ đang tiếp xúc da kề da cũng cần được chăm sóc mắtC. Chăm súc trẻ sơ sinh ngày đầu sau khi sinhĐánh giá trẻ mới sinh	- Nhịp thở	- Thân nhiệt	- Màu sắc da	- Chảy máu rốn2. Chăm súc trẻ bỡnh thường ngay sau khi sinh	- Đảm bảo trẻ được giữ ấm	- Hỗ trợ nuôi con bằng sữa mẹ	- Hướng dẫn bà mẹ và gia đình chăm sóc và theo dõi trẻ	- Phát hiện các vấn đề bất thường và sử lý	- Hướng dẫn tiêm chủng và tiêm chủng	- Điền vào bệnh án thông tin liên quanBảo đảm trẻ được giữ ấm 	- Phũng ấm	- Tiếp xỳc da kề da với mẹ	- Thay khăn ướt	- Mặc ỏo đội mũ	- Đỏnh giỏ tỡnh trạng trẻ 3. Khỏm thực thể cho trẻ sau khi sinh- Mục đớch: + Kiểm tra xem trẻ cú khoẻ khụng? + Cú vấn đề gỡ cần chăm súc khụng?- Thời điểm khỏm: + Thõn nhiệt ổn định( 36độ5 – 37độ) + Khi trẻ được 6 giờ tuổi- Chuẩn bị dụng cụ đầy đủ- Đảm bảo vệ sinh ỏp dụng cỏc bước phũng chống nhiễm khuẩn- Núi chuyện và lắng nghe bà mẹ và gia đỡnh- Hỏi tiền sử thai nghen khi sinh và tỡnh trạng trẻ sau sinh- Khỏm thực thể nhẹ nhành, đủ cỏc dấu hiệu- Giữ ấm cho trẻ trong khi khỏm4. Nội dung khỏm thực thể cho trẻ sau khi sinh	- Xem màu sắc da, quan sỏt da	- Xem nhịp thở và đếm nhịp thở, đếm nhịp tim	- Quan sỏt đặc điểm và trương lực cơ	- Quan sỏt hoạt động của trẻ	- Đỏnh giỏ thõn nhiệt	- Khỏm đầu, khỏm mắt, khỏm trong miệng	- Quan sỏt ngực, khỏm bụng, khỏm lưng và cột sống	- Quan sỏt hậu mụn	- Quan sỏt bộ phõn sinh dục trẻ	- Cõn trẻNội dung khỏm thực thể cho trẻ sau khi sinh cần chỳ ý:	1. Khỏm cỏc dấu hiệu bỡnh thường	2. Khỏm phỏt hiện cỏc dấu hiệu bất thường 	3. Đưa ra quyết định sử trớ kịp thời và phự hợp D. Chăm súc trẻ 1 đến 28 ngày tuổi* Trẻ cần được khỏm tại cỏc thời điểm: 	- Ngày thứ 1	- Ngày thứ 2 – 3	- Ngày thứ 7	- Ngày thứ 28* Mục đớch:	- Đỏnh giỏ cỏc vấn đề	- Khen ngơi gia đỡnh về chăm súc trẻ	- Hướng dẫn và tư vấn tiếp về chăm súc và theo dừi trẻNội dung hỏi và khỏm cần thiết1. Ngày thứ 1:	- Nuôi con bằng sữa mẹ	- Thở, màu sắc da	- Dây rốn	- Đại tiện, tiểu tiện	- Nhiệt độ. Nội dung hỏi và khỏm cần thiết2. Ngày thứ 2 - 3:	- Nuôi con bằng sữa mẹ	- Màu sắc da	- Các dấu hiệu nhiễm khuẩnNội dung hỏi và khỏm cần thiết3. Ngày thứ thứ 7:	- Nuôi con bằng sữa mẹ	- Màu sắc da	- Các dấu hiệu nhiễm khuẩn	- Cân nặng	- Tiêm chủngNội dung hỏi và khỏm cần thiết4. Ngày thứ thứ 28:	- Nuôi con bằng sữa mẹ	- Các dấu hiệu nhiễm khuẩn	- Cân nặng	- Tiêm chủngĐỏnh giỏ trẻ khoẻ mạnh và an toàn đảm bảo như:1. Người mẹ:	- Khụng lo lăng về biểu hiện của trẻ	- ễm ấp trũ chuyện yờu thương trẻ	- Biết dấu hiệu nguy hiểm và cỏch sử lý	- Biết khú khăn và thuận lợi khi cho con bỳ	- Đó uống VTM A2. Trẻ sơ sinh:	- Bỳ tốt 10 – 12lần/24h	- Ngủ ngoan gữa cỏc bữa bỳ, tự dậy để bỳ	- Đỏi >6lần /24h, phõn khụng cú nước	- Tăng cõn liờn tục sau 7 ngày	- Thõn nhiệt ổn định 	- Thở ờm nhịp thở 40 – 60 lần/p	- Da khụng mẩn đỏ, khụng vàng,hay tỏi	- Mắt sạch, rốn khụ	- Tiờm chủng theo lịchE. Hướng dẫn bà mẹ, gia đỡnh chăm súc trẻ tiếp theo	1. Giữa ấm trẻ	2. Đảm bảo giấc ngủ ngon	3. Tỡnh yờu thương của mọi người	4. Phũng chống nhiễm khuẩn 	5. Tắm cho trẻ	6. Chăm súc rốn, da, mắt	7. Đảm bảo nuụi con bằng sữa mẹ	8. Tiờm chủng đầy đủ và đỳng lịch	9. Bảo vệ an toàn cho trẻ	10. Phỏt hiện sớm cỏc dấu hiệu nguy hiểm toàn thõnChăm súc chung- Luụn được nằm cựng với mẹ trong phũng ấm- Ngủ màn- Giữ ấm cho trẻ khi tắm- Khụng tiếp xỳc với người bệnh, vật nuụi- Khụng đặt trẻ trờn nền lạnh- Khụng đặt trẻ nằm sấp Theo dừi trẻ:	- Màu da	- Nhịp thở, nhịp tim	- Thõn nhiệt	- Tiờu húa 	- Nước tiểuCỏc dấu hiệu nguy hiểm gặp ở trẻ sơ sinh	- Bỏ bỳ/bỳ kộm	- Ngủ li bỡ/ khú đỏnh thức	- Thở bất thường	- Co giật, sốt hoặc hạ nhiệt độ	- Mắt viờm tấy/đỏ 	- Viờm rốn lan rộng/cú mủ	- Chảy mỏu	- Nụn/Chướng bụng	- Khụng đỏi/ ỉa sau 24 giờ	- Vàng da trước 24 h hoặc sau 2 tuần 	Cỏc dấu hiệuBỡnh thườngBệnh lý, cần đưa trẻ đến CSYT ngayMầu sắc daHồngVàng da đậm, tăng dần hoặc xuất hiện trong vũng 24 giờ sau đẻNhịp thở40-60 lần/phỳt Thở bất thường - Co rỳt lồng ngực nặngNhịp tim120 – 140 lần/phỳtThõn nhiệt36,5C - 37,4C (cặp nỏch, nếu cặp hậu mụn thỡ cao hơn 0.5C).- Sốt cao (>38.50C) hoặc hạ thõn nhiệt (<36.50C)Tiờu húaĐi phõn su trong vũng 24 giờ sau đẻ. Sau đú phõn vàng 3-4 lần/ngày- Bỳ kộm/bỏ bỳ- Khụng ỉa sau 24 giờ- Nụn liờn tục- Chướng bụngTiết nịờuĐi tiểu ngay trong ngày đầu sau sinh. Sau đú 7-8 lần/ngày- Khụng đỏi sau 24 giờCỏc dấu hiệu khỏc Ngủ li bỡ hoặc khú đỏnh thức Co giật Mắt viờm tấy đỏ hoặc cú mủViờm tấy lan rộng quanh rốn hoặc rốn cú mủ Chảy mỏu bất cứ chỗ nào