Bài giảng Chăm sóc tiền sản - Trần Thị Bạch Cúc

PHÒNG ĐIỀU DƯỠNG- BV HÙNG VƯƠNGHS. TRẦN THỊ BẠCH CÚCCHĂM SÓC TIỀN SẢNĐẶT VẤN ĐỀKinh tế-xã hội, trình độ nhận thức của người dân ngày càng cao, nhu cầu được tư vấn, khám và chăm sóc trong thời gian mang thai trở nên vô cùng cần thiết.Ứng dụng các thành tựu y học trong chẩn đoán tiền sản của ngành y tế đã mang lại những hiệu quả thiết thực và được áp dụng rộng rãi.ĐẶT VẤN ĐỀTrước tình hình đó, vấn đề được đặt ra: Khi một thai phụ đến khám, là nữ hộ sinh ở phòng khám thai bạn sẽ làm gì? Vai trò của người NHS trong công tác chăm sóc tiền sản giai đoạn hiện nay? CHĂM SÓC TIỀN SẢNSàng lọcKhám thai định kỳTheo dõi, phát hiện các bất thườngCung cấp thông tin và hướng dẫn thai phụSÀNG LỌCTiền căn sản phụ khoaTiền căn nội ngoại khoaThai kỳ hiện tạiKHÁM THAI ĐỊNH KỲMục đích:Phát hiện các dấu hiệu bất thườngHỗ trợ bác sĩ trong chẩn đoán và điều trịKHÁM THAI ĐỊNH KỲNhận định tổng trạng, đo chiều cao, cân nặng, HAXét nghiệm máuKiểm tra sự bất thường của thai nhi (được chỉ định theo phác đồ các XN chẩn đoán tiền sản) như siêu âm đo độ mờ gáy, tầm soát hội chứng Down, siêu âm phát hiện dị tật thaiKHÁM THAI ĐỊNH KỲPhát hiện và kiểm soát các bệnh lý nhiễm trùng trong thời gian mang thai như:Nhiễm trùng tiểu không triệu chứng (có thể gây sanh non)Nhiễm HIV, HBsAg BW(có thể lây truyền qua nhau và gây bệnh cho thai nhi)Nhiễm CMV, Rubella, Toxoplasmosis (có thể gây dị dạng bào thai) KHÁM THAI ĐỊNH KỲKiểm tra sự phát triển và tình trạng thai nhi: đo BCTC, nắn bụng để xác định ngôi thai, nghe tim thai, SÂ trong 3 tháng cuối thai kỳ, SÂ Doppler động mạch rốn (khi có nghi ngờ thai chậm tăng trưởng trong TC)KHÁM THAI ĐỊNH KỲQuản lý, theo dõi các trường hợp thai kỳ nguy cơ cao như: tiểu đường, cao HA, TSG, dọa sanh non, nhau tiền đạoTiêm ngừa uốn vánKiểm tra vú (kết hợp hướng dẫn nuôi con bằng sữa mẹ) THEO DÕI TRONG THỜI GIAN MANG THAITHEO DÕI TRONG THỜI GIAN MANG THAIVào 3 tháng đầu, thai phụ sẽ được làm siêu âm để xác định tuổi thai Kiểm tra về máu và các nhiễm trùng lây qua đường tình dục: Công thức máuNhóm máuYếu tố RhHIV, HbsAg, BWđược thực hiện càng sớm càng tốtTHEO DÕI TRONG THỜI GIAN MANG THAIKiểm tra sự bất thường thai nhi:Siêu âm đo độ mờ da gấy thai từ 11w 13w 6 ngàyXN tầm soát hội chứng Down:Double test thai từ 11w 13w 6 ngàyTriple test thực hiện khi tuổi thai ở tuần thứ 14-20Karyotype – FISH (qua chọc dò ối) khi Triple test nguy cơ caoSÂ4D phát hiện các dị tật thai: trong giai đoạn thai 20- 24 tuầnTHEO DÕI TRONG THỜI GIAN MANG THAIGiai đoạn tuổi thai 16-34 tuần, thai phụ sẽ được tầm soát nhiễm trùng tiểu, bất dung nạp đường trong thai kỳ, viêm nhiễm ÂĐTừ tuần thứ 30-32, SÂ để phát hiện thai chậm tăng trưởng trong TCTHEO DÕI TRONG THỜI GIAN MANG THAISÂ khi thai 38 tuần để xác định tình trạng thai- nhau- ối, chuẩn bị cho cuộc sanhThực hiện Non-Stress Test khi tuổi thai >38 tuần để đánh giá tình trạng tim thai, cơn gò TCCUNG CẤP THÔNG TIN VÀ HƯỚNG DẪN THAI PHỤNHỮNG ĐIỀU THAI PHỤ CẦN BIẾT, CẦN THỰC HIỆN TRONG THAI KÌCác dấu hiệu bất thường cần tái khám ngay:Ra huyết hoặc ra nước âm đạoĐau bụngThai máy yếuPhù nhiều, hoa mắt, chóng mặt, ù tai, đau thượng vị...Vấn đề dùng thuốc trong thời gian mang thai: nhất thiết phải theo chỉ định của thầy thuốc, đặc biệt trong 3 tháng đầu thai kỳNHỮNG ĐIỀU THAI PHỤ CẦN BIẾT, CẦN THỰC HIỆN TRONG THAI KỲSinh hoạt hàng ngàyDuy trì cuộc sống thoải mái, tránh căng thẳngMặc quần áo rộng rãi, thoáng mát, mang giày dép thấpLao động nhẹ nhàng, tránh mang vác nặngKhông làm việc dưới nước hoặc trên caoSinh hoạt hàng ngàyGiữ vệ sinh cá nhân: tắm rửa hàng ngày, lau vú bằng nước sạch (tránh kỳ cọ, kích thích đầu vú vì dễ gây sẩy thai, sanh non) , vệ sinh bộ phận sinh dục sau mỗi khi tiêu tiểu bằng nước sạch, tránh ẩm ướt, thường xuyên thay đồ lót sạch, tránh thụt rửa âm đạoSinh hoạt hàng ngàyThai phụ không nên đi xa trong 3 tháng đầu và cuối thai kỳ.NHỮNG ĐIỀU THAI PHỤCẦN BIẾT, CẦN THỰC HIỆNTRONG THAI KỲTác động có hại của bia rượu, khói thuốc, và các chất kích thích đối với thai kỳ đã được chứng minh; do đó thai phụ được khuyên nên tránh hoặc giảm đến mức tối thiểuCÁC VẤN ĐỀ THƯỜNG GẶPTRONG THỜI KỲ MANG THAINôn óiỢ chuaTáo bónTrĩĐau lưngGiãn tĩnh mạchThay đổi dịch ÂĐDINH DƯỠNG TRONG THAI KỳBổ sung dưỡng chất: Axit Folic: việc bổ sung A.Folic từ trước khi mang thai cho đến lúc thai được 12 tuần sẽ giúp giảm nguy cơ dị tật ống thần kinhSắt: cung cấp Sắt cho thai phụ trong thời gian mang thai nhằm giảm nguy cơ thiếu máu là việc cần được duy trì thường xuyênDINH DƯỠNG TRONG THAI KỲ ĂN NOTăng khẩu phần ăn lên thêm 25% so với trước khi có thaiĂn nhiều bữaThay đổi món ăn	cho hợp khẩu vị ĂN ĐỦChất Đạm:Thịt, cá, tôm, cua, đậuChất béo:Dầu, đậu phộngChất bột:Gạo, đườngTrái cây, rau xanhCÁC DƯỠNG CHẤT THIẾT YẾUThức ăn giàu đạm giúp kiến tạo cơ thể béPROTEINCá, tôm, cuaĐậu xanh, đậu đỏ, đậu trắngThịt gà, vịtThịt heo, bòTrứngĐậu phộngPhô mát cứngNHỮNG ĐIỀU THAI PHỤ CẦN BIẾT, CẦN THỰC HIỆN TRONG THAI KÌTập thể dục trong thời gian mang thai là cách thư giãn, giảm đau lưng rất hiệu quảNHỮNG ĐIỀU THAI PHỤ CẦN BIẾT, CẦN THỰC HIỆN TRONG THAI KÌCách đếm cử động thai(khi tuổi thai >28 tuần)Nhận biết các dấu hiệu chuyển dạChuẩn bị cuộc sanh: cách hít thở khi có cơn đau, cách thư giãn cơ thể, thở sâu đều đặn sau mỗi cơn rặn, cách thổi hơi ra liên tục khi không rặn nữaNHỮNG ĐIỀU THAI PHỤ CẦN BIẾT, CẦN THỰC HIỆN TRONG THAI KÌLợi ích việc nuôi con bằng sữa mẹCách cho bé bú đúngCách duy trì nguồn sữaCHĂM SÓC MẸ VÀ BÉSAU SANHVận động sớm sau sanh để tránh các biến chứng: ứ sản dịch, liệt ruột, tắc ruột (nhất là trong trường hợp mổ sanh)Chủng ngừa cho bé sau sanhKHHGĐ: BCS, ĐV, thuốc ngừa thaiKẾT LUẬNCông tác CSSK cho phụ nữ trong quá trình mang thai đòi hỏi có sự phối hợp chặt chẽ giữa:Y, bác sĩ, NVYT, thai phụ, thân nhân, gia đình BNnhằm đạt được mục tiêu giảm thiểu các rủi ro, giúp thai phụ sinh được những đứa con bụ bẫm thông minh và khoẻ mạnh.TÀI LIỆU THAM KHẢOChuẩn quốc gia- Bộ Y Tế 2004Phác đồ khoa Khám Thai - BV. Hùng VươngAntenatal care Clinical Guideline - Dr .Ashraf Fouda (Damietta General Hospital)New WHO antenatal care model basic component checklistCHÂN THÀNH CÁM ƠN