Bài giảng Cơ thể động vật - Chương 3: Hệ thụ cảm - Nguyễn Hữu Trí

Tóm tắt Bài giảng Cơ thể động vật - Chương 3: Hệ thụ cảm - Nguyễn Hữu Trí: ... một lớp niêm mạc đặc biệt, cĩ cấu trúc khác nhau tùy vùng lưỡi. • Giúp điều chỉnh thức ăn vào răng khi nhai • Trên lưỡi cĩ các loại gai lưỡi Lưỡi 24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí21 Gai lưỡi • Gai chén (Circumvallate papilla) chứa khoảng 100 nụ vị giác • Gai nấm (Fungiform papilla) chứa...ù các tế bào thụ cảm ánh sáng là tế bào gậy (rod cell) và tế bào nón (cone cell). 24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí33 Võng mạc Ở mắt người, có khoảng 110-125 triệu tế bào gậy và 6- 7 triệu tế bào nón. Tế bào nón là các tế bào cảm nhận màu sắc, tie...ải mang kính phân kì (hai mặt lõm). 24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí45 Cận thị • Người cận lúc trẻ về già có thể bỏ kính do chứng viễn tuổi già trung hòa phần nào bệnh cận thị. • Bệnh cận thị thường di truyền, cũng có trường hợp tăng ở tuổi thiếu niên ...

pdf11 trang | Chia sẻ: havih72 | Lượt xem: 312 | Lượt tải: 0download
Nội dung tài liệu Bài giảng Cơ thể động vật - Chương 3: Hệ thụ cảm - Nguyễn Hữu Trí, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
iác quan, thụ quan.
ﻬ Hệ thụ cảm là cơ quan chuyên trách gồm
những tế bào đã biệt hóa để tiếp nhận kích
thích từ môi trường bên ngoài và bên trong
đối với cơ thể.
ﻬ Môi trường sống luôn biến đổi (cả bên ngoài
và bên trong) đòi hỏi cơ thể phải phản ứng để
thích nghi.
ﻬ Điều đó đảm bảo cho tính toàn vẹn thống
nhất của cơ thể đối với môi trường, đảm bảo
sự cân bằng cho các hệ thống sống để tồn tại
và phát triển.
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí4
Cấu tạo cơ quan cảm giác
• Cơ quan cảm giác điển hình thường có 3 phần:
– Bộ phận ngoại biên
– Bộ phận dẫn truyền
– Bộ phận trung ương
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí5
Xúc giác
• Xúc giác hay cơ quan cảm
giác da và nội tạng báo cho cơ
thể những cảm giác va chạm,
tiếp xúc, nóng, lạnh và đau.
• Đây là cơ quan chiếm diện
tích lớn nhất cơ thể (khoảng
1,5 m2), một mình nó chiếm
khoảng 16% trọng lượng cơ thể
•
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí6
Da người
• Cấu tạo gồm ba lớp:
– Lớp biểu bì (epidermis):
– Lớp da chính thức (Dermis)
– Lớp dưới da (Hypodermis)
24/02/2016
2
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí7
Biểu bì
• Biểu bì là biểu mô dẹt tầng có sừng bao
phủ bao gồm chủ yếu là các tế bào sừng,
ngoài ra còn có ba loại tế bào số lượng ít
hơn là tế bào sắc tố, tế bào Langerhans và
tế bào Merkel.
• Các tế bào biểu mô có tính hóa sừng gọi là
tế bào sừng (keratinocyte).
• Người ta thường phân biệt da dày không có
lông với da mỏng có lông có ở nhiều nơi
trong cơ thể
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí8
Tế bào của biểu mô
• Tế bào sừng: Tế bào chính của biểu mô tổng hợp
keratin, một protein sợi giúp cho da bền vững và
có khả năng bảo vệ, có tính chun giãn, da có thể
trải rộng, bao phủ một diện tích lớn trong các
trường hợp sưng, phù hay khi có thai.
• Tế bào sắc tố: tổng hợp melanin, sắc tố da giúp
bảo vệ da khỏi sự hủy hoại của tia cực tím (UV).
• Tế bào Langerhans: còn gọi là tế bào tua nhánh
của biểu mô là đại thực bào di cư từ tủy xương
vào, có khả năng thực bào các tác nhân xâm
nhiễm
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí9
Màu da
Phụ thuộc vào 3 loại sắc tố
Hemoglobin: do mạch máu da cung
cấp
Melanin: do tế bào sắc tố tổng hợp
Carotene: thu được từ các thực
phẩm có nguồn gốc thực vật
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí10
Thể Meissner thu nhận kích thích cơ học ma sa ùt.
Thể Paccini thu nhận kích thích cơ học áp lực
Thể Krause thu nhận kích thích nhiệt độ lạnh
Thể Ruffini thu nhận kích thích nhiệt độ nóng
Các đầu mu ùt thần kinh thu nhận kích thích đau
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí11
Lớp da chính thức
• Ranh giới giữa biểu
bì và da chính thức
không bằng phẳng,
các phần bì nhú lên
gọi là nhú bì (dermal
papilla) nằm xen giữa
các phần lõm xuống
của biểu bì được gọi
là nhú biểu bì
(epidemal ridge).
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí12
Lớp hạ bì hay lớp dưới da
• Được tạo bởi mô liên kết thưa có chứa
một khối các tế bào mỡ gọi là mô mỡ
dưới da (panniculus adiposus).
• Ở tầng dưới cùng tiếp xúc với cơ quan
bên trong cơ thể. Trong lớp này, có các
cấu tạo như lông (pili), móng (ungues)
và các loại tuyến nhờn, mồ hôi, sữa.
• Hạ bì thường không được xem là thành
phần cấu tạo của da, có vai trò gắn kết
da vào mô kế cận một cách lỏng lẻo.
24/02/2016
3
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí13
Lông tóc
• Là các cấu trúc sừng
hóa, dài, có xuất
nguồn từ biểu bì. Màu
sắc, kích thước, mật
độ lông tóc khác nhau
tùy thuộc chủng tộc,
tuổi tác, giới tính và
vùng cơ thể
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí14
Các tuyến của da
• Tuyến bã (sebaceous gland)
• Tuyến mồ hôi (sweat gland)
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí15
Chức năng của da
• Da có ba chức năng chính:
– Chức năng bảo vệ: chống lại các
tác dụng cơ học, chống sự xâm
nhập của vi khuẩn và chất độc.
– Chức năng trao đổi chất: như bài
tiết mồ hôi, điều hòa thân nhiệt,
làm nhiệm vụ hô hấp.
– Chức năng cảm giác: da được coi là
cơ quan xúc giác nói chung, là cơ
quan cảm giác nhiệt và đau
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí16
Các giác quan đặc biệt
• Vị giác (Taste) và Khứu giác (Olfaction)
• Thị giác (Vision)
• Thính giác (Hearing)
• Trạng thái cân bằng (Equilibrium)
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí17
Vị giác
• Vị giác cùng với
khứu giác là hai cơ
quan cảm giác hóa
học.
• Vị giác là cảm giác
về tính vật chất
của vị lên niêm
mạc lưỡi và
khoang miệng
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí18
Cấu tạo
• Cơ quan vị giác là các tế bào cảm
nhận vị của các chất nằm trên mặt
lưỡi, vòm miệng, hầu, chúng tập
hợp lại thành những đơn vị gọi là
nụ vị giác. Nơi tập trung nhiều
trên lưỡi là đầu mút, xung quanh
rìa lưỡi và gốc lưỡi. Mặt dưới lưỡi
và khoảng giữa mặt trên lưỡi
không có các thể thụ cảm vị giác.
24/02/2016
4
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí19
Cấu tạo
• Các núm vị giác có
hình củ hành. Mỗi
núm có từ 2-6 tế bào
vị giác lưỡng cực
nằm xen kẽ với các
tế bào trụ.
• Ở đầu phía trên mỗi
tế bào vị giác có các
nhung mao còn đầu
dưới là sợi thần kinh
cảm giác vị giác. Mỗi
núm có 2-3 sợi thần
kinh
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí20
• Là một khối cơ vân, được lợp bởi một lớp niêm mạc
đặc biệt, cĩ cấu trúc khác nhau tùy vùng lưỡi.
• Giúp điều chỉnh thức ăn vào răng khi nhai
• Trên lưỡi cĩ các loại gai lưỡi
Lưỡi
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí21
Gai lưỡi
• Gai chén (Circumvallate
papilla) chứa khoảng 100
nụ vị giác
• Gai nấm (Fungiform
papilla) chứa khoảng 5
nụ vị giác
• Gai chỉ (Filiform papillae)
chức năng xúc giác.
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí22
Cảm giác vị giác
• 5 vị chính gây nên cảm giác
vị giác là mặn, ngọt, chua,
đắng, umami.
• Các vị khác chỉ là sự kết hợp
của 5 vị cơ bản nói trên.
• Cảm giác vị giác nói chung là
đơn giản. Tuy nhiên khi ăn
uống, cảm giác vị giác thường
được tăng cường nhờ sự tham
gia của các giác quan khác
như thị giác, khứu giác...
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí23
Cơ quan khưu giác (Mũi)
• Khứu giác là một trong năm hệ thụ
cảm ngoài. Cùng với vị giác tiếp nhận
các kích thích hóa học thông qua mùi
và vị. Là hệ thụ cảm phát triển sớm
nhất trong quá trình phát triển chủng
loại
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí24
Bó thần kinh khứu giác
Xương bướm
Màng khứu
Cơ quan khưu giác (Mũi)
• Khứu giác là một
trong năm hệ thụ
cảm ngoài. Cùng với
vị giác tiếp nhận các
kích thích hóa học
thông qua mùi và vị.
• Là hệ thụ cảm phát
triển sớm nhất trong
quá trình phát triển
chủng loại
24/02/2016
5
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí25
Độ nhay của khứu giác
• Khứu giác có độ nhạy cảm khá
cao, độ nhạy cảm khứu giác thay
đổi tùy theo loài, theo tuổi, theo
sự luyện tập.
• Cảm giác khứu giác phụ thuộc vào
nồng độ chất có mùi trong không
khí, tốc độ va chạm của các chất
vào tế bào thụ cảm và tùy vào
trạng thái sinh lý của cơ quan
khứu giác.
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí26
Thị giác: 
Cầu mắt + Các cấu trúc phụ
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí27
Mắt
• Mắt (eye) là một cơ quan tiếp nhận thị giác
có cấu tạo phức hợp và phát triển cao cho
phép phân tích chính xác dạng, cường độ
và màu sắc của ánh sáng phản hồi từ các
vật thể.
• Mắt được bảo vệ bởi các xương của xương
sọ, tạo nên hốc mắt (orbit).
• Mắt gồm cầu mắt (eyeball), thần kinh thị
giác và các bộ phận hỗ trợ xung quanh thị
giác.
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí28
Cấu tạo của mắt
• Cầu mắt (eyeball) là cấu tạo chính của mắt,
nằm lọt trong xương ổ mắt. Cầu mắt gồm
những cấu tạo sau:
– Màng sợi (fibrous tunic)
– Màng mạch (vascular tunic)
– Màng lưới hay võng mạc (retina)
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí29
Màng mạch
• Nằm sát với màng sợi, màng mạch
chính thức mềm và có mạng lưới mạch
máu dày đặc xen kẽ bởi một số tế bào
sắc tố.
• Thể mi (ciliary body) là phần dày lên
của màng mạch nằm ở ranh giới giữa
màng cứng và giác mạc. Thể mi gồm
khoảng 70 mấu lồi mi, trong có mạch
máu. Thể mi có chức năng tiết thủy
dịch (aqueous humor).
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí30
Màng mạch: Mống mắt 
(tròng đen - iris)
• Là phần trước của màng mạch hình đĩa tròn,
ở chính giữa có lổ thủng gọi là đồng tử (con
ngươi -pupil ). Mống mắt cấu tạo bởi mô đệm
liên kết, chứa nhiều sắc tố.
• Bình thường đường kính đồng tử vào khoảng 2-
5mm. Sự co giãn thu hẹp lại hay mở rộng ra
có tác dụng điều chỉnh lượng ánh sáng lọt vào
bên trong.
24/02/2016
6
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí31
Các cơ trong của mống mắt
• Mống mắt có hai loại cơ trơn là cơ co đồng tử
(sphincter pupillae muscle) ở xung quanh con
ngươi và cơ giãn đồng tử (dilator pupillae
muscle) tỏa hình tia.
• Dây thần kinh phó giao cảm làm co, dây giao
cảm làm giãn đồng tử
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí32
Võng mạc
• Võng mạc (retina)
nằm phía trong
cùng, tiếp xúc
với thủy tinh
dịch, chứa sắc tố,
các lớp tiếp theo
có các tế bào thụ
cảm ánh sáng là
tế bào gậy (rod
cell) và tế bào
nón (cone cell).
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí33
Võng mạc
Ở mắt người, có khoảng 110-125 triệu tế bào gậy và 6-
7 triệu tế bào nón. 
Tế bào nón là các tế bào cảm nhận màu sắc, tiếp nhận 
những tia sáng chiếu thẳng, có cường độ lớn; 
Tế bào gậy rất nhạy với ánh sáng có cường độ yếu, 
tiếp nhận các tia sáng chiếu nghiêng, có cường độ bé
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí34
Võng mạc
Nói chung, động vật ăn đêm có số lượng tế bào gậy 
lớn, động vật ăn ngày có số lượng tế bào nón tăng lên.
Càng xa điểm vàng về hai phía của võng mạc, số tế bào 
gậy càng tăng và số tế bào nón càng giảm.
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí35
Thần kinh thị giác
• Dưới lớp tế bào cảm quang là
các tế bào thần kinh gồm các
loại: tế bào hạch, lưỡng cực,
nằm ngang. Sợi trục của các
tế bào này tập hợp thành dây
thần kinh thi giác (dây số II).
• Tại điểm dây thần kinh số II
và dịch thể thoát ra khỏi cầu
mắt được gọi là điểm mù. Tại
điểm mù không có các tế bào
cảm quang phân bố.
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí36
Thủy tinh thể
• Thủy tinh thể (lens) trong giống như
một thấu kính lồi, có đường kính
9mm, điểm lối chính giữa tương ứng
với đồng tử, trục nối hai điểm lồi
khoảng 4mm. Khi nhìn xa, mặt lồi
dẹt bớt lại; khi nhìn gần mặt lồi
phồng lên.
• Thủy tinh thể trong suốt, có khả
năng khúc xạ ánh sáng.
• Thủy tinh thể được cố định nhờ dây
chằng từ thể mi.
24/02/2016
7
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí37
Thủy tinh dịch
• Thủy tinh dịch giống như chất
thạch, là khối lớn choáng phần
rỗng cầu mắt, tiếp xúc với võng
mạc.
• Toàn bộ được bọc trong màng
mỏng trong suốt là màng thủy
tinh.
• Thủy tinh dịch trong suốt có khả
năng khúc xạ ánh sáng.
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí38
•Nếu kẻ một đường thẳng góc với thủy tinh thể đi qua
con ngươi vào võng mạc thì điểm cắt võng mạc chính là
điểm vàng (macula) và đó là trục quang học của mắt.
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí39
Cấu tạo hỗ trợ
• Các cấu trúc hỗ trợ mắt gồm có:
– Mi mắt
– Tuyến lệ và đường dẫn
– Các cơ vận động cầu mắt
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí40
Thần kinh vận động mắt
• Điều khiển vận động chung của
mắt gồm ba dây thần kinh:
– Dây số III: vận động cơ chéo
– Dây số IV: vận động cơ thẳng
– Dây số VI: vận động chung của mắt
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí41
Hệ thống quang học của mắt
• Sự khúc xạ ánh sáng: các tia sáng chiếu vào
mắt trước khi đến võng mạc phải vượt qua các
cấu tạo của mắt có khả năng khúc xạ:
–Giác mạc và thủy dịch
–Thủy tinh thể
–Thủy tinh dịch
• Sự khúc xạ này làm cho ánh sáng tập trung vào
điểm vàng ở đáy mắt và do đó thu nhỏ hình
ảnh của vật thể, làm cho hình ảnh rõ hơn.
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí42
Sự điều tiết
• Mắt bình thường
(Emmetropia)
• Cấu tạo bình thường
của mắt cho phép nhìn
rõ các vật cách xa từ
65m trở lên với ảnh
hiện rõ trên võng mạc
và không cần sự điều
chỉnh nào.
• Ảnh sẽ tập trung trên
bề mặt võng mạc
24/02/2016
8
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí43
Sự điều tiết
• Khoảng cách 65m vì vậy gọi là viễn điểm của mắt.
• Khi vật càng tiến lại gần, mắt buộc phải tự điều
chỉnh bằng cách tăng độ cong của thủy tinh thể
để giảm tiêu cự cho đến khoảng cách gần nhất mà
thủy tinh thể không thể điều chỉnh được nữa gọi
là cận điểm
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí44
Tật cận thị (Myopia)
Bệnh cận thị do thủy tinh thể
quá cong hoặc do cầu mắt quá
dẹp trên-dưới làm đường kính
mắt quá dài, hình ảnh hiện
trước võng mạc.
Người cận thị vì vậy phải
mang kính phân kì (hai mặt
lõm).
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí45
Cận thị
• Người cận lúc trẻ về già có thể bỏ
kính do chứng viễn tuổi già trung hòa
phần nào bệnh cận thị.
• Bệnh cận thị thường di truyền, cũng
có trường hợp tăng ở tuổi thiếu niên
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí46
Tật viễn thị (Hyperopia)
• Bệnh viễn thị do thủy tinh thể không có
khả năng cong dẹt tốt và nhất là do cấu
tạo của cầu mắt dẹp trước -sau làm
đường kính mắt quá ngắn, hình ảnh
hiện sau võng mạc.
• Người viễn thị vì vậy phải mang kính
hội tụ (hai mặt lồi).
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí47
Loạn thị (Astigmatism)
• Ngoài tật cận thị, viễn thị, còn
có thể gặp bệnh loạn thị trong đó
hình ảnh của vật thể bị méo mó
không rõ.
• Nguyên nhân là do hệ thống
quang học có cấu tạo không đồng
nhất, độ cong của thủy tinh thể
không đều làm cho ánh sáng
khúc xạ theo nhiều hướng, không
quy tụ để tạo ảnh.
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí48
Cơ quan thính giác và thăng bằng
2 other names??
24/02/2016
9
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí49
Màng nhĩ
• Đầu cuối ống tai ngoài có một màng hình
bầu dục, gọi là màng nhĩ (tympanic
membrane, eardrum). Mặt ngoài màng nhĩ
có biểu bì mỏng, mặt trong màng nhĩ có
biểu mô vuông đơn tiếp nối với biểu mô
của hòm nhĩ. Xen giữa hai lớp biểu mô
này là một lớp mô liên kết chắc được cấu
tạo bởi các sợi collagen, sợi tạo keo và
các nguyên bào sợi.
• Màng nhĩ là cấu trúc truyền sóng âm đến
các xương con ở tai giữa.
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí50
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí51
Tai giữa
• Tai giữa (middle ear, tympanic cavity) là một
khoang không đều, nằm bên trong xương thái
dương ở đoạn giữa màng nhĩ và mặt trong xương
thái dương ở đoạn giữa màng nhĩ và mặt xương
của tai trong.
• Tai giữa gồm xoang nhĩ, vòi eustache và nang
chũm
• Tai giữa có phía trước thông với hầu qua vòi nhĩ
(auditory tube) hay vòi eustach (eustachian tube),
phía sau thông với các xoang chứa khí nằm trong
mỏm chũm xương thái dương.
• Tai giữa có biểu mô dẹt đơn, bên dưới có lớp đệm
mỏng gắn chặt vào màng xương.
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí52
Tai giữa: xoang nhĩ
• Có thể tích khoảng 1 cm3, xoang nhĩ thông
với vòi eustach
• Màng nhĩ được nối vào cửa sổ bầu dục bởi
một chuỗi ba xương tai (auditory ossicle)
nhỏ là xương búa (malleus), xương đe (incus)
và xương bàn đạp (stape) có vai trò truyền
các rung động cơ học từ màng nhĩ đến tai
trong.
• Bên trong tai giữa có hai cơ nhỏ gắn vào
xương búa và xương bàn đạp, có chức năng
điều chỉnh sự dẫn truyền âm thanh.
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí53
Ba xương tai
xương bàn đạp
xương búa xương đe
Xương búa gắn vào màng nhĩ và xương bàn 
đạp gắn vào cửa sổ bầu dục. Các xương tai 
được nối vào nhau bởi các khớp hoạt dịch.
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí54
Tai trong
• Tai trong (internal ear) hay
còn gọi là mê đạo (labyrinth)
cấu tạo gồm hai mê đạo.
• Mê đạo xương (bony labyrinth)
bao gồm một chuỗi các tế bào
(xoang).
• Trong phần đá xương thái
dương có chứa mê đạo màng
(membranous labyrinth) bên
trong.
• Tai trong chia làm ba bộ
phận: các vòng bán khuyên,
tiền đình và ốc tai. Ốc tai là
cơ quan cảm giác thính giác,
tiền đình và các vòng bán
khuyên hợp lại thành bộ máy
tiền đình.
24/02/2016
10
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí55
Cơ quan 
Corti
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí56
Cảm giác thính giác
• Ốc tai có các thụ quan âm thanh, các tế bào
này hợp với một màng mỏng hợp thành cơ
quan Corti với tổng số hơn 20 000 tế bào.
• Sợi trục của các tế bào thụ cảm âm thanh
tập hợp thành nhánh ốc tai của dây số VIII.
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí57
Sự truyền sóng âm
• Các xương búa áp sát màng nhĩ, còn
xương bàn đạp thì áp sát vào màng của
sổ bầu dục. Màng nhĩ rộng khoảng 72
mm2, màng cửa sổ bầu dục 3,2 mm2. Tỉ
lệ này là 1/22 làm cho sóng âm được
tăng cường lên 22 lần ở cửa sổ bầu dục.
• Vì vậy, với một dao động nhẹ, cũng làm
màng bầu dục rung động. Các sóng áp
lực nhận được ở cửa sổ bầu dục được
truyền tới ngoại dịch tai làm cho màng
tiền đình và nội dịch trong ốc tai lần
lượt dao động.
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí58
Sự truyền sóng âm
• Cảm giác nghe phụ thuộc chủ yếu
vào màng nền, màng này sẽ kích
thích các tế bào thụ cảm có lông
của cơ quan Corti, và các tế bào có
lông này khuếch đại thành những
xung thần kinh, xung này theo dây
thần kinh thính giác lên vùng vỏ
não tính giác ở não.
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí59
Giới hạn thu nhận âm thanh
• Đơn vị đo thính lực là Decibel. Giới hạn
thính lực của người khoảng 10-120 Db,
quá giới hạn 120Db sẽ gây cảm giác đau
ở tai và có thể gây tổn hại cơ quan
thính giác.
• Người bình thường có khả năng thu
nhận âm thanh có tần số từ 20-20 000
Hz, giới hạn thu nhận giảm dần theo
tuổi, người càng lớn tuổi càng khó nghe
được âm thanh cao.
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí60
Độ nhạy của thính giác
• Một số động vật có khả năng đặc biệt nghe
được cả siêu âm (tần số hơn 20 000 Hz) như
chó, mèo, dơi...ngược lại, một số loài nghe
được âm rất thấp, dưới 20Hz như cừu.
• Tai người có thể nghe tốt các âm có tần số
từ 1000 -4000Hz, ngưỡng để phân biệt các
âm là 5Hz. Khoảng cách hai âm có thể phân
biệt được là 0,01 giây.
• Các tế bào thụ cảm âm thanh có khả năng
thích nghi nhanh, âm càng cao và càng
mạnh, sự thích nghi càng nhanh. Đây là một
cơ chế tự vệ
24/02/2016
11
24/02/2016 11:16 SA Nguyễn Hữu Trí61

File đính kèm:

  • pdfbai_giang_co_the_dong_vat_chuong_3_he_thu_cam_nguyen_huu_tri.pdf