Bài giảng Công nghệ cấy truyền phôi

11
công nghệ cấy truyền phôi 
I. Khái niệm
2
Công nghệ cấy truyền phôi là một quá trình đa phôi
được tạo ra từ cá thể bò mẹ này (bò cho phôi) vào cá
thể bò mẹ khác (bò nhận phôi). Phôi vẫn sống, phát
triển bình thường trên cơ sở trạng thái sinh lý sinh dục
của bò nhận phôi phù hợp với trạng thái sinh lý, sinh
dục của bò nhận phôi hoạc phù hợp với tuổi phôi (sự
phù hợp này gọi là sự đồng pha).
II. ý nghĩa CÔNG NGHệ CấY TRUYềN PHÔI Bò
3
1. Cấy truyền phôi phổ biến và nhân nhanh giống tốt, những đặc tính quý
hiếm ra thực tế sản xuất trên cơ sở khai thác triệt để tiềm năng di truyền của
những cá thể cái cao sản thông qua việc lấy - bảo quản phôi và cấy truyền
những phôi của chúng.
2. Nâng cao cuờng độ chọn lọc, đẩy mạnh công tác giống trên cơ sở tăng
nhanh tiến bộ di truyền hàng năm, thông qua:
R= h2.S; g= R/L = (h2.S)/L 
+ R: hiệu qủa chọn lọc
+ h2: Hệ số di truyền của tính trạng
+ L: Khoảng cách các thế hệ
+ S: Ly sai chọn lọc.
3. Nâng cao khả năng sinh sản, các sản phẩm thịt, sữa trong chăn nuôi bò.
ý nghĩa CÔNG NGHệ CấY TRUYềN PHÔI Bò
4
4. Hạn chế mức tối thiểu số lượng gia súc làm giống, từ đó giảm các
chi phí khác đi kèm như: chuồng trại, thức ăn, nhân lực
5. Giúp cho con ngời dễ dàng thuận lợi trong việc xuất khẩu, vận
chuyển, trao đổi con giống giữa các nước, các vùng, các địa phương.
6. Một phương pháp bảo tồn, giữ gìn con giống dưới dạng trứng, phôi, 
tinh trùng - phương pháp giữ gìn vật liệu di truyền
7. Hạn chế một số dịch bệnh và nâng cao khả năng chống chịu bệnh, 
khả năng thích nghi cho con vật ở môi trường mới: không lây truyền
bệnh, tăng sức đề kháng...
8. Làm cở sở thúc đẩy mạnh sự nghiên cứu và phát triển một số ngành
khoa học có liên quan: sinh lý, di truyền, thú y...
2lịch sử CÔNG NGHệ CấY TRUYềN PHÔI Bò
5
1890 thí nghiệm đầu tiên về CTP thành công trên thỏ bởi
Walter Heap. Ông là ngời sáng lập ra công nghệ CTP
1932: CTP thành công trên dê - Warwick và Berry
1933: CTP thành công trên chuột cống - Nicholas
1934: CTP thành công trên cừu - Warwick và Berry
1951: Bê đầu tiên trên thế giới ra đời bằng CTP-Willet và cs
1970: Thành công trong việc bảo quản phôi đông lạnh
1972: CTP phôi đông lạnh thành công trên bò-Bilton và More; 
Wilmut và Rowson
1978: Em bé đầu tiên ra đời từ TTON và CTP-Steptoe và 
Edward
6
1982: Vi phẫu thuật phôi bò đã thành công trong phòng thí
nghiệm (theo Vlahov, 1987)
1984: Cấy phôi sau khi chia 2 thành công trên bò-William và cs
1987: Có bê sinh ra do cấy ghép gene tăng trởng nhanh (theo
Vlahov, 1987)
1992: Bằng kỹ thuật Cloning từ một phôi bò đã cho ra 5 phôi
(Viện INRA Pháp, 1992)
Một con cừu ra đời và trởng thành từ nhân tế bào tuyến vú của
một cừu cái 6 năm tuổi tại Scotland-Ian Wilmut cà cs
7
Các tổ chức hoạt động về CTP trên thế giới
8
TT Dạng hoạt động Số lợng tổ chức
1 Dội rửa, thu hoạch phôi và cấy phôi ngay ở cơ quan 175
2 Dội rửa thu hoạch phôi ở trại 338
3 Cấy phôi ở các trại 241
4 Cấy phôi theo phơng pháp phẫu thuật 157
5 Cấy phôi theo phơng pháp không phẫu thuật 239
6 Đông lạnh phôi 140
7 Xác định giới tính của phôi 11
8 Tổ chức bán trang thiết bị về đông lạnh phôi 94
9 Tổ chức bán hoá chất, hormon dùng gây rụng trứng 
nhiều, gây động dục đồng pha
4
Số liệu của Hội CTP thế giới 12-1982 - Hội kỹ thuật chăn nuôi Nhật Bản - 1995
3lịch sử CÔNG NGHệ CTP bò ở Việt Nam
9
1978: TT Khoa học tự nhiên và công nghệ quốc gia đã có
một bộ phận bắt đầu nghiên cứu CTP thỏ
1980: nghiên cứu CTP bò
1986: con bê đầu tiên ở nớc ta ra đời từ CTP
1989: cấy 50 phôi đông lạnh (giúp đỡ của 2 chuyên gia
Cuba) 
1994: bò sinh đôi trong đó 1 bê do trứng rụng tự nhiên và 1 
bê do CTP
1996,1997: 150 phôi đông lạnh cấy trên bò miền Nam và 
Hà Nội: những bê sinh ra sinh trởng, phát triển, sinh sản
bình thờng, cho sữa vượt toàn đàn 20-30%
Bê sinh ra từ công nghệ cấy truyền phôi 
10
Bê sinh đôi ra từ một phôi cắt đôi
11
Bê sinh ra từ thụ tinh trong ống nghiệm (IVF)
12
4III. Nguyên tắc của công nghệ CTP
13 14
Thể vàng hoạt 
động 10-12 ngày)
Động đực
(1 ngày)
Thể 
vàng 
phát 
triển 
(4-5 
ngày)
Thể 
vàng 
thoái 
hoá 
(4-5 
ngày)
Chu kỳ động dục bình thường của bò cái
IV. cơ sở của công nghệ CTP
4.1 Chu kỳ động dục
15
CL Progesterone
Estrus Estrus5 10 15
N
ồ
n
g
 đ
ộ
H
o
rm
o
n
e
Rụng trứng
Rụng trứng
Endometrium PGF2a
Deviation
Dominance
Atresia
Recruitment
PGF2a
FSH
E2
LH
4.2 Chu kỳ động dục - sểng nang 
16
4.3 Súng nang và tớnh trội của nang:
Trứng rụng từ 
chu kỳ trước
Súng nang 1 Súng nang 2 Rụng trứng
Động dụcĐộng dục Ngày của chu kỳ
Đ
ư
ờ
n
g
 k
ớn
h
 c
ủ
a
 n
a
n
g
 (
m
m
)
517
v. quy trình cấy truyền phôi
18
1. Chọn bò cho phôi
2. Chọn bò nhận phôi
3. Gây động dục hàng loạt
4. Gây rụng trứng nhiều 
ở bò cho phôi
7. Thu hoạch phôi
9. Bò cho phôi trở lại bình thường 
chờ chu kỳ sinh sản tiếp theo
5. Bò nhận phôi động dục
8. Cấy phôi cho bò nhận
10. Bò nhận phôi có chửa
11. Đàn con mang tiềm năng 
di truyền tốt của bò cho phôi
6. Phối giống với đực 
giống tốt
5.1 chọn bò cho phôi
19
- Bò cái năng suất cao về một hoặc vài tính trạng mong muốn
và các tính trạng đó phải đợc di truyền cho thế hệ sau
5.1 chọn bò cho phôi
20
Yêu cầu của bò cho phôi:
+ Năng suất về tính trạng mong muốn đặc biệt cao, di
truyền cho thế hệ sau. u tiên những tính trạng có hệ số di
truyền cao và giá trị thương phẩm lớn.
+ Không mắc bất cứ một khuyết tật hoặc bệnh di truyền
nào.
+ Khả năng sinh sản tốt, quá trình sinh sản bình thường. Cổ
tử cung dễ dàng khi đa dẫn tinh quản, súng cấy phôi và đặc
biệt là dụng cụ gội rửa phôi
65.1 chọn bò cho phôi
21
+ Thể trạng, sức khoẻ tốt, vật nhanh nhẹ, không hung dữ và
đợc tiêm phòng tất cả các bệnh
+ Không quá già (không nên quá 10 tuổi)
+ Chu kỳ động dục bình thờng, biểu biện chu kỳ rõ ràng.
+ Buồng trứng hoạt động tốt.
5.2 chọn bò nhận phôi
22
- Bò cái nhận phôi không đóng góp về kiểu di truyền của con
nhưng có tác động đến kiểu hình của con non trong thời gian
mang thai và nuôi con
5.2 chọn bò nhận phôi
23
Yêu cầu của bò nhận phôi:
+ Sinh trưởng và phát triển bình thường, không khuyết tật,
thể trạng tốt, không quá gầy và không quá béo
+ Không mắc bệnh di truyền và bệnh truyền nhiễm
(Brucellois, Trichomoniasis..., phải được tiêm chủng định kỳ
các bệnh đầy đủ
+ Trạng thái sinh lý sinh sản bình thường
5.2 chọn bò nhận phôi
24
Yêu cầu về chăm sóc, nuôi dỡng bò nhận phôi
+ Chăm sóc, nuôi dưỡng tốt.
+ Chủ động theo dõi quá trình mang thai, can thiệp nếu có sự
cố xảy ra nh sảy thai, đẻ non, đẻ khó...
+ Chọn bò tơ hoặc bò sinh sản không quá già và hung dữ
+ Số lượng bò nhận phôi gấp đôi số phôi cần cấy(10 phôi cần
20 bò nhận phôi)
Khi tiêm PGF2 (Prostaglandin F2), tỉ lệ động dục 80%, tỉ lệ động dục 
có rụng trứng 90%, tỉ lệ động dục đồng pha (1ngày) 70%
Số bò có khả năng cấy: 20 x 0,8 x 0,9 x 0,7 = 10.08 (bò)
75.3 Gây động dục đồng pha
25
 Gây động dục đồng pha là quá trình kích thích cho cái
nhận phôi động dục đúng vào thời điểm động dục của cái
cho phôi
 Đồng pha giữa cái nhận phôi và cái cho phôi còn có nghĩa
trạng thái sinh lý sinh dục của cái nhận phôi phù hợp với
tuổi phôi
 Mục đích của gây động dục đồng pha là tạo được nhiều
bò nhận có thời gian động dục đồng thời với bò cho phôi
hoặc phù hợp với tuổi phôi
GÂY SIấU BÀI NOÃN
26
Gây siêu bài noãn là quá trình tác
động để một lần động dục, buồng
trứng bò có nhiều trứng phát
triển, chín và rụng đồng thời.
Mục đích: thu được nhiều phôi
phôi chất lượng cao
Hormone: PMSG (Pregnant Mare’s Serum Gonadotropin)
FSH (Follicle Stimulating Hormone)
HMG (Human Menopausal Gonadotropin)
5.6 Phối giống cho bò cho phôi
27
Thời gian phối giống: Sau khi tiêm PGF2 42-48h (th-
ờng phối 2 lần vào chiều ngày thứ 5 và sáng ngày thứ 6
của chu kỳ)
Giống đực được
phối phải có nhiều
đặc điểm tốt, đặc
trng cho giống
5.7 giội rửa thu hoạch phôi bò
28
Thu hoạch phôi sau khi phối giống 6-9 ngày, tốt 
nhất vào ngày thứ 7-8. 
8dụng cụ lấy phôi (giội rửa phôi)
29
 Dụng cụ lấy phôi 2; 3 đờng.
 Lõi thép cho vào catherter
 Dung dịch PBS
 Thuốc gây tê
 Các loại hormone
 .........
Phơng pháp giội rửa phôi
30
1. Phẫu thuật
2. Không phẫu thuật
Phơng pháp giội rửa phôi
31
1. Phẫu thuật
2. Không phẫu thuật
soi tìm phôi
32
 Thanh lọc liên tục
 Phương pháp lắng đọng
 Soi tìm phôi
933
Các giai đoạn phát triển của phôi bò
34
Cấu taọ phôi
35
Các giai đoạn phát triển của phôi bò
36
Các giai đoạn phát triển của phôi bò
10
37
Phôi dâu - Phôi nang
38
Phôi dâu [5-6ngày]
39
Phôi nang thoát màng
40
5.8 cấy truyền phôi cho bò nhận
11
41
bảo quản phôi - kỹ thuật đông lạnh và 
giải đông phôi
42
CÂU HỎI ễN TẬP
Vẽ sơ đồ và trỡnh bày túm tắt cụng nghệ cấy
truyền phụi ở bũ?
43