Bài giảng Điều dưỡng cơ bản I - Những nguyên lý điều dưỡng cơ bản - Vũ Văn Tiến

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ ĐỒNG NAI 
BỘ MÔN GIẢI PHẪU HỌC 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
MỤC TIÊU BÀI HỌC 
Sau khi học xong học sinh có thể : 
1.Phân tích đƣợc các nguyên tắc điều dƣỡng cơ bản định 
hƣớng cho nghề điều dƣỡng ở Việt Nam hiên nay. 
2.Nêu nguồn gốc của các nguyên tắc điều dƣỡng cơ bản. 
3.Ứng dụng các nguyên lý điều dƣỡng vào công tác điều 
dƣỡng tại Việt Nam 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
ĐẠI CƢƠNG 
Điều dƣỡng Việt Nam kế thừa những nguyên lý khoa 
học điều dƣỡng đƣợc nghiên cứu một cách khoa học trên 
thế giới và tạo cho mình những nguyên tắc cơ bản nhằm 
định hƣớng cho việc thƣc hành CSNB. 
Những nguyên tắc cơ bản đó đƣợc Bộ Y Tế ban hành 
thông qua các quy chế, nghị định, thông tƣ 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
NHỮNG NGUYÊN TẮC 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN 
1. Chăm sóc toàn diện ngƣời bệnh theo phân cấp chăm 
sóc – nhằm đáp ứng các vấn đề (14 nhu cầu cơ bản ) 
của bệnh nhân với mục tiêu là ngƣời bệnh sớm giành lại 
tính tự lập. 
2. Tác động đến môi trƣờng để giúp đỡ ngƣời bệnh mau 
chóng phục hồi. 
3. Sử dụng quy trình điều dƣỡng để lập kế hoạch và thực 
hành chăm sóc. 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
NGUYÊN TẮC CHĂM SÓC ĐD 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
Mục tiêu là ngƣời 
bệnh sớm tự lập 
Không 
tự làm 
đƣợc 
14 
Nhu cầu 
cơ bản 
Tuân thủ các biện 
pháp kiểm soát 
NTBV 
Chăm sóc toàn diện 
NB theo phân cấp CS 
Sử dụng 
Quy trình điều dƣỡng 
NGUYÊN LÝ CHĂM SÓC TOÀN DIỆN 
Năm 1960, ABDELLAH đề cập tới dịch vụ chăm sóc 
toàn diện cho ngƣời bệnh để đáp ứng các nhu cầu về sinh 
lý, tình cảm, trí tuệ, xã hội và các nhu cầu về tinh thần 
của ngƣời bệnh và gia đình họ. 
Năm 1997, Bộ Y tế ban hành quy chế chăm sóc toàn 
diện bệnh nhân. Hiện nay đây cũng là mục tiêu phấn đấu 
của ngành điều dƣỡng Việt Nam. 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
NGUYÊN LY PHÂN CẤP CHĂM SÓC 
DOROTHY OREM chia BN thành 3 cấp độ chăm sóc: 
Chăm sóc hoàn toàn: Trên NB không có khả năng tự 
chăm sóc, theo dõi và kiểm soát các hoạt động của mình 
Chăm sóc một phần: Trên NB cần hỗ trợ một phần để 
đáp ứng các nhu cầu hằng ngày 
Chăm sóc hỗ trợ sự phát triển : Hƣớng dẫn, tƣ vấn, 
GDSK trên NB cần học kiến thức để tự chăm sóc 
Năm 1997 Bộ Y tế ban hành quy chế CSTD. Đồng thời 
ban hành kèm 3 cấp độ chăm sóc bệnh nhân 
 GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
Đối tượng 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
Cấp I 
Bệnh nặng, nguy kịch, hôn mê, suy hô hấp, suy tuần 
hoàn. Bệnh phải nằm bất động, hoặc có một số yêu cầu 
đặc biệt của chuyên khoa 
Cấp II 
Bệnh không nguy kịch, hạn chế vận động và thay đổi tƣ 
thế, Đang truyền dịch, truyền máu. Bệnh phải theo dõi 
chức năng tuần hoàn, hô hấp, phục hồi chức năng 
Cấp III 
Bệnh nhẹ, tự vận động, tự phục vụ 
Yêu cầu 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
Cấp I 
ĐD theo dõi và chăm sóc hoàn toàn và liên tục 
Cấp II 
ĐD theo dõi và chăm sóc có sự hỗ trợ và cộng tác của 
NB 
Cấp III 
Ngƣời bệnh tự chăm sóc là chính 
Nội dung chăm sóc 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
Cấp I 
Chăm sóc hoàn toàn từ A – Z tất cả các nhu cầu của 
bệnh nhân 
Thực hiện y lệnh theo dõi 
Cấp II 
Chăm sóc hỗ trợ 1 phần các nhu cầu bệnh nhân không 
tự làm đƣợc 
Thực hiện y lệnh theo dõi 
Cấp III 
Hƣớng dẫn, giáo dục ngƣời bệnh tự chăm sóc là 
chính.Theo dõi sinh tồn thƣờng quy 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
Học thuyết môi trường 
FLORENT NINGHTINGALE đã phát triển học thuyết 
môi trƣờng của mình với các định hƣớng cụ thể sau : 
Không khí trong lành 
Ánh sáng – sự ấm áp của phòng bệnh 
 Sự sạch sẽ nơi giường bệnh và phòng bệnh 
 Sự yên tĩnh của buồng bệnh và bệnh viện 
Dinh dưỡng cho người bệnh đầy đủ 
Hiện nay thực hiện các biện pháp kiểm soát NTBV là 
dựa trên nguyên lý này. 
 GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
QUY TRÌNH ĐIỀU DƢỠNG 
• Đây là KHOA HỌC VỀ CHĂM SÓC – Nó là công cụ để 
chứng minh và khẳng định tính khoa học và tính chuyên 
biệt của nghề nghiệp điều dƣỡng 
• Đƣợc phát triển từ học thuyết khoa học giải quyết vấn 
đề. Đƣợc nhiều chuyên viên ĐD thế giới đề cập, hoàn 
chỉnh. 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
CÁC HỌC THUYẾT 
VỀ NHU CẦU CƠ BẢN CỦA CON NGƢỜI 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
 Maslow chia nhu cầu cơ bản của con ngƣời thành 5 cấp 
độ 
 VIRGINIA HENDERSON đề cập đến 14 nhu cầu cơ 
bản của con ngƣời. 
 Tƣơng tự, ABDELLAH đƣa ra 21 vấn đề điều dƣỡng 
đặt nền tảng cho việc chăm sóc. 
 Điều dƣỡng Viet Nam hiện nay dựa trên 14 nhu cầu cơ 
bản của Virginia Henderson để xác định khung nội dung 
về thực hành điều dƣỡng. 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
NHU CẦU CƠ BẢN CỦA 
CON NGƢỜI THEO MASLOW 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
Nhu cầu 
về sự tự 
hoàn thiện 
Nhu cầu về sự kính 
mến và lòng tự trọng 
Nhu cầu về quyền sở hữu 
và tình cảm 
Nhu cầu về an toàn và an ninh 
Nhu cầu về thể chất và tâm lý 
MỨC CAO 
MỨC THẤP 
Nguyên tắc chung 
Nhu cầu ở mức độ thấp luôn tồn tại. 
Những nhu cầu ở mức độ thấp đƣợc thỏa mãn thì con 
ngƣời có khả năng chuyển lên những nhu cầu khác cao 
hơn. 
Tóm lại, các nhu cầu cơ bản càng đƣợc đáp ứng thì càng 
tạo ra động lực sáng tạo và tự hoàn thiện ở mỗi con 
ngƣời. 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
CÁC NHU CẦU VỀ THỂ CHẤT 
(Nhu cầu về sinh lý) 
Bao gồm: oxy, thức ăn, thức uống,bài tiết, vận động, 
ngủ, nghỉ ngơi 
Các nhu cầu này cần đƣợc đáp ứng tối thiểu để duy trì sự 
sống. 
Do vậy các nhu cầu này cần đƣợc ƣu tiên hàng đầu trong 
chăm sóc. 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
CÁC NHU CẦU VỀ AN TOÀN – AN NINH 
(Đƣợc yên ổn) 
Bao gồn các nhu cầu nhằm : 
 Tránh được các nguy cơ đe dọa cuộc sống. 
 Tránh được mọi lo lắng sợ hãi. 
Nói tóm lại các nguy cơ tai biến, biến chứng có hể xảy ra 
cho bệnh nhân cần đƣợc dự phòng, và một khi nó xảy ra 
cần đƣợc phát hiên sớm và có những xử trí một cách 
thông minh. 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
NHU CẦU VỀ TÌNH CẢM 
Bao gồm các nhu cầu : 
Được sở hữu tình cảm 
Được yêu thương 
Nói tóm lại con ngƣời cần đƣợc trao – nhận tình cảm để 
duy trì cảm giác mình là thành viên trong gia đình, trong 
cộng đồng, xã hội nếu không sẽ cảm giác vô vọng, lạc 
lõng, buồn tẻ 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
NHU CẦU 
ĐƢỢC QUÝ TRỌNG, TÔN TRỌNG 
Bao gồm các nhu cầu : 
Được người khác chấp nhận. 
Được người khác tôn trọng. 
Được tự trọng. 
Nói tóm lại con ngƣời cần đƣợc tôn trọng để duy trì lòng 
tự tin và tính độc lập, có nhƣ vậy mới tránh đƣợc cảm 
giác bị cô độc và tự ti. 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
NHU CẦU TỰ HOÀN THIỆN 
Nhu cầu tự hoàn thiện tức là nhu cầu tự hoạt động để 
hoàn thiện. 
Đây là nhu cầu cao nhất trong hệ thống phân loại 
Maslow, nó chỉ xuất hiện một khi các nhu cầu dƣới nó 
đƣợc đáp ứng trong những chừng mực nhất định. 
Theo Maslow chỉ có 1% dân số trưởng thành đã từng 
đạt đến mức độ tự hoạt động. 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
MỐI LIÊN HỆ GIỮA NHU CẦU 
VÀ CÔNG TÁC ĐIỀU DƢỠNG 
Ngƣời khỏe mạnh tự đáp ứng đƣợc nhu cầu hàng ngày 
cho mình. 
Ngƣời bệnh có thể chỉ tự đáp ứng đƣợc một phần hoặc 
phải hoàn toàn phụ thuộc vào ngƣời khác trong đáp ứng 
các nhu cầu. 
Thiên chức nghề nghiệp của ngƣời điều dƣỡng là giúp 
ngƣời bệnh đáp ứng đƣợc nhu cầu hàng ngày của họ 
(VIRGINIA HENDERSON) 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
MỐI LIÊN HỆ GIỮA NHU CẦU 
VÀ CÔNG TÁC ĐIỀU DƢỠNG 
Chính vì vậy mà Henderson đã cụ thể hóa 14 nhu cầu cơ 
bản của con ngƣời. 
Thực chất 14 nhu cầu cơ bản của con ngƣời cũng chính 
là sự cụ thể hóa 5 bậc thang nhu cầu của Maslow. 
Trên thực tế, chún ta cũng phải thừa nhận một sự thật là 
không phải tất cả các vấn đề của bệnh nhân đều có thể 
đƣợc ngƣời ĐD giải quyết đƣợc một cách rốt ráo, mà 
cũng có những vấn đề chúng ta không thể giải quyết nổi. 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
14 NHU CẦU CƠ BẢN CỦA CON NGƢỜI 
1. Thở bình thường. 
2. Ăn uống đủ. 
3. Bài tiết dễ dàng. 
4. Vận động và tư thế phù hợp. 
5. Duy trì nhiệt độ cơ thể. 
6. Vệ sinh cơ thể sạch sẽ. 
7. Mặc quần áo thích hợp. 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
14 NHU CẦU CƠ BẢN CỦA CON NGƢỜI 
8. Ngủ và nghỉ ngơi thỏa đáng. 
9. Tránh được nguy hiểm. 
10. Được giao tiếp. 
11. Được tôn trọng tín ngưỡng. 
12. Được làm việc. 
13. Vui chơi và giải trí thỏa đáng. 
14. Học tập và thỏa mãn sự ham hiểu biết. 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
Ý nghĩa 
Định hướng cho việc 
 Tiếp cận với người bệnh. 
Đánh giá những nhu cầu của họ. 
Chẩn đoán (gọi tên) những nhu cầu của họ. 
 Thực hành chăm sóc bệnh nhân. 
Nói tóm lại 14 NCCB chính là khung nội dung cho việc 
chăm sóc điều dƣỡng 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
Đáp ứng nhu cầu hô hấp 
Nhận định đƣợc tình trạng hô hấp của BN 
Tạo môi trƣờng trong sạch, thông thoáng 
Đặt tƣ thế hỗ trợ hô hấp 
Các can thiệp làm thông đƣờng thở 
Hƣớng dẫn cách thở, tập thở 
Thực hiện tiếp dƣỡng khí an toàn 
Thực hiện hô hấp nhân tạo trong cấp cứu 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
Đáp ứng nhu cầu ăn uống 
Cung cấp các kiến thức về dinh dƣỡng 
Hƣớng dẫn cách sử dụng, chế biến thức ăn phù hợp với 
từng thời kỳ phát triển của bệnh nhân. 
Thực hiện chế độ ăn uống bệnh lý. 
Can thiệp vào các yếu tố ảnh hƣởng đến việc ăn uống. 
Thực hiện nuôi dƣỡng: cho ăn bằng miệng, cho qua ống 
khi cần 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
Đáp ứng nhu cầu bài tiết 
Biết cách theo dõi, nhận định, đánh giá chất tiết. 
Thực hiện các kĩ thuật hỗ trợ khi cần nhƣ : thông tiểu, 
thụt 
Giúp bệnh nhân đƣợc kín đáo 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
Đáp ứng nhu cầu vận động, giữ tƣ thế đúng. 
Thực hiện nâng đỡ, chêm lót, xoay trở thƣờng xuyên. 
Động viên và tập vận động sớm. 
Cung cấp kiến thức về vận động trị liệu. 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
Đáp ứng nhu cầu duy trì thân nhiệt bình thƣờng 
Theo dõi, phát hiện tình trạng bất thƣờng. 
Can thiệp vào các yếu tố liên quan đến thay đổi thân 
nhiệt. 
Thực hiện các kỹ thuật nhằm làm tăng hoặc giảm thân 
nhiệt. 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
Đáp ứng các nhu cầu vệ sinh cá nhân 
Cung cấp phƣơng tiện, hƣớng dẫn thay đổi hành vi. 
Thực hiện các kỹ thuật vệ sinh cá nhân cho các bệnh 
nhân không có khả năng tự làm vệ sinh. 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
Đáp ứng nhu cầu thay đổi quần áo thích hợp 
Chú ý kích thƣớc và sự thích hợp với thời tiết. 
Thực hiện các kỹ thuật đảm bảo luôn kín đáo và sạch sẽ. 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
Đáp ứng nhu cầu ngủ, nghỉ ngơi hợp lý. 
 Can thiệp vào các yếu tố ảnh hưởng đến giấc ngủ như: 
Tạo điều kiện môi trường, ánh sáng, âm thanh phù hợp. 
Sắp xếp giờ giấc sinh hoạt hợp lý. 
Hƣớng dẫn thực hiện các biện pháp hỗ trợ nhƣ: tắm ấm, 
xoa bóp, vận động trị liệu 
 GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
Đáp ứng nhu cầu tránh đƣợc sự nguy hiểm và 
không gây nguy hiểm cho ngƣời khác 
Thực hiện các khuyến cáo về công tác phòng chống 
nhiễm trùng bệnh viện nhƣ công tác vô khuẩn, tiêm an 
toàn, sử dụng bộ dụng cụ dùng riêng, cách ly 
Theo dõi thƣờng xuyên và thực hiện các can thiệp loại 
bỏ các yếu tố nguy cơ gây ra tình trạng nguy hiểm. 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
Đáp ứng nhu cầu giao tiếp 
Tạo điều kiện trong mức độ cho phép để ngƣời bệnh 
đƣợc tiếp xúc tốt với gia đình, bạn bè, ngƣời thân. 
Giúp bệnh nhân bày tỏ đƣợc nguyện vọng của mình. 
Khéo léo giới thiệu các nội quy, quy định của cơ quan. 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
Đáp ứng nhu cầu xây dựng niềm tin 
Làm dịu những cơn đau cho bệnh nhân 
Sử dụng tốt các kỹ năng giao tiếp nhăm giúp bệnh nhân 
tin tƣởng vào bệnh viện, vào khả năng điều trị và chăm 
sóc. 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
Đáp ứng nhu cầu đƣợc vận động, làm việc 
Động viên bẹnh nhân tam gia vào các hoạt động hàng 
ngày trong khả năng cho phép. 
Tƣ vấn, định hƣớng nghề nghiệp cho bệnh nhân khi cần. 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
Đáp ứng nhu cầu đủ kiến thức y học, 
kiến thức tự chăm sóc. 
Hƣớng dẫn, cung cấp các kiến thức để phòng ngừa bệnh 
tật 
Hƣớng dẫn, cung cấp kiến thức để tiếp tục điều trị, tự 
chăm sóc 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
Đáp ứng nhu cầu hoạt động vui chơi, giải trí 
Tạo điều kiện cho bệnh nhân đƣợc vui chơi giải trí nhƣ: 
đi dạo, đọc sách báo, nghe đài, xem truyền hình 
Tránh cho bệnh nhân những xúc động mạnh, những mặc 
cảm, tự ti về bệnh tật. 
Luôn cố gắng lắng nghe và tỏ ý thông cảm thật sự với 
ngƣời bệnh. 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I 
Thay lời kết 
Những nguyên tắc điều dưỡng cơ bản là kim chỉ nam cho 
mọi hành động của người Điều dưỡng. Nó không chỉ định 
hướng cho nghề nghiệp điều dưỡng mà còn là mục tiêu 
vươn tới sự hoàn thiện của nghề nghiệp với mục đích đem 
lại những chăm sóc tốt nhất cho người bệnh, giúp họ mau 
chóng trở lại với cuộc sống cộng đồng 
GV. VŨ VĂN TIẾN 
ĐIỀU DƢỠNG CƠ BẢN I