Bài giảng Pháp luật tài chính và ngân hàng - Vấn đề 4: Pháp luật về thu ngân sách nhà nước

PHÁP LUẬT
VỀ THU NSNN
Th.S Đỗ Phương Thảo
VẤN ĐỀ 4
DHTM_VCU
Luật Ngân sách nhà nước 2015
Pháp lệnh phí và lệ phí 2001
Nghị định số 60/2003/NĐ-CP hướng dẫn thi hành NSNN 2002
Nghị định 57/2002/NĐ-CP Quy định chi tiết PL phí và lệ phí
Nghị định 24/2006/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung NĐ 57/2002/NĐ-CP
Nghị định 115/2011/NĐ-CP sửa đổi bổ sung Điểm 2 Mục IV 
Phần B danh mục chi tiết phí và lệ phí ban hành kèm theo Nghị định 
24/2006/NĐ-CP
Thông tư 59/2003/TT-BTC hướng dẫn thi hành Nghị định số 
60/2003/NĐ_CP
Thông tư 80/2003/TT-BTC Hướng dẫ tập trung quản lý các 
khoản thu NSNN qua kho bạc nhà nước.
VĂN BẢN PHÁP LUẬT
DHTM_VCU
I. KHÁI NIỆM – PHÂN LOẠI 
CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
CẦN CÓ NGUỒN LỰC TÀI CHÍNH  THU NS
NHÀ NƯỚC
BMNN
TỔ CHỨC
$ QUẢN LÝ
XÃ HỘI
ĐẢM BẢO 
PHÁT TRIỂN
KT-XH
KO TT
SX CC
VẬT CHẤT
DHTM_VCU
I. KHÁI NIỆM – PHÂN LOẠI 
CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
QUỸ 
NSNN
KHÁI
NIỆM
Thu NSNN là huy 
động một phần giá 
trị sản phẩm xã hội, 
theo quy định của 
pháp luật
DHTM_VCU
I. KHÁI NIỆM – PHÂN LOẠI 
CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
ĐẶC
ĐIỂM
Phải thực hiện trong khuân khổ pháp luật
Luôn gắn chặt với thực trạng kinh tế của đất 
nước, với mức độ phát triển kinh tế
Được thực hiện thông qua 2 cơ chế pháp lý 
điển hình: BẮT BUỘC & TỰ NGUYỆN
Chủ thể tham gia hoạt động thu NSNN gồm 2 
nhóm: 
(1) Chủ thể đại diện nhà nước thực hiện quyền thu 
(2) Chủ thể đóng góp khoản thu NS
DHTM_VCU
CÁC
KHOẢN
THU
CỦA 
NSNN
I. KHÁI NIỆM – PHÂN LOẠI 
CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
NSNN
THUẾ,
PHÍ, 
LỆ PHÍ
H.ĐỘNG 
KINH TẾ
ĐÓNG
GÓP
THU 
KHÁC
VIỆN
TRỢ
DHTM_VCU
CÁC
KHOẢN
THU
CỦA 
NSNN
I. KHÁI NIỆM – PHÂN LOẠI 
CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
THUẾ 
PHÍ – LỆ PHÍ
THUẾ
Là khoản thu mang tính cưỡng chế do 
NN huy động từ các t/c, cá nhân và tập 
trung vào quỹ NSNN
T/c: bắt buộc & không hòan trả trực 
tiếp
-.
PHÍ
Là khoản tiền mà t/c, CN phải trả khi 
được một t/c, CN khác cung cấp DV
được quy định trong Danh mục ban 
hành kèm theo PL phí và lệ phí.
T/c: bb tương đối & hoàn trả trực 
tiếp
LỆ PHÍ
Là khoản tiền mà t/c, CN phải trả
khi được cqnn, t/c được ủy quyền 
cung cấp các dv gắn với chức năng 
qly NN
T/c: bb tương đối & hoàn trả trực 
tiếp
DHTM_VCU
1. Thuế Xuất khẩu, nhập khẩu
2. Thuế tiêu thụ đặc biệt
3. Thuế giá trị gi tăng
4. Thuế thu nhập doanh nghiệp
5. Thuế thu nhập cá nhân
6. Thuế sử dụng đất nông nghiệp
7. Thuế sử dụng đất phi nông nghiệp
8. Thuế môn bài
9. Thuế tài nguyên
10. Thuế bảo vệ môi trường
I. KHÁI NIỆM – PHÂN LOẠI 
CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
CÁC
KHOẢN
THU
CỦA 
NSNN
THUẾ 
PHÍ – LỆ PHÍ
Các loại thuế
DHTM_VCU
I. KHÁI NIỆM – PHÂN LOẠI 
CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
CÁC
KHOẢN
THU
CỦA 
NSNN
THUẾ 
PHÍ – LỆ PHÍ
Các loại phí, lệ phí được phép thu được quy định tại 
Danh mục chi tiết Phí và lệ phí, ban hành kèm theo 
Nghị định số 24/2006/NĐ-CP ngày 06 tháng 3 năm 
2006 của Chính phủ:
 Chia thành 2 nhóm:
-Phí, lệ phí thuộc NSNN
-Phí, lệ phí không thuộc NSNN 
Các loại phí, lệ phí
DHTM_VCU
I. KHÁI NIỆM – PHÂN LOẠI 
CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
CÁC
KHOẢN
THU
CỦA 
NSNN
THUẾ 
PHÍ – LỆ PHÍ
-THUẾ: 
+ Quốc hội
-PHÍ, LỆ PHÍ: 
+ Uỷ ban thường vụ Quốc hội
+ Chính phủ
+ HĐND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương 
+ Bộ Tài chính
THẨM QUYỀN QUY ĐỊNH
DHTM_VCU
I. KHÁI NIỆM – PHÂN LOẠI 
CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
CÁC
KHOẢN
THU
CỦA 
NSNN
THUẾ 
PHÍ – LỆ PHÍ
Nghĩa vụ của chủ thể thu phí
-- Phải lập và cấp chứng từ thu cho đối tượng nộp phí, lệ 
phí
- Phải niêm yết hoặc thông báo công khai tại địa điểm thu 
về tên phí, lệ phí, mức thu, phương thức thu và cơ quan 
quy định thu 
- Tổ chức thu đã được NSNN bảo đảm kinh phí hoạt động 
thì tổ chức thu phải nộp toàn bộ số tiền phí thu được vào 
NSNN
- Tổ chức thu không được NSNN bảo đảm kinh phí hoạt 
động thì tổ chức thu được để lại 1 phần để chi phí hoạt 
động, phần còn lại nộp vào NSNN; 
DHTM_VCU
CÁC
KHOẢN
THU
CỦA 
NSNN
I. KHÁI NIỆM – PHÂN LOẠI 
CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
THUẾ 
PHÍ – LỆ PHÍ
Nước Thuế phí / 
GDP
Ấn Độ 7,8%
Indonesia 12,1%
Malaysia 15,5%
Philippines 13%
Thái Lan 15,5%
Trung Quốc 17,3%
Việt Nam 21,6%
Theo báo cáo kinh tế vĩ mô 2012 - UB 
kinh tế Quốc hội chủ trì
DHTM_VCU
CÁC
KHOẢN
THU
CỦA 
NSNN
I. KHÁI NIỆM – PHÂN LOẠI 
CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
THU TỪ 
HOẠT ĐỘNG
KINH TẾ
1
THU HỒI VỐN NN TẠI CÁC CƠ SỞ 
KINH TẾ
2
THU HỒI TIỀN CHO VAY CỦA NN ĐỐI 
VỚI TỔ CHỨC, CÁ NHÂN
3
THU NHẬP DNNN, TỪ VIỆC GÓP 
VỐN VÀO CÁC CƠ SỞ KINH TẾ
DHTM_VCU
I. KHÁI NIỆM – PHÂN LOẠI 
CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
THU TỪ 
HOẠT ĐỘNG
KINH TẾ
-LN sau thuế: 3.900 
tỷ 
-Nộp NSNN > 600 tỷ
-Bán vốn tại gần 600 
DN, thu về >3.300 tỷ 
2012
Nghị 
định 
09/2009/
NĐ-CP
-Nhà nước sẽ điều tiết một 
phần lợi nhuận sau thuế về 
quỹ hỗ trợ sắp xếp DN tại 
SCIC
DHTM_VCU
I. KHÁI NIỆM – PHÂN LOẠI 
CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
THU TỪ 
HOẠT ĐỘNG
KINH TẾ
-LN sau thuế: 3.900 tỷ 
-Nộp NSNN > 600 tỷ
-Bán vốn tại gần 600 DN, 
thu về >3.300 tỷ 2012
2011
1.039 
DNNN
-LN 162.000 tỷ
- Nộp NSNN
231.000 tỷ
- 70% vốn ĐT toàn XH,
- 50% vốn ĐTNN, 
- 60% tín dụng của NHTM
- 70% vốn ODA
ĐIỂM ĐEN
- 31% DNNN bị lỗ
-29% DNNN hđ ko 
hiệu quả
-Nợ khu vực nhà 
nước >50% GDP 
(Vinashin 86.000 
tỷ...)
DHTM_VCU
CÁC
KHOẢN
THU
CỦA 
NSNN
I. KHÁI NIỆM – PHÂN LOẠI 
CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
THU TỪ 
VIỆN TRỢ
Viện trợ = ODA = Hỗ trợ phát triển 
chính thức = Cho vay không LS 
hoặc LS thấp (TB 0,25%), hoặc 
không hoàn lại, thời gian vay dài 
(25-40 N, ân hạn 8-10 năm) 
-Ngân hàng TG: 2012 2.197 tỷ USD
-Nhật Bản. >40% số vốn ĐT
-EU:2012-1,01 tỷUSD (324triệu USD 
ko hoàn lại)
BẢN CHẤT
NGUỒN
CUNG CẤP
DHTM_VCU
CÁC
KHOẢN
THU
CỦA 
NSNN
I. KHÁI NIỆM – PHÂN LOẠI 
CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
THU TỪ 
ĐÓNG GÓP
TỰ NGUYỆN
Là khoản tiền mà nhà nước huy động 
từ sự đóng góp tự nguyện của các tổ 
chức, cá nhân trong và ngoài nước
KHÁI 
NIỆM
DHTM_VCU
CÁC
KHOẢN
THU
CỦA 
NSNN
I. KHÁI NIỆM – PHÂN LOẠI 
CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
THU TỪ 
ĐÓNG GÓP
TỰ NGUYỆN
- Thực hiện theo đúng nguyên tắc tự nguyện. 
- HĐND, UBND các cấp không được ra văn bản bắt buộc 
đóng góp, không được giao chỉ tiêu huy động cho cấp dưới, 
không gắn việc huy động đóng góp với việc cung cấp các 
dịch vụ công mà người dân được hưởng.
- Các khoản thu không đúng quy định phải bãi bỏ 
- Thực hiện công khai, minh bạch trong việc huy động, quản 
lý và sử dụng các khoản đóng góp tự nguyện của nhân dân.
Theo Chỉ thị 24/2007/CT-TTg: 
DHTM_VCU
CÁC
KHOẢN
THU
CỦA 
NSNN
I. KHÁI NIỆM – PHÂN LOẠI 
CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
CÁC KHOẢN
THU KHÁC
- Thu từ các di sản nhà nước được 
hưởng
- Thu các khoản tiền phạt, tịch thu, thu 
hồi dự trữ nhà nước
- Thu tiền bán hàng hóa, vật tư từ quỹ 
Dự trữ Nhà nước, bán hoặc cho thuê tài 
sản không dùng từ các đơn vị hành 
chính sự nghiệp
- Thu từ hoạt động sự nghiệp
DHTM_VCU
PHÂN 
LOẠI 
CÁC
KHỎAN
THU
CC nội dung 
kinh tế
CC mức 
độ định kỳ 
khoản thu
CC nội dung
plý khoản thu
CC vtri địa 
lý p.sinh
Khoản thu mang tính chất thuế
Khoản thu không mang t/c thuế
Khoản thu thường xuyên
Khoản thu không thường xuyên
Khoản thu mang tính chất bắt buộc
Khoản thu tự nguyện
Thu trong nước
Thu ngoài nước
I. KHÁI NIỆM – PHÂN LOẠI 
CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚCDHTM_VCU
II. CHẾ ĐỘ THU 
CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
* Thu bằng chuyển khoản:
- Thu bằng chuyển khoản từ tài khoản của người nộp tại ngân hàng, 
ngân hàng chuyển tiền vào tài khoản của KBNN để ghi thu NSNN;
- Thu bằng chuyển khoản từ tài khoản của người nộp tại KBNN, KBNN 
thực hiện trích tài khoản của người nộp để ghi thu NSNN;
* Thu bằng tiền mặt:
- Thu bằng tiền mặt trực tiếp vào KBNN;
-Thu bằng tiền mặt vào ngân hàng nơi KBNN mở tài khoản. 
- Thu bằng tiền mặt qua cơ quan thu. 
CÁC HÌNH THỨC THU NSNN
DHTM_VCU
II. CHẾ ĐỘ THU 
CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
THUẾ
PHÍ
LỆ PHÍ
CHỦ THỂ
CHỦ THỂ 
CÓ NGHĨA VỤ
CHỦ THỂ ĐẠI 
DIỆN NHÀ NƯỚC
Tổ chức, cá nhân 
thuộc diện nộp thuế. 
Tổ chức, cá nhân thụ
hưởng dvụ hoặc công 
việc quản lý nhà nước.
Quốc hội, UBTVQH,
CP, BTC, UBND Tỉnh
(quyết định, thay đổi) 
CQ Tài chính, CQ Thuế
CQ hải quan, CQ #
(CQ Thu - Đ 54LNS)
DHTM_VCU
II. CHẾ ĐỘ THU 
CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
THUẾ
PHÍ
LỆ PHÍ
CÁCH THỨC
THỰC HIỆN
CƠ QUAN THU THUẾ
CHỦ THỂ NỘP
KHO BẠC NN 
THÔNG BÁO THU
ĐĂNG KÝ THUẾ
NỘP
DHTM_VCU
II. CHẾ ĐỘ THU 
CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
VAY NỢ
VAY NỢ
VIỆN TRỢ
ĐÓNG GÓP
PHÁT HÀNH 
TRÁI PHIẾU
TẠM ỨNG
NHNN
CHÍNH PHỦ
UBND 
CẤP TỈNH
TRÁI PHIẾU KHO BẠC
TÍN PHIẾU KHO BẠC
TRÁI PHIẾU NGOẠI TỆ
CÔNG TRÁI XD TQUỐC
TRÁI PHIẾU CHÍNH 
QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG
NĐ 01/2011/NĐ-CP
ĐK
+ NS thiếu hụt tạm thời
+ Đã tạm ứng Quỹ dự trữ TC và 
Nguồn TC #
T/H
+ BTC đề nghị, TTCP quyết định
+ Phải hoàn trả trong năm NS
DHTM_VCU
II. CHẾ ĐỘ THU 
CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
VIỆN TRỢ
VAY NỢ
VIỆN TRỢ
ĐÓNG GÓP
Thực hiện theo cam kết của CP Việt 
Nam với các quốc gia, tổ chức quốc tế, 
không hoàn toàn chịu sự điều chỉnh 
pháp luật NSNN
85 triệu USD - từ Quỹ Hợp tác toàn cầu về 
giáo dục (GPE)
Việt Nam:
+ Chuẩn bị một bộ HS (KH h.động, lộ trình, 
ND cụ thể)
+ Giải trình
DHTM_VCU
II. CHẾ ĐỘ THU 
CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
CÁCH THỨC
THỰC HIỆN
HOẠT
ĐỘNG KINH
TẾ
HOẠT ĐỘNG SỰ NGHIỆP
MUA, THUÊ TÀI SẢN NN
SỬ DỤNG ĐẤT
TỔ CHỨC
CÁ NHÂN
CƠ SỞ KINH TẾ
KHO BẠC NN 
CƠ QUAN TÀI CHÍNH
THÔNG BÁO
NỘP
NỘP
DHTM_VCU