Bài giảng Sinh lý sinh sản - Nguyễn Phúc Hậu

oâ xoáp cuûa döông vaät chöùa ñaày maùu, 
caùc tónh maïch seõ bò eùp, laøm caûn maùu khoù thoaùt 
ra. 
Döông vaät caêng cöùng. 
Trung khu phoái hôïp gaây phaûn öùng cöông naèm ôû ñoaïn 
tuûy löng. 
Trung khu naøy nhaän xung ñoäng höôùng taâm 
Boä phaän nhaän caûm ôû cô quan sinh saûn 
Töø heä thaàn kinh trung öông khi coù kích thích tình duïc 
veà maët taâm lyù (nhìn hình aûnh khieâu gôïi, nghe keå, ...). 
Trung khu naøy phaùt xung ñoäng ly taâm ñi theo 
daây thaàn kinh taïng vuøng chaäu daãn ñeán döông 
vaät. 
Trong caùc chaát daãn truyeàn cuûa heä thaàn kinh phoù 
giao caûm gaây hieän töôïng cöông, chaát nitric oxit 
(NO) laø chaát daãn truyeàn thaàn kinh quan troïng. 
Hieän töôïng cöông bò chaám döùt khi coù luoàng 
xung ñoäng giao caûm laøm co tieåu ñoäng maïch. 
Hieän töôïng phoùng tinh 
Laø moät phaûn xaï tuûy soáng 2 giai ñoaïn: 
Giai ñoaïn tieát tinh (emission): tinh dòch ñöôïc 
tieát ra vaø di chuyeån vaøo nieäu ñaïo do söï co thaét 
cuûa cô trôn ôû oáng daãn tinh vaø tuùi tinh 
Giai ñoaïn phoùng tinh thaät söï: Tinh dòch töø 
nieäu ñaïo ñöôïc caùc cô baàu hang co thaét laøm baén 
ra khoûi nieäu ñaïo luùc cöïc khoaùi. 
Phaûn xaï phoùng tinh coù luoàng höôùng taâm xuaát 
phaùt töø caùc boä phaän nhaän caûm giaùc ñuïng chaïm 
ôû ñaàu döông vaät, ñi ñeán tuûy soáng qua thaàn kinh 
theïn trong. 
Trung khu phaûn xaï phoùng tinh naèm ôû ñoaïn tuûy 
löng döôùi cuøng vaø ñoaïn tuûy thieâng treân cuøng. 
Tinh dòch 
Dòch phoùng ra khoûi döông vaät luùc cöïc khoaùi laø tinh 
dòch. 
Tinh dòch coù chöùa tinh truøng vaø caùc chaát tieát cuûa 
tuùi tinh, tuyeán tieàn lieät, tuyeán Cowper (tuyeán baàu 
nieäu ñaïo) vaø tuyeán nieäu ñaïo. 
Theå tích trung bình cuûa tinh dòch trong 1 laàn phoùng 
tinh laø 2.5 – 3.5 mL sau vaøi ngaøy kieâng giao hôïp. 
Bình thöôøng trong 1mL tinh dòch coù 100 trieäu tinh 
truøng. 
50% ngöôøi ñaøn oâng coù soá löôïng tinh truøng töø 20 – 
40 trieäu/mL 
Ngöôøi coù soá löôïng döôùi 20 trieäu/mL bò voâ sinh. 
Tinh truøng di chuyeån vôùi toác ñoä 3mm/phuùt 
Sau khi giao hôïp phaûi maát 30-60 phuùt tinh truøng 
môùi ñeán oáng voøi. 
Chöùc naêng noäi tieát cuûa tinh hoaøn 
Hoùa hoïc vaø sinh toång hôïp testosteron 
Testosteron laø hormon chính cuûa tinh hoaøn. 
Testosteron ñöôïc sinh toång hôïp töø cholesterol trong teá 
baøo Leydig. 
Testosteron cuõng ñöôïc taïo ra ôû voû thöôïng thaän. 
Söï baøi tieát testosteron chòu söï ñieàu khieån cuûa LH. LH 
kích thích teá baøo Leydig qua cô cheá laøm taêng AMP 
voøng. 
Baøi tieát 
Testosteron baøi tieát ôû ngöôøi ñaøn oâng laø 4 – 9mg/ngaøy. 
Moät löôïng nhoû testosteron cuõng ñöôïc baøi tieát ôû phuï nöõ coù leõ töø 
buoàng tröùng vaø thöôïng thaän. 
Vaän chuyeån vaø chuyeån hoaù 
Noàng ñoä testosteron (töï do vaø keát hôïp) ôû ngöôøi 
ñaøn oâng tröôûng thaønh laø 525 ng/100mL 
(18.2nmol/lít), 
Ôû ngöôøi phuï nöõ tröôûng thaønh laø 30 ng/100mL 
(1.0 nmol/lit). 
Phaùt trieån vaø duy trì phaùi tính thöù phaùt 
Thay ñoåi hình theå (phaùi tính thöù phaùt) beù trai luùc daäy 
thì. 
Cô quan sinh saûn ngoaøi: Döông vaät taêng chieàu daøi vaø 
ñöôøng kính. Bìu saäm maøu vaø taïo neáp daày (rugose) 
Cô quan sinh saûn trong: Tuùi tinh lôùn vaø tieát fructose, 
Tuyeán tieàn lieät vaø tuyeán baàu nieäu ñaïo lôùn vaø baøi tieát. 
Gioïng noùi: Thanh quaûn phaùt trieån, daây thanh aâm daøi 
vaø daày laøm gioïng noùi traàm ñi. 
Loâng toùc: Soùi ñaàu, laèn chaân toùc leân cao ôû 2 thaùi 
döông, loâng mu hình tam giaùc, ñænh phía roán. Phaùt 
Taâm thaàn: Naêng ñoäng, gaây söï. Thích ngöôøi khaùc 
phaùi. 
Daùng ngöôøi: Vai roäng, baép cô nôû. 
Da: Chaát nhaày baøi tieát ôû da trôû neân ñaëc hôn vaø 
taêng soá löôïng. Deã bò muïn. 
Taùc ñoäng ñoàng hoùa (anabolic effects) 
Androgen laøm taêng sinh toång hôïp vaø giaûm thoaùi 
bieán protein, töø ñoù laøm taêng söï phaùt trieån. 
Chuùng cuõng laøm suïn ñaàu xöông hoaù coát, neân cuoái 
cuøng thì laøm ngöng phaùt trieån chieàu cao. 
Ñi theo taùc ñoäng ñoàng hoùa laø söï tích tuï natri, kali, 
nöôùc, calcium, sulfat vaø phosphat. 
Androgen cuõng laøm taêng kích thöôùc thaän 
Hormon ñieàu hoøa hoaït ñoäng sinh tinh 
Truïc GnRH-LH/FSH-tinh hoaøn coù vai troø quan 
troïng ñieàu hoaø hoaït ñoäng sinh tinh. 
Tinh hoaøn cuûa beù trai chöa daäy thì chæ coù tinh 
nguyeân baøo ôû traïng thaùi yeân laëng. 
Khoâng coù teá baøo Leydig laãn teá baøo quanh oáng. 
Caùc teá baøo Sertoli cuõng yeân laëng. 
Söï baøi tieát FSH gia taêng vaøo daäy thì caùc tinh nguyeân 
baøo baét ñaàu ñöôïc hoaït hoaù 
FSH hoaït hoaù teá baøo Sertoli, vì hoaït ñoäng cuûa teá baøo 
naøy raát caàn cho quaù trình phaân baøo cuûa caùc teá baøo 
maàm. 
LH kích thích teá baøo Leydig baøi tieát testosteron. 
Hormon naøy khueách taùn qua maøng ñaùy ñeå vaøo teá baøo 
Sertoli. 
Hoaøn taát giai ñoaïn cuoái quaù trình sinh tinh caàn phaûi coù 
moät löôïng testosteron taïi choã cao hôn noàng ñoä trong 
huyeát töông 100 laàn. 
Daäy thì, hoaït ñoäng taïo tinh ñaõ dieãn ra thöôøng xuyeân. 
Neáu FSH vaø LH baøi tieát quaù ít thì söï taïo tinh vaãn dieãn 
ra neáu coù testosteron noàng ñoä cao. 
Trong tröôøng hôïp nhö vaäy soá löôïng tinh truøng giaûm 
ñaùng keå nhöng hình daïng tinh truøng vaãn bình thöôøng. 
Chæ caàn laøm taêng noàng ñoä hoaëc LH hoaëc FSH veà bình 
thöôøng laø coù theå laøm taêng löôïng tinh truøng. 
Tuy nhieân caàn phaûi coù caû 2 thì môùi coù ñöôïc soá löôïng 
tinh truøng bình thöôøng. 
Caû FSH vaø LH ñeàu khoâng taùc ñoäng tröïc tieáp leân teá baøo 
maàm maø taùc ñoäng leân teá baøo Sertoli (FSH) vaø teá baøo 
Leydig (LH). 
Söï taïo tinh dieãn ra coù tính chu kyø ôû taïi caùc oáng sinh 
tinh, nhöng tinh hoaøn lieân tuïc giaûi phoùng tinh truøng. 
Duø söï baøi tieát gonadotropin coù daïng xung nhöng löôïng 
FSH vaø LH trung bình trong ngaøy ôû ñaøn oâng haàu nhö 
haèng ñònh. 
Sau daäy thì, teá baøo Sertoli khoâng phaân chia nöõa. Moãi 
teá baøo Sertoli tieáp xuùc vôùi coù theå ñeán 5 teá baøo Sertoli 
chung quanh vaø 47 teá baøo maàm ôû caùc thôøi kyø phaùt 
trieån khaùc nhau. Teá baøo Sertli thöôøng xuyeân thay ñoåi 
hình daïng vaø hoaït ñoäng hình nhö laø vì söï ñieàu khieån 
cuûa teá baøo maàm. 
Döôùi taùc duïng cuûa FSH, teá baøo Sertoli saûn xuaát vaø baøi 
tieát raát nhieàu chaát. 
Moät soá chaát naøy ñoå tröïc tieáp vaøo loøng oáng sinh tinh. 
Döôùi taùc ñoäng coäng höôûng cuûa caû FSH vaø testosteron, 
teá baøo Sertoli saûn xuaát chaát chuyeân chôû androgen goïi 
laø ABP (androgen-binding protein). 
Chaát naøy gaén chaët vôùi testosteron, dihydrotestosteron 
vaø estradiol do ñoù ñieàu hoaø vaø laøm cho caùc hormon 
naøy luùc naøo cuõng coù saün cho caùc teá baøo maàm ôû oáng 
sinh tinh vaø maøo tinh. 
Ñieàu hoøa hoaït ñoäng tinh hoaøn 
Hoaït ñoäng tinh hoaøn chòu aûnh höôûng cuûa FSH 
vaø LH. 
FSH coù taùc ñoäng nuoâi döôõng (tropic) teá baøo 
Sertoli. 
FSH cuøng vôùi caùc androgen duy trì chöùc naêng 
taïo tinh cuûa tinh hoaøn. 
FSH coøn kích thích baøi tieát ABP vaø inhibin. 
Inhibin coù taùc ñoäng öùc cheá söï baøi tieát FSH. 
LH coù taùc ñoäng nuoâi döôõng teá baøo Leydig. 
Caùc toån thöông vuøng döôùi ñoài ôû ñoäng vaät vaø ngöôøi seõ 
laøm teo tinh hoaøn vaø tinh hoaøn khoâng coøn hoaït ñoäng. 
Inhibin 
Testosteron coù taùc duïng ñieàu hoøa ngöôïc laøm 
giaûm LH trong huyeát töông nhöng noù khoâng coù 
taùc duïng treân FSH 
Chaát inhibin ñöôïc tieát bôûi teá baøo Sertoli coù taùc 
duïng ñieàu hoøa ngöôïc aâm tính leân söï baøi tieát 
FSH. 
Ñieàu hoøa ngöôïc bôûi steroit 
Ngöôøi ta nhaän thaáy khi caét boû tinh hoaøn thì 
löôïng FSH vaø LH taêng nhieàu. 
Testosteron öùc cheá baøi tieát LH do taùc ñoäng tröïc 
tieáp leân treân tuyeán yeân tröôùc vaø coøn do taùc 
ñoäng leân vuøng döôùi ñoài laøm giaûm GnRH. 
Coøn inhibin taùc ñoäng tröïc tieáp leân tuyeán yeân 
tröôùc laøm öùc cheá baøi tieát FSH. 
Döôùi taùc ñoäng cuûa LH, moät soá lôùn testosteron baøi tieát 
bôûi teá baøo Leydig tieáp xuùc vôùi moâ bì cuûa oáng sinh tinh. 
 Teá baøo Sertoli coù noàng ñoä androgen taïi choã ñuû cao 
môùi duy trì hoaït ñoäng taïo tinh ñöôïc. 
Neáu chích testosteron ngoaïi sinh vaøo. Löôïng 
testosteron naøy seõ öùc cheá teá baøo Leydig neân khoâng taïo 
ñöôïc moät noàng ñoä testosteron taïi choã ñuû lôùn cho söï taïo 
tinh. 
Keát quaû laø löôïng tinh truøng ñeám ñöôïc bò giaûm. 
 Vì lyù do naøy ngöôøi ta ñaõ ñeà nghò duøng testosteron laøm 
thuoác ngöøa thai cho ñaøn oâng. 
Tuy nhieân vôùi lieàu testosteron ñuû gaây öùc cheá söï taïo 
tinh, thì laïi sinh ra phaûn öùng phuï laø tích tuï muoái vaø 
nöôùc. Vai troø cuûa inhibin trong vieäc ngöøa thai cuõng 
ñang ñöôïc tìm hieåu. 
SINH SAÛN NÖÕ 
Chu kyø buoàng tröùng 
Beù gaùi môùi ñöôïc sinh ra, döôùi lôùp voû buoàng tröùng ñaõ 
coù nhieàu nang tröùng nguyeân thuûy (primodial 
follicles). 
Moãi nang tröùng coù moät tröùng chöa tröôûng thaønh 
Ngaøy thöù saùu cuûa chu kyø, moät trong hai buoàng tröùng 
coù moät nang phaùt trieån nhanh, trôû thaønh nang troäi 
(dominant follicle) coøn nhöõng nang khaùc thì thoaùi 
trieån, taïo thaønh nang thoaùi hoùa (atretic follicles). 
Ngöôøi phuï nöõ ñöôïc chích cheá phaåm gonadotropin thì nhieàu 
nang tröùng cuøng phaùt trieån. 
Caáu taïo cuûa moät nang tröùng tröôûng thaønh, coøn goïi laø nang de 
Graf (graafian follicle) 
 Caùc teá baøo cuûa lôùp voû trong laø nguoàn cung caáp estrogen löu 
haønh trong maùu. 
Caùc teá baøo haït cuõng saûn xuaát nhieàu estrogen ñoå vaøo dòch nang. 
Ngaøy 14 cuûa chu kyø, nang tröùng do caêng phoàng 
quaù baét ñaàu vôõ ra. giaûi phoùng tröùng vaøo oå buïng. 
Quaù trình naøy goïi laø ruïng tröùng. 
Tröùng seõ ñöôïc tua vieàn baét laáy vaø ñöôïc vaän 
chuyeån ñeán töû cung. 
Neáu khoâng ñöôïc thuï tinh, tröùng seõ ra ngoaøi qua 
ngaû aâm ñaïo. 
Nang tröùng bò vôõ ra luùc ruïng tröùng bò ñoå ñaày maùu raát 
nhanh taïo ra theå xuaát huyeát (corpus hemorrhagicum). 
Moät ít maùu töø nang tröùng ñoå vaøo oå buïng gaây phaûn öùng 
ôû maøng buïng vaø gaây ñau ôû buïng döôùi. 
Lôùp voû vaø lôùp haït baét ñaàu taêng sinh nhanh. 
Cuïc maùu ñoâng nhanh choùng bò thay baèng nhöõng teá 
baøo theå vaøng (luteal cells) coù nhieàu lipit, taïo thaønh 
theå vaøng (corpus luteum). 
Giai ñoaïn theå vaøng, teá baøo theå vaøng tieát nhieàu 
estrogen vaø progesteron. 
Neáu coù thai, theå vaøng tieáp tuïc toàn taïi. 
Neáu khoâng coù thai, theå vaøng seõ thoaùi hoa vaøo ngaøy 
24 cuõa chu kyø) 
Theå vaøng bò thay theá baèng moâ seïo taïo ra theå 
traéng (corpus albican). 
Baøo thai, buoàng tröùng coù treân 7 trieäu nang tröùng 
nguyeân thuûy. 
Khi sinh ra thì chæ coøn 1 trieäu tröùng. 
Tröùng baét ñaàu quaù trình giaûm phaân I vaø döøng laïi ôû 
tieàn kyø, döôùi daïng tröùng sô caáp (primary oocyte) 
Moät soá tröùng sô caáp thoaùi hoaù ñeán luùc daäy thì coøn chöa 
ñaày 300.000 tröùng. 
Trong moãi chu kyø kinh nguyeät chæ coù moät tröùng tröôûng 
thaønh, neân caû khoaûng thôøi gian coù theå sinh saûn cuûa 
ngöôøi phuï nöõ chæ coù khoaûng 500 tröùng laø tröôûng thaønh 
ñöôïc. 
Quaù trình sinh noaõn (oogenesis) baét ñaàu töø trong baøo 
thai. 
Khi sinh ra ngöôøi phuï nöõ ñaõ coù caùc tröùng sô caáp naèm 
trong nang tröùng ôû traïng thaùi coøn nguû (dormant). 
Ñeán daäy thì, döôùi taùc ñoäng cuûa FSH caùc nang tröùng 
naøy phaùt trieån vaø tröùng sô caáp cuõng tieáp tuïc quaù trình 
giaûm phaân I. 
Nang tröùng phaùt trieån vaø tröôûng thaønh roài ruïng tröùng. 
Ngay tröôùc khi ruïng tröùng, quaù trình phaân 
chia giaûm nhieåm laàn thöù nhaát hoøan taát cho 
ra 2 tb con. 
Moät goïi laø tröùng thöù caáp tieáp nhaän haàu heát 
baøo töông, moät goïi laø theå cöïc thöù nhaát 
(phaân chia nhoû roài bieán maát) 
Tröùng thöù caáp neáu coù 1 tinh truøng chui 
vaøo, noù seõ ñöôïc TT kích thích noù seõ baét 
ñaàu quaù trình giaùn phaân II taïo ra theå cöïc 
thöù hai vaø 1 tröùng thöïc söï 
Chu kyø töû cung 
 Vaøo cuoái chu kyø KN noäi maïc TC bò troùc heát 
ñeán lôùp saâu nhaát 
 Ngaøy thöù 5 ->14 do aûnh höôûng estrogen töø 
nang tröùng ñang pt, NMTC taêng sinh chieàu 
daøy raát nhanh 
 Caùc tuyeán TC giaõn vaø daøi ra-> gñ taêng sinh 
NMTC 
 Sau khi tröùng ruïng NMTC pt raát nhieàu maïch 
maùu, phuø neà döôùi taùc duïng cuûa estrogen vaø 
progesteron töø theå vaøng 
Caùc tuyeán cuoän laïi vaø xuaát tieát nhieàu 
dòch-> gñ xuïaát tieát hay gñ theå vaøng 
Khoâng thuï thai-> theå vaøng thoaùi hoaù-> 
nguoàn hormon cung caáp bò thieáu huït ñi 
Laøm NMTC moûng ñi-> maïch maùu caøng bò 
xoaén theâm 
Caùc ñieåm hoaïi töû baét ñaàu xuaát hieän roài 
caøng lan roäng 
Caùc ñoäng maïch bò xoaén hoaïi töû-> xuaát 
huyeát taïo thaønh maùu kinh 
Söï co thaét Ñm xoaén coù leû do chaát 
prostaglandin ñöôïc tieát ra ôû ñaây 
Thôøi gian haønh kinh töø 3-7 ngaøy 
Löôïng maùu maát trung bình 30ml 
Maùu kinh: maûnh vuïn moâ, prostaglandin vaø 
nhieàu fibrinolysin tieát töø moâ noäi maïc TC, 
fibrinolysin laøm tan cuïc maùu ñoâng laøm maùu kinh 
khoâng ñoäng 
Trong giai ñoaïn tröôùc khi ruïng tröùng estrogen 
laøm cho chaát nhaøy CTC loaõng vaø kieàm, taïo ÑK 
cho TT toàn taïi vaø di chuyeån ñöôïc 
Chu kyø aâm ñaïo 
 Do aûnh höôûng estrogen moâ bì aâm ñaïo bò 
söøng hoaù 
 Döôùi aûnh höôûng progesteron aâm ñaïo 
tieát chaát nhaøy ñaëc, moâ bì taêng sinh vaø 
taåm nhuaän BC 
Bieán ñoåi chu kyø ôû vuù 
 Estrogen laøm pt oáng daãn cuûa tuyeán vuù, 
progesteron laøm pt caùc tieåu thuøy vaø 
nang 
 Tröôùc khi coù KN 10 ngaøy vuù hôi to leân 
do caùc oáng daãn bò caêng, coù xung huyeát 
vaø phuø moâ keõ cuûa vuù 
Daáu hieäu ruïng tröùng 
 Söï baøi tieát hormon LH leân ñeán ñænh ñieåm 
trong 36-38h-> ruïng tröùng 
 Sau khi thoaùt ra khoûi nang tröùng coù theå soáng 
72 giôø nhöng tg thuï tinh thì ngaén hôn 
 Giao hôïp 1 laàn vaøo ngaøy ruïng tröùng: 36%. 
Sau khi ruïng tröùng tæ leä thaønh coâng laø 0% 
 Tröôùc khi ruïng tröùng 1-2 ngaøy laø : 36% 
 Tröôùc 5 ngaøy laø: 8% 
 TT hieän dieän tröôùc 48h laø deå thuï tinh nhaát 
Hormon buoàng tröùng 
ESTROGEN: 
 Töï nhieân trong cô theå: 17ß-estradiol, 
estron vaø estriol 
 Chuùng ñöôïc tieát: tb voû trong, tb haït cuûa 
tröùng, theå vaøng, nhau 
 Haàu heát estrogen ñieàu do BT tieát ra 
 Coù 2 ñænh tieát estrogen: moät laø tröùôc khi 
ruïng tröùng, hai giöõa gñ theå vaøng 
Aûnh höôûng estrogen leân cô theå nöõ 
 Laøm hoå trôï söï pt nang tröùng, taêng cöû 
ñoäng voøi tröùng 
 Taêng doøng maùu ôû TC, taêng löôïng cô 
TC, vaø caùc protein co thaét ôû TC. Döôùi 
taùc ñoäng cuûa estrogen CTC deå bò kích 
thích 
 Taêng söï kích thích cuûa oxytocin leân cô 
TC 
 Duøng estrogen thöôøng xuyeân -> phì 
NMTC 
 Estrogen öùc cheá baøi tieát FSH, coøn LH 
thì trong 1 soá ñk noù seõ öùc cheá, trong 
tröôøng hôïp khaùc noù laïi kích thích LH 
 Laøm taêng kích thöôùc tuyeán yeân 
 Duøng estrogen lieàu cao 4-6 ngaøy sau 
khi giao hôïp ôû phuï nöõ ngay ngaøy ruïng 
tröùng laø PP ngöøa thai (saùng hoâm sau) vì 
noù coù taùc duïng ngaên khoâng cho tröùng 
ñaõ thuï tinh laøm toå 
 Taêng troïng löôïng ( do taêng ñoàng hoùa protein) 
 Suïn xöông daøi hoaù coát 
 Gaây ra hòeän töôïng ham muoán tình duïc 
 Laøm vuù nôû to luùc daäy thì-> hormon taêng tröôûng vuù 
 Phaùt trieån phaùi tính thöù phaùt cuûa phuï nöõ 
 Laøm giaûm cholesteron huyeát töông raát ñaùng keå-> 
öùc cheá hieän töôïng xô cöùng ÑM 
 Tích tuï nöôùc vaø muoái khoaùng-> taêng caân 
 Öùc cheá söï taïo thaønh muïn ñaàu ñen hay muïn lôùn 
 Giaûm nguy cô beänh maïch maùu neáu sau khi maõn 
kinh duøng 1 lieàu nhoû estrogen boå sung 
 Lieàu lôùn coù theå laøm taêng huyeát khoái do noù baét gan 
taêng sx caùc yeáu toá ñoâng maùu 
PROGESTERON: 
 Ñöôïc baøi tieát bôûi theå vaøng vaø nhau vaø nang tröùng 
 Töû cung , vuù, naõo laø cô quan ñích cuûa progesteron 
 Laøm thay ñoåi coù chu kyø ôû NMTC,CTC, AÂÑ 
 Khaùng vôùi estrogen treân Cô TC-> giaûm kthích vaø 
nhaïy caûm vôùi cô TC vôùi oxytocin 
 Kích thích caùc nang vaø tieåu thuøy cuûa tuyeán vuù 
 Gaây taùc ñoäng ñieàu hoaø ngöôïc leân vuøng döôùi ñoài vaø 
tuyeán yeân, duøng lieàu cao progesteron coù taùc duïng 
öùc cheá baøi tieát LH ngaên ruïng tröùng 
 Progesteron taùc duïng sinh nhieät neân 
laøm taêng nhieät ñoä cô theå khi ruïng tröùng ( 
bieåu ñoà thaân nhieät) 
RELAXIN: 
 Laø 1 hormon taïo ra ôû theå vaøng, TC, 
nhau, tuyeán vuù 
 Luùc mang thai noù laøm giaõn khôùp xöông 
mu, xöông chaäu, laøm meàm vaø nôû CTC 
taïo thuaän lôïi cho quaù trình chuyeån daï vaø 
soå thai 
 Öùc cheá söï co thaét Cô TC, laøm pt tuyeán 
vuù 
ÑIEÀU HOAØ CHÖÙC NAÊNG BUOÀNG TRÖÙNG 
 FSH kích thích söï tröôûng thaønh cuûa 
nang tröùng vaøo ñaàu chu kyø kinh nguyeät 
 Khi phoái hôïp vôùi LH, FSH laøm cho nang 
tröùng tröôûng thaønh ôû gñ cuoái 
 LH taêng voït gaây neân ruïng tröùng vaø taïo 
theå vaøng 
 LH kích thích theå vaøng baøi tieát estrogen 
vaø progesteron 
 Vuøng döôùi ñoài baøi tieát GnRH-> kt baøi tieát 
LH, FSH 
 GnRH ñöôïc baøi tieát thaønh nhöõng xung 
noàng ñoä, caùc xung ñoäng naøy thì ñoàng 
boä vôùi ñænh noàng ñoä LH trong maùu vaø 
caàn thieát cho söï baøi thieát cuûa 
gonadotropin 
 Söï dao ñoäng veà taàn soá vaø bieân ñoä xung 
GnRH laø quan troïng trong vieäc gaây ra 
söï thay ñoåi noàng ñoä caùc hormon khaùc 
coù traùch nhieäm trong chu kyø KN 
 Taàn soá naøy gia taêng do taùc duïng cuûa estrogen 
vaø giaûm do progesteron vaø testosteron 
 Taàn soá naøy taêng vaøo cuoái gñ nang tröùng taïo neân 
ñænh LH 
 Trong gñ xuaát tieát taàn soá naøy giaûm laø do 
progesteron, nhöng ñeán cuoái chu kì progesteron 
vaø estrogen giaûm thì taàn soá laïi taêng trôû laïi 
 Vaøo thôøi ñieåm coù ñôït daâng cao LH caùc tb baøi tieát 
gonadotropin taêng tính nhaïy caûm vôùi GnRH vì 
taàn soá caùc xung GnRH raát cao, söï töï ñieàu chænh 
cuûa GnRH maø ñaùp öùng cuûa teá baøo baøi tieát LH 
leân möùc toái ña 
HIEÄN TÖÔÏNG ÑIEÀU HOAØ NGÖÔÏC: 
 Phaàn ñaàu gñ nang tröùng noàng ñoä inhibin thaáp 
coøn FSH thì hôi taêng, kích thích nang tröùng 
phaùt trieån. 
 Söï baøi tieát cuûa LH ñöôïc kieåm soùat bôûi cô cheà 
ñieàu hoøa ngöôïc aâm tính cuûa estrogen 
 36-48 giôø tröôùc ruïng tröùng taùc duïng ñieàu hoøa 
ngöôïc cuûa estrogen trôû neân döông tính, taïo 
neân ñôït daâng cao LH, ñoù laø taùc nhaân gaây 
ruïng tröùng. Söï baøi tieát FSH cuõng leân ñænh 
ñieåm 
 Moät noàng ñoä vöøa phaûi vaø haèng ñònh chaát 
estrogen trong maùu gaây ra taùc ñoäng ñieáu hoøa 
ngöôïc aâm tính treân LH coøn noàng ñoä cao gaây 
ra taùc ñoäng döông tính 
 Tb voû trong cung caáp androgen cho teá 
baøo haït 
 Tb voû trong baøi tieát estrogen gaây öùc cheá 
ngöôïc GnRH, LH, FSH 
 Tb haït baøi tieát Inhibin quay leân öùc cheá 
ngöôïc FSH 
 LH chæ ñieàu hoaø baøi tieát TB voû trong, 
coøn TB haït thì ñöôïc ñieàu hoaø baøi tieát caû 
LH vaø FSH 
NGÖØA THAI 
 Neáu chöa coù thai: 
 Duïng cuï ngöøa thai: bao cao su, duïng cuï 
TC ( voøng traùnh thai) voøng naøy laøm 
baèng chaát kim loaïi ñoàng noù coù taùc duïng 
dieät tinh truøng, taïo bieán ñoåi moâi tröôøng 
TC laøm tröùng khoâng laøm toå ñöôïc 
 Traùnh ngaøy ruïng tröùng 
 Giao hôïp giaùn ñoaïn 
 Xuaát tinh ngoaøi AÑ 
 Thuoác: taùc duïng döôïc lyù laøm öùc cheá 
FSH, LH laøm ngaên khoâng cho ruïng 
tröùng, chaát naøy laø estrogen hay 
estrogen + progesteron toång hôïp duøng 
lieân tuïc 21 ngaøy nghæ 7 ngaøy trong luùc 
coù kinh 
 Ñaõ coù thai: duøng chaát ñoái khaùng vôùi 
progesteron nhö mifepriston ñeå phaù 
thai, chaát naøy ngaên progesteron treân 
NMTC laøm taêng söï co thaét cô TC, giaûm 
söï pt NMTC 
Taøi lieäu tham khaûo: 
 Saùch Sinh lyù hoïc y khoa taäp II. Nhaø xuaát baûn 
y hoïc Tp.Hoà Chí Minh 2005. 
 Ganong William F. Review of Medical 
Physiology, 18th ed, Appeton & Lange, 
Connecticut, USA, 1997 
 Guyton Arthur C. Textbook of Medical 
Physiology, 8th ed, W.B.Saunders Company, 
Philadelphia, USA, 1991