Giáo trình Châm cứu - Nguyễn Hữu Thành

Ó c¾t c¬n nghiÖn 
LiÒu dïng: 
- 2 ngµy ®Çu: dïng 4 viªn/lÇn, 4h/lÇn 
- 2 ngµy tiÕp theo: dïng 2 viªn/lÇn, 6-8h/lÇn 
- Ngµy thø 5 c¾t h¼n thuèc ®Ó tr¸nh nghiÖn Diazepam. 
8. Cai nghiÖn ma tuý b»ng ®iÖn ch©m 
- Tõ n¨m 1971 ®· ®iÖn ch©m ®iÒu trÞ cai nghiÖn cho th­¬ng binh do 
l¹m dông thuèc gi¶m ®au nh­ Morphin, Dolargan. 
- Tõ n¨m 1982 tíi nay tiÕp tôc sö dông ®iÖn ch©m hç trî cai nghiÖn ma 
tuý ®¹t kÕt qu¶ tèt, kh«ng lªn c¬n ®ãi ma tuý ®¹t 95%. 
VI. C¸c héi chøng t¹ng phñ cña nghiÖn ma tuý theo lý luËn YHCT vµ 
ph­¬ng ph¸p ®iÒu trÞ hç trî cai nghiÖn ma tuý b»ng ®iÖn ch©m : 
Ma tuý t¸c h¹i tíi chøc n¨ng c¸c t¹ng phñ kh¸c nhau trong c¬ thÓ ë mçi 
bªnh nh©n ¶nh h­ëng ë ma tuý lµ kh«ng gièng nhau. 
Tuú theo tr¹ng th¸i c¬ thÓ, thëi gian sö dông, møc ®é sö dông sÏ ¶nh 
h­ëng ®Õn c¸c t¹ng phñ kh«ng gièng nhau. 
Nãi chung chøng tr¹ng th­êng gÆp gåm 5 chøng tr¹ng vµ ®iÒu trÞ nh­ sau: 
 529 
1. Chøng tr¹ng thuéc Can - §ëm. 
• BiÓu hiÖn: 
- BÖnh nh©n thÌm ma tuý 
- Kh«ng cã nghÞ lùc, hay c¸u g¾t, bøt røt khã chÞu. 
- §au ®Çu, mÊt ngñ 
- M¹ch: phï, huyÒn hoÆc s¸c. 
- L­ìi ®á, rªu vµng dµy. 
- TiÓu vµng, kh¸t n­íc. 
• Ph¸p ®iÒu trÞ: Thanh nhiÖt t¶ ho¶, b×nh Can, b×nh VÞ tr­êng, bæ Tú, 
Th«ng kinh ho¹t l¹c. 
• Ph­¬ng huyÖt 
- Ch©m t¶: Hµnh Gian, Khóc tr×, Phong tr×, SuÊt cèc, B¸ch héi, Th­îng tinh, 
Th¸i d­¬ng, §ång tö liªu 
- Ch©m bæ: Tóc tam lý, Th¸i khª. 
2. Chøng tr¹ng thuéc Tú - VÞ 
• BiÓu hiÖn: 
- BÖnh nh©n them ma tuý 
- T¨ng tiÕt n­íc bät 
- §au bông, ®i ngoµi( cã khi ®i ngoµi ra m¸u) , n«n hoÆc n«n ra m¸u. 
- MiÖng ®¾ng 
- Ch©n tay mái nhøc 
- Ng¸p, ch¶y n­íc m¾t nhiÒu 
- L­ìi nh¹t, rªu l­ìi máng 
- M¹ch: Phï, trÇm, s¸p hoÆc nh­îc. 
• Ph¸p ®iÒu trÞ: KiÖn Tú b×nh VÞ, b×nh Can thanh nhiÖt, bæ ThËn d­¬ng. 
• Ph­¬ng huyÖt: 
- Ch©m t¶: Néi quan, ThÇn m«n, Thiªn khu, Hîp cèc, L­¬ng m«n, 
Trung qu¶n, Gi¶i khª. 
- Ch©m bæ: Quan nguyªn, KhÝ h¶i 
3. Chøng tr¹ng thuéc T©m- T©m bµo, TiÓu tr­êng- Tam tiªu. 
 530 
• BiÓu hiÖn: 
- BÖnh nh©n thÌm ma tuý 
- §au bông, tøc ngùc, håi hép, tim ®Ëp nhanh, bån chån, gai rÐt, khã 
ngñ. 
- L­ìi ®á, rªu l­ìi dµy. 
- M¹ch: Phï, hång, s¸c. 
• Ph¸p ®iÒu trÞ: B×nh T©m, an thÇn, thanh nhiÖt, bæ ThËn 
• Ph­¬ng huyÖt: 
- Ch©m t¶: Néi quan, ThÇn m«n, Hîp cèc, Khóc tr×, Thiªn khu. 
- Ch©m bæ: Quan nguyªn, KhÝ h¶i, ThËn du, Th¸i khª. 
4. Chøng tr¹ng thuéc ThËn - Bµng quang 
• BiÓu hiÖn: 
- BÖnh nh©n thÌm ma tuý 
- §au l­ng, ®au x­¬ng khíp, nhøc trong èng ch©n, trong cét sèng ( DÞ 
c¶m, dßi bß lóc nhóc trong èng tuû). 
- Di méng tinh, liÖt d­¬ng ë nam. 
- KhÝ h­, rèi lo¹n kinh nguyÖt, v« kinh ë n÷. 
- ChÊt l­ìi nh¹t rªu tr¾ng. 
- M¹ch: TrÇm, s¸p, nh­îc. 
• Ph¸p ®iÒu trÞ: Bæ thËn, thanh nhiÖt, th«ng kinh ho¹t l¹c. 
• Ph­¬ng huyÖt: 
- Ch©m t¶: Gi¸p tÝch L2-L3, Uû trung, Thø liªu, C«n l«n, Khóc tr×, 
HuyÒn chung. 
- Ch©m bæ: Th¸i khª xuyªn Tam ©m giao, Trung ®« xuyªn ¢m cèc. 
5. Chøng tr¹ng thuéc PhÕ- §¹i tr­êng 
 • BiÓu hiÖn: 
- BÖnh nh©n thÌm ma tuý 
- Khã thë, tøc ngùc, bøt røt, c¶m gi¸c nghÑt ë cæ. 
- §au bông, ®¹i tiÖn t¸o. 
- ChÊt l­ìi ®á, rªu vµng dµy, nøt nÎ. 
 531 
- M¹ch: Phï thùc, khÈn, s¸c 
 • Ph¸p ®iÒu trÞ: Thanh nhiÖt, tuyªn phÕ khÝ, th«ng kinh ho¹t l¹c. 
 • Ph­¬ng huyÖt: 
- Ch©m t¶: Hîp cèc, Khóc tr×, KhÝ x¸, Thiªn ®ét, Trung qu¶n, §¶n 
trung, QuyÒn liªu, Nghing h­¬ng. 
- Ch©m bæ: LiÖt khuyÕt, XÝch tr¹ch, Tóc tam lý. 
VII. BiÖn chøng luËn trÞ c«ng thøc huyÖt ch©m do tõng héi chøng t¹ng 
phñ cña ®iÖn ch©m hç trî ®iÒu trÞ cai nghiÖn ma tuý: 
1. Chøng tr¹ng thuéc Can - §ëm 
Can - §ëm kh«ng cã nghÜa hÑp vÒ chøc n¨ng sinh lý cña gan, tói mËt 
mµ cßn cã chøc n¨ng ®iÒu khiÓn trùc tiÕp vÒ lý trÝ, ý thøc cña con ng­êi. 
Ch©m t¶ c¸c huyÖt Hµnh gian, Phong tr×, SuÊt cèc, §æng tö liªu cã t¸c dông 
b×nh Can gi¸ng ho¶, lµm cho lý trÝ, ý thøc cña bÖnh nh©n dÇn dÇn trë l¹i, gi¶m 
tr¹ng th¸i kÝch thÝch vµ hµnh vi kÝch ®éng còng gi¶m nhanh. 
Ch©m t¶ c¸c huyÖt Khóc tr×, Hîp cèc( thuéc kinh Thñ d­¬ng minh §¹i 
tr­êng) cã t¸c dông thanh nhiÖt, ho¶ trong c¬ thÓ gi¶m nhanh bÖnh nh©n trë 
l¹i tr¹ng th¸i b×nh th­êng. 
Ch©m t¶ huyÖt B¸ch héi, Th­îng tinh( thuéc m¹ch §èc) cã t¸c dông b×nh VÞ, 
lµm cho tinh thÇn bÖnh nh©n tho¶i m¸i, hÕt c¸u g¾t, bùc tøc. 
Ch©m bæ huyÖt Tóc tam lý thuéc kinh Tóc d­¬ng minh VÞ cã t¸c dông l­¬ng 
huyÕt thanh nhiÖt n©ng cao chÝnh khÝ cña c¬ thÓ. 
Ch©m bæ huyÖt Tam ©m giao vµ Tóc tam lý cÝ t¸c dông kiÖn Tú, b×nh Can, 
bÖnh nh©n ¨n ®­îc, søc khoÎ phôc håi nhanh chãng, tinh thÇn tho¶i m¸i, dÔ 
chÞu. 
Thuû ch©m: 
Dùng Vitamin B1 100mg + Vitamin C 1g + Novocain 3% x 2ml thuỷ 
châm vào các huyệt Phong tr×, Kú m«n. 
2. Chøng tr¹ng thuéc T©m- T©m bµo, TiÓu tr­êng - Tam tiªu. 
T©m kh«ng chØ cã chøc n¨ng ®iÒu hoµ huyÕt ¸p, m¹ch m¸u “T©m chñ 
huyÕt m¹ch” mµ cßn qu¶n lý vÒ sù ho¹t ®éng tinh thÇn , t×nh c¶m, t­ duy cña 
 532 
con ng­êi “T©m chñ thÇn minh”. T©m thuéc hµnh ho¶ khi bÞ bÖnh T©m ©m( 
t©m huyÕt) h­, t©m d­¬ng v­îng lªn, ho¶ bèc. 
Ch©m t¶ c¸c huyÖt Néi quan, ThÇn m«n thuéc kinh thñ thiÕu ©m T©m. Môc 
®Ých thanh nhiÖt T©m ho¶ ®Ó d­ìng t©m, tinh thÇn lµm cho bÖnh nh©n hÕt håi 
hép, hÕt bån chån, ngñ ®­îc, tØnh t¸o v× “T©m chñ thÇn minh” 
Ch©m t¶ huyÖt Hîp cèc thuéc kinh thñ d­¬ng minh §¹i tr­êng cã t¸c dông t¶ 
d­¬ng khÝ thanh nhiÖt T©m- T©m bµo ®Ó d­ìng T©m, an ThÇn. 
§iÖn ch©m c¸c huyÖt Néi quan, ThÇn m«n sÏ c¾t ®­îc dÊu hiÖu bån chån lµm 
cho bÖnh nh©n tho¶i m¸i kh«ng thÌm thuèc, kh«ng bøt røt n÷a. 
Ch©m bæ c¸c huyÖt khÝ h¶i, Quan nguyªn thuéc m¹ch Nh©m ®Ó bæ thËn ©m 
d­ìng huyÕt, gi¶i quyÕt c¸c triÖu chøng bøt røt, v· må h«i, ®au bông d­íi. 
Thuû ch©m: Dùng Vitamin B1 100mg + Vitamin C 1g + Novocain 3% x 
2ml thuỷ châm vào các huyệt Thiªn tr×, T©m du, Phong tr×, Néi quan. 
3. Chøng tr¹ng thuéc Tú-VÞ 
Kho¸i c¶m vµ sù thÌm muèn dïng ma tuý cña bÖnh nh©n do chøc n¨ng 
cña Can-T©m ®iÓu khiÓn, cã liªn quan mËt thiÕt víi chøc n¨ng cña Tú -VÞ (VÞ 
khai khiÕu t¹i khÈu- VÞ gi¸c) nªn ch©m t¶ c¸c huyÖt Thuû ®ét, Thiªn khu, 
L­¬ng m«n thuéc kinh Tóc d­¬ng minh VÞ cã t¸c dông lµm cho khÝ cña VÞ 
gi¸ng xuèng, bÖnh nh©n hÕt n«n hoÆc hÕt buån n«n, ®ì ®au bông, ¨n ®­îc. 
Ch©m t¶ huyÖt Ch­¬ng m«n thuéc kinh Tóc quyÕt ©m Can cã t¸c dông b×nh 
can. Theo lý luËn cña YHCT th× Can méc kh¾c Tú thuéc thæ, khi ch©m t¶ 
huyÖt Ch­¬ng m«n gióp b×nh Can kiÖn Tú, khÝ cña Tú- VÞ ®­îc ®iÒu hoµ, hÕt 
®au bông ®i ngoµi. 
Ch©m t¶ huyÖt Thiªn ®ét, C­u vÜ( thuéc m¹ch Nh©m) cña Thuû ®ét( thuéc 
kinh VÞ) cã t¸c dông ®iÒu hoµ VÞ khÝ, lµm cho bÖnh nh©n hÕt n«n nÊc. B×nh 
th­êng khÝ cña VÞ ®i xuèng, khÝ cña Tú ®i lªn, do bÖnh lý mµ khÝ cña VÞ 
kh«ng gi¸ng xuèng ®­îc, khÝ cña Tú kh«ng th¨ng lªn ®­îc, khi nã bÞ t¾c ë 
gi÷a th­îng tiªu g©y n«n nÊc, î. Ch©m t¶ huyÖt Th­îng liªm tuyÒn cã t¸c 
dông t¹i chç øc chÕ sù thÌm muèn ma tuý. 
Ch©m t¶ c¸c huyÖt Tóc tam lý, Tam ©m giao, HuyÖt h¶i cã t¸c dông kiÖn Tú 
bæ VÞ lµm cho bÖnh nh©n hÕt ®au bông ®i ngoµi, ¨n ®­îc. 
Thuû ch©m: 
 533 
Dïng Becozym 2ml + Novocain 3% x 2ml thuỷ châm vào các huyệt Tam 
giao, Tóc tam lý hoÆc KhÝ x¸. 
4. Chøng tr¹ng thuéc PhÕ - §¹i tr­êng 
Theo YHCT th× ma tuý qua PhÕ g©y c¶m gi¸c khoan kho¸i, nhÑ nhâm. 
Khi dïng ¸ phiÖn, h¬i th¬m cña ma tuý mµ ta c¶m nhËn ®­îc cã liªn quan 
mËt thiÕt víi PhÕ- §¹i tr­êng ( Thñ th¸i ©m PhÕ vµ Thñ d­¬ng minh §¹i 
tr­êng) v× PhÕ chñ khÝ, PhÕ trÞ b¸ch m¹ch, PhÕ khai khiÕu t¹i Tú. 
§Ó ng¨n chÆn sù kÝch thÝch cña h¬i th¬m ¸ phiÖn ch©m t¶ huyÖt QuyÒn liªu 
xuyªn Nghing h­¬ng víi môc ®Ých khèng chÕ vµ c¾t ®øt ®­êng dÉn truyÒn 
cña ¸ phiÖn qua mòi. V× vËy bÖnh nh©n kh«ng cã c¶m gi¸c nhí , thÌm thuèc 
vµ kh«ng t­ëng t­îng tíi h¬i th¬m cña ¸ phiÖn n÷a tõ ®ã c¾t ®­îc c¬n nghiÖn. 
Ch©m t¶ c¸c huyÖt Phï ®ét, Thiªn ®ét, §¶n trung, Trung phñ cã t¸c dông ®iÒu 
hoµ phÕ khÝ lµm cho bÖnh nh©n hÕt khã thë, gi¶m nghÑt cæ vµ c¸c rèi lo¹n 
chøc n¨ng sinh lý kh¸c do thiÕu hôt Morphin néi sinh trong c¬ thÓ g©y ra. 
Ch©m t¶ huyÖt hîp cèc, Khóc tr×, ®Ó thanh nhiÖt PhÕ khÝ, cã t¸c dông bæ phÕ. 
Do ®ã bÖnh nh©n gi¶m tøc ngùc, c¾t ®­îc c¸c triÖu chøng cña c¬n nghiÖn. 
Ch©m bæ c¸c huyÖt Tóc tam lý, Tam ©m giao ®Ó t­ ©m, thanh nhiÖt, bÖnh 
nh©n ®ì h¸o n­íc, ®ì mÖt, hÕt khã thë, n©ng cao ®­îc chÝnh khÝ cña c¬ thÓ, 
bÖnh nh©n nhanh chãng håi phôc søc khoÎ. 
Thuû Ch©m: Dïng Becozym 2ml + Novocain 3% x 2ml thuỷ châm vào các 
huyệt Thiªn ®ét, KhÝ x¸, §o¶n trung, Trung phñ. 
5. Chøng tr¹ng thuéc ThËn- Bµng quang 
 Chøc n¨ng cña ThËn (Thuéc kinh tóc thiÕu ©m ThËn) kh«ng ph¶i chØ lµ 
bµi tiÕt vµ thanh läc, ®µo th¶i trong chuyÓn ho¸, mµ thËn cong cã chøc n¨ng 
chñ chèt tuû vµ tµng tinh. 
Ch©m t¶ c¸c huyÖt §¹i tr­êng du, Uû trung (thuéc kinh Tóc th¸i d­¬ng Bµng 
quang) chñ yÕu lµ thanh nhiÖt Bµng quang, bæ ThËn 
Ch©m bæ huyÖt ThËn du, Th¸i khª cã t¸c dông bæ thËn, d­ìng ©m tèt v× “ThËn 
sinh tuû, tuû sinh cèt”. 
 534 
DÊu hiÖu dÞ c¶m mµ bÖnh nh©n m« t¶ trong lóc c¬n nghiÖn cã dÊu hiÖu dßi bß 
trong x­¬ng, ®au trong x­¬ng sÏ hÕt khi ®iÖn ch©m kho¶ng 10-15 phót, bÖnh 
nh©n thÊy dÔ chÞu, tho¶i m¸i. 
Ch©m t¶ huyÖt Gi¸p tÝch L2-3 cã t¸c dông th«ng kinh l¹c lµm cho bÖnh nh©n 
hÕt triÖu chøng ®au l­ng. 
Ch©m bæ huyÖt ThËn du cßn cã t¸c dông cè tinh, ®iÒu trÞ di méng tinh cho 
bÖnh nh©n nam giíi vµ hÕt khÝ h­ ë n÷ giíi. 
Thuû Ch©m: Dïng Becozym 2ml + Novocain 3% x 2ml thuỷ châm vào các 
huyệt ThËn du, HuyÕt h¶i, Tóc tam lý. 
 535 
CÂU HỎI TRUYỀN THỐNG 
1. Trình bày cơ chế tác dụng của châm cứu? 
2. Trình bày nội dung của 12 kinh mạch chính? 
3. Trình bày mối quan hệ của 14 kinh mạch chính? 
4. Trình bày tác dụng của học thuyết kinh lạc? 
5. Trình bày đường tuần hành của kinh thái âm Phế, nêu vị trí, tác dụng của 
một số huyệt thường dùng ? 
6. Trình bày kinh thủ Dương minh Đại trường: đường đi, vị trí, tác dụng của 
một số huyệt thường dùng ? 
7. Trình bày kinh túc Dương minh vị: đường đi, vị trí, tác dụng của một số 
huyệt thường dùng ? 
8. Trình bày kinh túc Thái âm Tỳ: đường đi, vị trí, tác dụng của một số huyệt 
thường dùng ? 
9. Trình bày kinh Thủ thiếu âm Tâm: đường đi, vị trí, tác dụng của một số 
huyệt thường dùng ? 
10. Trình bày kinh thủ Thái dương Tiểu trường: Đường đi, vị trí, tác dụng của 
một số huyệt thường dùng ? 
11. Trình bày kinh túc Thái dương Bàng quang: Đường đi, vị trí, tác dụng của 
một số huyệt thường dùng ? 
12. Trình bày kinh túc Thiếu âm Thận: Đường đi, vị trí, tác dụng của một số 
huyệt thường dùng ? 
13. Trình bày kinh thủ Quyết âm Tâm bào: Đường đi, vị trí, tác dụng của một 
số huyệt thường dùng ? 
14. Trình bày kinh thủ Thiếu dương Tam tiêu: Đường đi, vị trí, tác dụng của 
một số huyệt thường dùng ? 
15. Trình bày kinh túc Thiếu dương Đởm: Đường đi, vị trí, tác dụng của một 
số huyệt thường dùng ? 
 536 
16. Trình bày kinh túc Quyết âm Can: Đường đi, vị trí, tác dụng của một số 
huyệt thường dùng ? 
17. Trình bày đường đi của mạch Nhâm, vị trí, tác dụng của một số huyệt 
thường dùng ? 
18. Trình bày đường đi của mạch Đốc, vị trí, tác dụng của một số huyệt 
thường dùng ? 
19. Trình bày vị trí và cách châm của các huyệt sau: Hợp cốc, Nội quan, Tam 
giao, Khúc tam lý, Thái dương ? 
20. Trình bày vị trí và cách châm của các huyệt sau: Khúc trì, Thuỷ đột, Đản 
trung, Quan nguyên, Khuyết hải ? 
21. Trình bày vị trí và cách châm của các huyệt sau: Bách hội, Thượng tinh, 
Đại chuỳ, Thận du, Thứ liêu? 
22.Trình bày vị trí và cách châm của các huyệt sau: Giải khê, Côn lôn, Đới 
mạch, Chương môn, Kỳ môn ? 
23. Trình bày vị trí và cách châm của các huyệt sau: Hợp cốc xuyên Lao 
cung, Dương lăng tuyền xuyên huyền trung, Đại chuỳ xuyên Tích trung, Trật 
biên xuyên Hoàn khiêu? 
24. Nêu ứng dụng hệ thống kinh lạc trong chẩn đoán ? 
25. Trình bày vái trò của kinh cân và ứng dụng điều trị ? 
26. Nêu vai trò và ứng dụng điều trị của kinh biệt ? 
27. Trình bày lạc ngang, lạc dọc của kinh Phế, kinh Đại trường ? 
28. Trình bày lạc ngang, lạc dọc của kinh Tâm, kinh Tiểu trường ? 
29. Trình bày lạc ngang, lạc dọc của kinh Thận, kinh Bàng quang ? 
30. Trình bày các phương pháp bổ tả ? 
31. Trình bày kỹ thuật thủy châm ? Ưu điểm – nhược điểm của phương 
pháp? 
32. Trình bày các bước tiến hành của phương pháp thủy châm ? Cách xử lý 
các tai biến của thủy châm ? 
33. Nêu chỉ định và chống chỉ định trong châm cứu? 
 537 
34. Trình bày cách phân khu điều trị vùng đầu mặt? 
35. Trình bày cách phân khu điều trị cổ - chi trên ? 
36. Trình bày cách phân khu điều trị vùng ngực – bụng – lưng ? 
37. Trình bày cách phân khu điều trị chi dưới ? 
38. Tác dụng của châm cứu? một số quy ước về châm cứu ? 
39. Trình bày các loại huyệt và tác dụng của chúng ? 
40. Cách chọn và phối hợp huyệt ? 
41. Trình bày kỹ thuật mắc máy điện châm, tần số, biên độ kích thích ? 
42. Trình bày nguyên nhân chứng trạng và cách điều trị hôn mê bằng châm 
cứu ? 
43. Trình bày nguyên nhân, chứng trạng điều trị chứng ngất ? 
45. Trình bày nguyên nhân cơ chế bệnh sinh điều trị choáng bằng châm cứu ? 
46. Trình bày triệu chứng cách điều trị chứng say nắng bằng châm cứu ? 
47. Trình bày nguyên nhân chứng trạng và cách điều trị của chứng sốt cao co 
dật bằng châm cứu ? 
48. Trình bày chứng trạng và cách điều trị chứng cảm cúm bằng châm cứu ? 
49. Trình bày nguyên nhân gây bệnh, chứng trạng và điều trị của chứng quay bị ? 
50. Trình bày nguyên nhân theo YHCT chứng trạng và cách điều trị bệnh sốt 
rét bằng châm cứu ? 
51. Trình bày nguyên nhân chứng trạng, cách điều trị chứng ho gà ? 
52. Trình bày nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh và cách điều trị bệnh viêm não B ? 
53. Trình bày triệu chứng và cách điều trị chứng viêm não B ? 
54. Trình bày nguyên nhân chứng trạng, cách điều trị chứng đau thần kinh toạ 
bằng châm cứu ? 
55. Trình bày nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh, chứng trạng và cách điều trị 
đau dây thần kinh toạ bằng châm cứu ? 
56. Trình bày nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh, chứng trạng và cách điều trị 
đau dây thần kinh liên sườn bằng châm cứu? 
 538 
57. Trình bày nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh, chứng trạng và cách điều trị 
đau dây thần kinh sinh ba (dây thần kinh V) bằng châm cứu ? 
58. Trình bày nguyên nhân, chứng trạng và cách điều trị chứng hoả thống 
bằng châm cứu ? 
59. Trình bày nguyên nhân, chứng trạng và cách điều trị chứng liệt dây bảy 
ngoại biên bằng châm cứu ? 
60. Trình bày nguyên nhân, chứng trạng và điều trị chứng liệt dây thần kinh 
trụ bằng châm cứu ? 
61. Trình bày nguyên nhân, chứng trạng và điều trị chứng liệt dây thần kinh 
hông khoeo ngoài bằng châm cứu ? 
62. Trình bày nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh và cách điều trị liệt nửa người 
do trúng phong bằng châm cứu ? 
63. Trình bày các thể bệnh và cách điều trị liệt nửa người do trúng phong 
bằng châm cứu ? 
64. Trình bày nguyên nhân, chứng trạng và cách điều trị chứng Hysteria (ít tê 
ri) bằng châm cứu ? 
65. Trình bày nguyên nhân do ngoại nhân gây nhức đầu, chứng trạng và cách 
điều trị bằng châm cứu ? 
66. Trình bày nguyên nhân do nội nhân gây nhức đầu, chứng trạng và cách 
điều trị bằng châm cứu ? 
67. Trình bày nguyên nhân, chứng trạng và điều trị chứng chưa nghe được, 
chưa nói được (Điếc câm) bằng châm cứu? 
68. Trình bày nguyên nhân, chứng trạng và cách điều trị chứng nấc bằng 
châm cứu ? 
69. Trình bày nguyên nhân, chứng trạng và cách cắt cơn đau da dày bằng 
châm cứu ? 
70. Trình bày nguyên nhân, chứng trạng và điều trị rối loạn tiêu hoá ở trẻ em 
bằng châm cứu ? 
 539 
71. Trình bày nguyên nhân, chứng trạng và cách điều trị viêm phế quản mãn 
bằng châm cứu ? 
71. Trình bày nguyên nhân, chứng trạng và cách điều trị hen phế quản bằng 
châm cứu ? 
73. Trình bày nguyên nhân, chứng trạng và cách điều trị chứng cao huyết áp 
bằng châm cứu ? 
74. Trình bày nguyên nhân, chứng trạng và cách điều trị cắt cơn đau quặn 
thận bằng châm cứu ? 
75. Trình bày nguyên nhân, chứng trạng và cách điều trị chứng đái dầm(ghi 
liệu) bằng châm cứu ? 
76. Trình bày nguyên nhân, chứng trạng và cách điều trị chứng bí đái(lung 
bế) bằng châm cứu ? 
77. Trình bày nguyên nhân, chứng trạng và cách điều trị di tinh, liệt 
dương(dương nuy) bằng châm cứu ? 
78. Trình bày nguyên nhân, chứng trạng và cách điều trị kinh nguyệt không 
đều bằng châm cứu ? 
79. Trình bày nguyên nhân, chứng trạng và cách điều trị do hành kinh bị đau 
(thống kinh) bằng châm cứu ? 
90. Trình bày nguyên nhân, chứng trạng và cách điều trị khí hư (đới hạ) bằng 
châm cứu ? 
81. Trình bày nguyên nhân, chứng trạng và cách điều trị do viêm tuyến vú, 
tắc tia sữa (nhũ ung) bằng châm cứu ? 
82. Trình bày nguyên nhân, chứng trạng và cách điều trị chứng xa tử cung 
(Âm đỉnh) bằng châm cứu ? 
83. Trình bày nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh do thấp khớp (chứng tý) và 
những thể bệnh của nó ? 
84. Nêu các thể loại bệnh do chứng tý gây lên và cách điều trị chúng bằng 
châm cứu ? 
 540 
85. Trình bày nguyên nhân, chứng trạng và cách điều trị chứng đau lưng yêu 
thống bằng châm cứu ? 
86. Trình bày nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh, chứng trạng và cách điều trị 
chứng mày đay bằng châm cứu ? 
87. Trình bày nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh, chứng trạng và cách điều trị 
chứng viêm da(ngưu bì tiên) bằng châm cứu ? 
88. Trình bày nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh, chứng trạng và cách điều trị 
chứng viêm kết mạc (thiên hanh xích nhãn)bằng châm cứu ? 
89. Trình bày nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh, chứng trạng và cách điều trị 
chứng giảm thị lực do teo giai thị bằng châm cứu ? 
90. Trình bày nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh, chứng trạng và cách điều trị 
chứng chắp lẹo (châm nhạn) bằng châm cứu ? 
91. Trình bày nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh, chứng trạng và cách điều trị 
chứng mất tiếng (thất âm) bằng châm cứu ? 
92. Trình bày nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh, chứng trạng và cách điều trị 
chứng viêm mũi cấp tính, mãn tính (tịnh lậu) bằng châm cứu ? 
93. Trình bày nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh, chứng trạng và cách điều trị 
chứng viêm xoang (não lậu) bằng châm cứu ? 
94. Trình bày nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh của các thể đói ma tuý ? 
95. Trình bày triệu chứng, cách điều trị cắt cơn đói ma tuý thể Can Đởm bằng 
châm cứu ? 
96. Trình bày triệu chứng, cách điều trị cắt cơn đói ma tuý thể Tâm – Tiểu 
trường Tâm bào – Tam tiêu bằng châm cứu ? 
97. Trình bày triệu chứng, cách điều trị cắt cơn đói ma tuý thể Tỳ - Vị bằng 
châm cứu ? 
98. Trình bày triệu chứng, cách điều trị cắt cơn đói ma tuý thể Phế - Đại 
trường, Thận bàng quang bằng châm cứu ? 
100. Trình bày kỹ thuật châm tê trong phẫu thuật ? 
101. Nêu chỉ định và chống chỉ định trong châm tê ? 
 541 
102. Nêu thuốc hỗ trợ và cách sự dụng chúng trong quá trình châm tê phẫu 
thuật? 
103. Những yếu tố ảnh hưởng đến vô cảm trong châm tê? 
104. Trình bày cơ chế, tác dụng của châm tê trong phẫu thuật? 
105. Nêu một số phác đồ châm tê trong phẫu thuật mổ xoang sàng hàm, bướu 
tuyến giáp? 
 542 
Tài liệu tham khảo 
1. Viện đông y, Châm cứu học, Nhà xuất bản Y học 1984. 
2. PGS.TS Phan Quan Chí Hiếu, Châm cứu học - Tập 1, Nhà xuất bản Y học 
2007. 
3. GS Nguyễn Tài Thu – GS Trần Thuý , Châm cứu học sau đại học, Nhà 
xuất bản Y học 1997. 
4. GS Trần Thuý , GS Nguyễn Tài Thu ,Châm cứu và phương pháp chữa 
bệnh không dùng thuốc, Nhà xuất bản Y học – Bộ Y tế 1996. 
5. Y học Cổ truyền, Nhà xuất bản Y học 2008. 
6. GS Nguyễn Tài Thu, Điện châm điều trị hỗ trợ cai nghiện ma tuý, Bộ y tế, 
Bệnh viện châm cứu trung ương 2005 
7. GS Huỳnh Minh Đức (dịch), Linh – Khu Nhà xuất bản Đồng nai 1990. 
8. Bách khoa thư bệnh học ,Trung tâm biên soạn Từ điển Bách khoa Viện 
nam 1991 và 1994, 
9. GS Nguyễn Tài Thu, Nghiên cứu châm tê trong phẫu thuật, Hội Đông Y 
Việt Nam 1975. 
10. GS Nguyễn Tài Thu, Sémiologie – Thérapeutique – Analgésie en 
acupuncture, Viện châm cứu Việt Nam 1984. 
Ghi ý: Tài liệu 439 trang gồm 3 chương 40 bài với 995 câu test cộng 
đáp án,105 câu hỏi truyền thống. Chúng Tôi xin chuyển qua mail của Học 
Viên để hội đồng khoa học đào tạo xem xét chỉnh sửa làm bài giảng của bộ 
môn Châm cứu.Vì thời gian có hạn nên chúng Tôi chưa chỉnh sửa được kỹ. 
PGS. TS: Nghiêm Hữu Thành và PGS. TS: Nguyễn Bá Quang