Giáo trình Lịch sử Lớp 12 - Liên Xô và các nước Đông Âu ( 1945-1991) Liên Bang Nga (1991- 2000) - Phần 2

LIÊN XÔ VÀ CÁC NƯỚC ĐÔNG ÂU( 1945-1991) 
LIÊN BANG NGA (1991- 2000) 
 Phần 2 
Niên biểu các sự kiện chính trong cơng cuộc cải tổ của Goĩbachốp 
(1985 -1991 ). 
Các lĩnh vực 
cải tổ 
Thời gian Nội dung cải tổ Kết quả 
1985-1987 Thực hiện chiến 
lược tăng tốc 
phát triển 
KHKT, tập 
trung vào CN 
nặng 
Kĩ thuật và trình độ 
của cơng nhân khơng 
được củng cố nên 
khơng dẫn đến tăng 
tốc mà tăng nhanh 
các tai nạn và thảm 
hoạ kinh tế 
Kinh tế 
1987-1988 Thựcnhiện 
đường lối c”cải 
tổ” chủ yếu 
hướng vào “cải 
“Nhiệm vụ chính trị 
quốc nội quan trọng 
nhất” là chương trình 
lương thực bị thất 
cách kinh tế 
triệt để”chú 
trọng cải tổ về 
vấn đè ruộng 
đất. 
bại. 
1989-1990 Thực hiện 
đường lối xây 
dựng kinh tế thị 
trường cĩ điều 
tiết, ban hành 
hàng loạt điều 
luật mới về kinh 
tế. 
Khơng cĩ hiệu lực, 
thu nhập giảm sút 
10% (1990). Quần 
chúng bất bình, làng 
sõng bãi cơng dân 
lên khắp nơi. 
1985-1987 Thơng qua “dự 
thảo mới” 
Bắt đầu xố bỏ hệ tư 
tưởng cộng sản chủ 
nghĩa, thay vào là tư 
tưởng cải tổ. 
1988 G chính thức 
trình bày tư 
tưởng cải tổ hệ 
Cải tổ chính trị trở 
thành trọng tâm. 
thống chínhtrị 
tại Hội nghị 
Đảng tồn quốc. 
1988-1999 Thơng qua Luật 
bầu cử mới 
Bầu Xơ Viết tối cao 
do G đứng đầu 
1985-1987 Thơng qua “dự 
thảo mới” 
Bắt đầu xố bỏ hệ tư 
tưởng cộng sản chủ 
nghĩa, thay vào là tư 
tưởng cải tổ. 
Chính trị 
1990-1991 
Thành lập hệ 
thống chính 
quyềnTổng 
thống và chuyển 
qua chế đơk đa 
dảng. bầu G làm 
Tổng thống 
Liên Xơ. 
Cải tổ chính trị trở 
thành trọng tâm. 
Các đảng phái và 
phong trào chính trị 
hoạt động. Vai trị 
lãnh đoạ của Đảng 
Cộng sản và chính 
quyền Xơ Viết bị thu 
hẹp, chính trị xã hội 
hỗn loạn. 
19/8/1991-
21/8/1991 
Một số người 
Đảng và nhà 
nước Lĩ tiến 
hành đảo chính 
nhằm lật đơt G 
đảo chính thất bại , 
Đảng CSLX bị đình 
chỉ hoạt động, chính 
quyền Xơ Viết bị giải 
thể. 
12/12/1991 11 nước cộng 
hồ tuyên bố 
thành lập cộng 
đồng các quốc 
gia độc lập ( 
SNG ) 
Nhà nước Liên bang 
Xơ Viết tan rã. 
125/12/1991 Tổng thống G 
từ chức, lá cờ 
đỏ búa liềm trên 
điện Cremli hạ 
xuống 
CNXH ở Liên Xơ 
sụp đổ sau 74 năm 
tồn tại. 
- Sau khi h.dẫn Hs quan sát, tìm 
hiểu cơng cuộc cải tổ của G qua 
niên biểu, Gv phát vấn: Qua 
quan sát tìm hiểu niên biểu, em 
cĩ nhận xét gì về cơng cộc cải tổ 
của G? 
- Hs thảo luận, phát biểu ý kiến. 
- GV nhận xét, kết luận: Trong 
bối cảnh k..hoảng CNXH ở LX, 
cải tổ là hết sức cần thiết và tất 
yếu, nhưng cải tổ như thế nào 
mới là vấn đề quan trọng. Cơng 
cuụoc cải tổ của g kéo dài 6 năm 
nhưng đã phạm nhiều sai lầm 
nghiêm trọng, đã xa rời những 
nguyên lí của CN Mác – Lênin 
về kinh tế, chính trị, xã hội như: 
Chuyển sang kinh tế thị trường 
quá vội vã, thiếu sự điều tiết của 
Nhà nước,; thực hiện chế dộ 
Tổng thống nắm mọi quyền lực 
và đa nguyên về chính trị, thu 
hẹp quyền lãnh đạo của Đảng 
CS Do vậy, việc cải cách 
khơng những khơng khắc phục 
đựợc những k. hoảng làm mà cịn 
đẩy LX vào tình trạng KH tồn 
diện và trầm trọng hơn Cuối cùng 
đã dẫn tới sự tan rã của nhà nước 
Liêng bang Xơ Viết và sự sụp đổ 
của CNXH ở Liên Xơ sau hơn 70 
năm tồn tại. 
* Hoạt động 1: cả lớp và cá 
nhân 
- GV đặt câu hỏi: Sự khủng 
hoảng của chế độ XHCN ở Đ.Âu 
diễn ra như thế nào? Thất bại 
của cơng cuộc cải tổ ở LX tác 
động như thế nào đến các nước 
Đ.Âu? 
- HS đọc SGK, trả lời câu hỏi. 
- GV nhận xét, bổ sung, kết luận: 
Chịu tác động của cuộc k.hoảng 
dầu mỏ 1973, vào cuối thập niên 
2. Sự khủng hoảng của chế độ XHCN 
ở Đơng Âu. 
- Cuối thập niên 70 đầu thập niên 80, 
nền kinh tế Đâu lâm vào tình trạng trì 
trệ và nhân dân mất lịng tin với chế độ. 
- Sự bế tắc trong cơng cuộc cải tổ của 
LX và hoạt động phá hoại của các thế 
lực phản động làm cho cuộc k.hoảng 
của CNXH ở Đ.Âu càng thêm gay gắt. 
Vai trị lãnh đạo của ĐCS bị thủ tiêu, 
các nước chấp nhận chế độ đa dảng và 
70 và đầu thập niên 80, nền kinh 
tế Đ.Âu lâm vào tình trạng trì trệ 
đời sống mọi mặt sa sút, lịng tin 
của nhân dân suy giảm. Sai lầm 
của trong cơng cuộc cải cách 
cộng với thất bại trong cải tổ của 
LX và hoạt động phá hoại của 
thế lực phản động đã làm cho 
cuộc k.hoảng của CNXH ở các 
nước Đ.Âu ngày càng gay 
gắt.Những người giữ trọng trách 
trong đảng và nhà nước Đâu lần 
lượt bỏ quyền lãnh đạo của Đảng, 
chấp nhận chế độ đa nguyên,đa 
đảng và tiến hành tổng tuyển cử, 
chấm dứt chế độ XHCN. Các 
nước Đ.Âu lần lượt từ bỏ chế độ 
XHCN: Ba Lan. Tiêp Khắc, 
Hungariquay troẻ lại con 
đường TBCN.Hầu hết các đảng 
tiến hành tổng tuyển cử tự do.. 
- Từ 1989 – 1991: Các nước Đ.Âu lần 
lượt rời bỏ CNXH. CNXH ở Đ.Âu sụp 
đổ. 
của cơng nhân đều đổi tên đảng, 
phân chia thành nhiều phe phái 
khác nhau, tên quốc kì, quốc ca, 
quốc huy đều thay đổi lại. 
- Tiếp đĩ, GV yêu cầu học sinh 
quan sát hình 7 (“ Bức tường Béc 
– lin” bị phá bỏ và hỏi: Bức tranh 
“Bức tường Béc – lin” bị phá bỏ 
nĩi lên điều gì? 
- HS trao đổi, phát biểu. 
- GV giải thích: Bức tường Béc – 
lin là biểu tượng của sự chia cắt 
nước Đức thành 2 quốc gia riêng 
với 2 chế độ chính trị, kinh tế 
khác nhau: CHLB Đức (TBCN), 
CHDC Đức (XHCN). 
Cuộc k.hoảng tồn diện ở CHDC 
Đức đã dẫn đến tình tạng hnàg 
ngàn người ở CHDC Đức di cư 
bất hợp pháp sang CHKLB Đức 
3. Nguyên nhân tan rã của chế độ 
bằng mọi cách.. Khơng cứu vãn 
nổi tình hình, nhà cầm quyền 
Đơng Đức phải tuyên bố bỏ ngỏ 
Bức tường Béc – lin.(9/11/1989 
), sau đố, bức tường bị phá bỏ. 
Đúng 0 giờ ngày 3/10/1990, tại 
Nhà quốc hội nước CHDC Đức 
đã diểna lễ hạ cờ CHDC Đức và 
kéo cờ CHLB Đức. Với các sự 
kiện đĩ, nước Đức thống nhất 
vơớitên gọi chung là CHLB Đức, 
đi theo con đường TBCN. 
* Hoạt động 1: Cả lớp và cá 
nhân 
- GV yêu cầu HS gấp SGK, theo 
dõi lại tồn bộ nội dung bài học 
và phát vấn: Qua tìm hiểu về 
cơng cuộc xây dựng CNXH ở LX 
và các nước Đ. từ 1945 đến nửa 
đầu 70, đặc biệt là qua tìm hiểu 
XHCN ở Liên Xơ và các nước Đơng 
Âu. 
- Mơ hình CNXH đã xây dựng cĩ nhiều 
khuyết tật và thiếu sĩt: Đường lối lãnh 
đạo mang tính chủ quan, duy ý chí, thực 
hiện cơ chế tập trung QLBC làm cho 
sản xuất trì trệ, thiếu dân chủ và cơng 
bằng xã hội. 
- Khơng bắt kịp bước phát triển của 
KHKT tiên tiến. 
- Khi tiến hnàh cải tổ, đã phạm phải 
những sai lầm tên nhiều mặt, xa rời 
những nguyên lí cơ bản của CN Mác - 
Lênin 
cuộc k.hoảng của CNXH ở LX và 
Đ.Âu, em hãy rút ra nguyên nhân 
sụp đổ của CNXH ở LX và Đ.Âu? 
- Hs nhớ lại kiến thức đã học, suy 
nghĩ, thảo luận, phát biểu ý kiến 
và bổ sung cho nhau. 
- GV nhận xét , phân tích, cuối 
cùng giúp học sinh rút ra 4 
nguyên nhân chính như SGK đã 
tổng kết. 
* Hoạt động 2: cả lớp 
GV nêu câu hỏi thảo luận: Từ sự 
sụp đổ của LX và các nước Đ.Âu 
em cĩ nhận xét gì về cơng cuộc 
xây dựng CNXH của các nước 
XHCN hiện nay? 
- Hs sinh nghĩ, thảo luận, phát 
biểu 
- GV tổng kết, bổ sung: Sự sụp 
đổ của Lx và Đ.Âu là một tổn 
thất chưa từng cĩ trong lịch sử 
phong trào cộng sản và cơng 
nhân quốc tế, dẫn dến hệ thống 
XHCN khơng cịn tồn tại 
nữa.Nhưng đây chỉ là sự sụp đổ 
của mơ hình CNXH chưa nhân 
văn, chưa đúng đắn và là bước lùi 
tạm thời của CNXH như Lênin 
đã nĩi: “ Nếu người ta nhận xét 
thực chất của vấn đề, thì cĩ bao 
giờ người ta thấy rằng trong lịch 
sử cĩ phương thức sản xuất nào 
đúng vững ngay được, mà khơng 
liên tiếp trải qua nhiều thất bại, 
nhiều sai lầm và tái phạm 
khơng”. 
Từ những đổ vỡ ấy, nhiều bài học 
kinh nghiệm đau xĩt được rút ra 
cho những nước XHCN ngày nay 
đang tiến hành cải cách - đổi mới 
III. Liên bang Nga ( 1991 – 2000). 
- Sau khi LX tan rã, LBN là quốc gia kế 
tục LX, trong thập niên 90, đất nước cĩ 
nhằm xây dựng CNXH đúng với 
bản chất nhânn văn của nĩ, phù 
hợp với hồn cảnh và truyền 
thống văn hố dân tộc.Nhân dân 
các nước XHCN trong đĩ cĩ 
nhân dân ta cần vững tin vào 
tương lai của CNXH, tin vào sự 
lãnh đoạ của Đảng CS, và cố 
gắng hết mình trong sự nghiệp 
đổi mới đất nước. 
* Hoạt động 1: Cả lớp và cá 
nhân 
- GV hướng dấn HS quan sát 
Liên bang Nga trên lược đồ và 
thơng báo: LBN cĩ diện tích 17,1 
triệu Km2, lớn gấp 1,6 lần diện 
tích diện tích tồn châu Âu, 1,8 
lần lãnh thổ của Mĩ, là nước cĩ 
diện tích lớn nhất thế giới.Sau 
khi Lxta rã, LBN là quốc gia kế 
nhiều biến đổi.: 
+ Kinh tế: Từ 1990 – 1995, kinh tế liên 
tục suy thối. Song từ 1996 đã phục hồi 
và tăng trưởng. 
+ Chính trị: Thể chế Tổng thống LBN. 
+ Đối nội: Phgải đối mặt với nhiều 
thách thức lớn do sự tranh chấp giữa 
các đảng phái và xung đột sắc tộc. 
+ Đối ngoại: Thực hiện đường lối thân 
phương Tây, đồng thới phát triển các 
mối quan hệ cới các nước châu Á ( 
T.Quốc, ASEAN) 
- Từ năm 2000, Putinlên làm Tổng 
thống, nước Nga cĩ nhiề chuyển biến 
khả quan và triển vọng phát triển. 
tục LX , được thừa địa vị pháp lí 
của LX tại LHQ và tại cơ quan 
ngoại giao của LX tại nước 
ngồi. 
- Sau đĩ GVđặt câu hỏi: Em hãy 
nêu những nét chính tình hình 
LBN từ 1991 – 2000? Tình hình 
chung của nước Nga hiện nay ra 
sao? 
- HS theo dõi SGK và bằng kiến 
thứ của mình phát biểu ý kiến. 
- GV nhận xét, tổng hợp ngắn 
gọn nét chính về LBN thập niên 
90, cơ bản như trong SGK.Cĩ thể 
cùng các em thảo luận nước Nga 
trong thời đại Putin 
- Nhìn chung, các em cần thấy 
được là quốc gia kế tục LX 
nhưng nước Nga đi theo một chế 
độ chính trị khác trước.cơng cuộc 
xây dựng đất nước đang,sẽ gặp 
nhiều khĩ khăn, Song LBN đã 
đạt được những thành tựu quan 
trọng và cĩ nhiêù triển vọng phát 
triển trong tương lai. 
4. Sơ kết bài học 
 * Củng cố: 
 1. Những thành tựu xây dựng CNXH của LX và Đ.Âu từ 1945 đến nửa đầu 
những năm 70. 
 2. Quan hệ hợp tác tồn diện của LX và các nước XHCN Đ.Âu. 
 3. Sự khủng hoảng của CNXH ở LX và Đ.Âu từ nữa sau những năm 70 đến 
1991. Nguyên nhân sự sụp đổ của CNXH. 
4. Vài nét về LBN trong thập niên 90 và hiện nay. 
 * Dặn dị: Hs ơn bài, làm đầy đủ bài tập về nhà, tìm hiểu thêm về LBN 
hiện nay. 
- Bài tập: 
1. Liên Xơ chế tạo thành cơng bom nguyên tử vào thời gian nào? 
a. 1949 b. 1950 c.1951 d.1957. 
2. Nguyên nhân tan ra hệ thống CNXH ở LX và Đ.Âu: 
a. Chủ quan, duy ý chí, thiếu dân chủ 
b. Khơng bắt kịp bước phát triển của KHKT 
c. Phạm nhiều sai lầm khi cải tổ 
d.Các thế lựcthù địch chống phá 
e. Tất cả cá ý trên. 
3. Nối thời gian với sự kiện cho đúng: 
Sự kiện Thời gian 
Liên Xơ phĩng thành cơng vệ tinh 
nhân tạo 
20/12/1922 
Liên Bang CHXHCN Xơ Viết thành 
lập 
10/1957 
G lên nắm quyễn lãnh đạo 4/1961 
Liên Xơ phĩng tàu vũ trụ Phương 
Đơng. 
3/1985 
Cộng đồng quốc gia độc lập (SNG) 
thành lập 
19/8/1991 
Đảo chính lật đổ Goĩcbachốp 21/12/1991