Tài liệu Hướng dẫn nghề làm báo độc lập

t vïì àaåo àûác vaâ phuåc vuå vúái tû caách laâ
àaåi diïån cuãa cöng chuáng trong caác phoâng tin tûác.
ÚÃ nhûäng nûúác yïu cêìu nhaâ baáo phaãi thuöåc möåt àoaân thïí
hoùåc hiïåp höåi naâo àoá thò caác quy tùæc àaåo àûác thûúâng coá möåt àiïìu
khoaãn cûúäng chïë. Vñ duå nhû Hiïåp höåi caác nhaâ baáo Australia coá
caác uyã ban tû phaáp àiïìu tra caáo buöåc vïì nhûäng haânh vi thiïëu
àaåo àûác cuãa caác nhaâ baáo. Nhaâ baáo naâo bõ phaát hiïån vi phaåm coá
thïí bõ khiïín traách, phaåt hoùåc khai trûâ khoãi töí chûác.
Caác böå quy tùæc ûáng xûã
Cuâng vúái caác quy tùæc àaåo àûác cuãa quöëc gia vaâ khu vûåc, nhiïìu cú
quan baáo chñ coá nhûäng böå quy tùæc ûáng xûã vaâ chuêín mûåc taác
nghiïåp riïng maâ hoå muöën caác nhaâ baáo cuãa hoå phaãi tuên theo.
Nhûäng böå quy tùæc naây quy àõnh roä raâng nhûäng hoaåt àöång, haânh
Àaåo àûác vaâ luêåt phaáp 107
àöång cuå thïí naâo àûúåc khuyïën khñch hoùåc bõ cêëm, hoùåc cêìn phaãi
coá sûå àöìng yá cuãa möåt nhaâ quaãn lyá.
Nhiïìu cú quan baáo chñ giúái haån nhûäng viïåc maâ caác nhaâ baáo
coá thïí laâm kïí caã trong vaâ ngoaâi cöng viïåc. Lyá do chñnh khiïën
phaãi coá nhûäng giúái haån àoá laâ àïí baão vïå uy tñn cuãa caác cú quan
baáo chñ. Caác phoáng viïn vaâ caác nhaâ nhiïëp aãnh àûúåc nhùæc nhúã roä
raâng rùçng hoå khöng àûúåc luäng àoaån hoùåc “daân xïëp” tin tûác
bùçng caách àïì nghõ ngûúâi khaác laâm gò àoá àïí phuåc vuå cho tin baâi
cuãa hoå maâ nïëu bònh thûúâng hoå seä khöng laâm. Phoáng viïn coá thïí
khöng àûúåc pheáp che giêëu danh tñnh cuãa mònh àïí lêëy tin baâi, trûâ
phi thöng tin àoá coá liïn quan roä raâng vúái lúåi ñch to lúán cuãa cöng
chuáng vaâ khöng coân caách naâo khaác àïí lêëy àûúåc noá. Möåt àaâi
truyïìn hònh coá thïí cêëm rêët cuå thïí viïåc sûã duång maáy ghi hònh hay
ghi êm tröåm khi thu thêåp tin tûác, trûâ phi ngûúâi quaãn lyá cho pheáp
vò lyá do phuåc vuå lúåi ñch cöng chuáng.
Vúái sûå ra àúâi cuãa aãnh kyä thuêåt söë, ngûúâi ta àaä böí sung thïm
nhûäng chuêín mûåc múái nhùçm cêëm viïåc thay àöíi hònh aãnh hoùåc
bùng video khiïën khaán giaã hiïíu nhêìm. Möåt söë sûå cöë nöíi bêåt àaä
goáp phêìn dêîn túái sûå ra àúâi nhûäng chñnh saách múái naây, trong àoá
coá möåt bûác aãnh àùng trïn bòa taåp chñ Àõa lyá Quöëc gia nùm 1980
maâ ngûúâi ta àaä duâng kyä thuêåt söë àïí dõch chuyïín caác Kim tûå thaáp
Giza nöíi tiïëng úã Ai Cêåp xñch laåi gêìn nhau hún.
Nhiïìu quy àõnh cuãa caác böå quy tùæc ûáng xûã cuãa caác cú quan
baáo chñ àiïìu chónh nhûäng vêën àïì vïì sûå àöåc lêåp cuãa baáo chñ.
Thêåm chñ, àïí traánh xaãy ra xung àöåt lúåi ñch, caác phoáng viïn coá
thïí bõ cêëm súã hûäu cöí phêìn hoùåc coá lúåi ñch caá nhên trong caác
cöng ty maâ hoå àûa tin. Nhaâ baáo coá thïí khöng àûúåc pheáp baây toã
cöng khai quan àiïím vïì möåt vêën àïì chñnh trõ hoùåc cöng khai
uãng höå möåt ûáng cûã viïn vaâo möåt chûác vuå. Cú quan baáo chñ coá
thïí cêëm caác nhaâ baáo coá quan hïå kinh doanh vúái bêët cûá nguöìn
cung cêëp tin naâo hoùåc laâm bêët cûá cöng viïåc gò bïn ngoaâi cöng
viïåc chñnh thûác àïí kiïëm thu nhêåp trûâ phi àûúåc sûå àöìng yá cuãa
ngûúâi quaãn lyá. 
Chñnh saách àaåo àûác cuãa túâ Detroit Free Press, möåt túâ baáo cuãa
Myä úã Michigan, quy àõnh roä raâng túâ baáo àûúåc laâm gò vaâ khöng
HÛÚÁNG DÊÎN NGHÏÌ LAÂM BAÁO ÀÖÅC LÊÅP108
àûúåc laâm gò. Túâ baáo naây cêëm traã tiïìn àïí lêëy tin vaâ noái rùçng caác
nguöìn tin khöng àûúåc pheáp xem laåi taâi liïåu trûúác khi xuêët baãn.
Àaâi truyïìn hònh Canada (CBC) coá nhûäng cuöën saách quy àõnh
chuêín mûåc daâi dùçng dùåc, yïu cêìu nhên viïn khöng àûúåc nhêån
bêët cûá quaâ caáp naâo coá thïí aãnh hûúãng àïën quyïët àõnh cuãa CBC;
chó coá thïí àûúåc nhêån nhûäng moán quaâ khiïm töën biïíu thõ sûå
thiïån chñ hoùåc loâng mïën khaách trong quaá trònh taác nghiïåp bònh
thûúâng. Caác nhên viïn àaâi truyïìn hònh CBC khöng àûúåc chêëp
nhêån nhûäng lúâi àïì nghõ taâi trúå miïîn phñ viïåc ài laåi hay núi ùn
chöën úã àïí àûa tin baâi.
Coá thïí khöng traánh àûúåc hïët nhûäng mêu thuêîn tiïìm taâng,
thïë nhûng nhaâ baáo cêìn phaãi nhêån thûác àûúåc rùçng haânh vi cuãa hoå
coá thïí khiïën cú quan baáo chñ cuãa hoå phaãi chõu tiïëng xêëu. Khi hoå
caãm nhêån thêëy coá thïí xaãy ra mêu thuêîn, hoå nïn baáo cho caác sïëp.
Möåt nhaâ baáo coá liïn quan trûåc tiïëp vúái möåt cêu chuyïån coá thïí
nhúâ möåt phoáng viïn khaác àaãm nhêån viïåc àûa tin vïì cêu chuyïån
àoá. Nhiïìu cú quan baáo chñ coân yïu cêìu caác phoáng viïn noái ra
xem hoå coá möëi liïn quan gò àïën caác vêën àïì maâ hoå àûa tin hay
khöng àïí traánh sûå mêu thuêîn vïì lúåi ñch.
Vïì cú baãn, caác böå quy tùæc ûáng xûã laâ nhûäng taâi liïåu nöåi böå.
Tuy nhiïn, ngaây caâng coá nhiïìu cú quan baáo chñ àang àûa chuáng
lïn caác trang web cuãa hoå, tûâ àoá cöng chuáng biïët hoå nïn chúâ àúåi
àiïìu gò vaâ coá thïí buöåc túâ baáo hoùåc àaâi phaát thanh truyïìn hònh
phaãi chõu traách nhiïåm nïëu nhûäng chuêín mûåc bõ vi phaåm.
Nhûäng chuêín mûåc cöång àöìng
Caác cú quan baáo chñ thûúâng phaãi àöëi mùåt vúái nhûäng mêu thuêîn
giûäa nhûäng tin àaáng àûa vaâ nhûäng chuêín mûåc cöång àöìng, vaâ àïí
giaãi quyïët àûúåc nhûäng mêu thuêîn naây àoâi hoãi phaãi coá kyä nùng
àûa ra quyïët àõnh coá àaåo àûác. Àún cûã möåt quan chûác àûúåc bêìu
lïn böi nhoå chuãng töåc cuãa möåt thaânh viïn àaãng àöëi lêåp thò möåt
söë túâ baáo coá thïí in chñnh xaác lúâi cuãa quan chûác àoá. Nhûäng túâ baáo
khaác coá thïí chó sûã duång möåt söë tûâ ài keâm vúái nhûäng dêëu gaåch
ngang nguå yá nhûäng lúâi öng ta noái maâ khöng cêìn phaãi viïët ra cuå
Àaåo àûác vaâ luêåt phaáp 109
thïí. Möåt söë túâ baáo khaác nûäa thò laåi chó àûa tin rùçng quan chûác àoá
àaä duâng lúâi leä xuác phaåm. Biïn têåp viïn baáo chñ lûåa choån nhûäng
giaãi phaáp khaác nhau tuyâ thuöåc vaâo viïåc hoå àaánh giaá àöåc giaã seä
sùén saâng chêëp nhêån àïën mûác àöå naâo. Tuy nhiïn, àöi khi hoå vêîn
àûa ra möåt quyïët àõnh maâ hoå chùæc chùæn laâ seä laâm möåt söë àöåc giaã
khoá chõu. Caác biïn têåp viïn cuäng àöëi mùåt vúái nhûäng lûåa choån
khoá khùn tûúng tûå khi àûa ra nhûäng bûác aãnh gêy söëc hoùåc bùng
video khiïën àöåc giaã khoá chõu, tuy nhiïn àoá coá thïí laâ caách töët
nhêët àïí noái lïn möåt vêën àïì quan troång.
Àïí haån chïë àïën mûác töëi thiïíu töín haåi maâ sûå lûåa choån nhû
vêåy coá thïí gêy ra, nhiïìu nhaâ quaãn lyá baáo chñ hiïån nay lûåa choån
giaãi phaáp giaãi thñch taåi sao hoå laåi àûa ra quyïët àõnh nhû vêåy
ngay trong nöåi dung baâi baáo hoùåc trong phêìn “lúâi nhaâ biïn têåp”
úã bïn caånh. Vñ duå nhû, bûác aãnh ngûúâi meå bïë àûáa con xanh xao
gêìy coâm àaä bõ chïët vò àoái chùæc chùæn seä gêy xön xao. Thay vò ngöìi
chúâ àúåi nhûäng cuá àiïån thoaåi giêån dûä vaâ giaãi thñch cho tûâng
ngûúâi möåt, thò phêìn “lúâi nhaâ biïn têåp”coá thïí noái rùçng bûác aãnh
naây thïí hiïån roä naån àoái hún bêët cûá ngön tûâ naâo. Bùçng caách giaãi
thñch nhûäng quyïët àõnh cuãa hoå trûúác cöng chuáng, nhaâ baáo àaáp
ûáng àûúåc nhûäng nguyïn tùæc àõnh hûúáng traách nhiïåm.
Nhûäng vêën àïì phaáp lyá
Nïìn taãng cuãa nhûäng chuêín mûåc quöëc tïë vïì truyïìn thöng laâ Àiïìu
19 cuãa Hiïën chûúng Liïn húåp quöëc:
Moåi ngûúâi àïìu coá quyïìn tûå do biïíu àaåt; quyïìn naây bao göìm
quyïìn tûå do baây toã quan àiïím maâ khöng bõ can thiïåp vaâ quyïìn
tûå do tòm kiïëm, tiïëp nhêån, truyïìn àaåt thöng tin vaâ yá tûúãng bùçng
bêët cûá phûúng tiïån truyïìn thöng naâo vaâ khöng coá giúái haån.
Nhûäng nûúác laâ thaânh viïn Liïn húåp quöëc cam kïët duy trò
Hiïën chûúng Liïn húåp quöëc, trong àoá coá Àiïìu 19, tuy nhiïn àiïìu
àoá khöng ngùn caãn àûúåc möåt söë nûúác trêën aáp caác phûúng tiïån
truyïìn thöng cuãa hoå, ngùn chùån khöng cho tiïëp cêån vúái tin tûác
quöëc tïë. Trong möåt söë trûúâng húåp, caác nhaâ baáo coân bõ giïët haåi, bõ
tuâ hoùåc bõ àaây aãi vò cöë gùæng taác nghiïåp.
HÛÚÁNG DÊÎN NGHÏÌ LAÂM BAÁO ÀÖÅC LÊÅP110
Danilo Arbilla thuöåc Hiïåp höåi Baáo chñ liïn Myä vaâ túâ
Buásqueda cuãa Uruguay cho biïët luêåt baáo chñ töët nhêët laâ khöng coá
luêåt naâo caã. Öng cuäng cho biïët, trong möåt thïë giúái lyá tûúãng, luêåt
phaáp àiïìu chónh quyïìn tûå do baáo chñ seä chó chiïëm khöng quaá
hai trang, “bao göìm nhûäng mïånh àïì vúái nhûäng tûâ ngûä roä raâng
vaâ thùèng thùæn, nghiïm cêëm bêët kyâ nöî lûåc naâo nhùçm àiïìu chónh
quyïìn tûå do biïíu àaåt”. Chùèng cêìn phaãi noái, thïë giúái khöng
phaãi laâ möåt núi lyá tûúãng. Luêåt baáo chñ trïn thïë giúái thay àöíi
theo tûâng núi àïën mûác maâ chuáng ta khöng thïí toám tùæt àûúåc têët
caã. Möåt söë quöëc gia dên chuã coá luêåt àaãm baão nhaâ baáo àûúåc tiïëp
cêån thöng tin cöng khai, trong khi caác quöëc gia khaác laåi giúái haån
nhûäng thöng tin naâo àûúåc àùng taãi vaâ phaát soáng. ÚÃ möåt söë
nûúác, seä laâ bêët húåp phaáp nïëu àùng tïn naån nhên cuãa töåi liïn
quan àïën tònh duåc hoùåc hònh aãnh nhûäng võ thaânh niïn bõ caáo
buöåc coá haânh vi phaåm töåi. Ngay caã trong phaåm vi möåt söë quöëc
gia coân coá luêåt àõa phûúng khaác nhau àiïìu chónh nhûäng vêën àïì
nhû liïåu möåt nhaâ baáo coá bõ eáp phaãi cöng khai danh tñnh möåt
nguöìn tin mêåt, hoùåc cung cêëp caác caác baãn ghi cheáp tin baâi cho
toaâ aán hay khöng vaâ trong nhûäng hoaân caãnh naâo. Phaãi noái rùçng
caác nhaâ baáo cêìn nhêån thûác àûúåc luêåt phaáp úã nhûäng quöëc gia maâ
hoå taác nghiïåp, cuäng nhû tiïëp tuåc nhûäng nöî lûåc nhùçm dúä boã
nhûäng àiïìu luêåt haån chïë.
Möåt trong nhûäng loaåi vêën àïì phaáp lyá phöí biïën nhêët maâ caác
nhaâ baáo phaãi àöëi mùåt laâ töåi phó baáng vaâ noái xêëu. ÚÃ Myä, noái xêëu
laâ àûa ra lúâi phaát biïíu hoaân toaân sai vïì möåt ngûúâi coá danh tñnh
roä raâng vúái muåc àñch haå uy tñn cuãa ngûúâi êëy. Noái xêëu àûúåc goåi
laâ “phó baáng” khi lúâi noái xêëu àoá àûúåc àùng taãi vaâ goåi laâ “vu caáo”
khi àûúåc phaát soáng, tuy nhiïn nhûäng khuön khöí cú baãn thò vêîn
giöëng nhau. Noái chung, nïëu möåt lúâi phaát biïíu laâ àuáng, noá khöng
thïí laâ möåt lúâi noái döëi. Do àoá, caác nhaâ baáo phaãi tòm caách xaác minh
nhûäng gò nguöìn tin cuãa hoå noái ra, nïëu nhû nhûäng lúâi bònh luêån
àoá coá thïí laâm mêët danh dûå cuãa ngûúâi khaác.
Khi cöng nghïå múái laâm thay àöíi caách thûác taác nghiïåp cuãa
nhaâ baáo thò luêåt truyïìn thöng cuäng àûúåc xem xeát laåi. Nhûäng cêu
hoãi trûúác tiïn nhû: coá nïn trao cho caác nhaâ baáo trûåc tuyïën nhûäng
Àaåo àûác vaâ luêåt phaáp 111
quyïìn vaâ sûå baão vïå tûúng tûå nhû vúái caác nhaâ baáo laâm viïåc cho
cú quan baáo chñ àaä àûúåc cöng nhêån hay khöng? Coá nïn múã röång
nhûäng ûu àaäi àoá cho ngûúâi viïët blog Internet khöng? Nhûäng
vêën àïì naây chùæc chùæn coân lêu múái àûúåc giaãi quyïët.
Caác nhaâ baáo roä raâng coân laâ àöëi tûúång àiïìu chónh cuãa caác böå
luêåt khaác aáp duång vúái caá nhên úã möåt quöëc gia cuå thïí, chùèng haån
nhû luêåt àiïìu chónh sûå riïng tû caá nhên. Möåt nhaâ baáo nïëu muöën
tiïëp cêån thöng tin khöng thïí xêm nhêåp vaâo taâi saãn riïng, lêëy tû
liïåu maâ khöng àûúåc pheáp hoùåc nghe tröåm àiïån thoaåi maâ khöng
phaãi chõu nhûäng hêåu quaã phaáp lyá. Möåt cú quan baáo chñ coá thïí
cho rùçng möåt söë tin baâi rêët quan troång nïëu àùng taãi coá thïí bõ
trûâng phaåt vïì phaáp luêåt. Tuy nhiïn, àoá laâ möåt vêën àïì khaác àûúåc
quyïët àõnh têåp thïí vaâ cêín troång búãi caác biïn têåp viïn, caác phoáng
viïn vaâ giúái quaãn lyá.
HÛÚÁNG DÊÎN NGHÏÌ LAÂM BAÁO ÀÖÅC LÊÅP112
113
CAÁC NHOÁM HÖÅI VIÏN
Hiïåp höåi caác biïn têåp viïn baáo chñ Myä
Àaåi diïån cho caác biïn têåp viïn baáo ngaây úã Myä.
Hiïåp höåi caác nhaâ baáo nûä 
Thuác àêíy sûå àöëi xûã cöng bùçng vúái phuå nûä trong ngaânh
truyïìn thöng vaâ caác phoâng tin tûác thöng qua möåt chûúng trònh
cêëp hoåc böíng, trúå cêëp nghïì nghiïåp, xêy dûång maång lûúái, uãng höå
tñch cûåc, caác höåi thaão nghïì nghiïåp, vaâ Cuöåc thi haâng nùm giaânh
giaãi Vivian Castleberry.
Liïn àoaân caác nhaâ baáo quöëc tïë
Àaåi diïån cho khoaãng 500,000 thaânh viïn cuãa hún 100 quöëc gia.
Caác phoáng viïn vaâ biïn têåp viïn àiïìu tra
Àaåi diïån cho caác nhaâ baáo àiïìu tra.
Hiïåp höåi nhiïëp aãnh gia baáo chñ toaân quöëc 
Phuåc vuå caác nhiïëp aãnh gia baáo viïët vaâ baáo hònh
Hiïåp höåi tin tûác trûåc tuyïën
Phuåc vuå caác nhaâ baáo trûåc tuyïën
Caác nguöìn baáo chñ
Töí chûác thanh tra tin tûác
Hiïåp höåi quöëc tïë nhûäng ngûúâi thanh tra tin, hoùåc caác nhaâ
phï bònh tin tûác trong nûúác.
Hiïåp höåi Giaám àöëc Phaát thanh vaâ Truyïìn hònh
Nhoám höåi viïn cuãa caác nhaâ baáo àiïån tûã toaân cêìu.
Höåi caác Nhaâ baáo chuyïn nghiïåp
Hiïåp höåi caác Nhaâ baáo Chuyïn nghiïåp hoaåt àöång nhùçm
nêng cao vaâ baão vïå nghïì baáo.Hiïåp höåi naây cuäng thuác àêíy tûå
do haânh nghïì baáo chñ vaâ nhûäng chuêín mûåc haânh vi àaåo àûác
cao ; khuyïën khñch nguöìn thöng tin tûå do coá têìm quan troång
söëng coân àöëi vúái möåt cöång àöìng thaåo tin, hoaåt àöång nhùçm
àaâo taåo thïë hïå caác nhaâ baáo trong tûúng lai vaâ baão vïå nhûäng
cam kïët cuãa Tu chñnh aán àêìu tiïn vïì tûå do ngön luêån vaâ tûå do
baáo chñ.
Hiïåp höåi thiïët kïë baáo chñ
Àaåi diïån cho caác nhaâ thiïët kïë, caác nghïå sô àöì hoaå, nhûäng
ngûúâi laâm minh hoåa, vaâ caác nhaâ baáo, nhaâ baáo hònh khaác.
ÀÛA TIN VAÂ BIÏN TÊÅP
Cyberjournalist.net
íp-and-tools/
Cyberjournalist.net laâ trang tin nguöìn têåp trung vaâo caách
thûác Internet, sûå kiïm nhiïåm (xem chuá thñch) vaâ nhûäng cöng
nghïå múái àang laâm thay àöíi phûúng tiïån truyïìn thöng nhû thïë
naâo. Trang web naây giúái thiïåu thuã thuêåt, tin tûác vaâ bònh luêån vïì
baáo chñ trûåc tuyïën, truyïìn thöng cuãa cöng dên, kïí chuyïån kyä
thuêåt söë, caác hoaåt àöång baáo chñ àûúåc quy tuå vaâ sûã duång Internet
laâm cöng cuå àûa tin.
Chuá thñch: Kiïm nhiïåm trong truyïìn thöng tûác laâ laâm tin baâi
cho nhiïìu böå phêån baáo chñ cuâng möåt luác. Vñ duå, phoáng viïn caác
HÛÚÁNG DÊÎN NGHÏÌ LAÂM BAÁO ÀÖÅC LÊÅP114
baáo sùæp xïëp tin baâi cho möåt túâ baáo, trang web cuãa túâ baáo àoá, vaâ
thêåm chñ laâ cho caã möåt àaâi phaát thanh hoùåc truyïìn hònh maâ túâ
baáo àoá súã hûäu.
Journalism.net
Möåt trang dõch vuå khaá àêìy àuã vúái haâng chuåc liïn kïët hûäu
ñch do möåt phoáng viïn ngûúâi Canada thiïët lêåp.
Newslab
Caác nguöìn tin, böëi caãnh tin tûác vaâ àaâo taåo caác phoáng viïn
phaát thanh vaâ truyïìn hònh.
Dûå aán nêng cao trònh àöå baáo chñ
Möåt töí chûác phi lúåi nhuêån Myä coá nguöìn tin vaâ nghiïn cûáu
Reporter.org
Nguöìn tin cho caác nhaâ baáo, kïí caã nhûäng trang liïn kïët coá
liïn quan àïën tin tûác theo lônh vûåc
BAÁO CHÑ CHUYÏN NGAÂNH
Hêìu hïët nhûäng nhoám naây àïìu laâ nhûäng töí chûác thaânh viïn
chuyïn cung cêëp dõch vuå àaâo taåo taåi caác cuöåc höåi thaão coá kïë
hoaåch thûúâng xuyïn vaâ cung cêëp caác nguöìn tin trïn caác trang
web cuãa hoå.
Kinh doanh: Trung têm Quöëc gia vïì Baáo chñ Kinh doanh 
Xung àöåt: Trung têm Chiïën tranh, Hoaâ bònh vaâ Truyïìn
thöng baáo chñ
Möi trûúâng: Liïn àoaân quöëc tïë caác nhaâ baáo viïët vïì möi trûúâng 
Àiïìu tra: Hiïåp höåi Quöëc tïë caác nhaâ baáo àiïìu tra 
Caác nguöìn baáo chñ 115
Khoa hoåc: Hiïåp höåi Caác nhaâ baáo Khoa hoåc Quöëc tïë
Thïí thao: Hiïåp höåi caác phoáng viïn thïí thao
ÀAÂO TAÅO BAÁO CHÑ
Viïån Baáo chñ Myä
Trung têm àaâo taåo phoáng viïn baáo viïët coá truå súã taåi Myä.
Trang web naây cung cêëp caác nguöìn tin, kïí caã caác liïn kïët hûäu ñch
taåi Àöì nghïì Nhaâ baáo
CIESPAL
Trung têm baáo chñ quöëc tïë Myä Latinh coá truå súã taåi Ï-cu-a-ào.
(Ngön ngûä trang web laâ tiïëng Têy Ban Nha)
Trung têm Baáo chñ chêu Êu
Viïån àaâo taåo naây coá truå súã taåi Haâ Lan, coá nhûäng thöng tin
vïì cú baãn vïì truyïìn thöng chêu Êu vaâ vïì caác nguöìn tin.
IFRA Newsplex
http:/newsplex.textamerica.com/?_ctgry=7618
Caác trung têm àaâo taåo úã Myä vaâ Àûác.
Quyä baáo chñ àöåc lêåp
UÃng höå tûå do baáo chñ úã Àöng Êu thöng qua àaâo taåo taåi böën
trung têm úã khu vûåc.
Trung têm caác nhaâ baáo quöëc tïë
Laâ trung têm àaâo taåo coá truå súã taåi Myä vaâ cuäng coá liïn kïët vúái
caác cú höåi hoåc böíng vaâ chûúng trònh àaâo taåo toaân cêìu trïn maång
lûúái caác nhaâ baáo quöëc tïë cuãa trung têm: 
Internews
Töí chûác phi lúåi nhuêån Myä cung cêëp dõch vuå àaâo taåo baáo chñ
trïn khùæp thïë giúái.
HÛÚÁNG DÊÎN NGHÏÌ LAÂM BAÁO ÀÖÅC LÊÅP116
Viïån vò sûå tiïën böå cuãa baáo chñ
Viïån àaâo taåo truyïìn thöng Nam Phi.
Viïån Thöng tin Chiïën tranh vaâ Hoaâ bònh.
Töí chûác phi lúåi nhuêån coá truå súã taåi Luên Àön naây thûåc hiïån
caác baáo caáo àùåc biïåt theo khu vúái nhiïìu thûá tiïëng.
Hoåc böíng John S. Knight
Cung cêëp hoåc böíng baáo chñ chuyïn nghiïåp möåt nùm cho caác
nhaâ baáo böìi dûúäng xuêët sùæc taåi trûúâng Àaåi hoåc Stanford.
Journalismtraining.org (Hiïåp höåi caác nhaâ baáo chuyïn
nghiïåp)
Cung cêëp àõa àiïím têåp trung cho caác nhaâ baáo tòm kiïëm
thöng tin vïì phaát triïín chuyïn mön. Têm àiïím cuãa trang web
naây laâ cú súã dûä liïåu coá thïí nghiïn cûáu vïì caác chûúng trònh àaâo
taåo baáo chñ úã caác àõa phûúng, khu vûåc vaâ toaân quöëc.
Khöng àaâo taåo - khöng thu hoaåch
Caác biïn têåp viïn àaâo taåo baáo chñ chia seã yá kiïën vaâ kinh nghiïåm
trïn trang web naây.
Viïån Poynter
Möåt trûúâng daânh cho caác nhaâ baáo coá truå súã taåi Myä. Trang
web naây cung cêëp caác nguöìn tin, nhûäng thöng tin cú baãn vaâ
nhiïìu liïn kïët.
TÛÅ DO BAÂY TOÃ
Àiïìu 19
Nhoám phi lúåi nhuêån quöëc tïë uãng höå quyïìn tûå do baây toã vaâ
caác luöìng thöng tin tûå do vúái tû caách laâ nhûäng quyïìn cú baãn cuãa
con ngûúâi.
Caác nguöìn baáo chñ 117
Hiïåp höåi caác nhaâ baáo Canada vò quyïìn tûå do baây toã
Nhoám phi chñnh phuã baão vïå quyïìn cuãa caác nhaâ baáo trïn
khùæp thïë giúái
Diïîn àaân tûå do
Cú quan thöng têën liïn quan chuã yïëu túái Tu chñnh aán àêìu
tiïn cuãa Myä vïì caác vêën àïì Tûå do thöng tin.
Hiïåp höåi baáo chñ liïn Myä
UÃng höå tûå do baáo chñ úã Têy baán cêìu
Töí chûác caác nhaâ baáo vïì nhên quyïìn
Töí chûác phi lúåi nhuêån coá truå súã taåi Canada, têåp trung àûa
tin úã chêu Phi.
Uyã ban phoáng viïn vïì quyïìn tûå do baáo chñ
Möåt töí chûác phi lúåi nhuêån chuyïn trúå giuáp phaáp lyá miïîn phñ
cho caác nhaâ baáo.
Phoáng viïn khöng biïn giúái
Töí chûác tûå do baáo chñ quöëc tïë coá truå súã taåi Paris. Caác nguöìn
tin bùçng tiïëng Anh, tiïëng Phaáp vaâ Têy Ban Nha.
Uyã ban tûå do baáo chñ thïë giúái
Töí chûác quöëc tïë baão vïå vaâ thuác àêíy tûå do baáo chñ.
CAÁC BÖÅ QUY TÙÆC ÀAÅO ÀÛÁC
Hiïåp höåi caác biïn têåp viïn baáo chñ Myä
Tuyïn böë ASNE vïì caác nguyïn tùæc 
Reston, VA: Hiïåp höåi caác biïn têåp viïn baáo chñ Myä, 2002.
Hiïåp höåi Caác giaám àöëc baáo chñ phaát thanh – truyïìn hònh
Böå quy tùæc haânh vi àaåo àûác vaâ nghïì nghiïåp
HÛÚÁNG DÊÎN NGHÏÌ LAÂM BAÁO ÀÖÅC LÊÅP118
Washington, DC: Hiïåp höåi caác giaám àöëc baáo chñ phaát thanh -
truyïìn hònh, 2000.
http:/www.rtnda.org/ethics/coe.shtml
Hiïåp höåi caác nhaâ baáo chuyïn nghiïåp
Caác böå quy tùæc àaåo àûác SPJ
Indianapolis, IN: Hiïåp höåi caác nhaâ baáo chuyïn nghiïåp, 1996.
Trung têm caác nhaâ baáo quöëc tïë
Böå quy tùæc àaåo àûác (theo quöëc gia vaâ khu vûåc)
Washington, DC.
Baãn tiïëng Anh: 
Böå ngoaåi giao Myä khöng chõu traách nhiïåm vïì nöåi dung vaâ
sûå töìn taåi cuãa caác nguöìn tin tûâ caác cú quan thöng têën baáo chñ
khaác àûúåc liïåt kï úã trïn. Caác liïn kïët Internet àïìu hoaåt àöång vaâo
thúâi àiïím muâa thu 2006.
Caác nguöìn baáo chñ 119
NHAÂ XUÊËT BAÃN VÙN HOÁA - THÖNG TIN
Truå súã chñnh taåi Haâ Nöåi: 
Söë 43, Loâ Àuác, Haâ Nöåi ÀT: 04.8264725
Chi nhaánh taåi Tp. Höì Chñ Minh: 
Söë 7 Àûúâng Nguyïîn Thõ Minh Khai
Q1 - Tp. Höì Chñ Minh ÀT: 08.8222521
HÛÚÁNG DÊÎN NGHÏÌ LAÂM BAÁO ÀÖÅC LÊÅP
Chõu traách nhiïåm xuêët baãn
BUÂI VIÏÅT BÙÆC
Chõu traách nhiïåm baãn thaão
PHAÅM NGOÅC LUÊÅT
Biïn têåp: THÏË VINH
Sûãa baãn in: LÊM TUÂNG
Trònh baây bòa: PHUÂNG MINH TRANG
Chïë baãn: TAÅ QUYÂNH MAI
In 4.000 cuoán, khoå 13,5 x 21 cm, taïi Trung taâm in tranh tuyeân truyeàn
coå ñoäng. Giaáy pheùp xuaát baûn soá: 656-2006/CXB/05-99/VHTT caáp
ngaøy 21-9-2006. In xong noäp löu chieåu thaùng 10-2006.