Thông lệ quốc tế về sử dụng hợp lý hay quyền được dùng tài liệu có bản quyền tại các thư viện đại học và thư viện chuyên ngành

u têåp
àùåc biïåt vaâ caác kho lûu trûä cuãa thû viïån vaâ laâm
cho chuáng coá thïí truy cêåp àûúåc qua maång
àiïån tûã trong caác böëi caãnh thñch húåp.
Vïì mùåt haån chïë, cêìn cên nhùæc kyä lûúäng khi
cung cêëp truy cêåp túái caác taâi liïåu cöng böë hiïån
coá trïn thõ trûúâng vúái giaá phaãi chùng. Vïì quy
mö, baãn sao loaåi taâi liïåu nhû vêåy trong böå sûu
têåp cuå thïí laâ duy nhêët (vñ duå, chûáa àûång caác
ghi chuá bïn lïì, caác chöî àaánh dêëu hoùåc buát tñch
duy nhêët), viïåc truy cêåp túái caác khña caånh duy
nhêët cuãa baãn sao àûúåc cho laâ sûã duång húåp
phaáp. Khi àûa caác böå sûu têåp söë hoáa lïn phuåc
vuå trûåc tuyïën, cêìn aáp duång caác giaãi phaáp kyä
thuêåt cêìn thiïët àïí haån chïë viïåc truy cêåp túái taâi
liïåu chûáa caác thöng tin coá haåi hoùåc nhaåy caãm,
riïng tû. Thêím quyïìn àêìy àuã dûúái daång húåp lyá
àöëi vúái caác hoåc giaã trong lônh vûåc, phaãi àûúåc
baão àaãm àöëi vúái têët caã taâi liïåu cuãa böå sûu têåp
àùåc biïåt àûúåc àûa vaâo phuåc vuå trûåc tuyïën, vïì
quy mö, àiïìu naây laâ coá thïí thûåc hiïån àûúåc.
Quyïìn taåo lêåp caác phiïn baãn kyä thuêåt söë
cuãa caác böå sûu têåp àùåc biïåt vaâ caác kho lûu trûä
cuãa thû viïån coá thïí trúã nïn maånh meä hún khi
caác àún võ taâi liïåu cêìn söë hoáa bao göìm nhiïìu
taác phêím, vñ duå aãnh caá nhên, thû tûâ trao àöíi,
caác buöíi sinh hoaåt vùn hoáa-nghïå thuêåt, maâ chuã
nhên cuãa chuáng khöng khai thaác thûúng maåi
taâi liïåu àoá hoùåc khoá tòm kiïëm àïí xin pheáp cho
nhûäng sûã duång múái. Thû viïån phaãi aáp duång
biïån phaáp kyä thuêåt húåp lyá vúái baãn chêët taâi liïåu
vaâ khaã nùng cuãa cú quan nhùçm àïì phoâng viïåc
baån àoåc taãi caác tïåp dûä liïåu söë hoùåc haån chïë söë
lûúång tïåp sûã duång húåp lyá. Thû viïån cuäng cêìn
cung cêëp cho chuã súã hûäu baãn quyïìn cöng cuå
àún giaãn àïí ghi nhêån caác yá kiïën phaãn àöëi sûã
duång trûåc tuyïën vaâ traã lúâi kõp thúâi àöëi vúái
nhûäng yá kiïën phaãn àöëi àoá. Vúái nhûäng cên
nhùæc nïu trïn, böå sûu têåp àùåc biïåt cêìn àûúåc söë
hoáa möåt caách troån böå vaâ thïí hiïån nhû möåt böå
sûu têåp gùæn boá nhêët coá thïí.
(5) Taái taåo taâi liïåu phuåc vuå sinh viïn, caán
böå giaãng daåy, nhên viïn nhaâ trûúâng vaâ
nhûäng ngûúâi duâng thiïíu nùng khaác
Trong cöång àöìng baån àoåc coá thïí coá caác baån
àoåc thiïíu nùng (khiïëm thõ, khiïëm thñnh hoùåc
khuyïët têåt). Hoå coá nhu cêìu sûã duång nguöìn tin
cuãa thû viïån phuâ húåp vúái khaã nùng cuãa mònh
vaâ àiïìu kiïån cuå thïí cuãa thû viïån. Baån àoåc
khiïëm thõ muöën àûúåc “àoåc” taâi liïåu dûúái daång
chûä nöíi Braille hoùåc àûúåc phoáng to. Baån àoåc
khiïëm thñnh coá nhu cêìu sûã duång caác taâi liïåu
nghe nhòn. Baån àoåc khuyïët têåt coá nhu cêìu
àûúåc khai thaác taâi liïåu àiïån tûã tûâ nhaâ, khöng
phaãi àïën thû viïån. Viïåc ûáng duång caác cöng
nghïå hiïån àaåi coá thïí àaáp ûáng caác nhu cêìu
“àoåc” cuãa nhûäng baån àoåc thiïíu nùng vúái chi
phñ tûúng àöëi thêëp. Viïåc quan têm thûåc sûå àöëi
vúái caác baån àoåc thiïíu nùng chñnh laâ taåo ra caác
THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 1/2015 9
Nghiïn cûáu - Trao àöíi
phûúng tiïån truy cêåp, khai thaác caác taâi liïåu cuãa
thû viïån theo yïu cêìu, taåo sûå bònh àùèng àöëi
vúái caác baån àoåc bònh thûúâng. Bïn caånh tònh
caãm, traách nhiïåm nghïì nghiïåp cuãa thû viïån,
coân coá caác traách nhiïåm phaáp lyá cuãa thû viïån
phaãi àaáp ûáng caác nhu cêìu thöng tin àa daång
cuãa hoåc giaã, caán böå nghiïn cûáu, baån àoåc cuãa
thû viïån. Viïåc laâm cho taâi liïåu thû viïån coá thïí
tiïëp cêån àûúåc töët hún coá thïí àaáp ûáng muåc tiïu
cuãa taác quyïìn, chûa kïí àïën caác muåc tiïu cuãa
xaä höåi. Viïåc naây cuäng khöng coá hïå quaã tiïu
cûåc naâo àöëi vúái caác chuã súã hûäu taác quyïìn
khöng tham gia thõ trûúâng phuåc vuå nhu cêìu
cuãa caác baån àoåc thiïíu nùng. Caách sûã duång taâi
liïåu àaáp ûáng nhu cêìu ngûúâi thiïíu nùng coân
laâm gia tùng giaá trõ cuãa taâi liïåu bùçng caách biïën
noá sùén saâng àïí sûã duång àöëi vúái cöång àöìng leä
ra coá thïí bõ laäng quïn, thïí hiïån taâi liïåu dûúái
daång chuã súã hûäu taác quyïìn khöng cung cêëp vaâ
khöng thuöåc àöëi tûúång phuåc vuå cuãa chuã súã
hûäu taác quyïìn. Viïåc naây cuäng khöng hïì laâm
phûúng haåi cho caác khaách haâng tiïìm taâng
(khöng phaãi ngûúâi thiïíu nùng), vñ duå, bùçng
caách ruát boã taâi liïåu göëc trong khi coá phiïn baãn
daânh cho ngûúâi thiïíu nùng.
Vïì nguyïn tùæc, khi khöng coá caác baãn tiïëp
cêån àûúåc möåt caách àêìy àuã tûâ caác nguöìn
thûúng maåi, thû viïån coá quyïìn taåo lêåp caác baãn
àiïån tûã tûâ caác böå sûu têåp trong kho cuãa mònh
dûúái daång tiïëp cêån àûúåc àöëi vúái caác nhoám baån
àoåc thiïíu nùng vaâ duy trò, àûa caác taâi liïåu àoá
vaâo phuåc vuå, àaáp ûáng caác yïu cêìu tûâ nhoám
baån àoåc xaác àõnh.
Haån chïë cuãa thöng lïå naây laâ thû viïån phaãi
cung cêëp cho baån àoåc thöng tin vïì quyïìn vaâ
traách nhiïåm cuãa baån àoåc thiïíu nùng liïn quan
túái caác taâi liïåu àûúåc cung cêëp theo phûúng
thûác naây. Khi thñch húåp (coá tñnh àïën caác nhu
cêìu cuãa baån àoåc thiïíu nùng), viïåc sûã duång caác
taâi liïåu daânh cho ngûúâi thiïíu nùng phaãi àûúåc
haån chïë vïì thúâi gian tûúng ûáng vúái nhûäng haån
chïë àûúåc thû viïån aáp àùåt cho caác baån àoåc
khaác. Thû viïån phaãi phöëi húåp chùåt cheä vúái àún
võ chûác nùng, hoùåc böå phêån tûúng àûúng cuãa
nhaâ trûúâng vïì dõch vuå cho nhûäng ngûúâi thiïíu
nùng vaâ tuên thuã caác quy àõnh chuêín vïì xaác
àõnh caác caá nhên thuöåc diïån àûúåc phuåc vuå. 
Caác àoâi hoãi vïì quyïìn taåo lêåp caác taâi liïåu
cho ngûúâi thiïíu nùng coá thïí àûúåc tùng cûúâng
nïëu caác biïån phaáp baão vïå bùçng cöng nghïå
àûúåc aáp duång nhùçm tuên thuã caác haån chïë vïì sûã
duång caác taâi liïåu àûúåc tiïëp cêån. Quyïìn taåo lêåp
caác taâi liïåu cho ngûúâi thiïíu nùng coá thïí àûúåc
nêng cao bùçng caác chûúng trònh àaä àûúåc cöng
böë röång raäi àöëi vúái caác cöång àöìng chõu sûå taác
àöång cuâng vúái caác chñnh saách àûúåc aáp duång
möåt caách nhêët quaán.
(6) Duy trò tñnh toaân veån caác taâi liïåu lûu
chiïíu trong caác kho taâi liïåu nöåi sinh cuãa cú
quan
Nhiïìu thû viïån tiïën haânh söë hoáa hoùåc taåo
lêåp kho taâi liïåu àiïån tûã àöëi vúái caác nguöìn taâi
liïåu nöåi sinh cuãa cú quan, àùåc biïåt laâ caác luêån
aán, luêån vùn, baáo caáo kïët quaã nghiïn cûáu.
Viïåc phuåc vuå caác taâi liïåu nöåi sinh coá thïí àûúåc
giúái haån trong cöång àöìng baån àoåc cuãa nhaâ
trûúâng hoùåc àûúåc múã röång àöëi vúái caác àöëi
tûúång cöng chuáng khaác. Viïåc trñch dêîn, sûã
duång hònh aãnh, minh hoåa tûâ caác taâi liïåu nöåi
sinh laâ möåt thöng lïå trong hoåc thuêåt vaâ àoá
cuäng laâ têm àiïím cuãa “sûã duång húåp lyá” caác taâi
liïåu nöåi sinh maâ khöng phaãi xin pheáp vaâ
khöng phaãi traã nhuêån buát, thuâ lao. Caác thû
viïån tön troång quyïìn sûã duång àoá cuãa taác giaã
khi hoå tiïëp nhêån nguyïn baãn caác taâi liïåu vaâo
kho lûu chiïíu cuãa cú quan vaâ àûa chuáng vaâo
phuåc vuå cöng cöång möåt caách nguyïn veån,
khöng thay àöíi. Caác thû viïån vêån haânh caác
kho lûu chiïíu taâi liïåu nöåi sinh coá thïí vaâ phaãi
tön troång vaâ duy trò tñnh toaân veån cuãa caác taâi
liïåu àûúåc tiïëp nhêån lûu chiïíu hún laâ àoâi hoãi sûå
cho pheáp hoùåc nhûäng xoáa boã khöng cêìn thiïët.
Quyïìn àûúåc sûã duång caác taâi liïåu nöåi sinh söë
hoáa hoùåc àiïån tûã coá thïí baão àaãm tñnh toaân veån
cuãa taâi liïåu nöåi sinh khi lûu giûä vaâ àûa vaâo
Nghiïn cûáu - Trao àöíi
10 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 1/2015
phuåc vuå. Nhiïìu cú quan thuï caác nhaâ cung cêëp
dõch vuå lûu giûä vaâ duy trò caác kho luêån aán,
luêån vùn vaâ caác kho taâi liïåu nöåi sinh. Trong
trûúâng húåp naây, caác thû viïån phaãi laâm viïåc vúái
nhaâ cung cêëp dõch vuå àïí hoå cuäng baão àaãm tön
troång “sûã duång húåp lyá” caác taâi liïåu noái trïn.
Nguyïn tùæc cuãa thöng lïå naây laâ thû viïån coá
quyïìn tiïëp nhêån vaâ taåo kho lûu chiïíu taâi liïåu
àiïån tûã nöåi sinh cuãa cú quan vaâ àûa caác taâi liïåu
lûu chiïíu vaâo phuåc vuå cöng cöång úã daång
nguyïn traång (toaân veån), bao göìm caã nhûäng
taâi liïåu coá baãn quyïìn àûúåc sûã duång trïn
nguyïn tùæc “sûã duång húåp lyá”.
Vïì mùåt haån chïë, trong trûúâng húåp caác kho
taâi liïåu nöåi sinh cuãa cú quan àûúåc àûa vaâo
phuåc vuå cöng cöång, caác thû viïån phaãi cung
cêëp cho caác chuã súã hûäu baãn quyïìn ngoaâi cú
quan cöng cuå àún giaãn àïí ghi nhêån caác yá kiïën
phaãn àöëi sûã duång caác taâi liïåu trong caác kho lûu
chiïíu taâi liïåu nöåi sinh cuãa cú quan, vaâ phuác
àaáp kõp thúâi àöëi vúái caác yá kiïën phaãn àöëi àoá.
Thû viïån vaâ cú quan chuã quaãn phaãi cung cêëp
cho caác taác giaã nöåp taâi liïåu lûu chiïíu nhûäng
thöng tin vïì baãn chêët, phaåm vi quyïìn sûã duång
taâi liïåu khöng phaãi xin pheáp vaâ traã thuâ lao,
nhuêån buát cuäng nhû caác hònh thûác thñch húåp
khi trñch dêîn, sûã duång caác taâi liïåu àuáng quy
àõnh trong caác taác phêím cuãa mònh. Thêím
quyïìn àêìy àuã dûúái daång húåp lyá àöëi vúái caác
hoåc giaã trong lônh vûåc, phaãi àûúåc baão àaãm àöëi
vúái toaân böå caác taâi liïåu cuãa bïn thûá ba àûúåc
àûa vaâo caác taác phêím lûu chiïíu trong kho taâi
liïåu nöåi sinh cuãa cú quan.
Trûúâng húåp “sûã duång húåp lyá” àûúåc tùng
cûúâng khi caác cú quan xêy dûång vaâ aáp duång
chñnh saách roä raâng vïì viïåc sûã duång thñch húåp
trong trñch dêîn, minh hoåa, v.v... trong giaãng
daåy vaâ hoåc têåp cuãa nhaâ trûúâng. Cuäng nhû vêåy,
caác thû viïån coá thïí xem xeát viïåc tû vêën caá nhên
vïì caách thûác sûã duång thñch húåp caác taâi liïåu coá
baãn quyïìn trong hoåc têåp khi coá yïu cêìu.
(7) Xêy dûång caác cú súã dûä liïåu nhùçm taåo
àiïìu kiïån thuêån lúåi cho nhûäng sûã duång
khöng töën keám trong nghiïn cûáu (bao göìm
viïåc tòm kiïëm thöng tin, tri thûác)
Bïn caånh viïåc taåo lêåp vaâ àûa vaâo phuåc vuå
baån àoåc caác böå sûu têåp söë cuãa caác böå taâi liïåu
lûu trûä vaâ taâi liïåu àùåc biïåt, taâi liïåu nöåi sinh àïí
phuåc vuå àùæc lûåc cho cöng taác nghiïn cûáu vaâ
àaâo taåo, caác cú quan thöng tin-thû viïån luön
àoáng vai troâ quan troång trong viïåc tiïën haânh
vaâ höî trúå hoåc têåp, giaãng daåy vaâ nghiïn cûáu
trong caác lônh vûåc hûäu quan thöng qua viïåc
cung cêëp caác cöng cuå xem xeát, àaánh giaá xu
hûúáng vaâ thay àöíi xuyïn suöët caác doâng thöng
tin khöíng löì, sûã duång caác thaânh tûåu khoa hoåc
thöng tin, ngön ngûä hoåc, thû muåc hoåc vaâ lõch
sûã khoa hoåc. Viïåc phaát triïín caác hïå thöëng
àõnh chó söë vaâ höî trúå tòm kiïëm thöng tin cuäng
laâ möåt böå phêån cöët loäi trong chûác nùng,
nhiïåm vuå cuãa cú quan thöng tin-thû viïån. Caác
thû viïån coá thïí cung cêëp cho baån àoåc, hoåc
giaã, caán böå giaãng daåy, nghiïn cûáu caác cú súã
dûä liïåu (CSDL) kyä thuêåt söë vïì caác taâi liïåu
trong kho thû viïån dûåa vaâo àoá àïí tiïën haânh
caác phên tñch bùçng maáy tñnh, vaâ baån àoåc coá
thïí sûã duång chñnh caác CSDL àoá àïí phaát triïín
caác cöng cuå tra cûáu, chó dêîn múái, maånh meä
cho chñnh mònh. Vò baån àoåc khöng phaãi trûåc
tiïëp tham gia vaâo quaá trònh xûã lyá hùçng ngaây
caác taâi liïåu khi xêy dûång caác CSDL, nïn viïåc
khai thaác caác CSDL do thû viïån cung cêëp
thûúâng àûúåc goåi laâ “sûã duång khöng töën keám”.
Viïåc sûã duång khöng töën keám laâ cöng viïåc
coá tñnh chuyïín hoáa, saáng taåo cao. Viïåc söë hoáa
vaâ àõnh chó söë caác taâi liïåu nhùçm muåc àñch tòm
kiïëm vaâ phên tñch siïu dûä liïåu thöëng kï coá thïí
taåo ra nguöìn taâi liïåu hoåc thuêåt coá sûác maånh
múái, khöng chó coá yá nghôa thay thïë taâi liïåu
göëc. Caác phên tñch àûúåc höî trúå bùçng viïåc
queát, tòm kiïëm thöng tin trong toaân böå CSDL
khöng sûã duång caác taâi liïåu vúái muåc àñch dûå
àõnh ban àêìu cuãa chuáng. Khöng ai àoåc tûâng
THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 1/2015 11
Nghiïn cûáu - Trao àöíi
hoùåc têët caã caác taâi liïåu trong CSDL. Thay vaâo
àoá, loaåi phên tñch naây têåp trung vaâo caác dûä
kiïån cú baãn vïì caã böå sûu têåp taâi liïåu (chùèng
haån, möåt khaái niïåm cuå thïí àûúåc taác giaã sûã
duång bao nhiïu lêìn trong caác taác phêím cuãa
mònh, caác nhaâ khoa hoåc thûúâng sûã duång böå
phêån naâo cuãa chuöåt vúái tû caách laâ àöëi tûúång
thûã nghiïåm, v.v.) hún laâ têåp trung xem xeát
caách thïí hiïån cuãa möåt taác phêím àún leã naâo
àoá. Cuäng chñnh vò leä àoá, viïåc caác böå maáy tòm
tin sao cheáp haâng triïåu trang thöng tin vaâo
caác cú súã dûä liïåu àûúåc àaánh chó söë àïí giuáp
ngûúâi sûã duång tòm kiïëm caác trang thöng tin
phuâ húåp laâ “sûã duång húåp lyá” tûác laâ àûúåc
quyïìn, khöng phaãi xin pheáp vaâ khöng phaãi traã
nhuêån buát, thuâ lao.
Sûã duång khöng töën keám laâ hiïån tûúång thúâi
sûå taåi nhiïìu cú quan thöng tin-thû viïån. Mùåc
duâ baãn chêët chuyïín hoáa, saáng taåo cuãa viïåc sûã
duång naây laâ rêët hiïín nhiïn, song vêîn tiïìm êín
ruãi ro laâ cú höåi sûã duång caác kyä thuêåt àoá bõ
tûúác boã do caác àiïìu khoaãn haån chïë thaái quaá
cuãa caác baãn quyïìn sûã duång (license) àûúåc
cêëp. Nïëu caác thû viïån àöìng yá vúái nhûäng haån
chïë trong license cêëm nhûäng sûã duång khöng
töën keám noái trïn, thû viïån seä àaánh mêët khaã
nùng tiïën haânh hoùåc cho pheáp baån àoåc tiïën
haânh quyïìn sûã duång húåp phaáp àoá. Caác caán böå
thöng tin-thû viïån phaãi luön coá yá thûác vïì viïåc
naây khi tiïën haânh àaâm phaán vïì license vúái
nhaâ cung cêëp CSDL vaâ phaãi àaâm phaán àïí
daânh cho baån àoåc cuãa mònh quyïìn tiïën haânh
nghiïn cûáu khöng töën keám àöëi vúái têët caã caác
taâi liïåu trong CSDL àaä àûúåc cêëp baãn quyïìn
sûã duång, khai thaác.
Vïì nguyïn tùæc, thû viïån coá quyïìn phaát
triïín vaâ taåo àiïìu kiïån phaát triïín caác CSDL kyä
thuêåt söë nhùçm höî trúå phên tñch khöng töën keám
xuyïn suöët kho taâi liïåu àïí phuåc vuå caác muåc
àñch hoåc thuêåt vaâ tra cûáu, chó dêîn. 
Tuy nhiïn, caác taâi liïåu coá baãn quyïìn àûúåc
söë hoáa cho muåc àñch sûã duång khöng töën keám
khöng àûúåc duâng theo caách thûác khaác (vñ duå,
cung cêëp truy cêåp söë àïí àoåc thöng thûúâng),
maâ khöng coá lyá giaãi àöåc lêåp, hoùåc khöng coá
license tûâ chuã súã hûäu, hoùåc theo ngoaåi lïå àûúåc
luêåt phaáp cho pheáp. Viïåc truy cêåp àïí tòm kiïëm
taâi liïåu cuãa CSDL phaãi àûúåc haån chïë àöëi vúái
caác phêìn tûúng ûáng cho muåc àñch nghiïn cûáu
khöng töën keám.
Trûúâng húåp àûúåc quyïìn sûã duång khöng
phaãi xin pheáp, khöng phaãi traã nhuêån buát, thuâ
lao seä maånh meä nhêët khi caác CSDL chûáa àûång
thöng tin giaâu siïu dûä liïåu laâm tùng giaá trõ
nghiïn cûáu vaâ tra cûáu, chó dêîn. Viïåc sûã duång
khöng töën keám coá sûác thuyïët phuåc àùåc biïåt khi
caác thû viïån húåp taác vúái caác àún võ khaác xêy
dûång caác CSDL liïn húåp cho pheáp tiïën haânh
cöng taác nghiïn cûáu vaâ tòm kiïëm, tra cûáu
maånh meä hún.
(8) Thu thêåp taâi liïåu trïn Internet vaâ àûa
vaâo phuåc vuå baån àoåc
Viïåc thu thêåp caác taâi liïåu tröi nöíi trïn Internet
nhû caác trang thöng tin àiïån tûã, video trûåc
tuyïën, v.v... àang trúã thaânh möåt hoaåt àöång
tùng trûúãng nhanh trong xêy dûång nguöìn tin
cuãa thû viïån àaåi hoåc vaâ thû viïån chuyïn
ngaânh. Caác böå sûu têåp taâi liïåu naây thïí hiïån sûå
àoáng goáp vö song cho tri thûác vaâ khöng àùåt ra
caác ruãi ro àaáng kïí naâo àöëi vúái chuã súã hûäu caác
trang thöng tin àiïån tûã hoùåc caác taâi liïåu cuãa
bïn thûá ba àûúåc caác trang thöng tin àiïån tûã sûã
duång. Nïëu khöng coá caác böå sûu têåp taâi liïåu
naây, nhiïìu thöng tin quan troång cho nghiïn
cûáu vaâ àaâo taåo coá thïí bõ boã qua.
Viïåc choån loåc vaâ thu thêåp taâi liïåu trïn
Internet theo caách thûác trïn coá tñnh chuyïín
hoáa, saáng taåo cao. Thû viïån àûáng ra thu thêåp
taâi liïåu trïn Internet coá thïí chuåp nhanh àûúåc
bûác aãnh lõch sûã cuãa caác àöëi tûúång àöång vaâ tröi
nöíi vaâ àùåt caác dêëu êën thu thêåp àûúåc vïì möåt
trang thöng tin àiïån tûã vaâo möåt ngûä caãnh múái:
Nghiïn cûáu - Trao àöíi
12 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 1/2015
kho lûu trûä lõch sûã àûúåc tröng nom, quaãn lyá
chu àaáo. Caác taâi liïåu àûúåc àûa lïn Internet
thûúâng coá muåc àñch haån chïë vïì thúâi gian vaâ
nhùæm túái möåt maång lûúái ngûúâi duâng nhêët
àõnh, trong khi böå sûu têåp cuãa chuáng àûúåc thû
viïån taåo ra seä tû liïåu hoáa trang thöng tin àiïån
tûã àïí phuåc vuå cho nhiïìu àöëi tûúång baån àoåc
trûúác mùæt vaâ lêu daâi sau naây.
Nguyïn tùæc cuãa thöng lïå naây laâ thû viïån coá
quyïìn taåo lêåp caác böå sûu têåp chuyïn àïì tûâ caác
trang thöng tin àiïån tûã vaâ caác taâi liïåu khaác trïn
Internet vaâ àûa chuáng vaâo phuåc vuå nghiïn cûáu
vaâ àaâo taåo.
Vïì haån chïë, caác taâi liïåu thu thêåp tûâ Internet
phaãi àûúåc thïí hiïån y nguyïn nhû khi thu thêåp
chuáng, keâm theo thöng tin thñch húåp vïì caách
thûác vaâ ngaây thaáng thu thêåp. Nïëu coá thïí àûúåc,
caác chuã súã hûäu húåp phaáp cuãa caác trang thöng
tin àiïån tûã hûäu quan phaãi àûúåc xaác àõnh theo
caác quy àõnh hiïån haânh. Thû viïån phaãi cung cêëp
cho chuã súã hûäu baãn quyïìn cöng cuå àún giaãn àïí
ghi nhêån caác yá kiïën phaãn àöëi viïåc àûa caác taâi
liïåu tûâ böå sûu têåp naây vaâo phuåc vuå trûåc tuyïën,
vaâ traã lúâi kõp thúâi caác yá kiïën phaãn àöëi àoá.
Nhûäng àoâi hoãi vïì sûã duång taâi liïåu Internet
khöng phaãi xin pheáp, khöng phaãi traã nhuêån
buát, thuâ lao àûúåc àûa lïn Internet vúái nhûäng
tiïu àïì àöåc quyïìn nhùçm ngùn caãn viïåc thu
thêåp tûå àöång coá thïí trúã nïn maånh meä hún khi
cú quan chêëp nhêån vaâ theo àuöíi möåt chñnh
saách nhêët quaán vïì vêën àïì naây, coá lûu yá túái
nhûäng lyá do húåp lyá cuãa viïåc thu thêåp caác taâi
liïåu trïn Internet vaâ baãn chêët caác taâi liïåu hûäu
quan. Böå sûu têåp caác trang thöng tin àiïån tûã
caâng àêìy àuã vïì möåt lônh vûåc cuå thïí, caâng coá
sûác thuyïët phuåc vïì quyïìn thu thêåp vaâ àûa vaâo
phuåc vuå baån àoåc bêët kyâ möåt trang thöng tin
àiïån tûã cuå thïí naâo. 
3. Kïët luêån
Vúái chûác nùng höî trúå tñch cûåc vaâ hiïåu quaã
cöng taác hoåc têåp, giaãng daåy vaâ nghiïn cûáu
cuäng nhû baão àaãm quyïìn tiïëp cêån thöng tin,
caác thû viïån àaåi hoåc vaâ thû viïån chuyïn
ngaânh, möåt mùåt coá traách nhiïåm tuyïn truyïìn,
thûåc thi nghiïm tuác quyïìn taác giaã vaâ quyïìn
liïn quan theo luêåt àõnh, mùåt khaác phaãi chuã
àöång aáp duång “sûã duång húåp lyá” trong hoaåt
àöång thûúâng nhêåt cuãa mònh.
Mùåc duâ àûúåc quy àõnh úã caác mûác àöå khaác
nhau, nhûng “sûã duång húåp lyá” khöng àûúåc
thïí hiïån möåt caách cuå thïí, maåch laåc, roä raâng
trong caác luêåt súã hûäu trñ tuïå hay luêåt baãn
quyïìn. Àiïìu naây dêîn àïën ranh giúái mong
manh giûäa haânh vi xêm phaåm quyïìn taác giaã
vúái haânh vi “sûã duång húåp lyá” trong hoaåt
àöång cuãa caác thû viïån àaåi hoåc, thû viïån
chuyïn ngaânh. Àïí khùæc phuåc tònh traång àoá,
caác thû viïån àaåi hoåc vaâ thû viïån chuyïn
ngaânh hoùåc Höåi Thû viïån Viïåt Nam cêìn
nghiïn cûáu vaâ tham khaão kinh nghiïåm,
thöng lïå quöëc tïë vïì “sûã duång húåp lyá” àïí súám
àûa ra nhûäng hûúáng dêîn coá tñnh nguyïn tùæc
vïì “sûã duång húåp lyá” cho baån àoåc vaâ cho caác
caán böå thöng tin-thû viïån úã nûúác ta. Àiïìu àoá
cuäng cêìn thiïët àïí tùng cûúâng thûåc thi quyïìn
taác giaã vaâ quyïìn liïn quan trong caác thû
viïån, cú quan thöng tin cuãa Viïåt Nam, goáp
phêìn hoaân thiïån caác vùn baãn quy phaåm phaáp
luêåt hiïån haânh vïì quyïìn taác giaã vaâ quyïìn
liïn quan úã nûúác ta trong thúâi kyâ höåi nhêåp. 
1. Prentice, Ann E. (1997). Copyright, WIPO and User Interests:
Achieving Balance among the Shareholders. Journal of Academic
Librianship, July, 309-312.
2. Martine Courant Rife (2007). The fair use doctrine: History,
application, and implications for (new media) writing teachers. Com-
puters and Composition, 24, 154-178.
3. Association of Research Libraries et al. (2012). Code of best
practices in Faire Use for Academic and Research Libraries.
Taâi liïåu tham khaão
(Ngaây Toâa soaån nhêån àûúåc baâi: 06-10-2014; Ngaây phaãn biïån
àaánh giaá: 02-11-2014; Ngaây chêëp nhêån àùng: 01-12-2014).