Thực trạng công tác mục tiêu và giải pháp kiểm soát thư mục

cú quan TT-TV úã Viïåt Nam.
Thûåc tïë viïåc mö taã taâi nguyïn thöng tin taåi
Viïåt Nam dûåa trïn nhûäng quy tùæc mö taã taâi
liïåu sau: 
- Taâi liïåu hûúáng dêîn mö taã êën phêím: duâng
cho muåc luåc thû viïån (do Thû viïån Quöëc gia
biïn soaån nùm 1994). Quy tùæc naây àûúåc biïn
soaån dûåa trïn Mö taã thû muåc tiïu chuêín quöëc tïë
(ISBD), vaâ quy tùæc mö taã thû muåc cuãa Liïn Xö.
- Quy tùæc mö taã thû muåc do Thû viïån Khoa
hoåc Kyä thuêåt Trung ûúng Biïn soaån nùm 1980
dûåa trïn ISBD.
- Quy tùæc Biïn muåc Anh - Myä, xuêët baãn lêìn
thûá 2 (AACR2) do Trung têm Thöng tin Khoa
hoåc vaâ Cöng nghïå Quöëc gia (nay laâ Cuåc Thöng
tin KH&CN quöëc gia) dõch, xuêët baãn nùm 2009.
- Böå quy tùæc biïn muåc Anh - Myä ruát goån,
1988. dõch giaã Lêm Vônh Thïë, Phaåm Lïå Hûúng,
xuêët baãn nùm 2002.
- TCVN 4743:1989 - Xûã lyá thöng tin, mö taã
thû muåc taâi liïåu, ban haânh nùm 1989: Quy àõnh
vïì cöng taác mö taã thû muåc taâi liïåu.
Hiïån nay, nhiïìu thû viïån àaä sûã duång Quy tùæc
Biïn muåc Anh - Myä (AACR2) do Böå Vùn hoáa,
Thöng tin, Thïí thao vaâ Du lõch khuyïën caáo aáp
duång nùm 2007, nhûng cuäng coân nhiïìu thû viïån
vêîn sûã duång “Taâi liïåu hûúáng dêîn mö taã êën
phêím” do Thû viïån Quöëc gia, hoùåc Quy tùæc mö
taã thû muåc do Thû viïån Khoa hoåc Kyä thuêåt
Trung ûúng (nay laâ Thû viïån KH&CN quöëc gia
thuöåc Cuåc Thöng tin KH&CN quöëc gia) biïn
soaån. Möåt söë cú quan TT-TV vêîn sûã duång
TCVN4743-89, hoùåc quy tùæc do tûå cú quan biïn
soaån ra, thêåm chñ vêîn töìn taåi thû viïån chûa sûã
duång böå quy tùæc àaä ban haânh maâ hûúáng dêîn mö
taã theo nguyïn tùæc “truyïìn khêíu”, tûác laâ ngûúâi
ài trûúác hûúáng dêîn ngûúâi àïën sau. 
Trong cöng taác phên loaåi, hiïån caác thû viïån
àang sûã duång nhiïìu böå cöng cuå phên loaåi nhû:
baãng phên loaåi BBK cuãa Liïn Xö, Baãng phên
loaåi duâng cho caác thû viïån töíng húåp (baãng 19
lúáp) do Thû viïån Quöëc gia biïn soaån, Baãng
UDC cuãa Myä, Baãng phên loaåi duâng cho caác
trûúâng phöí thöng, Baãng phên loaåi DDC14
(DDC ruát goån) vaâ baãng DDC23 (baãng àêìy àuã)
àaä dõch sang tiïëng Viïåt.
Viïåc nghiïn cûáu, khaão saát thûåc traång biïn
muåc taåi möåt söë cú quan TT-TV lúán úã Viïåt Nam,
trong àoá coá caác cú quan TT-TV lúán trong hïå
thöëng thû viïån cöng cöång, trung têm TT-TV
trûúâng àaåi hoåc, thû viïån quên àöåi, trung têm 
TT-TV thuöåc caác cú quan chuyïn ngaânh nhû:
Àaâi Truyïìn hònh Viïåt Nam, Böå Nöng nghiïåp vaâ
Phaát triïín Nöng thön, Thû viïån Quöëc höåi Viïåt
Nam  àaä cho kïët quaã nhû sau: 
1.1. AÁp duång quy tùæc mö taã
Theo möåt khaão saát àöëi vúái 31 thû viïån taåi
Viïåt Nam cho thêëy, hiïån nay caác thû viïån Viïåt
Nam àang sûã duång nhiïìu quy tùæc mö taã. Coá
15/31 (46,5%) thû viïån sûã duång Quy tùæc biïn
muåc Anh-Myä (AACR2), 13/31 (40,3%) thû
viïån sûã duång Quy tùæc Mö taã thû muåc dûåa trïn
(ISBD), 3/31 (9,3%) thû viïån sûã duång “Taâi liïåu
hûúáng dêîn mö taã êën phêím” (1994) do Thû viïån
Quöëc gia biïn soaån, 1/31 (3,1%) thû viïån mö taã
theo Tiïu chuêín Viïåt Nam (TCVN) vaâ 2/31
(6,2%) thû viïån vêîn sûã duång quy tùæc do cú quan
tûå biïn soaån. Trong àoá, coá thû viïån aáp duång möåt
luác àöìng thúâi 3 quy tùæc: AACR2 (caã baãn àêìy àuã
vaâ ruát goån), Taâi liïåu hûúáng dêîn mö taã êën phêím
cuãa Thû viïån Quöëc gia vaâ quy tùæc do cú quan tûå
biïn soaån.
Trong 15 thû viïån lúán sûã duång Quy tùæc biïn
muåc Anh-Myä AACR2 coá 12 thû viïån sûã duång
hoùåc baãn dõch tiïëng Viïåt nùm 2009 cuãa Trung
têm Thöng tin KH&CN Quöëc gia, hoùåc sûã duång
Nghiïn cûáu - Trao àöíi
22 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 4/2015
song song caã Baãn dõch àêìy àuã 2009 vaâ Baãn ruát
goån 2002 vaâ/hoùåc sûã duång àöìng thúâi caã baãn dõch
àêìy àuã vaâ ruát goån tiïëng Viïåt vaâ baãn göëc tiïëng Anh
(Anglo-American cataloguing rules, 2nd ed.),
coá 3 thû viïån chó sûã duång Quy tùæc biïn muåc
Anh-Myä ruát goån 2002 (ÊËn baãn Viïåt-Ngûä). 
1.2. Sûã duång baãng phên loaåi
Theo söë liïåu khaão saát thò coá 22/31 thû viïån sûã
duång DDC (chiïëm 71%), trong àoá chuã yïëu laâ
caác thû viïån trong hïå thöëng cöng cöång, thû viïån
caác trûúâng àaåi hoåc, thû viïån chuyïn ngaânh. Coá
3/31 thû viïån chuyïn ngaânh sûã duång BBK
(chiïëm 9,6%), 1/31 thû viïån sûã duång LCC (Thû
viïån Taå Quang Bûãu), 5/31 thû viïån cöng cöång
sûã duång Khung phên loaåi 19 lúáp vaâ vêîn coá 1/31
thû viïån sûã duång UDC. Àùåc biïåt, coá thû viïån
Trûúâng Àaåi hoåc Luêåt sûã duång àöìng thúâi 3 khung
phên loaåi: DDC, baãng 19 lúáp vaâ baãng phên loaåi
do Thû viïån Trûúâng tûå biïn soaån. Coá 1 thû viïån
(Viïån Dên töåc hoåc) khöng phên loaåi taâi nguyïn
vò hoå cho rùçng kyá hiïåu phên loaåi khöng coá hiïåu
quaã sûã duång, thû viïån aáp duång viïåc tòm kiïëm
theo chuã àïì vaâ töí chûác kho múã theo caác chuã àïì
chuyïn ngaânh. 
Nhòn chung, tyã lïå caác thû viïån sûã duång DDC
laâ khaá cao. Khi baãn dõch DDC23 hoaân thaânh,
rêët nhiïìu cú quan TT-TV cuãa caác trûúâng àaåi
hoåc, caác thû viïån chuyïn ngaânh àaä tiïën haânh aáp
duång. Baãn DDC23 àaä giaãi quyïët àûúåc nhûäng
khoá khùn, vûúáng mùæc trong viïåc chi tiïët nhûäng
chó söë phên loaåi chuyïn ngaânh, àêy laâ böå phên
loaåi àöì söå, phuâ húåp vúái caác thû viïån töíng húåp
cúä lúán vaâ caác thû viïån chuyïn ngaânh. Bûúác
àêìu, hïå thöëng cú quan TT-TV Viïåt Nam àaä sûã
duång böå phên loaåi chung vaâ tûâng bûúác höåi nhêåp
vúái thïë giúái.
1.3. Sûã duång khöí mêîu dûä liïåu
Tûâ nùm 2004, Trung têm Thöng tin KH&CN
Quöëc gia (Nay laâ Cuåc Thöng tin KH&CN quöëc
gia) dõch vaâ phöí biïën Khöí mêîu biïn muåc àoåc
maáy MARC21 daânh cho biïíu ghi thû muåc. Àöëi
vúái khöí mêîu MARC21 naây thò hêìu hïët caác thû
viïån trong hïå thöëng cöng cöång, trong caác trûúâng
àaåi hoåc, cao àùèng, trong hïå thöëng thû viïån quên
àöåi àïìu àaä aáp duång.
Theo söë liïåu khaão saát thò 30/31 thû viïån àaä sûã
duång khöí mêîu MARC21 (chiïëm 96%), chó coá
Thû viïån Àaâi Truyïìn hònh Viïåt Nam laâ àang sûã
duång phêìn mïìm tûå xêy dûång, do vêåy khöng aáp
duång àûúåc MARC21.
Song song vúái MARC21, coá 8/31 thû viïån sûã
duång thïm khöí mêîu Dublin Core trong caác cú
súã dûä liïåu toaân vùn.
Nhû vêåy, coá thïí thêëy caác thû viïån Viïåt Nam
àaä choån khöí mêîu MARC21 daânh cho dûä liïåu thû
muåc laâm khöí mêîu thû muåc vaâ caác phêìn mïìm
thûúng maåi phöí biïën hiïån nay àïìu aáp duång àûúåc
khöí mêîu MARC21 daânh cho dûä liïåu thû muåc,
àiïìu naây rêët thuêån tiïån cho viïåc xêy dûång, lûu
trûä cú súã dûä liïåu trong caác thû viïån, cú quan
thöng tin trong nûúác. Tuy nhiïn, khöí mêîu
MARC21 aáp duång cho taâi liïåu êën phêím àõnh kyâ
vêîn chûa coá sûå thöëng nhêët trong caác biïíu ghi,
chuã yïëu múái aáp duång cho möåt söë taâi liïåu daång
saách, baãn àöì, tranh aãnh phöí biïën, coân rêët nhiïìu
daång taâi liïåu àùåc thuâ khaác chûa àûúåc aáp duång.
Qua khaão saát trïn coá thïí thêëy, so vúái phên
loaåi taâi nguyïn vaâ khöí mêîu thû muåc thò quy tùæc
mö taã taâi nguyïn thöng tin hiïån nay chûa coá sûå
thöëng nhêët. Theo söë liïåu khaão saát, coá 23/31 caán
böå àûúåc hoãi àïìu mong muöën coá böå quy tùæc
thöëng nhêët àïí sûã duång chung cho viïåc biïn
muåc mö taã trong caác thû viïån úã Viïåt Nam hiïån
nay [1].
Coá ba phûúng phaáp biïn muåc àang töìn taåi úã
Viïåt Nam hiïån nay, àoá laâ:
+ Biïn muåc göëc: tûác laâ biïn muåc trïn xuêët
baãn phêím hiïån coá trong tay. Àêy laâ hònh thûác
biïn muåc phöí biïën nhêët trong caác cú quan 
TT-TV úã Viïåt Nam. Tñnh tñch cûåc cuãa phûúng
phaáp biïn muåc naây laâ dïî laâm, tùng tñnh chuã àöång
cuãa caác caán böå biïn muåc. Haån chïë cuãa phûúng
THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 4/2015 23
Nghiïn cûáu - Trao àöíi
phaáp naây laâ laâm töën nhiïìu thúâi gian, cöng sûác,
tiïìn cuãa cho cöng taác biïn muåc, thiïëu sûå thöëng
nhêët trong caác biïíu ghi biïn muåc, gêy khoá khùn
cho ngûúâi duâng tin.
+ Biïn muåc taåi nguöìn: laâ phûúng phaáp biïn
muåc ngay trûúác khi xuêët baãn phêím ra àúâi.
Phûúng phaáp naây thûåc hiïån àûúåc vúái sûå liïn kïët
giûäa caán böå thû viïån vaâ caác nhaâ xuêët baãn, nhaâ
saách. Muåc àñch cuãa caách biïn muåc naây laâ taåo ra
sûå nhêët quaán vïì biïn muåc giûäa caác cú quan 
TT-TV vúái caác xuêët baãn phêím, taåo thuêån lúåi cho
ngûúâi duâng tin. Àöëi vúái nhaâ xuêët baãn, cöng viïåc
naây coá yá nghôa trong viïåc quaãng baá saãn phêím
trûúác khi àïën àûúåc vúái cöng chuáng. 
+ Biïn muåc sao cheáp: laâ caách thûác sao cheáp
laåi caác biïíu ghi tûâ biïíu ghi biïn muåc nguöìn,
hoùåc biïíu ghi biïn muåc cuãa cú quan khaác. Thûåc
tïë biïn muåc sao cheáp àang laâ xu hûúáng phöí biïën
úã caác nûúác trïn thïë giúái. Viïåc xêy dûång biïíu ghi
CIP nhùçm taåo thuêån lúåi cho biïn muåc sao cheáp
dûä liïåu trong caác cú quan TT-TV.
1.4. Sûã duång biïíu ghi biïn muåc taåi
nguöìn (CIP)
Muåc àñch cuãa viïåc taåo biïíu ghi biïn muåc taåi
nguöìn (CIP) laâ höî trúå caác caán böå thû viïån trong
hïå thöëng, giaãm búát thúâi gian, cöng sûác, chi phñ
cho cöng taác biïn muåc taâi nguyïn thöng tin cuãa
mònh, thay vaâo àoá chó cêìn sao cheáp biïíu ghi vaâ
àiïìn thïm caác dûä liïåu àùåc trûng riïng biïåt cuãa
möîi cú quan TT-TV, hiïåu chónh thöng tin dûä
liïåu phuâ húåp vúái thû viïån mònh. Biïíu ghi biïn
muåc CIP nhùçm àaãm baão tñnh chñnh xaác vaâ tñnh
nhêët quaán trong CSDL cuãa caác cú quan TT-TV.
ÚÃ Viïåt Nam, hiïån nay coá Thû viïån KHTH
Tp. Höì Chñ Minh vaâ Thû viïån Quöëc gia Viïåt
Nam thûåc hiïån biïn muåc taåi nguöìn (CIP). Tuy
nhiïn, caã hai cú quan thû viïån naây sûã duång hai
quy tùæc biïn muåc mö taã khaác nhau, taåi Thû viïån
Quöëc gia Viïåt Nam vêîn sûã duång “Taâi liïåu hûúáng
dêîn mö taã êën phêím” (1994) vúái nhiïìu quy àõnh
riïng do Thû viïån Quöëc gia Viïåt Nam quy àõnh;
Coân Thû viïån KHTH Tp. Höì Chñ Minh sûã duång
Quy tùæc biïn muåc Anh - Myä (AACR2). 
Vïì phên loaåi, biïíu ghi CIP cuãa Thû viïån
Quöëc gia Viïåt Nam sûã duång phên loaåi DDC
nhûng trong thûåc tïë nhiïìu thû viïån vûâa vaâ nhoã
vêîn àang sûã duång nhiïìu baãng phên loaåi BBK,
phên loaåi 19 lúáp Biïíu ghi CIP cuãa Thû viïån
Quöëc gia xêy dûång àiïím truy cêåp àún giaãn bùçng
caác tûâ khoáa, trong khi àoá nhiïìu thû viïån lúán àaä
chuyïín sang xêy dûång àiïím truy cêåp bùçng caác
thuêåt ngûä chuã àïì vaâ tïn caác taác giaã tham gia xêy
dûång nïn taác phêím. Àiïìu naây dêîn àïën sûå khöng
thöëng nhêët trong sûã duång baãng phên loaåi dûä liïåu
biïn muåc taâi nguyïn, gêy khoá khùn trong viïåc
chia seã thöng tin giûäa caác cú quan TT-TV, vaâ
khoá khùn trong viïåc tòm tin cuãa àöåc giaã.
Qua kïët quaã khaão saát, chó coá 7/31 (22,6%)
thû viïån sûã duång biïíu ghi CIP trong àoá kïí caã sûã
duång CIP cuãa Thû viïån Quöëc höåi Myä àöëi vúái
saách ngoaåi vùn. Àiïìu àoá cho thêëy vêîn coân rêët ñt
thû viïån sûã duång biïíu ghi CIP.
Qua nghiïn cûáu khaão saát thûåc traång trïn, coá
thïí thêëy chûa coá khaã nùng chia seã dûä liïåu thû
muåc giûäa caác cú quan TT-TV vaâ khoá khùn trong
viïåc tham khaão dûä liïåu CIP tûâ caác cú quan biïn
muåc nguöìn. Cöng taác biïn muåc naây àaä gêy ra
laäng phñ àaáng kïí vïì nhên lûåc cuäng nhû vïì taâi
chñnh trong cöng taác biïn muåc [1].
2. Giaãi phaáp kiïím soaát thû muåc
Sûå khöng àöìng böå trong viïåc aáp duång caác
chuêín biïn muåc àaä gêy nhiïìu khoá khùn cho caác
cú quan TT-TV trong cöng taác xûã lyá taâi nguyïn,
laâm laäng phñ rêët lúán vïì taâi chñnh cuäng nhû vïì
nhên lûåc àïí thûåc hiïån cöng viïåc naây. Àöëi vúái
baån àoåc, àêy laâ möåt trúã ngaåi, khoá khùn trong
viïåc tra cûáu tòm tin. Ngaây nay, baån àoåc tra cûáu
cú súã dûä liïåu trûåc tuyïën taåi caác cú quan TT-TV,
viïåc aáp duång quy tùæc biïn muåc thöëng nhêët nhùçm
taåo thuêån lúåi, tùng hiïåu quaã tra cûáu tòm tin.
Àïí giaãi quyïët àûúåc baâi toaán thöëng nhêët vaâ
chia seã dûä liïåu giûäa caác cú quan TT-TV trong
Nghiïn cûáu - Trao àöíi
24 THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 4/2015
vaâ ngoaâi nûúác, caác cú quan cêìn tùng cûúâng
kiïím soaát thû muåc theo chuêín quöëc gia vaâ tiïën
túái chuêín quöëc tïë, àoá laâ: Chuêín vïì mö taã hònh
thûác taâi nguyïn, chuêín vïì nöåi dung cuãa taâi
nguyïn thöng tin (phên loaåi, àõnh chuã àïì),
chuêín vïì kyä thuêåt lûu trûä vaâ tra cûáu, trao àöíi taâi
nguyïn thöng tin (khöí mêîu MARC21). Àïí àaåt
àûúåc àiïìu naây caác cú quan TT-TV cêìn coá
nhûäng giaãi phaáp tñch cûåc àïí nhanh choáng àûa
thû viïån àïën gêìn nhau hún vaâ gêìn vúái ngûúâi
duâng tin hún, àoá laâ:
- Caác cú quan TT-TV hiïån nay, cêìn nhanh
choáng coá böå quy tùæc mö taã tiïu chuêín àïí thöëng
nhêët trong cöng taác biïn muåc, phuâ húåp vúái tònh
hònh thûåc tiïîn xuêët baãn cuãa Viïåt Nam vaâ àaáp
ûáng yïu cêìu höåi nhêåp quöëc tïë. Baãn quy tùæc biïn
muåc Anh - Myä ra àúâi àaä goáp phêìn tñch cûåc laâm
chuyïín biïën cöng taác mö taã taâi liïåu, giaãi quyïët
àûúåc bêët cêåp àöëi vúái caác baãn quy tùæc hiïån coá úã
trong nûúác, dêìn theo quy tùæc biïn muåc cuãa caác
nûúác tiïn tiïën, bûúác àêìu chia seã àûúåc dûä liïåu
qua cöíng Z39.50 àöëi vúái saách tiïëng Anh xuêët
baãn úã Myä. Tuy nhiïn, caác nhaâ thû viïån hoåc úã
Myä, Öxtrêylia, Canaàa àaä súám nhêån thêëy
nhûäng haån chïë cuãa AACR2 vaâ àïën nay baãn quy
tùæc “Mö taã vaâ truy cêåp taâi nguyïn” (RDA) àaä ra
àúâi. Quy tùæc RDA triïåt àïí tuên theo nguyïn tùæc
biïn muåc quöëc tïë múái do IFLA àûa ra, àoá laâ:
Nguyïn tùæc biïn muåc IFLA vïì “Yïu cêìu chûác
nùng vïì biïíu ghi thû muåc” (FRBR) vaâ “Yïu cêìu
chûác nùng vïì dûä liïåu kiïím soaát tñnh nhêët quaán”
(FRAD); Yïu cêìu chûác nùng vïì dûä liïåu nhêët
quaán theo chuã àïì (FRSAD). Böå quy tùæc RDA rêët
àöì söå, phuâ húåp vúái nhûäng cú quan TT-TV cúä lúán
cuãa Myä vaâ caác nûúác phaát triïín vúái nhûäng böå sûu
têåp khöíng löì vaâ àa daång vïì hònh thûác taâi liïåu [4].
Àïí aáp duång àûúåc böå quy tùæc naây laâ àiïìu khoá
khùn vúái caác thû viïån Viïåt Nam vúái quy mö
nhoã. Mùåt khaác, cuäng nhû AACR2 vaâ caác cöng
cuå biïn muåc àûúåc dõch tûâ tiïëng Anh thò vêën àïì
baãn quyïìn laâ yïëu töë caãn trúã trong viïåc phöí biïën
röång raäi caác böå cöng cuå biïn muåc vúái caác cú
quan TT-TV. Nhû vêåy, àïí coá böå quy tùæc mö taã
phuâ húåp vúái tònh hònh thûåc tïë biïn muåc cuãa Viïåt
Nam vaâ àaãm baão quy tùæc biïn muåc quöëc tïë thò
caác thû viïån lúán nïn dõch RDA sang tiïëng Viïåt
àïí thuêån tiïån cho viïåc nghiïn cûáu. Cêìn biïn
soaån laåi böå quy tùæc theo hûúáng RDA nhûng phuâ
húåp vúái tònh hònh xuêët baãn, thûåc tïë taâi liïåu trong
caác cú quan TT-TV taåi Viïåt Nam.
- Caác thû viïån nïn sûã duång chung caác baãng
phên loaåi àïí thuêån tiïån trong trao àöíi dûä liïåu.
Kinh nghiïåm cuãa Thû viïån Quöëc höåi Myä laâ hiïån
taåi duâng song song hai baãng phên loaåi: Baãng
phên loaåi do Thû viïån Quöëc höåi Myä biïn soaån
(LCC) àïí duâng trong nöåi böå thû viïån, traánh xaáo
tröån khi sùæp xïëp taâi nguyïn thöng tin, coân baãng
phên loaåi DDC nhùçm trao àöíi dûä liïåu giûäa caác
thû viïån.
- Caác thû viïån nïn aáp duång baãng Tiïu àïì chuã
àïì phuâ húåp vúái kho taâi liïåu cuãa mònh. Trïn thûåc
tïë, vúái caác cú quan TT-TV lúán hiïån nay, vúái
vöën taâi nguyïn túái haâng triïåu tïn thò viïåc sûã
duång böå tûâ khoáa seä khöng coân thñch húåp búãi leä
tûâ khoáa göìm caác thuêåt ngûä àún leã, khi tòm tin
theo tiïu chñ kïët húåp seä khoá khùn vúái nhiïìu söë
lûúång tûâ khoáa àûúåc kïët húåp, kïët quaã tòm tin laâ
thiïëu chñnh xaác. Coân viïåc tòm tin theo tiïu àïì
chuã àïì laâ tòm tin tiïìn kïët húåp, àiïìu naây àaä laâm
àa daång caách tòm kiïëm thöng tin. Khaão saát thûåc
tïë viïåc tòm tin cuãa ngûúâi duâng, thò àa söë ngûúâi
duâng tin sûã duång tiïu àïì chuã àïì àïí tòm kiïëm
thöng tin. Viïåc xêy dûång caác baãng chuã àïì cuäng
nïn theo caác khung chuã àïì lúán: Tiïu àïì chuã àïì
daânh cho caác thû viïån töíng húåp; Tiïu àïì chuã àïì
vïì Khoa hoåc tûå nhiïn vaâ Cöng nghïå; Tiïu àïì
chuã àïì vïì Khoa hoåc Xaä höåi-Nghïå thuêåt. Chia
theo caách chia nhoám nhû vêåy seä phuâ húåp vúái
tònh hònh sûã duång vaâ dïî daâng biïn soaån. Viïåc
xêy dûång Tiïu àïì chuã àïì àöì söå nhû Tiïu àïì chuã
àïì cuãa Quöëc höåi Myä laâ khoá khùn, vaâ khöng cêìn
thiïët vúái caác cú quan thöng tin chuyïn ngaânh.
Coân nïëu dõch böå tiïu àïì chuã àïì naây cho caác thû
viïån Viïåt Nam sûã duång seä khöng thûåc tiïîn vò
THÖNG TIN vaâ TÛ LIÏÅU - 4/2015 25
Nghiïn cûáu - Trao àöíi
Myä laâ nûúác phaát triïín nhêët thïë giúái, quan àiïím
vïì chñnh trõ, phaát triïín vïì khoa hoåc kyä thuêåt
khaác nhiïìu so vúái Viïåt Nam.
- Àöëi vúái khöí mêîu MARC21 coá nùm àõnh
daång sau: Khöí mêîu MARC21 cho dûä liïåu thû
muåc (Bibliographic Data), MARC21 cho dûä
liïåu nhêët quaán (Authority Data), MARC21 cho
dûä liïåu nùæm giûä (Holdings Data), MARC21 cho
dûä liïåu vïì phên loaåi (Classification Data), vaâ
MARC21 cho thöng tin cöång àöìng (Community
Information). Trong àoá, caác cú quan TT-TV úã
Viïåt Nam hiïån nay múái sûã duång khöí mêîu
MARC21 cho dûä liïåu thû muåc. Viïåc aáp duång
khöí mêîu MARC21 cho dûä liïåu thû muåc cuäng
nïn àûúåc thöëng nhêët trong caác trûúâng dûä liïåu vaâ
aáp duång vúái têët caã caác daång taâi nguyïn thöng tin
hiïån coá trong thû viïån [3].
Cêìn nhanh choáng aáp duång caác Khöí mêîu trao
àöíi MARC21, Khöí mêîu MARC21 cho dûä liïåu
nhêët quaán, khöí mêîu MARC21 cho thöng tin
nùæm giûä, Khöí mêîu cho dûä liïåu phên loaåi vaâ Khöí
mêîu MARC21 cho thöng tin cöång àöìng cho dûä
liïåu biïn muåc nhùçm chuêín hoáa, kiïím soaát vaâ
thöëng nhêët dûä liïåu. 
- Viïåc xêy dûång caác tiïu chuêín biïn muåc àoâi
hoãi phaãi coá têåp húåp àöåi nguä caán böå tûâ nhiïìu cú
quan TT-TV lúán àaåi diïån cho tûâng hïå thöëng thû
viïån vaâ caác trûúâng àaåi hoåc àûúåc àaâo taåo vïì 
TT-TV. Àïí böå cöng cuå ài vaâo thûåc tïë cêìn phaãi
coá àöåi nguä nhên lûåc trònh àöå cao cuãa nhiïìu cú
quan töí chûác cuâng tham gia soaån thaão múái àaãm
baão tñnh khaách quan, chêët lûúång vaâ dïî daâng phöí
biïën röång raäi ngay sau khi ra àúâi. Caán böå tham
gia trûåc tiïëp soaån thaão phaãi bao göìm: àöåi nguä
caác giaãng viïn trûåc tiïëp daåy böå mön, coá àêìy àuã
kiïën thûác vïì lyá luêån vaâ thûåc tiïîn; caác chuyïn gia
trong caác cú quan TT-TV, coá kinh nghiïåm nghïì
nghiïåp àuáng vúái lônh vûåc nghiïn cûáu. Têët caã caác
caán böå naây phaãi coá trònh àöå ngoaåi ngûä tiïëng Anh
àaãm baão dõch thuêåt töët àaáp ûáng viïåc tham khaão
taâi liïåu tûâ nûúác ngoaâi. 
Coá àûúåc nhûäng böå cöng cuå àaåt tiïu chuêín seä
taåo àiïìu kiïån thuêån lúåi cho caác cú quan TT-TV
cuãa Viïåt Nam thûåc hiïån töët caác nguyïn tùæc biïn
muåc do IFLA àûa ra, àoá laâ tuên thuã: Nguyïn tùæc
biïn muåc IFLA vïì “Yïu cêìu chûác nùng vïì biïíu
ghi thû muåc” (FRBR) vaâ “Yïu cêìu chûác nùng
vïì dûä liïåu kiïím soaát tñnh nhêët quaán” (FRAD);
Yïu cêìu chûác nùng vïì dûä liïåu nhêët quaán theo
chuã àïì (FRSAD); Böå cöng cuå chuêín seä àaåt
àûúåc kïët quaã trong kiïím soaát dûä liïåu, àaãm baão
àûúåc muåc tiïu chia seã dûä liïåu, liïn kïët cú quan
TT-TV, àaåt hiïåu quaã cao trong viïåc biïn muåc
taåi nguöìn [7].
(Ngaây Toâa soaån nhêån àûúåc baâi: 08-02-2015; Ngaây phaãn biïån 
àaánh giaá: 18-4-2015; Ngaây chêëp nhêån àùng: 20-6-2015).
1. Thû viïån Quöëc gia Viïåt Nam. Thûåc traång
cöng taác biïn muåc: Baáo caáo Nghiïn cûáu khoa
hoåc, 2013. 
2. 
3. 
4. Phaåm Kim Thanh (2012). Nghiïn cûáu khaác
biïåt giûäa “Resource description and access” vaâ
quy tùæc mö taã Anh - Myä (AACR2)- Àõnh hûúáng aáp
duång vaâo Thû viïån Quöëc gia Viïåt Nam: Luêån vùn
thaåc syä.
5. Vuä Dûúng Thuyá Ngaâ. Quan niïåm vïì chuêín
hoáa trong xûã lyá taâi liïåu vaâ nhûäng biïån phaáp àaãm
baão chuêín hoáa trong xûã lyá taâi liïåu úã Viïåt Nam hiïån
nay. - Taåp chñ Thû viïån Viïåt Nam söë, 2010, 4(24),
tr.15-18.
6. Nguyïîn Vùn Haânh. Vïì chuêín hoáa cöng taác
thû viïån àaåi hoåc úã Viïåt Nam. - Taåp chñ Thû viïån
Viïåt Nam, söë 4(24), 2010, tr.10-14.
7. Cao Minh Kiïím. Giúái thiïåu nguyïn tùæc biïn
muåc quöëc tïë múái. - Taåp chñ Thû viïån Viïåt Nam, söë
3(23), 2010, tr.28-38.
Taâi liïåu tham khaão