Truyền thống chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam - Bùi Văn Hùng (Phần 2)

troïng luyeän taäp quaân söï, taäp traän ôû nhöõng nôi sung yeáu. 
4.1.6. Xaây döïng haäu phöông vöõng maïnh 
Veà kinh teá: caùc nhaø nöôùc quaân chuû luoân luoân chuù troïng ñeán vieäc xaây döïng kinh teá 
vöõng maïnh ñeå ñoái phoù vôùi giaëc phöông Baéc baèng caùc bieän phaùp: khuyeán khích noâng 
nghieäp, khai hoang, thuûy lôïi taïo cô sôû vöõng chaéc, vöõng maïnh. 
Trong caùc cuoäc khôûi nghóa, chuù yù xaây döïng caên cöù ñòa (Lam Sôn) sau ñoù môû roäng ra 
toaøn quoác. Thöïc hieän “vöøa caøy ruoäng, vöøa ñaùnh giaëc”. Nhaø nöôùc ñöa ra chính saùch noâng 
nghieäp kòp thôøi ñeå khuyeán khích saûn xuaát. 
Veà chính trò: oån ñònh tình hình chính trò, cuûng coá caùc maët bieân thuøy nhaát laø phía 
Nam. Nhaø Toáng xuùi Chieâm Thaønh taán coâng nöôùc ta, nhaø Lyù ñaõ chuû ñoäng tieán coâng tröôùc 
ñeå ñaäp tan aâm möu ñoù vaøo naêm 1075. Nhaø Traàn ñem 2 vaïn quaân giuùp Chieâm Thaønh ñeå 
chaën ñaùnh ñaïo quaân xaâm löôïc cuûa Toa Ñoâ, khôûi nghóa Lam Sôn lieân keát vôùi ngöôøi Laøo. 
Quan troïng nhaát laø tuyeân truyeàn giaùo duïc loøng yeâu nöôùc trong nhaân daân, cuûng coá 
khoái ñoaøn keát. Nhaø Traàn môû hoäi nghò Dieân Hoàng vaø yeát baûng khaép nôi ñeå phaùt ñoäng 
cuoäc khaùng chieán, boä chæ huy nghóa quaân Lam Sôn chuû tröông ñaùnh vaøo loøng ngöôøi 
“Bình ngoâ saùch”, Nguyeãn Hueä “Chieáu leân ngoâi”.v.v ñeå cuûng coá khoái ñoaøn keát daân 
toäc. Leâ Lôïi ñoaøn keát taát caû moïi ngöôøi trong giai caáp ñòa chuû vaø quyù toäc cuõ, lieân keát giöõa 
giai caáp thoáng trò vaø giai caáp noâng daân. Luaät “Hoàng Ñöùc” tieán boä vaø luoân boû thu toâ thueá 
moãi khi maát muøa, haïn haùn, chính saùch “Nhu vieãn” cuûa trieàu ñình vì caùc daân toäc ôû ñòa 
ñaàu toå quoác giaùp bieân giôùi. 
Vì theá trong caùc cuoäc khaùng chieán thaéng lôïi, haäu phöông raát oån ñònh, soá quyù toäc ñaàu 
haøng raát ít. 
 4.1.7.Choïn phöông höôùng taùc chieán chieán löôïc chính xaùc 
Yeáu toá naøy taùc ñoäng thaéng lôïi tôùi 9/10 cuûa cuoäc chieán tranh. Cha oâng ta ñaõ bieát toå 
chöùc taùc chieán chính xaùc. Moät trong nhöõng höôùng ñoù laø ñaùnh vaøo haäu caàn cuûa ñòch, vì keû 
thuø tieán haønh caùc cuoäc chieán tranh xaâm löôïc vieãn chinh ôû xa khoâng theå thöïc hieän haäu 
caàn taïi choã ñöôïc. Nhaø Toáng, Nguyeân, moãi teân xaâm löôïc phaûi coù 2 phu mang vaùc löông 
thöïc vaø vuõ khí theo. Vì vaäy vaán ñeà löông thöïc laø nhöôïc ñieåm coá höõu cuûa keû thuø. Lyù 
Thöôøng Kieät phaù tan Ung Chaâu laø moät cöù ñieåm xaâm löôïc kieân coá: ngoaøi soá quaân baûo veä 
coøn coù 5 vaïn quaân saün saøng traøn qua bieân giôùi. Ñeå haïn cheá löïc löôïng ñòch, Lyù Thöôøng 
Kieät ñaõ phaù tan caên cöù ñoù, laøm chaäm laïi cuoäc xaâm laêng cuûa quaân Toáng, buoäc chuùng 
 ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû 
Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 97 – 
phaûi chuaån bò laïi, Vöông An Thaïch phaûi töø chöùc 10 thaùng sau khi Ung Chaâu bò san baèng. 
Trong cuoäc khaùng chieán choáng Nguyeân, nhaø Traàn phaùt ñoäng noâng daân laøm vöôøn khoâng 
nhaø troáng : “ngöôøi Giao thöôøng caát thoùc gaïo vaø troán ñi”. Trong laàn thöù 3, nhaø Nguyeân 
phaûi huy ñoäng löïc löôïng thuyeàn taûi löông chôû 17 vaïn thaïch thoùc, chuaån bò kho taøng ôû 
Vaïn Kieáp ñeå chöùa thoùc duy trì cuoäc chieán tranh. Nhaø Traàn choïn phöông höôùng chính 
xaùc, Traàn Quoác Tuaán: “naêm nay theá giaëc deã ñaùnh”. Nhaø Traàn chuû ñoäng ruùt lui tröôùc caùc 
muõi tieán coâng cuûa ñòch neân quaân ñòch ñaùnh 17 traän ñeàu thaéng. Trong khi ñoù maët traän 
Vaân Ñoàn, quaân ta ñöôïc chuaån bò raát chu ñaùo. Traàn Quoác Tuaán giao cho Phoù töôùng Traàn 
Khaùnh Dö tröïc tieáp chæ huy. Luùc ñaàu vua Traàn goïi Traàn Khaùnh Dö veà trò toäi, Traàn Khaùnh 
Dö xin khaát vaøi ngaøy roài chuaån bò traän ñòa töø Vaân Ñoàn ñeán Cöûa Luïc roài nhaán chìm toaøn 
boä ñoaøn thuyeàn löông cuûa Tröông Vaên Hoå. 
Nguyeãn Hueä tieâu dieät vaø phaù huûy 18 kho löông cuûa ñòch. 
Khôûi nghóa Lam Sôn caám nhaân daân khoâng ñöôïc baùn löông thöïc cho ñòch. 
Giai ñoaïn ñaàu cuûa cuoäc chieán tranh khi theá löïc keû thuø coøn maïnh ta ñaùnh vaøo choå 
yeáu hoaëc sô hôû cuûa ñòch. Sô hôû cuûa ñòch ôû Ung Chaâu laø baát ngôø. 
Khi töông quan löïc löôïng coù lôïi cho ta, ta ñaùnh vaøo ñaàu naõo cuûa keû thuø laøm cho caùc 
nôi khaùc suy suïp vaø tan raõ. 
Khaùng chieán choáng Toáng, ta ñaùnh vaøo doanh traïi Trieäu Tieát vaø Quaùch Quyø buoäc 
chuùng phaûi ruùt quaân vaø bò ta tieâu dieät. Khaùng chieán choáng Nguyeân – Moâng, ta ñaùnh vaøo 
Ñoâng Boä Ñaàu laøm cho ñòch tan raõ vaø ruùt chaïy. Laàn 2, ta ñaùnh vaøo choã döïa cuûa ñòch ôû 
Nam Soâng Hoàng, laàn 3 ta ñaùnh vaøo Soâng Baïch Ñaèng treân ñöôøng ruùt chaïy cuûa ñòch. 
Khaùng chieán choáng Minh ta ñaùnh vaøo ñaïo vieän binh cuûa Lieãu Thaêng laø muõi chính 
cuûa ñòch laïi coù nhieàu sô hôû laøm cho Moäc Thaïnh phaûi ruùt lui, Vöông Thoâng phaûi xin 
haøng. 
4.1.8. Lieân tuïc tieán coâng quaân giaëc 
Trong caùc cuoäc khôûi nghóa, tieâu bieåu nhaát laø khôûi nghóa Lam Sôn. Giai ñoaïn ñaàu 
1418 –1423, maëc duø löïc löôïng coøn nhoû beù ta ñaõ tieán haønh 15 traän ñaùnh nhö Möôøng Poøn, 
Nga Laïc, Beán Boång, Kình Loäng, Quan Du .v.v.. töùc laø vaãn chuû ñoäng tieán coâng ñòch. Maëc 
duø chuùng vaây queùt ta, ta vaãn chuû ñoäng tieán coâng ñòch gieát ñöôïc vaøi traêm, thaäm chí vaøi 
ngaøn teân, buoäc ñòch phaûi ñình chieán vôùi ta vaøo naêm 1423. 
Trong caùc cuoäc khaùng chieán, giai ñoaïn 1 ta vaãn tieán coâng: Toáng, Nguyeân 3 laàn khieán 
cho nhaø Nguyeân phaûi than “chö man ñaõ phuïc roài laïi phaûn”. Nguyeãn Hueä maëc duø ruùt lui 
chieán löôïc vaãn ñeå Tröông Vaên Ña tieán coâng ñòch laøm cho chuùng 6 thaùng sau môùi chieám 
ñöôïc 3 tænh. Maëc duø ruùt lui chieán löôïc nhöng Ngoâ Thì Nhaäm vaãn phaùi Phan Vaên Laân leân 
 ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû 
Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 98 – 
chaën ñòch ôû soâng Caàu. Xuaát phaùt töø ñieàu kieän nöôùc ta neáu chæ ruùt lui ñôn thuaàn thì khoâng 
ñaûm baûo ñöôïc tieâu dieät sinh löïc ñòch khaùc vôùi Napoâleâoâng vaøo nöôùc Nga. Ta ñaùnh lieân 
tieáp laøm cho ñòch khoâng kòp trôû tay vaø keát thuùc baèng traän quyeát chieán chieán löôïc. Khaùng 
chieán choáng Toáng, Nguyeân – Moâng .v.v, ta tieán coâng lieân tuïc laø caùch ñaùnh giaëc cuûa 
ngöôøi Vieät Nam, kieán taïo theá maïnh quaân söï treân caùc chieán tröôøng maëc duø ta ít, ñòch 
nhieàu keå caû giai ñoaïn phaûn coâng. Ta phaûi keát hôïp caû chuû löïc vaø daân binh ñaùnh ñòch taïo 
ra theá maïnh, lôïi duïng ñòa theá lôïi haïi ñeå taïo neân söùc maïnh phaùt huy tinh thaàn yeâu nöôùc 
cao ñoä cuûa nhaân daân vaø binh só, ta bieát taäp trung sinh löïc vì ta ñaùnh ñòch treân ñaát nöôùc ta 
vaø tieán haønh cuoäc chieán tranh yeâu nöôùc neân ta taäp trung khoâng sôï maát ñaát, maát daân laø 
taïo neân theá maïnh treân chieán tröôøng. 
4.1.9. Ñaáu tranh quaân söï keát hôïp vôùi nhöõng bieän phaùp khaùc 
Keû thuø duøng löïc löôïng quaân söï raát maïnh neân ta phaûi keát hôïp ñaáu tranh quaân söï cuøng 
caùc hình thöùc khaùc treân cô sôû döïa vaøo daân thi haønh quyeàn chính nghóa, chieán tranh yeâu 
nöôùc laáy ít ñòch nhieàu ñoù laø ñaáu tranh chính trò keát hôïp ngoaïi giao, ñòch vaän nhaèm vaïch 
traàn tính chaát xaâm löôïc cuûa keû thuø. 
Tôø “Loä boá” cuûa Lyù Thöôøng Kieät khi oâng treân ñöôøng tieán ñaùnh Ung Chaâu coù taùc 
duïng haïn cheá söï choáng ñoái cuûa nhaân daân Trung Quoác, neân Lyù Thöôøng Kieät haønh quaân 
töø Khaâm Chaâu ñeán Ung Chaâu deã daøng. 
Khaùng chieán choáng Nguyeân, nhaø Traàn nhieàu laàn vaïch traàn toäi aùc cuûa quaân Nguyeân 
qua nhieàu böùc thö göûi vua Nguyeân. 
Leâ Lôïi, Nguyeãn Traõi vieát raát nhieàu veà vieäc ñoù nhö neâu leân noãi khoå cuûa nhaân daân, 
ñaáu tranh ñòch vaän, duï haøng thaønh Ngheä An vaïch roõ 6 ñieàu thua cuûa Vöông Thoâng cho 
quaân só thaáy. Taùc duïng laø ñaõ haï ñöôïc caùc thaønh khaùc. 
Ñaáu tranh ngoaïi giao nhaèm muïc ñích hoøa hoaõn ñeå cuûng coá theâm löïc löôïng tieán haønh 
cuoäc chieán tranh ñang gay go hoaëc keát thuùc chieán tranh moät caùch toát ñeïp nhaát ñeå ñaït 
muïc ñích cuûa chuùng ta. 
Quaùch Quyø “ai baøn ñeán ñaùnh seõ cheùm”: oám ñau, thieáu löông thöïc, bò ta taäp kích 
maïnh tieâu dieät hôn quaù nöûa nhöng khoâng theå ruùt lui ñöôïc vì sôï maát theå dieän. Lyù Thöôøng 
Kieät chuû ñoäng giaûng hoøa khi ñaõ ñaùnh thaéng quaân giaëc. Giaûng hoøa khoâng nhuïc töôùng só, 
khoâng ñoå xöông maùu maø coøn baûo toàn ñöôïc toân mieáu. 
Khaùng chieán choáng Nguyeân, ta söû duïng nhieàu bieän phaùp naøy: 3 naêm coáng 1 laàn, ta 
coù hôn 20 naêm chuaån bò khaùng chieán, duøng lyù leõ ñeå thuyeát phuïc keû thuø: khoâng 
laïy chieáu thö, luoân luoân chuaån bò löïc löôïng quoác phoøng tích cöïc chuaån bò khaùng chieán 
 ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû 
Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 99 – 
Khôûi nghóa Lam Sôn, phöông phaùp naøy raát quan troïng. Naêm 1423, ta giaûng hoøa phuù 
nuùi Chí Linh: “beân trong ta reøn khí giôùi, beân ngoaøi ta giaû thaùc hoøa thaân”, töôùng nhaø Minh 
taâu veà trieàu ñình laø Leâ Lôïi haøng nhöng khoâng chòu ra laøm quan. Naêm 1426 löïc löôïng ta 
maïnh, nhaø Minh ñaët ñieàu kieän tìm con chaùu nhaø Traàn, Leâ Lôïi laäp Traàn Caûo ñeå thöông 
löôïng vôùi keû thuø. Ta vaãn tieán coâng, chuaån bò ñieàu kieän ñeå phaûn coâng queùt saïch keû thuø. 
Keát thuùc chieán tranh, Vöông Thoâng phaûi theà tröôùc thaàn soâng nuùi nöôùc Nam laø khoâng 
daùm xaâm löôïc nöôùc ta nöõa. Ta vaãn trao ñoåi ngoaïi giao, ñöa chieáu caàu phong vaø caáp 
thuyeàn cho quaân Minh veà nöôùc. 
Khaùng chieán choáng Thanh, ta thaéng oanh lieät, gaàn 29 vaïn quaân Thanh bò tieâu dieät. 
Quang Trung vaãn ra leänh cho Ngoâ Thì Nhaäm vieát bieåu ñeå laäp laïi quan heä ngoaïi giao vaø 
noùi vôùi Phan Huy Ích: “nay quaân Thanh ñaõ bò thaát baïi taát laáy laøm xaáu hoå quyeát khoâng 
ngöøng tay nhöng hai nöôùc ñaùnh nhau thì khoâng phaûi laø phuùc cho sinh daân, chæ coù nhöõng 
lôøi leõ khoân kheùo môùi ngöøng ñöôïc binh ñao”- Quang Trung (chính bieân lieät truyeän). 
Toùm laïi: Ñaáu tranh chính trò, ngoaïi giao laø cuûng coá thaéng lôïi cho ñaáu tranh quaân söï. 
Nhöng chæ döïa treân cô sôû ñaáu tranh quaân söï ñaõ coù keát quaû thì ñaáu tranh ngoïai giao môùi 
coù keát quaû ñeå baûo ñaûm ñoäc laäp, hoøa bình cho ñaát nöôùc. Ñoù laø naêm bieän phaùp treân cô sôû 
phöông chaâm chieán löôïc cuûa toå tieân ta. 
4.2. NGHEÄ THUAÄT CHÆ ÑAÏO CHIEÁN DÒCH , CHIEÁN THUAÄT 
Ñònh nghóa: chieán dòch laø moät heä thoáng caùc traän chieán ñaáu lieân quan vôùi nhau theo 
moät keá hoaïch vaø söï chæ huy thoáng nhaát, dieãn ra trong moät khoâng gian nhaát ñònh vaø trong 
moät thôøi gian nhaát ñònh nhaèm ñaït ñöôïc nhieäm vuï ñaõ ñònh –Vaên Tieán Duõng, Maáy vaán ñeà 
veà ngheä thuaät quaân söï Vieät Nam. 
Trong caùc cuoäc ñaáu tranh choáng ngoaïi xaâm, yeâu caàu cuûa chieán tranh caàn thieát phaûi 
coù nhöõng chieán dòch. Giai ñoaïn ñaàu, ñòch chuû ñoäng tieán coâng ta theo nhieàu höôùng, giai 
ñoaïn phaûn coâng, chuùng vaãn maïnh hôn ta. Neân chuùng ta khoâng bao giôø coù theå baèng moät 
traän ñaùnh maø ñaït muïc ñích. Vaøi tröôøng hôïp ñaùnh nhanh goïn nhö Ngoâ Quyeàn, Leâ Hoaøn 
raát haõn höõu nhöng phaûi chuaån bò laâu daøi. 
Traän Baïch Ñaèng, Chi Laêng trong khaùng chieán choáng Toáng naêm 981 laø hai traän trong 
moät chieán dòch. Lyù Thöôøng Kieät ñaùnh thaønh Ung Chaâu kieân coá neân maët duø ôû theá chuû 
ñoäng nhöng vì ôû treân ñaát ñòch neân ta phaûi coù söï chuaån bò chu ñaùo ñeå phaù tan thaønh Ung 
Chaâu. 
Khaùng chieán choáng Nguyeân, ta chuaån bò nhieàu traän cho Baïch Ñaèng vöøa kìm haõm 
vöøa tieâu hao sinh löïc ñòch ñeå ñaûm baûo ñuùng ngaøy nöôùc trieàu leân laø ngaøy 9 thaùng 4 aâm 
lòch. Choáng Minh laø nhöõng traän Toát Ñoäng, Chuùc Ñoäng hay Chi Laêng, Xöông Giang naèm 
 ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû 
Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 100 – 
trong heä thoáng chieán dòch döôùi söï chæ ñaïo chung, keá hoaïch chung. Muoán thöïc hieän ñöôïc 
chieán dòch phaûi coù quaân maïnh, thoâng tin lieân laïc toát, baûo ñaûm chæ huy nhanh nhaïy, thoáng 
nhaát toát. Ngheä thuaät chæ ñaïo chieán thuaät laø caùc hình thöùc taùc chieán cuûa toå tieân xöa. Toå 
tieân ta thöôøng söû duïng 3 hình thöùc taùc chieán: ñaùnh du kích, ñaùnh vaän ñoäng vaø ñaùnh traän 
ñòa. Ñaùnh du kích ñöôïc söû duïng raát nhieàu. Trong lòch söû ñaáu tranh choáng ngoaïi xaâm laø 
caùc hình thöùc nhö ñaùnh leùn, ñaùnh nhoû, ñaùnh baát ngôø, mai phuïc laø chieán tranh cuûa ngöôøi 
yeáu choáng laïi keû maïnh. Leâ Lôïi noùi:“giaëc ñoâng ta ít, laáy ít ñaùnh ñoâng, chæ ôû choã hieåm 
môùi laäp ñöôïc coâng. Vaû laïi binh phaùp coù noùi: nhöû ngöôøi ñeán chöù khoâng ñeå ngöôøi nhöû ta 
ñeán ”- Lam Sôn Thöïc Luïc. 
Do ñoù toå tieân ta söû duïng caùc bieän phaùp raát nhanh nheïn. Khaùng chieán choáng Taàn, ban 
ngaøy ta boû troán vaøo röøng, ban ñeâm ra ñaùnh quaân Taàn. Phoø maõ Thaân Caûnh Phuùc laån vaøo 
buïi raäm roài ra ñaùnh quaân Toáng khieán cho ngöôøi Toáng sôï nhö thieân thaàn. 
Quaân ñoäi nhaø Traàn toå chöùc ñaùnh raát baát ngôø, ñaùnh du kích. Nhöõng baõi coïc ôû döôùi 
loøng soâng Baïch Ñaèng, nhöõng hoá baãy ngöïa trong khaùng chieán choáng Nguyeân, nhöõng muõi 
teân treân röøng raäm trong khôûi nghóa Lam Sôn  ñaùnh du kích keát hôïp vôùi chieán tranh 
nhaân daân laø chieán tranh ñaùnh laâu daøi thích hôïp vôùi moïi lôùp ngöôøi. Chieán tranh du kích 
trong lòch söû ñaáu tranh choáng ngoaïi xaâm coù taùc duïng raát lôùn. 
Ñaùnh vaän ñoäng: tieán haønh chieán tranh treân nhieàu hình thöùc trong ñoù coù hình thöùc löu 
ñoäng. Truy kích ñòch trong khaùng chieán choáng Nguyeân, Thanh, Minh  Ñaùnh vaän ñoäng 
laø hình thöùc löu ñoäng thích hôïp khi tieán haønh chieán tranh trong ñieàu kieän ta ít, ñòch 
nhieàu, giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà thieáu quaân “toác ñoä nhanh choùng cuûa vaän ñoäng coù theå buø 
ñaép ñöôïc söï thieáu quaân vì chuùng cung caáp ñöôïc khaû naêng taán coâng quaân ñòch tröôùc khi 
chuùng taäp hôïp sinh löïc. Thöông nghieäp coù caâu “thì giôø laø vaøng baïc” thì trong chieán tranh 
“thì giôø laø boä ñoäi”. F. AÊngghen – Luaän vaên quaân söï. Chuùng ta thöôøng phaùt huy öu theá 
thuûy binh cuûa ta. 
Ñaùnh traän ñòa: coâng thaønh hay ñaùnh daõ chieán ngoaøi ñoàng noäi so vôùi ñaùnh du kích vaø 
vaän ñoäng thì hình thöùc naøy coù yeâu caàu cao hôn veà caùc maët. Moãi laàn ñaùnh traän ñòa yeâu 
caàu cao veà soá löôïng, chaát löôïng quaân ñoäi, kyõ thuaät chieán ñaáu, vuõ khí, tinh thaàn. Do ñoù 
ñaây laø hình thöùc taùc chieán cao. Trong cuoäc chieán tranh laáy ít ñòch nhieàu ta ít söû duïng 
nhöng cuõng coù duøng. Lyù Thöôøng Kieät ñaùnh Ung Chaâu, Leâ Lôïi bao vaây vaø haï thaønh 
Xöông Giang, Chuùc Ñoäng, Toát Ñoäng, Nguyeãn Hueä ñaùnh ñoàn Ngoïc Hoài, Haø Hoài, v.v.. 
Toùm laïi keát hôïp 3 hình thöùc ñeå ñaït keát quaû cao nhaát: Traàn Höng Ñaïo - Baïch Ñaèng: 
du kích laø nhieàu chieán ñòa coïc, thuyeàn chieán nhoû, quaân só naáp trong röøng, treân nuùi ñaù voâi 
... Doøng soâng Baïch Ñaèng laø traän ñòa löu ñoäng treân soâng ñeå tieâu dieät hoaøn toaøn sinh löïc 
ñòch. Chi Laêng- Xöông Giang: du kích ôû Chi Laêng baát ngôø taán coâng gieát cheát Lieãu 
 ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû 
Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 101 – 
Thaêng. Truy kích ñòch doàn chuùng vaøo Xöông Giang tieâu dieät chuùng. Traän Ngoïc Hoài - 
Ñaàm Möïc trong khaùng chieán choáng Thanh. 
Nhöõng nguyeân taéc chæ ñaïo taùc chieán: coù 3 nguyeân taéc: 
- Traùnh choã maïnh ñaùnh choã yeáu, choã sô hôû “yeáu choáng maïnh, ít ñòch nhieàu phaûi 
duøng quaân mai phuïc”- Nguyeãn Traõi. Leâ Lôïi: “boû choã thöïc ñaùnh choã troáng, boû choã vöõng, 
ñaùnh choã hôû thì söùc duøng moät nöûa ñaõ thaønh coâng gaáp boäi”. 
- Heát söùc linh hoaït, chuû ñoäng vaø cô ñoäng Nguyeãn Traõi: “thôøi, thôøi thuoäc khoâng neân 
boû lôõ, vieäc binh giuùp ôû mau choùng. Maáy then ñoùng môû nhö xe chuyeån maây bay, chæ 
trong choùc laùt chôït noùng, chôït laïnh”. Traàn Höng Ñaïo: “ quyeàn bieán nhö ngöôøi ñaùnh côø”, 
Lyù Thöôøng Kieät ñaùnh Ung Chaâu baát ngôø vaø lui veà ngay. 
- Tieán coâng maõnh lieät tieâu dieät yù chí xaâm löôïc cuûa keû thu,ø phuïc vuï vieäc laáy ít ñaùnh 
nhieàu laøm cho ñòch phaûi töø boû yù chí xaâm löôïc “beâu ñaàu Hoát Taát Lieät ôû cuûa Khuyeát, röaõ 
thòt Vaân Nam Vöông ôû Caûo Nhai” hoaëc “ñaùnh traän ñaàu saïch khoâng kình ngaïc, ñaùnh traän 
nöõa tan taùc chim muoâng” - Nguyeãn Traõi. 
 ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû 
Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 102 – 
KEÁT LUAÄN 
1. Nhöõng cuoäc chieán tranh choáng ngoaïi xaâm laø chieán tranh nhaân daân ñoäc ñaùo. Vaøo 
nhöõng naêm 60, Voõ Nguyeân Giaùp ñaõ cho raèng chieán tranh nhaân daân phaûi do toaøn daân 
tieán haønh laø nhaân daân chieán ñaáu döôùi söï laõnh ñaïo cuûa giai caáp coâng nhaân -Taïp chí 
Quaân ñoäi Nhaân daân 4.64. 
Qua phaân tích, caùc nhaø lyù luaän vaø kinh ñieån cho raèng chieán tranh nhaân daân 
phaûi ñaït 2 ñieàu kieän: muïc ñích laø baûo veä khoâi phuïc quyeàn lôïi cuûa nhaân daân. Ñoäng 
löïc laø toaøn theå nhaân daân tham gia vaøo cuoäc chieán tranh. Töø ñoù ta coù theå coi caùc cuoäc 
chieán tranh thôøi coå trung ñaïi laø chieán tranh nhaân daân nhaèm gaït boû aùch thoáng trò cuûa 
phong kieán ngoaïi toäc vôùi söï tham gia ñoâng ñaûo cuûa giai caáp noâng daân, nhöng veà maët 
möùc ñoä khoâng cao vì giai caùp thoáng trò caàn noâng daân vì quyeàn lôïi daân toäc vaø giai caáp 
nhöng haïn cheá khoâng roõ raøng vì giai caáp thoáng trò nhaân nhöôïng vaø ñaáu tranh baûo veä 
ñoäc laäp daân toäc ñoù laø ñoâng ñaûo. 
2. Ngheä thuaät quaân söï cuûa toå tieân ta ñoäc ñaùo do kinh nghieäm cuûa toå tieân ta lieân tuïc 
phaûi ñaáu tranh “nhieàu tai naïn chính laø goác ñeå döïng nöôùc maø söï baên khoaên lo laéng laø 
neàn môû ra nghieäp thaùnh, traûi bieán coá nhieàu thì tö löï saâu, lo laéng vieäc xa thì thaønh 
coâng kyõ”-Nguyeãn Traõi- Phuù Nuùi Chí Linh. 
Toå tieân ta coi troïng söùc maïnh tinh thaàn laø yeáu toá quan troïng nhaát. Chieán tranh laø söï 
ñoái choïi giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi neân caàn phaùt huy tính naêng ñoäng, chuû quan cuûa con 
ngöôøi, do ñoù phaûi coi troïng söùc maïnh cuûa tinh thaàn. Toå tieân ta bieát nhìn nhaän söï vieäc 
moät caùch bieän chöùng neân thaáy ñöôïc ñòch maïnh coù theå chuyeån thaønh yeáu vaø ta yeáu 
thì coù theå chuyeån thaønh maïnh neân daùm ñöùng leân choáng giaëc, neân chæ ñaïo moät caùch 
bieän chöùng tìm moïi caùch ñeå laøm chuyeån bieán löïc löôïng ruùt ngaén thôøi gian chieán 
tranh. 
Ngheä thuaät chæ ñaïo chieán tranh coù tính daân toäc vaø saùng taïo, nhöõng ngöôøi chæ ñaïo 
chieán tranh thoâng hieåu binh phaùp nhöng khoâng vaän duïng maùy moùc, luoân nhôù ñeán 
kinh nghieäm cuûa toå tieân. 
Coù tính nhaân daân saâu saéc, nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo vaø chæ ñaïo thöïc hieän thuoäc taàng 
lôùp treân vaø giai caáp phong kieán noù laø saûn phaåm cuûa giai caáp phong kieán vaø caû nhaân 
daân. Do tinh thaàn yeâu nöôùc saâu saéc, yù chí kieân cöôøng neân nhaân daân ta lieân tuïc noåi 
daäy ñaùnh giaëc vaø ñaùnh giaëc raát anh duõng. Nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo chieán tranh ñaõ nhaän 
thaáy ñöôïc thöïc teá ñoù neân ñaõ laõnh ñaïo nhaân daân moät caùch cuï theå. Nhaân daân laø ngöôøi 
thöïc hieän ñöôøng loái chieán tranh, hoï cuõng chính laø ngöôøi xaây döïng ñöôøng loái quaân söï 
vaø thöïc hieän ñöôøng loái quaân söï trong thôøi coå trung ñaïi. 
 ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû 
Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 103 – 
Moät cuoäc chieán tranh muoán thaéng lôïi caàn hai yeáu toá quan troïng “ coù daùm ñaùnh hay 
khoâng vaø bieát ñaùnh hay khoâng”, toå quoác ta, daân toäc ta ñaõ daùm ñaùnh vaø ñaõ thaéng. 
 ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû 
Truyeàn thoáng choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc Vieät Nam - 104 – 
 ThS. Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch Söû