Bài giảng Cách viết tin, bài cho trang tin điện tử

BÀI GIẢNG:CÁCH VIẾT TIN, BÀI CHO TRANG TIN ĐIỆN TỬGiảng viên : Nguyễn Thị Tươi – Trưởng phòng 	 Thư ký tòa soạn Báo ĐBPNgày giảng : 14/11/2011 Địa điểm : Điện lực Điện BiênI. YÊU CẦU CHUNG Báo chí là loại hình hoạt động thông tin chính trị - xã hội, ra đời do nhu cầu thông tin - giao tiếp, giải trí và nhận thức của con người.Bạn đọc của báo chí thuộc mọi thành phần cư dân trong xã hội. Do vị trí xã hội, nghề nghiệp, trình độ văn hóa, sở thích, hiểu biết, mỗi người có sự quan tâm và nhu cầu thông tin với các mức độ khác nhau Người viết bài cho trang tin phải luôn hiểu rõ ai là người sẽ “tiêu thụ” bài viết của mình, từ đó nắm bắt nhu cầu và những vấn đề bạn đọc của mình quan tâm để cung cấp thông tin, đáp ứng nhu cầu thông tin của bạn đọc.Với trang tin điện tử của Điện lực Điện Biên, thì đối tượng phục vụ đầu tiên là những người hoạt động trong lĩnh vực điện lực trên địa bàn tỉnh, sau đó là những bạn đọc cần thông tin về lĩnh vực này. Xác định như vậy, thì thông tin đưa lên trang tin sẽ cụ thể và khoanh vùng được phạm vi thông tin, như: hoạt động trong ngành;chế độ, chính sách trong lĩnh vực điện; việc thực hiện các chế độ, chính sách đó ra saoII. CÁCH VIẾT TIN, BÀI:A. NHỮNG HIỂU BIẾT CHUNG VỀ THỂ LOẠI TIN:1. Khái niệm và kỹ năng viết tin: KN: Tin là một thể loại thông dụng nhất trong báo chí đặc biệt là báo điện tử và trang tin điện tử. Nó phản ánh nhanh những sự kiện thời sự có ý nghĩa trong đời sống xã hội với ngôn ngữ cô đọng, ngắn gọn, trực tiếp và dễ hiểu. Công thức cho tin mà người ta thường đưa ra đó là 5W và 1H Who (ai): Trong tin này có những ai?What (cái gì/chuyện gì): Sự kiện quan trọng hay đáng lưu ý gì đã xảy ra?Where (ở đâu): Sự kiện, hiện tượng đó xảy ra ở đâu?When (khi nào): Sự kiện xảy ra vào lúc nào?Why (tại sao): Tại sao lại xảy ra sự kiện đó?How (như thế nào): Chuyện xảy ra như thế nào? => Đối với một tin, thì việc trả lời 5 câu hỏi trên một cách vắn tắt nhất là đã đảm bảo yêu cầu thông tin VÍ DỤVí dụ: Trước sự kiện xảy ra động đất ở Điện Biên, người đọc bao giờ cũng cần những thông tin như: Cái gì? (trận động đất), ở đâu? (xảy ra ở Điện Biên), khi nào? (giả dụ vào lúc 16 giờ ngày 12/9), ai? (trận động đất ảnh hưởng trực tiếp đến những ai), tại sao? (do Điện Biên nằm trên dải đứt gãy tây bắc), như thế nào? (trận động đất diễn ra như thế nào: cường độ, mức ảnh hưởng). 2. Phân loại tin:Căn cứ vào nội dung, mục đích và phương pháp sáng tạo có thể chia thể loại tin thành các dạng tin cơ bản như sau: tin vắn, tin ngắn, tin sâu, tin tường thuật và tin công báo.Tin vắn: Là một tin rất ngắn, cấu tạo bằng một vài câu trong đó phản ánh những thông điệp cô đọng, nhất là sự kiện thời sự. Tin ngắn: Là một thể loại tin có các thành phần kết cấu tương đối đầy đủ trong đó chủ yếu phản ánh những thông điệp đặc trưng về nội dung, hình thức của bản thân sự kiện thời sự.Tin ngắn thường trả lời đầy đủ 5W và 1H Tin sâu: Là tin có chiều sâu, dung lượng lớn, phản ánh trình độ nhận thức sâu về sự kiện thời sự, khám phá các bình diện khác nhau, phân tích đánh giá tính chất đặc điểm nhận định và xu thế vận động ý nghĩa, hậu quả của sự kiện đối với xã hội.- Về bản chất , tin tổng hợp cũng là một hình thức của tin sâu.Tin tường thuật: Là thể tin thuật lại sự kiện theo quá trình diễn biến của nó. Phản ánh các sự kiện thời sự quan trọng song nó tập trung chú ý khai thác logic vận động của mỗi sự kiện.- Trật tự thời gian trong tin tường thuật là một yếu tố rất quan trọng mang ý nghĩa xã hội thực sựTin công báo: Là thể tin thông báo chính thức về hoạt động của các tổ chức chính trị, xã hội, các cơ quan nhà nước..3. Kết cấu tin: Thông thường, người ta phân chia tin thành các kiểu kết cấu sau:- Hình tháp ngược- Kết cấu lưỡng phân: hai phần: mở đầu và thân tin- Hình xoáy ốc- Hình bậc thang- Kết cấu nhân quả- Kết cấu kể chuyện4. Cách viết tin:Với một tác phẩm tin hoàn chỉnh, có thể chia thành ba phần cụ thể như sau:a. Đầu đề của tin hay còn gọi là tít tinĐầu đề là tên gọi đặc biệt của tác phẩm báo chí, là thứ phân biệt tác phẩm này với tác phẩm khác, là sự biểu đạt cô đọng nội dung, thể hiện bản chất tư tưởng chính trị của tác phẩm đó.Đầu đề mang tính chất đặc thù phù hợp với mục đích thông tin của thể loại này.b. Mở đầu của tin: Giữ vai trò chủ đạo dẫn dắt trong tin, đòi hỏi sinh động hấp dẫn.c. Thân tin và phần kết của tin: Thân tin gồm chi tiết thông tin về các mặt, các mối quan hệ khác nhau của sự kiện.B. NHỮNG HIỂU BIẾT CHUNG VỀ THỂ LOẠI BÀI1. Khái niệm và kỹ năng viết bàiHiện nay, những người làm chuyên môn nghiên cứu, giảng dạy về báo chí đã phân loại các tác phẩm báo chí thành những nhóm thể tài, thể loại khác nhau: như nhóm Thông tấn, Chính luận và Chính luận nghệ thuật với những đặc trưng về thể loại khá rõ ràng. Một tác phẩm báo chí có thể đáp ứng được tiêu chí của thể loại hoặc không thể hiện rõ đặc điểm của thể loại nào. Và, những bài viết chưa ổn định rõ ràng về thể loại nào được quy về là các dạng bài thông tin, phản ánh hay gọi chung là bài báo. Đây cũng là dạng bài được sử dụng phổ biến trên các trang tin điện tử đặc biệt là các trang thông tin của các ngành nói chung.2. Các dạng kết cấu của bài báo:Kết cấu kim tự tháp ngược: Sắp xếp thông tin theo thứ tự quan trọng giảm dần. Thông tin quan trọng nhất, cần thiết nhất phải được đề cập ngay ở câu đầu, đoạn đầu. Những câu sau, đoạn sau phát triển các thông tin bổ sung.Kết cấu thời gian: Sắp xếp bài viết theo trật tự thời gian kiểu như tường thuật sự kiện song chúng ta có thể sắp xếp trộn lẫn hai cách giữa trình tự thời gian với đảo ngược trình tự: bắt đầu bằng một dự án quan trọng trong tương lai, hiện tại hoặc quá khứ vừa diễn ra, sau đó quay trở lại kết cấu thời gian Kết cấu tổng hợp: Kết cấu này tương tự kết cấu một bài phát biểu về lịch sử. Bắt đầu bằng sự việc hoặc tình trạng, sau đó nói đến nguyên nhân hoặc kết quả. Kết cấu này đơn giản và logic, cho phép đề cập kỹ một vấn đề mà không làm độc giả chán. Kết cấu dạng chứng minh: Đề cập đến thông tin chính, sau đó chứng minh bằng một loạt lý lẽ dựa trên các sự việc. 	Mỗi loại kết cấu có điểm mạnh và điểm yếu khác nhau, người viết có thể lựa chọn cho phù hợp với thông tin mà mình muốn truyền tải. Không thể nói kiểu kết cấu nào hay hơn nhưng tất cả đều có điểm chung là theo một logic nhất định để nêu bật chủ đề. 3. Quy tắc viết bài cho báo mạng, trang tin điện tử:* Không làm dàn ý theo kiểu bao gồm mở đầu, thân bài, kết luận, mà bài báo phải đi ngay vào trọng tâm thông tin, cùng với thông điệp chính. Sau đó sẽ đến "như thế nào" và "tại sao".* Mỗi đoạn một ý: Người đọc không có nhiều thời gian và không thể kiên nhẫn đọc những bài báo dài cả màn hình mà không rõ ý, rõ đoạn. Tốt nhất là mỗi đoạn một ý.* Liên kết giữa các đoạn: Việc chia đoạn nhiều là cần thiết nhưng phải luôn có liên kết giữa các đoạn để thu hút độc giả. Tránh viết "dây cà ra dây muống", viết lan man.C. MỘT SỐ LƯU Ý KHI VIẾT CHO BÁO ĐIỆN TỬ, TRANG TIN ĐIỆN TỬCó 3 phương pháp thu thập thông tin truyền thống cho một tác phẩm báo chí là phỏng vấn, quan sát và nghiên cứu tài liệu.Khi viết tin, bài cho báo điện tử, trang tin điện tử hãy thực hiện nguyên tắc là đề cập, nói thẳng vào sự kiện, câu chuyện chính; Vd:Độc giả không chỉ muốn biết ai, cái gì, ở đâu và khi nào mà cả tại sao. (Tại sao nhà nước tăng giá điện? Điều này có ảnh hưởng thế nào tới cuộc sống hàng ngày?); Dùng các đoạn ngắn (mỗi đoạn một ý); Dùng câu chủ động, không lạm dụng tính từ; Với những bài dài, nên có những tiểu đề mục chứa đựng thông tin (Cách này vừa tạo ra những điểm nghỉ cho mắt, vừa lôi kéo độc giả đọc tiếp). Có thể dùng font chữ đậm để nhấn mạnh những điểm quan trọng nhưng không nên lạm dụng; Nên có ảnh hoặc hình minh họa, dù nhỏ (Ảnh ở đây không chỉ có ý nghĩa trang trí mà còn có sức thu hút, minh chứng rõ nhất cho độc giả về bài viết); Đưa thông tin thành những hộp dữ liệu, biểu đồ nếu thông tin đó có thể làm thành đồ thị, bảng biểu, hình minh họa Dùng các đường link để bổ sung thêm chi tiết, thông tin để tạo sự liền mạch cho độc giả (đặc biệt là những sự kiện liên quan hoặc cùng nhóm chủ đề) .XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN CÁC ĐỒNG CHÍ ĐÃ LẮNG NGHE!