Bài giảng Dự báo trong kinh doanh - Giới thiệu dự báo trong kinh doanh và kinh tế - Phùng Thanh Bình

1Dự báo trong kinh doanh
(Business Forecasting)
Khoa Kinh tế Phát triển
1A Hồng Diệu, Phú Nhuận
Website: www.fde.ueh.edu.vn
Phùng Thanh Bình
2Phùng Thanh Bình
1. Giới thiệu
2. Lịch sử phát triển của dự báo
3. Nhu cầu dự báo
4. Dự báo trong kinh doanh ngày nay
5. Phân lọai dự báo
6. Lựa chọn phương pháp dự báo
7. Phương pháp luận cho chuỗi thời gian & dự báo
8. Nguồn dữ liệu
9. Đo lường độ chính xác dự báo
10. Phần mền dự báo
GIỚI THIỆU DỰ BÁO TRONG KINH 
DOANH & KINH TẾ
Phùng Thanh Bình
z Nguyễn Trọng Hồi (2001): Mơ hình hĩa và Dự
báo chuỗi thời gian trong kinh doanh & kinh tế, 
Chương 1.
z J.Holton Wilson & Barry Keating, (2007), 
Business Forecasting With Accompanying Excel-
Based ForecastXTM Software, 5th Edition, 
Chapter 1.
z John E.Hanke & Dean W.Wichern, (2005), 
Business Forecasting, 8th Edition, Chapter 1.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
3Phùng Thanh Bình
z Dự báo là một yếu tố quan trọng của hầu hết các
quyết định kinh doanh và lập kế hoạch kinh tế
z Dự báo như một tập hợp các cơng cụ giúp người
ra quyết định đưa ra các phán đốn tốt nhất về các
sự kiện tương lai (dựa vào quá khứ và hiện tại)
z Nhu cầu nhân sự cĩ kiến thức về dự báo đang gia
tăng
GIỚI THIỆU
Phùng Thanh Bình
LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN CỦA DỰ BÁO
z Nhiều kỹ thuật dự báo ngày nay đã phát triển vào
thế kỷ 19
z Nhưng những phương pháp dự báo phổ biến chỉ
được phát triển gần đây: phương pháp phân tích, 
phương pháp san mũ, phương pháp ARIMA
z Cùng với sự phát triển của nhiều phương pháp dự
báo phức tạp và các phần mềm, dự báo ngày càng
nhận được nhiều sự quan tâm hơn
z Nhiều phương pháp dự báo mới tiếp tục được phát
triển
4Phùng Thanh Bình
z Quyết định hơm nay ảnh hưởng đến tương lai
của tổ chức, nhưng tương lai là bất định
z Ai cần dự báo? Hầu như mọi tổ chức: lớn và
nhỏ, tư và cơng đều sử dụng dự báo. Các bộ
phận chức năng như tài chính, marketing, 
nhân sự, sản xuất. Ngồi ra, tổ chức chính
phủ, phi chính phủ, các CLB xã hội, 
NHU CẦU DỰ BÁO
Phùng Thanh Bình
z Dự báo ngày càng trở nên quan trọng vì các cơng ty
tập trung vào việc gia tăng mức độ hài lịng của khách
hàng trong khi vẫn phải giảm chi phí của việc cung
cấp hàng hĩa và dịch vụ
z Hầu như mọi lĩnh vực chức năng của doanh nghiệp
đều sử dụng một loại dự báo nào đĩ, ví dụ:
zKế tốn: dự báo chi phí và doanh thu trong kế
hoạch nộp thuế
DỰ BÁO TRONG KINH DOANH NGÀY NAY
5Phùng Thanh Bình
z Phịng nhân sự: dự báo nhu cầu tuyển dụng và những thay đổi
trong cơng sở
z Chuyên gia tài chính: dự báo ngân lưu
z Quản đốc sản xuất: dự báo nhu cầu nguyên vật liệu và tồn kho
z Giám đốc marketing: Dự báo doanh số để thiết lập ngân sách
cho quảng cáo
* Dự báo doanh số thường là dự báo cơ bản cho các dự báo khác
(ví dụ giữa những năm 1980, 94% sử dụng dự báo doanh số)
DỰ BÁO TRONG KINH DOANH NGÀY NAY
Phùng Thanh Bình
z Ngắn hạn (các chiến lược và kế hoạch tức
thì, cấp trung và cấp dưới) và dài hạn
(chiến lược dài hạn, cấp cao)
z Vi mơ và vĩ mơ
z Định tính và định lượng
PHÂN LOẠI DỰ BÁO
6Phùng Thanh Bình
Forecast 
methods
Qualitative
(Subjective)
Quantitative
(Objective)
Jury of executive opinion
Sales force composite
Delphi methods
Survey methods
New product forecasting
Univariate time series
Nạve method
Regression trends
Exponential smoothing
Decomposition
ARIMA
Event models
New product models
Casual models
Time series & Cross 
sectional regression
Bivariate (simple) 
regression
Multi regression
Nguồn: J.Holton Wilson & Barry Keating (2007), p.37
Phùng Thanh Bình
z Dự báo định lượng:
o Dựa trên dữ liệu quá khứ để phát hiện xu hướng vận
động của đối tượng
o Giả định: giá trị tương lai của biến số dự báo phụ thuộc
vào xu hướng vận động trong quá khứ
o Cĩ 2 loại phương pháp định lượng:
• Chuỗi thời gian
• Nhân quả
PHÂN LOẠI DỰ BÁO
7Phùng Thanh Bình
z Ưu điểm của dự báo định lượng?
o Kết quả dự báo hồn tồn khách quan
o Cĩ phương pháp đo lường độ chính xác dự báo
o Ít tốn thời gian để tìm ra kết quả dự báo
o Cĩ thể dự báo điểm hay dự báo khoảng
PHÂN LOẠI DỰ BÁO
Phùng Thanh Bình
z Dự báo định lượng ngày càng được chấp nhận rộng rãi?
o Các phương pháp định lượng hữu ích hơn trong việc
đưa ra dự đốn về các sự kiện tương lai
o Nhờ sự phát triển của các phần mềm máy tính giúp các
phương pháp định lượng trở nên dễ dàng hơn
o Các phán đốn cá nhân dựa trên kinh nghiệm thực tế
và/hay qua nghiên cứu nên luơn luơn giữ một vai trị
quan trọng trong việc chuẩn bị của bất kỳ dự báo nào
PHÂN LOẠI DỰ BÁO
8Phùng Thanh Bình
z Dự báo định tính vẫn cĩ vai trị quan trọng?
o Khi khơng cĩ sẵn/khơng đủ dữ liệu quá khứ
o Nhân tố khơng thể lượng hĩa
o Khơng cĩ sẵn chuyên gia định lượng
o Các phương pháp thường dùng:
• Đánh gá ý kiến ban quản trị (chuyên gia)
• Tổng hợp lực lượng bán hàng Phương pháp
khảo sát ý kiến khách hàng
• Delphi, 
PHÂN LOẠI DỰ BÁO
Phùng Thanh Bình
z Ưu nhược điểm của dự báo định tính? 
z Ưu điểm: 
o Khơng địi hỏi kiến thức về tốn
o Được chấp nhận rộng rãi bởi những người sử dụng
z Nhược điểm:
o Nhiều lĩnh vực thực tế khơng thể dựa vào phương pháp
định tính
o Luơn bị chệch (biased)
o Khơng chính xác một cách kiên định qua thời gian
o Tốn nhiều năm kinh nghiệm để một người cĩ thể dự báo tốt
được
PHÂN LOẠI DỰ BÁO
9Phùng Thanh Bình
z Các kết quả dự báo phải làm cho quá trình ra quyết
định dễ dàng hơn
z Khơng áp dụng một phương pháp cho mọi trường hợp
z Sản phẩm, mục tiêu, ràng buộc khác nhau phải được
xem xét khi chọn phương pháp dự báo thích hợp
z Cĩ thể áp dụng nhiều phương pháp cho cùng một
trường hợp
z Phương pháp được chọn phải dự báo chính xác, kịp
thời, và dễ hiểu
LỰA CHỌN PHƯƠNG PHÁP DỰ BÁO
Phùng Thanh Bình
z Dữ liệu lịch sử: YBEG tới YEND
z Giai đoạn mẫu phân tích: Y1,  Yn (Y1 khơng nhất
thiết trùng với YBEG)
z Giá trị dự báo: Y^1, ..Y^n
z Dự báo hậu nghiệm: Y^n+1 .. Y^N => cung cấp cơ hội
đánh giá mức độ chính xác của mơ hình dự báo
z Dự báo tiền nghiệm: khơng cĩ giá trị thực tế về đối
tượng dự báo (dự báo cho tương lai)
z Dự báo lùi: nhằm bổ sung dữ liệu cho giai đoạn lịch sử
(nếu cần)
PHƯƠNG PHÁP LUẬN CHO CHUỖI 
THỜI GIAN & DỰ BÁO
10
Phùng Thanh Bình
Phùng Thanh Bình
z Tùy vào phương pháp dự báo được chọn:
o Một số phương pháp chỉ cần chuỗi số liệu sẽ được dự báo: 
như dự báo thơ, phân tích, san mũ, ARIMA
o Các phương pháp hồi qui bội yêu cầu phải cĩ số liệu cho mỗi
biến sử dụng trong mơ hình
z Nguồn số liệu chính là các số liệu nội bộ của tổ chức
o Số liệu cĩ thể khơng thuận lợi cho xây dựng mơ hình dự báo
vì thời gian cĩ thể khác nhau, 
o Cách thức lưu trữ cũng cĩ ý nghĩa quan trọng
z Số liệu bên ngồi tổ chức
NGUỒN DỮ LIỆU
11
Phùng Thanh Bình
z Gọi Yt = giá trị thực tại giai đoạn t
Y^t = giá trị dự báo tại giai đoạn t
n = số giai đoạn
z Sai số dự báo: et = Yt – Y^t
Nếu một mơ hình được đánh giá là tốt thì sai số dự
báo phải tương đối nhỏ
z Các phương pháp đánh giá: (i) Phương pháp thống
kê; (ii) Phương pháp đồ thị
ĐO LƯỜNG ĐỘ CHÍNH XÁC DỰ BÁO
Phùng Thanh Bình
12
Phùng Thanh Bình
z Phương pháp đồ thị:
z Nếu et dao động ngẫu nhiên theo thời gian thì ta
cĩ mơ hình dự báo tốt (xoay quanh trục 0)
z Vẽ giá trị thực và giá trị dự báo lên cùng hệ
trục, nếu 2 giá trị này càng gần nhau thì mơ
hình dự báo càng chính xác
z Quan sát bước ngoặt: mơ hình dự báo tốt là mơ
hình dự báo đúng những bước ngoặt theo mẫu
dữ liệu thực
ĐO LƯỜNG ĐỘ CHÍNH XÁC DỰ BÁO
Phùng Thanh Bình
ĐO LƯỜNG ĐỘ CHÍNH XÁC DỰ BÁO
13
Phùng Thanh Bình
z MiniTab, Eviews, SPSS
z Excel add-ins: Crystal Ball, Forecast X
z Forecast X (hiện nay) chiếm 40% thị phần dự
báo trong kinh doanh (J.Holton Wilson & 
Barry Keating)
z Chương trình giảng dạy mơn dự báo sẽ sử dụng
Excel và Forecast X
CÁC PHẦN MỀM DỰ BÁO