Bài giảng Môi trường và con người - Chương 2: Môi trường và tài nguyên

chứ không bị mất đi một phần nào dưới dạng NL và không sử dụng lại.
3. Khái niệm về sinh thái
Chu trình hoàn hảo: 
chu trình của những nguyên tố như C, N
• giai đoạn ở dạng khí, chúng chiếm ưu
thế trong chu trình,
• khí quyển là nơi dự trữ chính của
những nguyên tố đó,
• mặt khác từ cơ thể sinh vật chúng trở
lại ngoại cảnh tương đối nhanh.
Chu trình không hoàn hảo: 
chu trình của những nguyên tố như P, S
• trong quá trình vận chuyển một phần bị
đọng lại, thể hiện qua chu kỳ lắng đọng
trong HST khác nhau của sinh quyển.
• chúng chỉ có thể vận chuyển được dưới
tác động của những hiện tượng xảy ra
trong thiên nhiên (sự xói mòn, bồi tụ)
và dưới tác động của con người.
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 38
3. Khái niệm về sinh thái
Chu trình tuần hoàn nước
Vai trò của nước
• Nước giúp quá trình trao đổi, vận chuyển
thức ăn, tham gia vào các phản ứng sinh hóa
học và các mối liên kết cấu tạo trong cơ thể
của người, ĐV, TV.
• Trong cơ thể người, 65% là nước và khi mất
đi từ 6-8% nước, con người có cảm giác
mệt, nếu mất 12% sẽ hôn mê và có thể tử
vong.
• Trong cơ thể động vật 70% là nước, ở thực
vật đặc biệt là dưa hấu có thể đến 90% là
nước.
• Nước cần cho sản xuất nông nghiệp, công
nghiệp, cho y học, giao thông vận tải, du lịch
.v.v
20
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 39
3. Khái niệm về sinh thái
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 40
Con người tác động lên vòng tuần hoàn của nước ntn???
• Thay đổi vi khí hậu (microclimate).
• Dân số tăng làm mức sống, SX công nghiệp, kinh tế đều tăng, tăng nhu cầu của
con người đối với môi trường tự nhiên, tác động đến tuần hoàn nước.
• Nhu cầu nước cho sinh hoạt, nước cho sản xuất công nghiệp, nông nghiệp tăng
làm giá nước tăng lên.
• Các thành phố lớn, khu đô thị, nguồn nước sạch càng khan hiếm.
• Đô thị hóa cùng với hệ thống thoát nước, cống rãnh xuống cấp làm tăng sự
ngập lụt, ảnh hưởng đến quá trình lọc, bay hơi, và sự thoát hơi nước diễn ra
trong tự nhiên.
• Sự làm đầy tầng nước ngầm xảy ra với tốc độ ngày càng chậm.
3. Khái niệm về sinh thái
Chu trình tuần hoàn nước
21
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 41
Nơi tồn tại Khối lượng (tỷ tấn)
Khí quyển 578 (năm 1700) -766 (năm 1999)
Chất hữu cơ trong đất 1500 - 1600
Đại dương 38,000 - 40,000
Trầm tích biển và đá
trầm tích
66,000,000 -
100,000,000
Thực vật trên cạn 540 - 610
Nhiên liệu hóa thạch 4000
• Sinh quyển: phân tử hữu cơ trong cơ thể SV.
• Khí quyển: Khí CO2, CH4, CFC
• Địa quyển: chất hữu cơ trong đất, nhiên liệu
hóa thạch và quặng đá vôi, dolomit.
• Thủy quyển: CO2 hòa tan và dạng CaCO3 trong
vỏ của các loài sinh vật biển.
3. Khái niệm về sinh thái
Chu trình tuần hoàn Cacbon (C)
• Chu trình C thực hiện chủ yếu giữa khí CO2 và
vi sinh vật.
• C hiện diện trong thiên nhiên dưới 2 dạng
khoáng chủ yếu: đá vôi và khí CO2.
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 42
3. Khái niệm về sinh thái
Chu trình tuần hoàn Cacbon (C)
22
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 43
Con người và vòng tuần hoàn C
• 10% các nguồn cacbon chuyển hóa có nguồn gốc từ các h/đ của con người.
• Nguồn gốc chính là quá trình khai thác và biến đổi các nhiên liệu chứa
cacbon (nhiên liệu hóa thạch - nguồn C được xem là “cố định” và tách ra khỏi
chu trình Cacbon tự nhiên) để sử dụng làm năng lượng và nguyên liệu.
• Phá rừng
• Chuyển đổi các hệ sinh thái tự nhiên sang hệ sinh thái nông nghiệp
• Chất thải sinh hoạt của con người
• Nước thải sinh hoạt, công nghiệp
 Hàng năm, con người thải vào khí quyển 2500 triệu tấn CO2/năm, chiếm
0,3% tổng lượng CO2 trong khí quyển.
3. Khái niệm về sinh thái
Chu trình tuần hoàn Cacbon (C)
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 44
Chu trình tuần hoàn Oxy (O2)
• Oxy là nguyên tố phổ biến nhất của vỏ trái đất
(47% kl), chiếm ưu thế tuyệt đối trong thủy quyển
(85,82%) và chất sống (70%).
• Oxy được sinh ra từ nhiều nguồn, nhưng quan
trọng nhất là từ quá trình quang hợp của cây xanh
và các thực vật phù du trong nước
(phytoplankton).
• Sinh vật tự dưỡng và dị dưỡng đều hấp thu oxy
thông qua quá trình hô hấp
3. Khái niệm về sinh thái
Reservoir Capacity(kg O2)
Flux In/Out(kg O2 per year)
Residence Time(years)
Atmosphere 1.4 * 1018 30,000 * 1010 4,500
Biosphere 1.6 * 1016 30,000 * 1010 50
Lithosphere 2.9 * 1020 60 * 1010 500,000,000
Photosynthesis (land)
Photosynthesis (ocean)
Photolysis of N2O
Photolysis of H2O
16,500
13,500
1.3
0.03
Total Gains ~ 30,000
Losses - Respiration and Decay
Aerobic Respiration
Microbial Oxidation
Combustion of Fossil Fuel 
(anthropogenic)
Photochemical Oxidation
Fixation of N2 by Lightning
Fixation of N2 by Industry 
(anthropogenic)
Oxidation of Volcanic Gases
23,000
5,100
1,200
600
12
10
5
Losses - Weathering
Chemical Weathering
Surface Reaction of O3
50
12
Total Losses ~ 30,000
Annual gain and loss of atmospheric 
oxygen (Units of 1010 kg O2 per year)
23
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 45
Chu trình tuần hoàn Oxy (O2)
3. Khái niệm về sinh thái
6CO2 + 6H2O + energy → C6H12O6 + 6O2
2H2O + energy hʋ → 4H + O2
2N2O + energy hʋ → 4N + O2
Exp: 4FeO + O2 → 2Fe2O3
Con người 
tác động 
ntn lên chu 
trình oxy?
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 46
Chu trình tuần hoàn nitơ
3. Khái niệm về sinh thái
24
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 47
Các quá trình chính trong chu trình tuần hoàn nitơ
• Cố định nitơ: Nitơ được các vi khuẩn cố định nitơ, có trong đất hay thường sống trên nốt sần rễ cây
họ đậu, chuyển nitơ ở dạng khí N2 sang dạng NH3 (amoniac).
N2 + 8 H+ + 8 e− → 2 NH3 + H2
• Đồng hóa: thực vật hấp thụ các ion nitrat NO3- hoặc amoni NH4+ từ đất và từ đó, chuyển đổi,
tổng hợp thành amino axit, nucleic axit, và diệp lục
• Ammon hóa: các vi khuẩn/nấm sẽ phân hủy các acid amin từ xác chết động vật và thực vật để
giải phóng NH4+.
3. Khái niệm về sinh thái
Chu trình tuần hoàn nitơ
• Nitrat hóa: là quá trình oxy hóa amoniac thành nitrit khi có O2 . Nitrit sau đó lại được oxy hóa
thành nitrat.
2NH4+ + 3O2 
 2NO2- + 4H+ (Nitrosomonas)
2NO2- + O2 
 2NO3- (Nitrobacter)
• Khử nitrat hóa (hô hấp yếm khí): các vi khuẩn kỵ khí phá vỡ các nitrat, giải phóng nitơ trở lại
vào khí quyển.
NO3- 
 NO2-
 N2
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 48
Con người và chu trình tuần hoàn nitơ
• Sử dụng phân bón đạm để tăng năng suất cho các vụ mùa, làm tăng tốc độ khử nitrit
và làm nitrat đi vào nước ngầm. Lượng nitơ tăng trong hệ thống nước ngầm cuối cùng
cũng chảy ra sông, suối, hồ, và cửa sông 
 hiện tượng phú dưỡng hóa.
• Làm tăng sự lắng đọng nitơ không khí vì cháy rừng và đốt cháy nhiên liệu. Cả 2 quá
trình này đều giải phóng các dạng nitơ rắn ở trạng thái bụi.
• Chăn nuôi gia súc. Gia súc đã thải vào môi trường một lượng lớn ammoniac (NH3)
qua chất thải của chúng. NH3 sẽ thấm dần vào đất, nước ngầm và lan truyền sang các
khu vực khác do nước chảy tràn.
• Chất thải và nước thải từ các quá trình sản xuất.
 Ô nhiễm nước, đất  ô nhiễm thức ăn cho chính con người qua hiện tượng tích lũy
các loại đạm vô cơ trong thực vật, động vật.
3. Khái niệm về sinh thái
Chu trình tuần hoàn nitơ
25
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 49
3. Khái niệm về sinh thái
Chu trình tuần hoàn photpho
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 50
Chu trình tuần hoàn photpho
Nguồn P trong tự nhiên Khối lượng, Mt
Địa quyển
Quặng phôtphat
Đất
Cặn lắng trong nước ngọt
Cặn lắng trong biển sâu
Đá
Thủy quyển
Đại dương
Nước ngọt
Khí quyển
Sinh quyển
Đất
Đại dương
1012
60×103
16×103
10×103
1000×103
1012
0.12×106
120×103
90×103
0.1×103
2×103
< 2×103
140×103
3. Khái niệm về sinh thái
Chu trình tuần hoàn photpho có 
gì khác biệt so với các chu trình 
sinh địa hóa khác?
26
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 51
• Chủ yếu thông qua việc sản xuất và
sử dụng phân bón
• Khai thác nguồn phosphate từ quặng
apatite, sản xuất super phosphate
• Đa số cây trồng không thể tiêu thụ
hoàn toàn lượng phân bón 
 rửa
trôi vào các sông hồ 
 gây ra hiện
tượng phú dưỡng hóa
3. Khái niệm về sinh thái
Chu trình tuần hoàn photpho Con người và chu trình tuần hoàn photpho
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 52
Nguồn lưu huỳnh trong môi trường
• Nước biển là nguồn chứa lưu huỳnh lớn nhất.
• Các nguồn khác :
– Các khoáng chứa lưu huỳnh (pyrite, FeS2, và CuFeS2),
– Nhiên liệu hóa thạch
– Các hợp chất hữu cơ chứa S (là một trong số các nguyên tố chính của vi sinh
vật, tham gia thành phần acid amin (cystin, cystein và methionin), coenzyme
(thiamin, biotin và CoA), ferredoxin và các enzym (nhóm –SH).
• Các nguồn S trong nước thải: S hữu cơ, có trong các sản phẩm bài tiết, và sunfat là
ion thường gặp nhất trong nước thiên nhiên.
3. Khái niệm về sinh thái
Chu trình tuần hoàn lưu huỳnh
27
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 53
Chu trình tuần hoàn lưu huỳnh
3. Khái niệm về sinh thái
Con người 
tác động 
ntn lên chu 
trình lưu 
huỳnh?
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 54
3. Khái niệm về sinh thái
Sự trao đổi năng lượng và vật chất này làm cho các mối quan hệ trong tự nhiên ngày 
càng chặt chẽ, bất kỳ một sự thay đổi nhỏ của một thành phần nào đó có thể kéo theo sự 
thay đổi của toàn thể một hệ thống hay của toàn bộ tự nhiên.
Các qui luật này cũng cho ta thấy một đặc điểm nữa của tự nhiên là sự tự điều chỉnh cân 
bằng của thiên nhiên khi có sự mất cân bằng, nhưng sự tự điều chỉnh này chỉ có giới hạn 
chứ không phải vô hạn. 
Ví dụ: nhiệt độ trái đất luôn giữ ổn định phù hợp với sự sống là nhờ sự trao đổi CO2
giữa đại dương (gấp 5 lần ở khí quyển), sinh quyển, thạch quyển và khí quyển.
Các hoạt động của con người gần đây đã tăng thêm khoảng 7 triệu tấn CO2 trong mỗi 
năm vào bầu khí quyển tạo nên hiệu ứng nhà kính làm cho nhiệt độ trái đất tăng dần. 
Cán cân CO2 đã mất cân bằng nghiêm trọng thì thiên nhiên khó có thể điều chỉnh được.
28
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 55
BÀI TẬP
• Một người nông dân trồng bắp. Lượng phân bón cần sử dụng để 
đạt được năng suất cây trồng theo yêu cầu là 180 kg bắp/hecta. 
Trong tổng số phân bón sử dụng, 1/4 nitơ hữu cơ và 1/3 nitơ amoni 
được cây trồng sử dụng.
• Thành phần phân bón như sau (tính trên 1kg phân bón):
– Tổng N : 24 gN/kg
– N hữu cơ : 12 gN/kg
– N amoni : 9 gN/kg
Tính: 
• Lượng N có thể sử dụng trong 1 kg phân bón.
• Tính lượng phân bón cần thiết cho 1 hecta đất trồng.
3. Khái niệm về sinh thái
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 56
Năng suất sinh học
Các hệ sinh thái có 2 loại năng suất:
• Năng suất sơ cấp: đó là năng suất của sinh vật sản xuất
• Năng suất thứ cấp: đó là năng suất của sinh vật tiêu thụ
3. Khái niệm về sinh thái
NĂNG SUẤT SINH HỌC (NSSH): lượng sinh khối do quần thể hoặc quần 
xã sinh vật sản xuất ra trên một đơn vị diện tích hoặc trong một đơn vị thời gian 
và khả năng của hệ sinh học duy trì được mức độ tái sản xuất lượng sinh khối 
đó. 
Dòng năng lượng và chu kì các hợp chất hữu cơ, là hai quá trình quan trọng đối 
với sinh trưởng, phát triển của sinh vật và chức năng của hệ sinh thái  xác 
định NSSH.
29
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 57
Năng suất sơ cấp
 Là sản phẩm hữu cơ do sinh vật sản xuất (chủ yếu là thực vật) tạo nên trên
một đơn vị diện tích trong một đơn vị thời gian 

 là khả năng tạo sản lượng
sinh vật nhờ hoạt động quang hợp
 Các yếu tố ảnh hưởng: hành phần loài, phân bố CO2 chế độ chiếu sáng
muối dinh dưỡng
+ NSSH sơ cấp toàn phần (thô) = Tổng lượng chất hữu cơ do TV tạo ra trong
quang hợp
+ NSSH sơ cấp thực = Lượng hữu cơ được tạo thành (tích lũy & tiết ra ngoài)
không kể lượng tiêu hao do hô hấp
3. Khái niệm về sinh thái
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 58
Năng suất thứ cấp
 Thể hiện ở sản lượng của động vật ở các bậc dinh dưỡng
VD: Sản lượng sơ cấp của đại dương 660.109 tấn; sản lượng thứ cấp 58.109 tấn.
 Bậc dinh dưỡng càng cao, sản lượng càng giảm
 Các yếu tố ảnh hưởng: thành phần loài; sinh trưởng, sinh sản, phát triển của
động vật (điều kiện sinh thái)
VD: Các biện pháp nâng cao năng suất thủy vực
Cải tạo hình thái, chế độ thủy lý-hóa, chu chuyển nước của thủy vực
Gia tăng muối dinh dưỡng  nâng cao NS sơ cấp
Cải tạo thành phần loài và quan hệ quần xã của thủy vực
Nuôi trồng chủ động các đối tượng có giá trị
Khai thác hợp lý (biện pháp, công cụ, lượng)
Chống sự nhiễm bẩn thủy vực
3. Khái niệm về sinh thái
30
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 59
Năng suất thứ cấp
3. Khái niệm về sinh thái
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 60
Tháp sinh thái (ecological pyramids)
Mỗi hệ sinh thái có một
cấu trúc dinh dưỡng khác
nhau, đặc trưng cho nó,
trong đó bao gồm các cấp
dinh dưỡng nối tiếp nhau
Các loại tháp sinh thái:
-Tháp số lượng
-Tháp sinh khối
-Tháp năng lượngMức dd 1
Mức dd 2
Mức dd 3
Mức dd 4
SV tiêu thụ
cuối cùng
SV tiêu thụ
bậc 2
SV tiêu thụ
sơ cấp
SV sản
xuất
3. Khái niệm về sinh thái
31
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 61
Tháp số lượng (Pyramid of Numbers)
 Biểu diễn mối tương quan về mặt số lượng các sinh vật trên 1 đơn vị diện tích hay thể
tích ở mỗi bậc dinh dưỡng, tại một thời điểm nhất định.
3. Khái niệm về sinh thái
Tồn tại 
kim tự 
tháp 
ngược?
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 62
Tháp sinh khối (Pyramids of biomass )
 Biểu diễn tổng sinh khối (tổng trọng lượng khô) trên 1 đơn vị diện tích hay thể tích ở
mỗi bậc dinh dưỡng trong quần xã, tại một thời điểm nhất định. TSK có đường dốc
thoải hơn so với tháp số lượng vì các sinh vật ở các mức dinh dưỡng kế tiếp cao hơn
trong tháp có xu thế lớn hơn về kích thước.
3. Khái niệm về sinh thái
Tồn tại 
kim tự 
tháp 
ngược?
32
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 63
Tháp năng lượng
 Biểu diễn lượng năng lượng đi qua mỗi bậc dinh dưỡng trong một
khoảng thời gian nhất định.
3. Khái niệm về sinh thái
Tồn tại 
kim tự 
tháp 
ngược?
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 64
Tháp năng lượng
3. Khái niệm về sinh thái
Ta nên ăn 
chay??
33
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 65
3. Khái niệm về sinh thái
Tháp năng lượng
Khác biệt trong sự chuyển NL???
ĐV ăn cỏ - ĐV ăn thịt
ĐV biến nhiệt – ĐV đẳng nhiệt
ĐV ăn cỏ
ĐV ăn thịt
body tissues
body tissues
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 66
BÀI TẬP VỀ SINH THÁI
Một con bò trung bình ăn 40 kg cỏ mỗi ngày. Khối lượng chất khô (DM) 
trong cỏ chiếm 25% và có năng lượng là 14,5 MJ/kg. Trong tổng số cỏ ăn
được, có 30% không thể tiêu hóa và thải ra ngoài. Trong phần tiêu hóa
được, 85% bị mất qua quá trình trao đổi chất ở dạng nhiệt và chất thải, 
phần còn lại chuyển thành tế bào cơ thể.
1. Có bao nhiêu năng lượng (MJ) chuyển vào tế bào cơ thể hằng ngày? 
Chiếm bao nhiêu % năng lượng tiêu thụ được chuyển thành tế bào cơ
thể so với tổng lượng năng lượng có trong cỏ mà con bò ăn?
2. Giả sử 10 MJ của năng lượng chuyển thành tế bào cơ thể tương
đương 0.4 kg sinh khối của bò. Vậy tỉ lệ chuyển hóa sinh khối bò/ 
sinh khối cỏ là bao nhiêu? 
34
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 67
Năng
lượng
mặt trời
trực tiếp
Gió thủy
triều,
dòng
chảy
Nhiên
liệu dưới
đất
Khoáng
sản kim
loại; sắt,
đồng,
nhôm...
Khoángsản
không kim
loại: cát,
phosphat,
đất sét....
Không khí tronglành Nước ngọt Đất phì nhiêu Sinh vật
TN thiên nhiên
Tài nguyên
vĩnh viễn
TN không
Tái tạo
TN có thể
Tái tạo
4. Khái niệm về tài nguyên thiên nhiên
• Tài nguyên thiên nhiên
(TNTN) là những giá trị
hữu ích của môi trường tự
nhiên có thể thỏa mãn các
nhu cầu khác nhau của con
người bằng sự tham gia trực
tiếp của chúng vào các quá
trình kinh tế và đời sống
nhân loại. (Định nghĩa LHQ
1972)
• Sự khác biệt giữa tài
nguyên và môi trường là có
mang lại lợi ích cho con
người và sản sinh giá trị
kinh tế hay không
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 68
Vai trò của tài nguyên và môi trường cho quá trình phát triển 
Con
người
Nhu cầu tiêu dùng và 
phát triển
Tài nguyên thiên nhiên
Sinh thái và môi
trường
Công cụ và
PT sản xuất
4. Khái niệm về tài nguyên thiên nhiên
Nguồn lực cơ bản để 
phát triển kinh tế
Yếu tố để sản xuất 
phát triển
Yếu tố quan trọng cho 
tích lũy để phát triển
35
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 69
1. Tài nguyên khoáng sản
• Luật khoáng sản 20.3.1996 định nghĩa:
Khoáng sản là tài nguyên trong lòng đất, trên mặt đất dưới dạng những
tích tụ tự nhiên khoáng vật, khoáng chất có ích ở thể rắn, thể lỏng, thể khí,
hiện tại hoặc sau này có thể được khai thác. Khoáng vật, khoáng chất ở
bãi thải của mỏ mà sau này có thể được khai thác lại, cũng là khoáng sản.
• Phân loại:
– Phân loại theo trạng thái: KS rắn, KS lỏng, KS khí
– Phân loại theo tính chất sử dụng khoáng sản:
Khoáng sản không kim loại: thạch anh, mica, graphit...
Khoáng sản kim loại: hợp kim (Ti, Ni, Co...), kim loại đen (Fe, Mn, 
Cr...), kim loại màu (Cu, Pb, Zn,...)
Khoáng sản nhiên liệu: dầu mỏ, khí đốt và than đá
4. Khái niệm về tài nguyên thiên nhiên
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 70
2. Tài nguyên khí hậu
• Tài nguyên khí hậu:
- Bức xạ mặt trời
- Lượng mây
- Áp suất khí quyển
- Tốc độ gió và hướng gió
- Nhiệt độ không khí
- Lượng nước rơi
- Bốc hơi và độ ẩm không khí
- Hiện tượng thời tiết
4. Khái niệm về tài nguyên thiên nhiên
36
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 71
2. Tài nguyên khí hậu
4. Khái niệm về tài nguyên thiên nhiên
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 72
3. Tài nguyên rừng
Rừng là một loại tài nguyên thiên nhiên có khả năng tái tạo, là bộ
phận quan trọng của môi trường sinh thái, có giá trị to lớn bao gồm
rừng tự nhiên và rừng trồng trên đất lâm nghiệp, gồm có thực vật
rừng, động vật rừng và những yếu tố tự nhiên có liên quan đến rừng
(gọi chung là quần xã sinh vật).
4. Khái niệm về tài nguyên thiên nhiên
Phân loại rừng theo chức năng sử dụng
• Rừng đặc dụng: Là loại rừng được thành lập với mục đích chủ yếu để bảo tồn thiên nhiên, mẫu
chuẩn hệ sinh thái rừng của quốc gia, nguồn gen sinh vật rừng, nghiên cứu khoa học, bảo vệ di
tích lịch sử, danh lam thắng cảnh phục vụ nghỉ ngơi du lịch kết hợp với phòng hộ bảo vệ môi
trường sinh thái.
• Rừng phòng hộ: Là rừng được sử dụng chủ yếu để bảo vệ nguồn nước, bảo vệ đất, chống xói
mòn, chống sa mạc hóa, hạn chế thiên tai, điều hòa khí hậu, bảo vệ môi trường.
• Rừng sản xuất: Là rừng được dùng chủ yếu trong sản xuất gỗ, lâm sản, đặc sản.
37
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 73
4. Tài nguyên nước
• Nước là yếu tố chủ yếu của HST, là nhu cầu cơ bản của mọi sự
sống trên TĐ và cần thiết cho các hoạt động kinh tế-xã hội.
• Tài nguyên nước gồm: hơi nước (khí quyển), nước mặt, nước
dưới dất, nước biển và đại dương.
• Lượng nước ngọt cho phép con người sử dụng chỉ chiếm một
phần rất nhỏ bé.
• Nước là tài nguyên tái tạo được nnhưng hiện nay 
• Brazil được đánh giá là quốc gia có nguồn cung cấp nước ngọt
lớn nhất thế giới, sau đó là Nga và Canada.
4. Khái niệm về tài nguyên thiên nhiên
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 74
5. Tài nguyên năng lượng
"Năng lượng là một dạng TN vật chất xuất phát từ 2 nguồn chủ yếu: mặt trời và lòng đất". 
4. Khái niệm về tài nguyên thiên nhiên
• Năng lượng mặt trời tồn tại ở các dạng chính:
- Bức xạ mặt trời,
- Năng lượng sinh học (sinh khối động thực vật),
- Năng lượng chuyển động của khí quyển và thuỷ quyển (gió, sóng, các dòng hải lưu, thuỷ
triều, dòng chảy sông...),
- Năng lượng hoá thạch (than, dầu, khí đốt, đá dầu).
• Năng lượng lòng đất gồm nhiệt lòng đất
biểu hiện ở các nguồn
- Địa nhiệt,
- Núi lửa và
- Năng lượng phóng xạ tập trung ở
các nguyên tố như U, Th, Po,...
38
Chuong 2 – Moi truong va Tai nguyen 75
6. Tài nguyên sinh vật (Đa dạng sinh học)
• Tài nguyên sinh vật hay đa dạng sinh học: tất cả các loài thực vật, động vật và vi sinh
vật sống hoang dã trong rừng, trong đất, trong không khí và trong nước.
• Đa dạng sinh học là khái niệm dùng để chỉ tất cả các giống loài và mối liên hệ giữa
chúng với môi trường tự nhiên, là tập hợp các thông tin di truyền, loài và hệ sinh thái.
– Đa dạng loài
– Đa dạng nguồn gien
– Đa dạng hệ sinh thái
• Ước đoán có khoảng 13-14 triệu loài trên trái đất (đến nay chỉ mới biết 1,7 triệu loài)
4. Khái niệm về tài nguyên thiên nhiên