Bài giảng môn học Nguyên lý kế toán - Chương 1: Tổng quan về kế toán

27‐Feb‐16
1
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TP.HCM
KHOA KẾ TOÁN – KIỂM TOÁN
NGUYÊN LÝ KẾ TOÁN
Chương 1: Tổng quan về kế toán
1
MỤC TIÊU
Sau khi học xong chương này, sinh viên có thể:
• Mô tả bản chất của kế toán như một hệ thống thông
tin phục vụ cho việc ra quyết định.
• Nêu các lĩnh vực kế toán khác nhau và giải thích sự
khác biệt.
• Mô tả môi trường của kế toán, bao gồm các định
chế pháp lý và tổ chức nghề nghiệp chi phối hoạt
động kế toán. 
2
NỘI DUNG
Bản chất của kế toán
 Các lĩnh vực kế toán
 Môi trường kế toán
3
MÔI TRƯỜNG KINH DOANH
Làm thế nào để tiền sinh ra tiền nhiều
hơn trong một khoảng thời gian?
Bạn có yêu thích công việc kinh doanh?
Tại sao?
Công việc kinh doanh và các đối tượng
liên quan
4
27‐Feb‐16
2
ĐỊNH NGHĨA
Hoạt động của 
tổ chức
Đối tượng sử 
d ng ụ
Dữ liệu Hệ thống 
kế toán
Thông tin
5
UNILEVER
6
ĐỊNH NGHĨA
Kế toán là một hệ thống thông tin được
thiết lập trong tổ chức nhằm thu thập dữ liệu, 
xử lý và cung cấp thông tin cho các đối tượng
sử dụng để làm cơ sở cho các quyết định kinh tế. 
7
Phân loại
ấ
Dữ liệu 
kinh tế
Ghi chép 
ban đầu
(Chứng từ)
 , 
ghi chép, 
tổng hợp
(sổ sách)
Cung c p 
thông tin
(Báo cáo)
Thông 
tin
8
27‐Feb‐16
3
Ví dụ 1
Nam là trưởng phòng tín dụng của ABC, một ngân
hàng thương mại cổ phần tại Thành phố Hồ Chí Minh. Gần
đây, anh Hào - Giám đốc tài chính của Alpha - một doanh
nghiệp chuyên kinh doanh hàng nông sản sấy khô muốn gặp
Nam để vay một món tiền trị giá 50 tỷ đồng với mục đích
đầu tư cho dự án xây dựng nhà máy sấy mít tại vùng nguyên
liệu Daklak. Nam cần những thông tin gì để quyết định có
cho công ty anh Hào vay hay không?
9
Ví dụ 2
Hai hãng máy tính lớn là Dell và Compaq cạnh
tranh với nhau trong thị trường máy tính cá nhân. Ban
ầ ế ầđ u, Compaq chi m lĩnh 13,2% thị ph n máy vi tính ở
Mỹ trong khi Dell chỉ giữ 8,8% thị phần. Tuy nhiên, thị
phần của Dell đã tăng lên gấp đôi 4 năm sau trong khi đó
thị phần của Compaq chỉ tăng chưa đến 1%. Theo bạn,
ban giám đốc Compaq cần thông tin kế toán nào để có
thể cạnh tranh lại với Dell và với những công ty sản xuất
máy vi tính cá nhân khác?
10
CÁC LĨNH VỰC CỦA KẾ TOÁN
Kế toán tài chính
Kế toán quản trị
Kế toán thuế
Kiể t ám o n
11
Kế toán tài chính
Cung cấp thông tin cho các đối tượng ở bên ngoài (nhà
đầu tư chủ nợ nhà nước ) thông qua các báo cáo tài, ,  ,
chính.
• Bảng cân đối kế toán
• Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
• Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
• Bản thuyết minh
12
27‐Feb‐16
4
Kế toán quản trị
Kế toán quản trị là hệ thống xử lý và cung cấp các thông tin
là ơ ở h iệ đư ết đị h ủ á hà ả lý tổm c s c o v c a ra quy n c a c c n qu n
chức, thí dụ:
−Tính toán và phân tích các chi phí sản xuất hay cung cấp
dịch vụ.
−Lập dự toán ngân sách, phân tích chênh lệch giữa thực tế
và dự toán nhằm kiểm soát các hoạt động trong tổ chức.
−Đo lường kết quả hoạt động của các bộ phận trong tổ
chức.
13
Kế toán tài chính Kế toán quản trị
Mục đích Cung cấp thông tin cho 
người bên ngoài (nhà đầu 
tư, chủ nợ,) để ra quyết 
định đầu tư, cho vay
Cung cấp thông tin cho 
nhà quản lý tổ chức để 
điều hành, quản lý tổ chức 
hiệu quả
Thông tin 
cung cấp
Các báo cáo tài chính Các báo cáo nội bộ, chi 
phí, dự toán và tình hình
thực hiện dự toán, các báo
cáo bộ phận
Tính pháp 
lý
Bắt buộc thông tin và thông 
tin có tính pháp lý
Không bắt buộc và thông 
tin không có tính pháp lý
Tính linh Tuân thủ các chuẩn mực kế Vận dụng phù hợp với đặc
14
hoạt toán điểm của tổ chức
Thời gian Được quy định, chủ yếu là 
báo cáo tài chính năm
Tuỳ theo nhu cầu và khả 
năng của tổ chức
Loại
thông tin
Tài chính Tài chính và phi tài chính
Kế toán thuế
Kế toán thuế theo dõi và bóc tách số liệu kế
ể ếtoán đ lập các báo cáo thu .
15
Kiểm toán
Các kiểm toán viên độc lập kiểm tra và đưa ra ý
ế ềki n v sự trung thực và hợp lý của các báo cáo
tài chính.
16
27‐Feb‐16
5
Ví dụ 3
Hoạt động dưới đây thuộc lĩnh vực nào của kế
toán?
–Theo dõi chi phí từng sản phẩm và so sánh
ể ểvới định mức đ tìm hi u nguyên nhân.
–Kiểm kê hàng tồn kho vào thời điểm khóa sổ
để lập báo cáo tài chính
–Tham gia việc xây dựng giá bán sản phẩm
mới.
Xá đị h á kh ả hi hí khô đ khấ– c n c c o n c p ng ược u
trừ thuế
17
Ví dụ 3
Hoạt động dưới đây thuộc lĩnh vực nào của kế toán
– Lập các dự toán về kết quả hoạt động kinh doanh, cân
đối kế toán và lưu chuyển tiền tệ.
– Theo dõi tình hình chi phí của từng phân xưởng, phòng
ban để đánh giá hiệu quả hoạt động.
– Lập báo cáo tài chính cuối năm cung cấp cho các cổ
đông của công ty.
– Gửi thư xác nhận công nợ và số dư tiền gửi ngân hàng
để xác định các số liệu của đơn vị có chính xác không.
– Lập tờ khai thuế giá trị gia tăng trong kỳ.
18
Môi trường kế toán 
Vai trò kế toán trong nền kinh tế
Dưới góc độ tổ chức
Dưới góc độ toàn bộ nền kinh
tế
Các định chế
Tổ chức nghề nghiệp
Quy định pháp lý
19
Dưới góc độ tổ chức
Nguồn lực Kết quả
Hoạt động
Hiệ ả
20
u qu
Giá trị tăng thêm
27‐Feb‐16
6
Dưới góc độ nền kinh tế
• Thúc đẩy quá trình tái đầu tư và mở rộng hoạt động
sản xuất kinh doanh
• Sử dụng hiệu quả nguồn lực xã hội thông qua 2 kênh
phân phối là thị trường vốn và ngân hàng
ố• Giúp công tác giám sát của Qu c hội được hữu hiệu.
21
Các tổ chức nghề nghiệp
Các tổ chức nghề nghiệp ra đời nhằm thúc đẩy những
người hành nghề kế toán đảm bảo chuyên môn và đạo
đức nghề nghiệp.
22
Các tổ chức nghề nghiệp
Chức năng của các tổ chức nghề nghiệp:
Xây dựng các tiêu chuẩn về chuyên môn và đạo đức để
có thể hành nghề thông qua các khóa học hay kỳ thi để trở
thành thành viên của tổ chức.
Cập nhật kiến thức cho các thành viên để luôn bảo đảm
năng lực chuyên môn.
Giám sát về đạo đức để loại khỏi tổ chức những thành
viên thiếu đạo đức, gây thiệt hại cho xã hội và uy tín nghề
nghiệp.
Nghiên cứu phát triển các kiến thức và kỹ năng nghề
nghiệp.
23 24
27‐Feb‐16
7
Các định chế pháp lý
Nhà nước phải can thiệp vào công việc kế toán vì
số liệu kế toán liên quan đến quyền lợi nhiều bên
và lợi ích chung của xã hội:
Luật Kế toán
Luật Kiểm toán độc lập
Luật thuế
Các chuẩn mực kế toán và kiểm toán *
25
Câu chuyện Enron
• Enron là một tập đoàn năng lượng hùng mạnh nhất
thế giới với tổng trị giá tài sản năm 2000 trên sổ
sách kế toán lên đến 111 tỷ đô la Mỹ. 
• Ngày 02.12.2001, Enron buộc phải nộp đơn xin phá
sản vì mất khả năng thanh toán. Enron đã thừa
nhận khai khống lợi nhuận sau thuế liên tục trong
suốt các năm từ1997-2000 lên đến con số 508 triệu
USD. Hành vi sai phạm của Enron đã được sự tiếp
tay của công ty kiểm toán Arthur Andersen, một
ể ấ ếtrong năm công ty ki m toán lớn nh t th giới vào
thời điểm đó. 
26