Bài giảng Pháp luật kinh doanh - Chuyên đề 6: Giải quyết các tranh chấp trong kinh doanh

11
CHUYấN ĐỀ 6
giảI quyết CÁC tranh chấp
trong kinh doanh
PGS.TS. Trần Văn Nam
2
TỔNG QUAN

 Nhận dạng các tranh chấp kinh doanh

 Cỏc phương thức giải quyết tranh chấp




3
Xung đột là gỡ?

 Sự bất đồng tự nhiờn do cỏc cỏ nhõn
hoặc cỏc nhúm khỏc nhau về thỏi độ, 
niềm tin, giỏ trị và nhu cầu.

 Xung đột cú thể cũn bắt nguồn từ sự
kỡnh địch trong quỏ khứ và sự khỏc
biệt về phong cỏch. 
4
Phân loại tranh chấp kinh doanh

 Các tranh chấp về hợp đồng

 Tranh chấp giữa công ty với thành viên của công
ty, gi− các thành viên của công ty với nhau liên
quan đến việc thành lập, hoạt động giải thể công
ty.

 Các tranh chấp liên quan đến việc mua bán cổ
phiếu, trái phiếu

 Các tranh chấp khác
5
Tranh chấp do không thực hiện hợp đồng
 tham khảo một hợp đồng điển hình
6
Xung đột giữa cỏc thành viờn
gúp vốn

 Tỡnh huống “cốc mũ cũ xơi”
27
Cỏc chiến lược quản lý xung đột
• Cộng tỏc
• Thoả hiệp
• Cạnh tranh
• Điều chỉnh
• Trỏnh nộ
8
Cỏc hỡnh thức giải quyết tranh
chấp

 Sự đa dạng của cỏc hỡnh thức giải
quyết tranh chấp

 Những hỡnh thức tài phỏn:
• Thương lượng hũa giải
• Tài phỏn tũa ỏn
• Tài phỏn trọng tài
9
So sỏnh tài phỏn tũa ỏn
và trọng tài

 Thẩm quyền (Tũa ỏn rộng hơn)

 Thời gian tố tụng

 Chi phớ tố tụng

 Sức mạnh cưỡng chế

 Bớ mật kinh doanh

 Xu thế chung
• Nguồn: VIAC - DANIDA
10
So sánh giải quyết tranh chấp trọng tài và tòa án 
(1)
Thẩm quyền được
hỡnh thành từ thỏa
thuận của cỏc bờn
Thẩm quyền
đương nhiờn
Thẩm
quyền
Trọng tàiTũa ỏnCỏc nội
dung
Thụng thường chỉ
giới hạn trong lĩnh
vực thương mại
Tất cả cỏch
lĩnh vực hỡnh
sự, dõn sự, 
thương mại
Phạm vi 
giải
quyết
tranh
chấp
11
So sánh (2)
Quyết định
trọng tài cú
giỏ trị chung
thẩm
Cỏc bản ỏn của
tũa thường bị
khỏng cỏo hoặc
khỏng nghị
Tớnh chung
thẩm
Trọng tàiTũa ỏnCỏc nội
dung
Cỏc quyết định
trọng tài được
cụng nhận
trong phạm vi 
quốc tế
Cỏc bản ỏn của tũa
thường khú đạt
được sự cụng nhận
quốc tế
Sự cụng
nhận quốc
tế
12
So sánh (3)
Cỏc Trọng tài
viờn thường là
những người cú
kiến thức và
trỡnh độ chuyờn
mụn sõu trong
lĩnh vực tranh
chấp
Cỏc thẩm phỏn
thường cú chuyờn
mụn trong một số
lĩnh vực trong khi đú
lại phải giải quyết
tất cả cỏc tranh chấp
thuộc nhiều lĩnh vực
khỏc nhau
Năng lực
chuyờn
mụn của
những
người phõn
xử
Trọng tàiTũa ỏnCỏc nội
dung
313
So sánh (4)
Cỏc Trọng tài
viờn thường là
những người cú
kiến thức và
trỡnh độ chuyờn
mụn sõu trong
lĩnh vực tranh
chấp
Cỏc thẩm phỏn
thường cú chuyờn
mụn trong một số
lĩnh vực trong khi đú
lại phải giải quyết
tất cả cỏc tranh chấp
thuộc nhiều lĩnh vực
khỏc nhau
Năng lực
chuyờn
mụn của
những
người phõn
xử
Trọng tàiTũa ỏnCỏc nội
dung
14
So sánh (5)
Thủ tục linh hoạt. Cỏc
bờn được tự do thỏa
thuận về thời gian, 
địa điểm v.v... giải
quyết vụ tranh chấp
Cỏc thủ tục cú
tớnh bắt buộc
đối với cỏc
bờn. 
Tớnh linh
hoạt
Trọng tàiTũa ỏnCỏc nội
dung
15
So sánh (6)
Áp dụng giỏn tiếp
thụng qua tũa ỏn
Áp dụng
trực tiếp
Cỏc biện phỏp
khẩn cấp tạm
thời
Trọng tàiTũa ỏnCỏc nội dung
16
So sánh (7)
Trọng tài thường nhanh
hơn tũa ỏn. Trọng tài cú
thể giải quyết trong thời
gian ngắn theo thỏa
thuận của cỏc bờn.
Quỏ trỡnh tố
tụng thường
bị trỡ hoón
và kộo dài
Thời gian
giải quyết
Trọng tàiTũa ỏnCỏc nội
dung
17
So sánh (8)
Cỏc phiờn họp tại
trọng tài, phỏn
quyết trọng tài được
giữ bớ mật
Cỏc phiờn xử tại
tũa và cỏc bản
ỏn của tũa được
cụng bố cụng
khai
Tớnh bớ mật
Trọng tàiTũa ỏnCỏc nội
dung
18
Giải quyết tranh chấp bằng trọng tài
Những ưu điểm của trọng tài

 Thủ tục linh hoạt, thân thiện

 Tôn trọng ý chí tự do thỏa thuận của các bên

 Thời gian giải quyết nhanh chóng

 Nội dung tranh chấp đ−ợc giữ bí mật

 Trọng tài viên có kiến thức và kinh nghiệm chuyên
cao

 Các quyết định trọng tài có giá trị chung thẩm

 Co hieu luc rang buoc
419
Phỏp lệnh Trọng tài TM 2003
Điều 57. Thi hành quyết định trọng tài


1. Sau thời hạn ba mươi ngày, kể từ ngày 
hết thời hạn thi hành quyết định trọng tài, 
nếu một bờn khụng tự nguyện thi hành, 
cũng khụng yờu cầu huỷ theo quy định tại 
Điều 50 của Phỏp lệnh này, bờn được thi 
hành quyết định trọng tài cú quyền làm 
đơn yờu cầu cơ quan thi hành ỏn cấp tỉnh 
nơi cú trụ sở, nơi cư trỳ hoặc nơi cú tài sản 
của bờn phải thi hành, thi hành quyết định 
trọng tài. 
20
Những qui định chung
Những điểm cần lưu ý:
• Nguyờn tắc giải quyết tranh chấp:
Thoả thuận trọng tài
• Hỡnh thức tổ chức:
- Hội đồng trọng tài do cỏc bờn thành lập (vụ
việc)
- Trung tõm trọng tài (qui chế)
• Số lượng: HĐTT gồm 1 hoặc 3 trọng tài viờn
21
Những qui định chung
Những điểm cần lưu ý:
• Xung đột thẩm quyền: 
Nguyờn tắc: Toà ỏn từ chối thụ lý trừ khi Thoả thuận trọng tài
vụ hiệu
• Hiệu lực quyết định trọng tài: Chung thẩm, phải thi
hành
• Vụ tranh chấp cú yếu tố nước ngoài:
- Khỏi niệm: Khoản 4 Điều 2
- Áp dụng phỏp luật: Khoản 2 Điều 7
22
Thoả thuận trọng tài
• Hỡnh thức: Văn bản
• Là Điều khoản trọng tài hoặc Thoả thuận
riờng (Mối quan hệ)
• Cỏc trường hợp bị vụ hiệu: 6 trường hợp
(Điều 10)
- Khụng thuộc hoạt động thương mại
- Người ký thoả thuận
- Bờn ký thoả thuận
- Đối tượng tranh chấp, tổ chức trọng tài cú thẩm quyền
- Hỡnh thức thoả thuận
- Vô hiệu khi bị lừa dối, đe doạ
23
Điều khoản mẫu

 Mọi tranh chấp phỏt sinh từ quỏ trỡnh thực 
hiện hợp đồng hoặc liờn quan đến hợp 
đồng này sẽ được hai bờn cựng thương 
lượng giải quyết, nếu hai bờn khụng 
thương lượng được thỡ sẽ đưa tranh chấp 
ra Trung tõm Trọng tài Quốc tế Việt Nam 
(VIAC) bờn cạnh Phũng Thương mại và
Cụng nghiệp Việt Nam giải quyết theo Quy 
tắc tố tụng trọng tài của Trung tõm này. 
Phỏn quyết của Trung tõm Trọng tài Quốc 
tế Việt Nam là chung thẩm buộc cỏc bờn 
phải tuõn theo 
24
Huỷ quyết định trọng tài, thi hành
quyết định trọng tài
• Quyền huỷ quyết định trọng tài
- Quyền yờu cầu huỷ: cú
- Thời hạn yờu cầu: 30 ngày
- Nơi thụ lý: Toà ỏn tỉnh, nơi HĐTT ra Quyết định trọng tài
• Hồ sơ:
- Đơn yờu cầu
- Quyết định trọng tài (Bản chớnh hoặc bản sao)
- Thoả thuận trọng tài (Bản chớnh hoặc bản sao)
525
Huỷ quyết định trọng tài, thi hành
quyết định trọng tài
• Thủ tục xem xột huỷ:
- Toà ỏn thụng bỏo cho trọng tài
- Trọng tài chuyển hồ sơ cho toà (7 ngày)
- Hội đồng xột xử: 3 thẩm phỏn (cú Viện Kiểm sỏt cựng cấp)
• Nguyờn tắc xem xột:
- Khụng xem xột lại nội dung
- Đối chiếu giấy tờ (Với Điều 51)
- Đối chiếu Quyết định trọng tài (với Điều 54)
• Hậu quả xem xột:
- Nếu huỷ, cỏc bờn cú thể kiện ra trọng tài (thoả thuận) hoặc
toà ỏn
- Nếu khụng huỷ, được thi hành.
26
Huỷ quyết định trọng tài, thi hành
quyết định trọng tài
• Căn cứ để huỷ Quyết định trọng tài
a) Căn cứ:
− Khụng cú Thoả thuận trọng tài
− Thoả thuận trọng tài vụ hiệu (theo Điều 10)
− Thành phần trọng tài / Tố tụng trọng tài khụng phự
hợp với Thoả thuận của cỏc bờn theo Phỏp lệnh
− Thẩm quyền Trọng tài khụng cú hoặc cú một phần
− Trọng tài viờn vi phạm nghĩa vụ (Khoản 2 Điều 13)
− Trỏi lợi ớch cụng cộng của Việt Nam 
b) Nghĩa vụ chứng minh: Bờn yờu cầu
27
• Khỏng cỏo, khỏng nghị quyết định huỷ Quyết
định trọng tài
− Người cú quyền:
+ Cỏc bờn
+ Viện Kiểm sỏt cựng cấp, Viện Kiểm sỏt tối cao
− Xột khỏng cỏo, khỏng nghị:
+ Hội đồng xột xử Toà ỏn Nhõn dõn Tối cao xem xột (Viện
Kiểm sỏt cựng cấp tham gia)
+ Quyết định chung thẩm
Huỷ quyết định trọng tài, thi hành
quyết định trọng tài
28
• Thi hành quyết định trọng tài:
− Trường hợp khụng cú yờu cầu huỷ quyết
định trọng tài:
+ Thời gian: 30 ngày (ngày thi hành quyết định trọng tài)
+ Nơi yờu cầu: Cơ quan thi hành ỏn cấp tỉnh, nơi cú trụ sở/ 
nơi cư trỳ/ nơi cú tài sản của bờn phải thi hành
− Trường hợp cú yờu cầu huỷ: 
Thời gian: kể từ ngày Quyết định của Toà ỏn khụng huỷ
Quyết định trọng tài cú hiệu lực
Huỷ quyết định trọng tài, thi hành
quyết định trọng tài
29
SỰ HỖ TRỢ CỦA TềA ÁN ĐỐI VỚI 
TRỌNG TÀI

 Chỉ định trọng tài viờn (Đ 26)

 Giải quyết thay đổi trọng tài viờn 
(Đ.27)

 Xem xột thẩm quyền của trọng tài 
(Đ.30)

 Ra lệnh ỏp dung biện phỏp khẩn cấp
tạm thời (Đ.33)

 Hủy quyết định trọng tài (Đ.50)

 Lưu trữ hồ sơ (Đ.48)
30
Một số lưu ý khi ký kết thỏa thuận
trọng tài

 Về đối tượng tranh chấp thuộc phạm
vi giải quyết của trọng tài.

 Về tư cỏch phỏp lý của người ký thỏa
thuận trọng tài.

 Về hỡnh thức trọng tài (quy chế, 
adhoc), tờn gọi của tổ chức trọng tài.
631
Một số lưu ý khi ký kết thỏa thuận
trọng tài

 Ghi đầy đủ tờn gọi của tổ chức trọng
tài. Ngoài ra, cỏc bờn cú thể thỏa
thuận thờm về địa điểm trọng tài, 
ngụn ngữ trọng tài và luật ỏp dụng.
32
Lưu ý: 

 Khụng được thờm, bớt nội dung của
điều khoản trọng tài mẫu, hoặc

 Khụng được kết hợp việc lựa chọn
giữa trọng tài và tũa ỏn.
Một số lưu ý khi ký kết thỏa thuận
trọng tài
33
DN e ngại giải quyết bằng Toà ỏn
Vỡ sao?

 - Do thời gian giải quyết vụ việc quỏ dài;

 - Tõm lý ngại đưa vấn đề ra cụng khai trước cụng
chỳng;

 - Tõm lý ngại bị coi là phải ra tũa;

 - Khụng cú khả năng trả lệ phớ hoặc do lệ phớ đắt
hơn cỏch giải quyết khỏc;

 - Tũa ỏn thiếu cỏc Thẩm phỏn cú chuyờn mụn sõu
về sở hữu cụng nghiệp để giải quyết đỳng cỏc vụ
việc;

 - Vỡ cần bảo vệ bớ mật sản xuất, kinh doanh;

 - Cú thể sử dụng cỏc hỡnh thức khỏc thớch hợp và
cú hiệu quả hơn.
34
Trần Văn Nam
0904 245 260
namtv@neu.edu.vn