Bài giảng Quy hoạch môi trường - Chương 1: Những khái niệm cơ bản về quy hoạch môi trường - Trịnh Thành

QUY HOẠCH MÔI TRƯỜNG
(Chương trình kỹ sư Quản lý Môi trường 2011)
TS. Trịnh Thành
Viện Khoa học và Công nghệ Môi trường, 
ĐHBK Hà Nội
1
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
Mở đầu
Mục đích của môn học
1. Có được các kiến thức cơ sở về quy hoạch môi 
trường;
2. Nắm được các phương pháp đánh giá trong 
quy hoạch môi trường;
3. Biết cách thực hiện Quy trình quy hoạch môi 
trường.
2
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
Mở đầu
 Các kiến thức cơ sở về quy hoạch môi trường
- Quy hoạch môi trường: là quá trình sáng tạo và/hoặc 
thực hiện các chương trình, chính sách và các tiêu 
chuẩn có tính đến tác động của phát triển của con người 
ở thời điểm hiện tại và tương lai đến môi trường tự 
nhiên;
- Quy hoạch môi trường: liên hệ chặt chẽ với phát triển 
bền vững, quản lý tăng trưởng, chất lượng môi trường, 
bảo toàn sinh thái, vvv (thảo luận);
- Cần các phương pháp đánh giá, các cơ sở pháp lý: luôn 
là một bộ phận của quản lý môi trường.
3
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
Mở đầu
 Các kiến thức cơ sở về quy hoạch môi trường
- Những người làm trong lĩnh vực Quy hoạch môi 
trường đóng một vai trò sống còn trong việc cân 
bằng các nhu cầu của xã hội: (thảo luận)
- Phải có hiểu biết rộng về các nhân tố môi trường, xã hội, 
chính sách, kinh tế, 
- Luôn có sự dung hòa, chấp nhận, biết giải quyết xung 
đột lợi ích. Tuy nhiên, luôn tồn tại ngưỡng giới hạn 
không thể vượt qua;
- Có nhiều mức khác nhau: một dự án, cơ sở sản xuất, 
khu công nghiệp, khu kinh tế, vùng, ngành, quốc gia, 
vvv.
4
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
Mở đầu
 Các phương pháp đánh giá trong quy hoạch môi 
trường (thảo luận)
- Các phương pháp trong ĐTM 
- Có nhiều mức khác nhau: định tính, định lượng, bán 
định lượng tùy theo tầm mức của quy hoạch;
- Cả theo không gian và thời gian;
- Quan hệ giữa quy hoạch môi trường và các quy hoạch 
khác (kinh tế, xây dựng, ).
5
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
Mở đầu
 Quy trình quy hoạch môi trường (thảo luận)
- Thường lồng ghép với các quy hoạch khác;
- Phải làm ở nhiều mức khác nhau và theo sơ đồ lặp;
- Tiến tới có một quy trình chuẩn ở nước ta;
- Vẫn còn trong giai đoạn ban đầu ở nước ta;
- Chấp nhận một quy trình đã có nhưng vẫn cần xem xét;
- Cần nhiều công cụ: pháp lý, kỹ thuật, kinh tế, khác.
6
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
Mở đầu
Nội dung
1. Các vấn đề cơ bản trong quy hoạch môi trường
- Khái niệm quy hoạch;
- Quy hoạch môi trường;
- Các cơ sở pháp lý và công cụ quy hoạch môi trường 
hiện hành và xu hướng biến đổi.
2. Nội dung quy trình quy hoạch môi trường
3. Các phương pháp đánh giá trong quy hoạch môi trường;
4. Quy hoạch bảo vệ môi trường của một số loại hình
Bài tập lớn
7
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
Mở đầu
Nội dung (tiếp)
1. Các vấn đề cơ bản trong quy hoạch môi trường
2. Nội dung quy trình quy hoạch môi trường
- Quy trình quy hoạch môi trường;
- Nội dung: Đánh giá điều kiện và tác động môi trường; 
xác định mục tiêu môi trường; thiết kế quy hoạch môi
trường; quản lý quy hoạch.
3. Các phương pháp đánh giá trong quy hoạch môi trường
4. Quy hoạch bảo vệ môi trường của một số loại hình
Bài tập lớn
8
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
Mở đầu
Nội dung (tiếp)
1. Các vấn đề cơ bản trong quy hoạch môi trường
2. Nội dung quy trình quy hoạch môi trường
3. Các phương pháp đánh giá trong quy hoạch môi trường;
- Chỉ số môi trường;
- Phân tích chi phí lợi ích;
- Phương pháp mô hình hóa;
- Hệ thông tin địa lý;
- Các phương pháp khác.
4. Quy hoạch bảo vệ môi trường của một số loại hình
Bài tập lớn
9
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
Mở đầu
Nội dung (kết thúc)
1. Các vấn đề cơ bản trong quy hoạch môi trường
2. Nội dung quy trình quy hoạch môi trường
3. Các phương pháp đánh giá trong quy hoạch môi trường
4. Quy hoạch bảo vệ môi trường của một số loại hình
- Quy hoạch bảo vệ và sử dụng đất;
- Quy hoạch khu vực nhạy cảm môi trường;
- Quy hoạch quản lý vùng đất ngập nước;
- Quy hoạch môi trường đô thị và khu công nghiệp;
- Quy hoạch môi trường lưu vực sông;
- Quy hoạch môi trường vùng ven biển.
Bài tập lớn
10
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
Mở đầu
Phương pháp
- Hiểu kỹ các khái niệm cơ bản trên cơ sở vận dụng, so 
sánh các bài toán quy hoạch khác nhau;
- Nắm vững các môn học liên quan;
- Làm các bài toán nhỏ, cơ bản;
- Học cách ghép nối các bài toán cơ bản;
- Làm các bài tập để có được khả năng giải quyết một bài 
toán bất kỳ;
- Luôn cần thiết cập nhật các thông tin.
11
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
Mở đầu
Vị trí của môn học trong ngành
- Là môn học chuyên ngành cần thiết;
- Một công cụ của quản lý môi trường để bảo vệ môi 
trường;
- Một thành phần trong hoạt động quản lý nói chung, quản 
lý môi trường nói riêng;
- Luôn biến đổi về cách thức thực hiện (quy trình), 
phương pháp luận thay đổi ít.
12
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
CHƯƠNG 1
Những khái niệm cơ bản về quy hoạch 
môi trường
13
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
1.1. Khái niệm quy hoạch
14
Quy hoạch
-Đưa ra “sơ đồ không gian” cần đạt tới và kế hoạch 
thực hiện về thời gian để đạt được;
-Có nhiều vấn đề trong đó môi trường, hệ sinh thái, 
sức khỏe,  chỉ là một bộ phận; 
-Cần biết được các mối liên hệ tương hỗ giữa kinh tế, 
phát triển, xã hội và môi trường;
-Quy hoạch luôn cần tối ưu: tuy nhiên đây là bài toán 
lớn cần làm rõ “mô hình”;
-Cần đánh giá được trước khi có thể kiểm soát và 
quản lý.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
Quy trình quy hoạch
15
Quy trình
-Cần đưa ra “sơ đồ không gian” cần đạt tới và kế 
hoạch thực hiện về thời gian để đạt được mục tiêu đã 
đặt ra;
-Phải có tổ chức; 
-Có nhiều vấn đề cần quan tâm, tuy nhiên, phương 
tiện về nguồn lực và kinh tế có hạn.
Cần “tối ưu hóa”: Tuy nhiên, phải xác định vấn 
đề, đánh giá được trước khi có thể tối ưu để thực 
hiện
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
Những vấn đề cần chú ý trong quy hoạch (thảo 
luận)
16
Phân tích cộng đồng; Các phương pháp nghiên cứu;
Vẽ chi tiết;
Quy hoạch địa điểm và quy hoạch cấu trúc cơ quan
Thiết kế phong cảnh;
Luật quy hoạch; Trạng thái tác động môi trường;
Chính trị gia môi trường; Biểu diễn bản đồ và hình ảnh;
Sự tham gia của cộng đồng trong quy hoạch;
Thiết kế môi trường;
Phân tích nhà ở đô thị;
Quy hoạch vận tải;
Kiểm soát phát triển;
Quy hoạch bảo tồn;
Kiểm kê và phân tích dữ liệu;
Phân tích quy hoạch định lượng;
Kinh tế đất đai;
Quy hoạch công, vvv
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
17
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
Quy hoạch phát triển ở Việt Nam (thảo luận)
Xem xét những bài toán quy hoạch ở Việt Nam
18
Phân tích cộng đồng; Các phương pháp nghiên cứu;
Vẽ chi tiết;
Quy hoạch địa điểm và quy hoạch cấu trúc cơ quan;
Thiết kế phong cảnh;
Luật quy hoạch; Trạng thái tác động môi trường;
Chính trị gia môi trường; Biểu diễn bản đồ và hình ảnh;
Sự tham gia của cộng đồng trong quy hoạch;
Thiết kế môi trường;
Phân tích nhà ở đô thị;
Quy hoạch vận tải;
Kiểm soát phát triển;
Quy hoạch bảo tồn;
Kiểm kê và phân tích dữ liệu;
Phân tích quy hoạch định lượng;
Kinh tế đất đai;
Quy hoạch công, vvv
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
Phân tích các phương pháp sử dụng – So sánh 
nội dung môn học với thực hiện bài toán thực
19
Quy hoạch phát triển Thành phố Hà Nội mới?
Quy hoạch đào tạo cán bộ ngành tài nguyên và môi 
trường;
Quy hoạch đào tạo cán bộ ngành điện hạt nhân;
Quy hoạch phát triển ngành điện lực (tổng sơ đồ 6, 7);
Quy hoạch nút giao thông ngã tư Kim Liên;
Quy hoạch phát triển các khu công nghiệp và một 
khu công nghiệp cụ thể;
Quy hoạch môi trường nằm ở đâu?
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
1.2. Quy hoạch môi trường
20
Khái niệm
Các cấp độ và hình thức quy hoạch môi trường
Cơ sở pháp lý trong quy hoạch môi trường ở Việt 
Nam
Đặc điểm nguyên tắc của quy hoạch môi trường
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
1.2.1. Khái niệm quy hoạch môi trường
21
-Định nghĩa (nhắc lại): là quá trình sáng tạo và/hoặc 
thực hiện các chương trình, chính sách và các tiêu 
chuẩn có tính đến tác động của phát triển của con 
người ở thời điểm hiện tại và tương lai đến môi 
trường tự nhiên;
- Là một bộ phận của Quy hoạch: cũng cần sơ đồ 
không gian, có kế hoạch cụ thể thực hiện về thời gian 
cần đạt được;
- Để thực hiện: Cần các phương pháp đánh giá, các 
cơ sở pháp lý, cần nhóm thực hiện, phương tiện, 
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
1.2.2. Các cấp độ và hình thức quy hoạch môi 
trường
22
Cấp độ QHMT
- Một dự án: tương đối đơn giản, chỉ liên quan đến 
dự án đó, dễ tính toán định lượng;
-Một khu công nghiệp: nhiều dự án trong một khu đất, 
có thể tính định lượng với một số chỉ tiêu;
- Một khu kinh tế: một số khu công nghiệp;
- Một tỉnh, vùng, quốc gia, vvv.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
1.2.2. Các cấp độ và hình thức quy hoạch môi 
trường
23
Hình thức QHMT
- Quy hoạch sử dụng đất;
- Bảo vệ đa dạng sinh học;
- Quy hoạch ngành;
- Sử dụng nước;
- Lưu vực sông;
- Sản xuất công nghiệp.
- 
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
1.2.3. Cơ sở pháp lý trong quy hoạch môi 
trường ở Việt Nam
24
 Các luật và chính sách liên quan đến quy hoạch
Luật, các văn bản dưới luật về đất đai, sử dụng đất
Chất lượng môi trường: khí, nước, đất (thảo luận)
Chất lượng nước cấp
Vấn đề lũ lụt, hỏa hoạn, sự cố, vvv
Các luật và chính sách liên quan đến đói nghèo
Liên hệ với ĐMC (Đánh giá môi trường chiến lược)
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
1.2.4. Đặc điểm và nguyên tắc của quy hoạch 
môi trường
25
 Là quá trình được thực hiện với nhiều ngành, 
nhiều lĩnh vực, với sự tham gia của nhiều loại chuyên 
gia
Có tính hệ thống, tối ưu toàn cục
 Là sự đồng thuận, chấp nhận và dung hòa
Quá trình lặp: các vấn đề đặt ra cần được thỏa mãn 
tương đối, có hiệu quả kinh tế tổng thể
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
1.2.5. Xu thế biến đổi các phương pháp quy 
hoạch môi trường
26
 Các nhu cầu cần thỏa mãn nhiều hơn trong khi áp 
lực về nguồn tài nguyên và ô nhiễm môi trường tăng
 Bài toán phức tạp hơn, yêu cầu cao hơn
 Càng ngày càng đòi hỏi định lượng và yêu cầu độ 
chính xác cao
Các quyết định vẫn cần có suy nghĩ sâu sắc
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.