Bài giảng Quy hoạch môi trường - Chương 2: Nội dung quy trình quy hoạch môi trường - Trịnh Thành

QUY HOẠCH MÔI TRƯỜNG
(Chương trình kỹ sư Quản lý Môi trường 2011)
TS. Trịnh Thành
Viện Khoa học và Công nghệ Môi trường, 
ĐHBK Hà Nội
1
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
CHƯƠNG 2
Nội dung quy trình quy hoạch môi trường
2
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
2.1. Quy trình quy hoạch môi trường
3
Quy hoạch môi trường cần làm đồng thời với 
quy hoạch phát triển kinh tế (nhắc lại)
- Đưa ra “sơ đồ không gian” cần đạt tới và kế hoạch 
thực hiện về thời gian để đạt được;
- Có nhiều vấn đề trong đó môi trường, hệ sinh thái, 
sức khỏe,  chỉ là một bộ phận; 
-Cần biết được các mối liên hệ tương hỗ giữa kinh tế, 
phát triển, xã hội và môi trường;
-Quy hoạch luôn cần tối ưu: tuy nhiên đây là bài toán 
lớn cần làm rõ “mô hình”;
-Cần đánh giá được trước khi có thể kiểm soát và 
quản lý.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
4Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
2.1. Quy trình quy hoạch môi trường
5
Quy trình quy hoạch môi trường
-Thiết lập một nhóm những người làm quy hoạch môi 
trường;
-Phát triển những nét tổng thể cho tương lai;
-Định nghĩa, làm rõ các yêu cầu;
-Xác định các giải pháp có thể;
-Đặt các ưu tiên cho hành động;
-Thực hiện kế hoạch.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
a. Nhóm thực hiện quy hoạch môi trường
6
Lựa chọn đúng những người có liên quan
- Bất cứ ai liên quan nhiều đến chất lượng cuộc sống 
trong dự án phát triển kinh tế;
- Những chuyên gia trong các vấn đề môi trường và 
sức khỏe;
-Những người có thể tìm thấy giải pháp bảo vệ lợi ích 
của quy hoạch kinh tế và tiết kiệm chi phí;
-Có hiểu biết về quy hoạch;
-Biết cách thực hiện tốt quy hoạch.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
a. Nhóm thực hiện quy hoạch môi trường
7
Lựa chọn đúng những người có liên quan
- Những người quản lý và vận hành các thiết bị môi 
trường: ví dụ hệ thống nước và nước thải. Họ có hiểu 
biết về các vấn đề môi trường và các điều kiện tồn tại 
các thiết bị;
-Những người lãnh đạo được bầu hoặc các ban lãnh 
đạo: đây là công việc của họ;
- Các nhà khoa học, các kỹ sư: cung cấp các thông tin 
về môi trường, sức khỏe, liên hệ giữa ô nhiễm và sức 
khỏe, ;
- Các cơ quan về sức khỏe.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
a. Nhóm thực hiện quy hoạch môi trường
8
Lựa chọn đúng những người có liên quan
-Những người đáp ứng yêu cầu giải quyết sự cố;
-Những người cư trú tại địa phương;
-Chủ doanh nghiệp và nông dân.
Vấn đề lựa chọn phù hợp số lượng người, 
những người thực sự hiệu quả
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
a. Nhóm thực hiện quy hoạch môi trường
9
Tìm những chuyên gia tại địa phương
Làm việc với các cơ quan chuyên môn của chính 
quyền
Khuyến khích sự tham gia của cộng đồng, vấn đề 
lựa chọn phương thức (thảo luận)
- Phân phát thông tin;
- Nói chuyện với các nhóm;
- Công bố các thông tin về các buổi họp;
- Tìm các tình nguyện viên;
- Thăm dò; vvv.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
a. Nhóm thực hiện quy hoạch môi trường
10
Các vấn đề cần quan tâm (thành viên đại diện)
- Xử lý nước và nước thải;
- Hội đồng địa phương;
- Sức khỏe cộng đồng;
- Rác thải;
- Vấn đề cứu hỏa;
- Khoa học đất;
- Các vấn đề kỹ thuật;
- Nông dân.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
a. Nhóm thực hiện quy hoạch môi trường
11
Các vấn đề cần quan tâm (thành viên đại diện)
- Nhân viên của thành phố;
- Những người đã nghỉ hưu;
- Nhóm bảo vệ và bảo tồn;
- Đại diện phụ nữ;
- Các tổ chức từ thiện;
- Các nhà thầu xây dựng;
- Đại diện cơ quan môi trường và sức khỏe.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
b. Phát triển những nét tổng thể cho tương lai 
12
Cái gì cần làm trong vòng 10 đến 20 năm sau
- Phải xây dựng nên bức tranh rõ ràng cho tương lai;
- Không chỉ coi vấn đề môi trường là trọng tâm;
- Cần làm rõ tất cả các vấn đề chính cho tương lai: 
phát triển kinh tế, giáo dục, sự phục vụ của chính phủ, 
chất lượng cuộc sống;
- Cần tạo ra khung giúp lựa chọn về đích môi trường 
và các giải pháp về quy hoạch môi trường có thể hiểu 
được.
Cần tưởng tượng
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
b. Phát triển những nét tổng thể cho tương lai 
13
Đưa những người có trách nhiệm vào công việc
Đặt các câu hỏi hợp lý:
Những cái làm cho cộng đồng (vùng, khu công 
nghiệp, vvv) từ những cái hôm nay (Hiện trạng)
- Ai làm nên cộng đồng;
- Cái gì là duy nhất và quan trọng về xã hội, văn hóa, 
lịch sử;
- Điểm mạnh, yếu;
- Những đặc tính quan trọng của môi trường tự nhiên.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
b. Phát triển những nét tổng thể cho tương lai 
14
Những giá trị của cộng đồng có tính đến môi 
trường, phát triển kinh tế, cách sống
Cái gì thay đổi hoặc cải thiện nên làm
- Môi trường tự nhiên;
- Sử dụng đất;
- Cơ sở hạ tầng;
- Dân số học;
- Phát triển kinh tế;
- Sức khỏe cộng đồng;
- Chất lượng cuộc sống;
- Phòng ngừa ô nhiễm, vvv.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
c. Định nghĩa, làm rõ nhu cầu (tương lai)
15
Cần trả lời được các câu hỏi
- Cái gì là biên giới của khu vực quy hoạch môi 
trường;
- Các tiêu chuẩn môi trường nào ảnh hưởng đến khu 
vực;
- Các vấn đề môi trường nào đe dọa sức khỏe cộng 
đồng, môi trường hoặc chất lượng cuộc sống;
- Các thiết bị môi trường có hiệu quả như thế nào.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
c. Định nghĩa, làm rõ nhu cầu (tương lai)
16
Cái gì là biên giới của khu vực quy hoạch môi 
trường (lựa chọn biên giới lớn, nhỏ?)
- Các khu vực có vấn đề (hoặc tiềm năng) tới sức 
khỏe cộng đồng hoặc tác động sinh thái: nơi thải, khu 
công nghiệp;
- Các khu vực và nguồn tài nguyên cần bảo vệ: sông, 
nơi cung cấp nước;
- Trang thiết bị bảo vệ môi trường và sức khỏe.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
c. Định nghĩa, làm rõ nhu cầu (tương lai)
17
Các tiêu chuẩn môi trường nào ảnh hưởng đến khu 
vực;
- Các tiêu chuẩn;
- Cần thiết nhưng có thể ngặt hơn;
- Việc lựa chọn có khó khăn vì có rất nhiều tiêu chuẩn;
- Thảo luận các vấn đề quan trọng;
- Tập trung giải quyết trong bài tập lớn.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
c. Định nghĩa, làm rõ nhu cầu (tương lai)
18
Các vấn đề môi trường nào đe dọa sức khỏe cộng 
đồng, môi trường hoặc chất lượng cuộc sống: cần các 
đánh giá;
-Các thiết bị môi trường có hiệu quả như thế nào: cần 
các đánh giá;
Thảo luận trong bài tập lớn.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
d. Tìm (thấy) các giải pháp khả thi
19
Các lựa chọn công nghệ và quản lý:
- Phòng ngừa;
- Tính toán giá công nghệ và quản lý;
- Loại bỏ các phương án không khả thi;
- Các ví dụ có được từ bài tập lớn: thường liệt kê đủ, 
loại bỏ dần.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
e. Lựa chọn các ưu tiên
20
Theo nguyên tắc: nhìn bức tranh lớn, tổng thể
- Tìm những việc quan trọng nhất cần làm;
- Làm đồng thời các quy hoạch;
- Hành động là cần thiết;
- Hành động là mong muốn;
- Dựa theo bài tập lớn.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
f. Thực hiện: Đặt từ kế hoạch, quy hoạch đến 
hành động và giữ đúng kế hoạch
21
Theo nguyên tắc: phải thực hiện
- Phát triển một thời gian biểu từ quy hoạch đến hành 
động;
- Chi tiền để thực hiện quy hoạch;
- Xác định các vai trò của tập thể;
- Xác định các vai trò của từng cá nhân;
- Đánh giá và xem xét lại quy hoạch nếu cần thiết;
- Dựa theo bài tập lớn.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
2.2. Nội dung quy hoạch môi trường
22
 Đánh giá điều kiện và tác động môi trường
 Xác định mục tiêu môi trường
 Thiết kế quy hoạch
 Quản lý quy hoạch
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
Đánh giá điều kiện và tác động môi trường
23
 Đánh giá các điều kiện môi trường
- Tương tự như đánh giá “hiện trạng môi trường”;
- Hiện trạng môi trường ở thời điểm hiện tại cần được 
làm rõ nét: cần các phương pháp nghiên cứu chuẩn, 
cần làm chính xác để có dữ liệu so sánh đối chiếu;
- Tại các thời điểm trong tương lai, cần theo các kịch 
bản phát triển, các kịch bản này lại phụ thuộc vào 
mong muốn đôi khi chủ quan;
- Phụ thuộc cả vào các điều kiện pháp lý, kỹ thuật, 
kinh tế, vvv.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
Đánh giá điều kiện và tác động môi trường
24
 Đánh giá các tác động môi trường
- Tương tự như đánh giá “các tác động” trong ĐTM 
hoặc ĐMC;
- Tác động môi trường ở các thời điểm cần được làm 
rõ nét: cần các phương pháp nghiên cứu chuẩn, cần 
làm chính xác để có dữ liệu so sánh đối chiếu;
- Tại các thời điểm trong tương lai, cần theo các kịch 
bản phát triển, các kịch bản này lại phụ thuộc vào 
mong muốn đôi khi chủ quan;
- Phụ thuộc cả vào các điều kiện pháp lý, kỹ thuật, 
kinh tế, vvv.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
Đánh giá điều kiện và tác động môi trường
25
 Đánh giá các tác động môi trường (tiếp tục)
- Mỗi một kịch bản, cần nêu bức tranh tổng quát về 
các tác động;
- Các phương pháp nghiên cứu, đánh giá được chấp 
nhận theo các điều kiện hiện tại, có tính đến xu 
hướng phát triển;
- Thường bao gồm cả phương pháp định lượng, định 
tính, bán định lượng;
- Luôn có vấn đề độ chính xác (tính không chắc chắn).
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
Đánh giá điều kiện và tác động môi trường
26
 Vấn đề đánh giá rủi ro môi trường
- Các vấn đề chính: rủi ro tới sức khỏe, tới hệ sinh 
thái, tới chất lượng cuộc sống;
- Các phương pháp nghiên cứu, đánh giá được xem 
xét trong môn học ĐTM về nguyên tắc, tuy nhiên cần 
sâu hơn;
- Vấn đề quyết định cần thực hiện khi có được các 
đánh giá.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
Xác định mục tiêu môi trường
27
 Trước hết cần tuân thủ theo pháp lý: cần lựa chọn 
những cơ sở pháp lý quan trọng nhất, gắn với ưu tiên 
của quy hoạch;
 Cần cân đối với quy hoạch phát triển
 Phải tính đến hiệu quả kinh tế
 Phân biệt tiêu chuẩn quốc gia, tiêu chuẩn trong quy 
hoạch
 Mỗi loại quy hoạch có những vấn đề cần quan tâm 
khác nhau (thảo luận)
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
Thiết kế quy hoạch
28
 Công việc cụ thể sau khi đã làm rõ được mục tiêu
 Có nhiều phương án để đạt được cùng một mục 
tiêu
 Có nhiều mục tiêu khác nhau trong một quy hoạch 
cần thỏa mãn
 Một phương án thiết kế rất khó thỏa mãn đúng tất 
cả các mục tiêu
 Bài toán quy hoạch đa mục tiêu?
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.
Quản lý quy hoạch
29
 Cố gắng thực hiện đúng quy hoạch đã đưa ra
 Có thể hiệu chỉnh quy hoạch nhưng với điều kiện 
phải tốt hơn, hợp lý hơn và đạt được tới mục tiêu
 Cần các công cụ đánh giá, công cụ pháp lý, công 
cụ kỹ thuật
 Qúa trình lặp để đạt được mục tiêu
 Luôn gắn với một bài toán cụ thể (bài tập lớn, 
thảo luận)
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
 For evaluation only.