Bài giảng Sinh lý hệ sinh sản - Nguyễn Phúc Hậu

laïi laø moâ lieân keát 
 Nhieät ñoä thích hôïp ñeå sx TTr laø thaáp hôn 3¨C 
nhieät ñoä cô theå 
 Maïng Pampniform laøm laïnh maùu tröôùc khi 
ñeán TH 
Maøng ngaên maùu - tinh hoøan: 
Thaønh cuûa oáng sinh tinh ñöôïc taïo thaønh : 
tb maàm nguyeân thuûy+ tb Sertoli 
Tb Sertoli traõi daøi töø maøng ñaùy ñeán loøng 
oáng sinh tinh 
Ôû gaàn maøng ñaùy tb Sertoli keá caän nhau 
gaén chaët vaøo nhau nhôø nhöõng lieân keát 
chaët ( lieân keát voøng bòt) 
Caùc lieân keát chaët naøy khoâng cho caùc phaân 
töû lôùn qua laïi töø khoûang keõ sang loøng oáng 
sinh tinh ñöôïc, taïo ra thaønh maøng ngaên 
maùu tinh hoøan 
 Maøng ngaên maùu –tinh hoøan vaãn cho caùc 
steroit vaø caùc teá baøo maàm ñang tröôûng 
thaønh xuyeân qua ñeå ñi vaøo loøng oáng 
sinh tinh 
 Quaù trình di chuyeån naøy dieãn ra maø 
khoâng laøm phaù huûy maøng ngaên laø do 
lieân tuïc coù söï phaù vôõ lieân keát chaët phía 
treân vaø söï hình thaønh lieân keát chaët ôû 
phía döôùi 
 Dòch trong loøng oáng sinh tinh coù nhieàu: 
androgen, estrogen, K, inostiol, glutaic 
vaø aspartic acid 
 Ngaên khoâng cho chaát ñoäc haïi trong maùu 
taùc ñoäng leân tb maàm 
 Ngaên caùc phaûn öùng mieãn dòch giöõa caùc 
saûn phaåm sinh ra trong quaù trình tröôûng 
thaønh, hay phaân chia cuûa teá baøo maàm 
vôùi heä thoáng mieãn dòch trong maùu 
2. SÖÏ TAÏO TINH TRUØNG: 
 SX TTr lieân tuïc töø luùc daäy thì ñeán khi cheát 
 100-200 trieäu TTr ñöôïc taïo ra moãi ngaøy 
 Caùc tinh nguyeân baøo ( TNB) phaûi phaân chia teá 
baøo ñeå ñaûm baûo soá löôïng lôùn Ttr ñöôïc taïo ra 
trong ngaøy. Khaùc vôùi nöõ soá löôïng tröùng sinh 
ra nhaát ñònh vaø giaûm daàn theo thôøi gian 
 Khi tröôûng thaønh TNB bieán thaønh tinh baøo baäc 
1 
 Moãi tinh baøo 1 seõ giaùn phaân giaûm nhieãm qua 
2 giai ñoaïn 
 Giai ñoaïn 1: taïo ra 2 tinh töû baäc 2 
 Giai ñoaïn 2: cho ra 4 tinh töû 
 Moãi tinh töû coù 22 NST cô theå vaø 1 NST giôùi tính 
 Tinh töû khi tröôûng thaønh seõ thaønh tinh truøng 
 Moät tinh nguyeân baøo phaân chia vaø tröôûng thaønh con 
chaùu cuûa noù vaãn coøn noái vôùi nhau baèng caàu baøo 
töông cho ñeán gñ cuoái cuøng cuûa tinh töû 
 Nhôø vaäy maø ñaûm baûo tính ñoàng boä cuûa moãi cloân teá 
baøo maàm 
 Theo öôùc tính moãi tinh nguyeân baøo seõ cho ra 512 tinh 
töû 
 Moãi teá baøo maàm nguyeân thuûy maát 74 ngaøy môùi cho ra 
ñöôïc tt tröôûng thaønh 
 Tinh truøng coù caáu taïo 3 phaàn: 
 Phaàn ñaàu: chöùa nhaân vaø theå cöïc ñaàu. 
Trong theå cöïc ñaàu coù chöùa caùc men 
thuûy phaân vaø men phaân huûy protein. 
Caùc men naøy giuùp tinh truøng xuyeân qua 
voû tröùng vaø nuùt nhaøy coå TC 
 Phaàn thaân: chöùa nhieàu ty theå taïo naêng 
löôïng cho söï di chuyeån 
 Phaàn ñuoâi: giuùp cho söï chuyeån ñoäng 
 Sau quaù trình bieán ñoåi tinh töû thaønh tinh 
truøng noù baét ñaàu ñöôïc ñöa vaøo maøo tinh. 
Maát 24 ngaøy môùi ñi qua khoûi maøo tinh 
 Trong thôøi gian naøy noù tieáp tuïc tröôûng 
thaønh vaø coù ñöôïc cöû ñoäng 
 Tinh truøng ñöôïc ñöa vaøo aâm ñaïo do 
ñöôïc bôm töø oáng daãn tinh 
 Tinh truøng töø tinh dòch sau khi phoùng tinh 
khoâng theå thuï tinh ñöôïc 
 Phaûi qua 4-6 giôø naèm trong ñöôøng sinh 
saûn nöõ, chòu söï bieán ñoåi “taïo khaû naêng” 
 Quaù trình thuï tinh trong oáng nghieäm chæ 
xaûy ra sau khi TT ñöôïc röûa saïch dòch 
cuûa tuùi tinh chöùng toû nhöõng chaát trong 
ñöôøng sinh saûn nöõ röûa saïch hay trung 
hoaø caùc chaát naèøm treân tinh truøng neáu 
khoâng nhöõng chaát naøy ngaên caûn TT keát 
hôïp vôùi tröùng 
QUAÙ TRÌNH BIEÁN ÑOÅI TINH TRUØNG 
3. HIEÄN TÖÔÏNG CÖÔNG 
 Söï giaõn nôû caùc tieåu ñoäng maïch maùu 
ñoå doàn veà moâ xoáp 
 Khi caùc moâ xoáp chöa ñaày maùucaùc TM 
seõ bò eùp, laøm caûn maùu khoù thoaùt ra 
döông vaät cöông cöùng 
 Trung khu phoái hôïp gaây phaûn öùng 
cöông naèm ôû ñoïan tuûy löng 
 Trung khu naøy nhaän xung ñoäng höôùng 
taâm töø boä phaän nhaän caûm ôû cô quan 
sinh duïc 
vaø töø heä TKTW khi coù kích thích tình duïc 
veà maët taâm lyù ( nhìn hình aûnh khieâu gôïi, 
ngöôûi muøi höông, aâm thanh.) 
 Trung khu naøy phaùt ñoäng xung ly taâm 
theo daây thaàn kinh taïng töø vuøng chaäu 
ñeán döông vaät 
 Nitric oxit laø chaát daãn truyeàn thaàn kinh 
cuûa heä TK phoù giao caûm gaây hieän töôïng 
cöông 
 Hieän töôïng cöông chaám döùt khi coù 
luoàng xung ñoäng giao caûm laøm co tieåu 
ñoäng maïch 
4. HIEÄN TÖÔÏNG PHOÙNG TINH 
 Laø PX tuûy soáng bao goàm 2 giai ñoaïn: 
 Giai ñoaïn tieát tinh: tinh dòch ñöôïc tieát ra 
vaø di chuyeån vaøo nieäu ñaïo do söï co thaét 
cô trôn oáng daãn tinh vaø tuùi tinh 
 Giai ñoaïn phoùng tinh thaät söï: tinh dòch 
töø nieäu ñaïo ñöôïc caùc cô baàu hang co 
thaét laøm baén ra khoûi nieäu ñaïo vaøo luùc 
ñaït ñeán möùc ñoä ñænh ñieåm 
 PX phoùng tinh do luoàng TK höôùng taâm 
xuaát phaùt töø caùc boä phaän caûm giaùc 
ñuïng 
 Chaïm ôû ñaàu döông vaät, ñeán tuyû soáng 
qua TK theïn trong 
 Trung khu PX phoùng tinh naèm ôû ñoaïn 
tuûy löng döôùi cuøng vaø ñoaïn tuyû thieâng 
treân cuøng 
 Tinh dòch coù chöùa TT vaø caùc chaát tieát 
cuûa tuùi tinh, tuyeán tieàn lieät, tuyeán 
Cowper, tuyeán nieäu ñaïo 
 Moãi laàn phoùng tinh töø 3-5ml tinh dòch 
 Trong 1ml tinh dòch coù khoaûng 100 trieäu 
TT 
 Tinh dòch vaø TT seõ giaûm nhanh neáu soá 
laàn giao hôïp gaàn nhau 
 50% ñaøn oâng coù löôïng tinh truøng 20-40 
trieäu/ml 
 Khi soá löôïng <20 trieäu/ml thì voâ sinh 
 Tinh truøng di chuyeån toác ñoä 3mm/phuùt 
trong ñöôøng sinh saûn nöõ 
 Sau khi giao hôïp maát 30-60 phuùt TT môùi 
di chuyeån ñeán voøi tröùng 
5. HORMON ÑIEÀU HOAØ HOAÏT ÑOÄNG 
SINH TINH 
 Truïc GnRH-LH/FSH-tinh hoaøn coù vai troø 
quan troïng ñieàu hoøa hoïat ñoäng sinh tinh 
 Luùc daäy thì khi FSH gia taêng baøi tieát, 
caùc tinh nguyeân baøo baét ñaàu hoaït hoaù 
 FSH hoaït hoaù teá baøo Sertoli teá baøo naøy 
thì raát caàn cho quaù trình phaân baøo cuûa 
teá baøo maàm 
 LH kích thích teá baøo Leydig baøi tieát 
testosteron 
  Noàng ñoä testosteron taïi choå phaûi hôn huyeát 
töông 100 laàn ñeå hoaøn taát gñ cuoái quaù trình 
sinh tinh 
 Ñaøn oâng bò beänh thieáu LH thì löôïng 
testosteron ngoaïi sinh lieàu thay theá khoâng ñuû 
ñeå duy trì hoaït ñoäng sinh tinh 
 Neáu FSH & LH baøi tieát quaù ít thì söï taïo tinh 
vaãn dieãn ra neáu coù testosteron noàng ñoä cao 
nhöng soá löôïng TT thì giaûm ñaùng keå maø hình 
daïng TT thì bt. Chæ caàn laøm LH hay FSH veà 
bình thöôøng thì soá löôïng TT seõ taêng 
  FSH & LH khoâng taùc ñoäng tröïc tieáp leân 
teá baøo maàm maø taùc ñoäng leân teá baøo 
Sertoli (FSH ) vaø Leydig (LH ) 
6. CHÖÙC NAÊNG NOÄI TIEÁT TINH HOAØN 
 Testosteron laø hormon chính cuûa TH 
 Ñöôïc sinh toång hôïp töø cholesterol trong teá 
baøo Leydig vaø 1 phaàn ôû voû thöôïng thaän 
 Ngaøy baøi tieát 4-9mg 
 Söï baøi tieát testoterone bò ñieàu khieån bôûi LH 
 Testosteron coøn coù taùc ñoäng öùc cheá baøi tieát 
LH 
 Phaùt trieån & di trì phaùi tính thöù phaùt 
 Taùc ñoäng leân chuyeån hoaù protein laøm taêng 
tröôûng cô theå 
Testosteron cuøng FSH duy trì hoaït ñoäng 
sinh tinh 
Döông vaät taêng chieàu daøi vaø ÑK, bìu 
saäm maøu 
Tuùi tinh vaø tuyeán tieàn lieät lôùn 
Gioïng noùi traàm do daây thanh aâm daøy 
Naêng ñoäng, gaây söï, thích con gaùi 
Vai roäng, cô baép nôû 
Chaát nhaøy baøi tieát nhieàu ôû da-> muïn 
Suïn ñaàu xöông hoùa coát, cuoái cuøng laøm 
ngöng pt chieàucao 
ÑIEÀU HOAØ HOAÏT ÑOÄNG TINH HOAØN 
ÑIEÀU HOØA HOÏAT ÑOÄNG TINH HOØAN: 
 Hoaït ñoäng tinh hoaøn chòu söï aûnh höôûng 
FSH & LH 
 FSH taùc ñoäng nuoâi döôõng teá baøo Sertoli 
 FSH + caùc Androgen duy trì chöùc naêng 
taïo tinh truøng cuûa TH 
 FSH kích thích baøi tieát ABP( androgen -
binding- protein) vaø hormomn Inhibin 
 Inhibin laïi coù taùc duïng öùc cheá FSH 
 LH taùc ñoäng nuoâi döôõng teát baøo Leydig 
Vai troø cuûa Inhibin: 
 Tesroteron taùc duïng ñieàu hoøa ngöôïc laøm 
giaûm LH huyeát töông nhöng khoâng taùc duïng 
leân FSH( tröø khi löôïng testoteron lôùn) 
 Inhibin ñöôc baøi tieát töø teá baøo Sertoli coù taùc 
duïng ñieàu hoøa ngöôïc aâm tính leân söï baøi tieát 
FSH 
 Ngöôøi bò teo caùc oáng sinh tinh nhöng coù löôïng 
testoteron vaø LH bình thöôøng, löôïng FSH 
trong huyeát töông taêng cao, chöùng toû teá baøo 
Sertoli suy yeáu-> inhibin khoâng ñöôïc baøi tieát 
Cô cheá ñieàu hoøa ngöôïc: (H 46.3 tr 143) 
 Giaû thuyeát neáu caét boû 2 TH thì löôïng FSH, LH 
taêng nhieàu 
 Testoteron öùc cheá LH do taùc ñoâng tröïc tieáp 
leân tuyeán yeân tröôùc vaø coøn do taùc ñoäng leân 
treân vuøng döôùi ñoài laøm giaûm GnRH 
 Inhibin thì taùc ñoäng tröïc tieáp treân tuyeán yeân 
tröôùc laøm öùc cheá FSH 
 Döôùi taùc ñoäng cuûa LH, soá lôùn testoteron taïi 
choå ñöôïc baøi tieát bôûi tb Leydig tieáp xuùc vôùi moâ 
bì oáng sinh tinh, nhö theá tb Sertoli seõ coù noáng 
ñoä androgen taïi choå ñuû cao môùi duy trì hoïat 
ñoäng sinh tinh ñöôïc 
 Neáu chích testoteron ngoïai sinh vaøo noù 
seõ öùc cheá tb Leydig neân khoâng taïo ñöôïc 
noàng ñoä testoteron taïi choå ñuû lôùn cho 
söï taïo tinh-> soá löôïng TT giaûm ( yù töôûng 
thuoác ngöøa thai cho nam ) nhöng khoâng 
thöïc hieän ñöôïc do testoteron ngoaïi sinh 
gaây neân tích tuï muoái vaø nöôùc-> beänh lyù 
tim maïch 
SINH LYÙ SINH SAÛN NÖÕ 
 Chu kyø kinh nguyeät: 
– Chu kyø buoàng tröùng 
– Chu kyø töû cung 
– Chu kyø aâm ñaïo 
SINH LYÙ SINH SAÛN NÖÕ 
CÔ QUAN SINH DUÏC NGOAØI 
CÔ QUAN SINH DUÏC TRONG 
Chu kyø buoàng tröùng: 
 Ngay khi sinh ra beù gaùi coù nhieàu nang 
tröùng nguyeân thuûy 
 Moãi nang chöùa 1 tröùng chöa tröôûng thaønh 
 Khi daäy thì, nang taêng kích thöôùc hình 
thaønh hoác, chöùa dòch nang 
 Ngaøy thöù 6 cuûa chu kyø moät trong 2 buoàng 
tröùng coù 1 nang pt nhanh-> nang troäi, caùc 
nang khaùc thì thoaùi trieån-> nang thoaùi hoaù 
 Nöõ ñöôïc chích cheá phaåm Gonadotropin 
nhieàu nang tröùng cuøng pt 
 Nang tröôûng thaønh ( nang de Graf) coù teá 
baøo cuûa lôùp voû trong laø nguoàn cung caáp 
estrogen löu haønh trong maùu 
 Ngoaøi ra caùc tb haït cuõng sx estrogen ñoå 
vaøo dòch nang 
 Ngaøy thöù 14 chu kyø nang de Graf caêng 
phoàng quaù möùc -> vôû ra giaûi phoùng tröùng 
vaøo oå buïng 
 Tröùng ñöôïc tua vieàn höùng laáy vaø ñöa vaøo 
voøi tröùng vaø vaän chuyeån ñeán TC 
 Neáu khoâng ñöôïc thuï tinh tröùng seõ thoaùt 
ra ngoaøi qua ngaõ aâm ñaïo 
Hình ảnh trứng 
 Nang tröùng sau khi vôû seõ chöùa ñaày maùu 
raát nhanh taïo ra theå xuaát huyeát 
 Lôùp tb voû vaø tb haït baét ñaàu taêng sinh 
 Cuïc maùu ñoâng nhanh choáng bieán thaønh 
nhöõng tb theå vaøng-> taïo thaønh theå vaøng 
 Neáu coù thai theå vaøng baét ñaàu pt maïnh, 
tb theå vaøng tieát nhieàu estrogen vaø 
progesteron 
 Neáu khoâng coù thai theå vaøng seõ thoaùi 
hoaù vaøo ngaøy thöù 24 cuûa chu kyø-> bieán 
thaønh moâ seïo-> theå traéng 
 Baøo thai BT coù 7 trieäu nang tröùng nguyeân 
thuûy 
 Khi sinh chæ coøn 1 trieäu tröùng 
 Chuùng baét ñaàu quaù trình giaûm phaân I vaø 
döøng laïi ôû tieàn kyø döôùi daïng tröùng sô caáp 
 Khi daäy thì 1 soá tröùng sô caáp thoaùi hoaù 
neân chæ coøn laïi khoaûng 300,000 tröùng 
 Moãi chu kyø kinh nguyeät coù 1 tröùng ñöôïc 
tröôûng thaønh 
 Suoát thôøi gian sinh saûn cuûa ngöôøi phuï nöõ 
chæ coù 500 tröùng tröôûng thaønh 
 Ngay tröôùc khi ruïng tröùng, quaù trình 
phaân chia giaûm nhieåm laàn thöù nhaát 
hoøan taát cho ra 2 tb con. Moät goïi laø 
tröùng thöù caáp tieáp nhaän haàu heát baøo 
töông, moät goïi laø theå cöïc thöù nhaát (phaân 
chia nhoû roài bieán maát) 
 Tröùng thöù caáp neáu coù 1 tinh truøng chui 
vaøo, noù seõ ñöôïc TT kích thích noù seõ baét 
ñaàu quaù trình giaùn phaân II taïo ra theå cöïc 
thöù hai vaø 1 tröùng thöïc söï 
CHU KYØ TÖÛ CUNG 
Chu kyø töû cung 
 Vaøo cuoái chu kyø KN noäi maïc TC bò troùc 
heát ñeán lôùp saâu nhaát 
 Ngaøy thöù 5 ->14 do aûnh höôûng estrogen 
töø nang tröùng ñang pt, NMTC taêng sinh 
chieàu daøy raát nhanh 
 Caùc tuyeán TC giaõn vaø daøi ra-> gñ taêng 
sinh NMTC 
 Sau khi tröùng ruïng NMTC pt raát nhieàu 
maïch maùu, phuø neà döôùi taùc duïng cuûa 
estrogen vaø progesteron töø theå vaøng 
 Caùc tuyeán cuoän laïi vaø xuaát tieát nhieàu 
dòch-> gñ xuïaát tieát hay gñ theå vaøng 
 Khoâng thuï thai-> theå vaøng thoaùi hoaù-> 
nguoàn hormon cung caáp bò thieáu huït ñi, 
laøm NMTC moûng ñi-> maïch maùu caøng 
bò xoaén theâm 
 Caùc ñieåm hoaïi töû baét ñaàu xuaát hieän roài 
caøng lan roäng, caùc ñoäng maïch bò xoaén 
hoaïi töû-> xuaát huyeát taïo thaønh maùu kinh 
 Söï co thaét Ñm xoaén coù leû do chaát 
prostaglandin ñöôïc tieát ra ôû ñaây 
 Thôøi gian haønh kinh töø 3-7 ngaøy 
 Löôïng maùu maát trung bình 30ml 
 Maùu kinh: maûnh vuïn moâ, prostaglandin 
vaø nhieàu fibrinolysin tieát töø moâ noäi maïc 
TC, fibrinolysin laøm tan cuïc maùu ñoâng 
laøm maùu kinh khoâng ñoäng 
 Trong giai ñoaïn tröôùc khi ruïng tröùng 
estrogen laøm cho chaát nhaøy CTC loaõng 
vaø kieàm, taïo ÑK cho TT toàn taïi vaø di 
chuyeån ñöôïc 
Chu kyø aâm ñaïo 
 Do aûnh höôûng estrogen moâ bì aâm ñaïo bò 
söøng hoaù 
 Döôùi aûnh höôûng progesteron aâm ñaïo 
tieát chaát nhaøy ñaëc, moâ bì taêng sinh vaø 
taåm nhuaän BC 
Bieán ñoåi chu kyø ôû vuù 
 Estrogen laøm pt oáng daãn cuûa tuyeán vuù, 
progesteron laøm pt caùc tieåu thuøy vaø 
nang 
 Tröôùc khi coù KN 10 ngaøy vuù hôi to leân 
do caùc oáng daãn bò caêng, coù xung huyeát 
vaø phuø moâ keõ cuûa vuù 
Daáu hieäu ruïng tröùng 
 Söï baøi tieát hormon LH leân ñeán ñænh ñieåm 
trong 36-38h-> ruïng tröùng 
 Sau khi thoaùt ra khoûi nang tröùng coù theå soáng 
72 giôø nhöng tg thuï tinh thì ngaén hôn 
 Giao hôïp 1 laàn vaøo ngaøy ruïng tröùng: 36%. 
Sau khi ruïng tröùng tæ leä thaønh coâng laø 0% 
 Tröôùc khi ruïng tröùng 1-2 ngaøy laø : 36% 
 Tröôùc 5 ngaøy laø: 8% 
 TT hieän dieän tröôùc 48h laø deå thuï tinh nhaát 
Hormon buoàng tröùng 
ESTROGEN: 
 Töï nhieân trong cô theå: 17ß-estradiol, 
estron vaø estriol 
 Chuùng ñöôïc tieát: tb voû trong, tb haït cuûa 
tröùng, theå vaøng, nhau 
 Haàu heát estrogen ñieàu do BT tieát ra 
 Coù 2 ñænh tieát estrogen: moät laø tröùôc khi 
ruïng tröùng, hai giöõa gñ theå vaøng 
Aûnh höôûng estrogen leân cô theå nöõ 
 Laøm hoå trôï söï pt nang tröùng, taêng cöû 
ñoäng voøi tröùng 
 Taêng doøng maùu ôû TC, taêng löôïng cô 
TC, vaø caùc protein co thaét ôû TC. Döôùi 
taùc ñoäng cuûa estrogen CTC deå bò kích 
thích 
 Taêng söï kích thích cuûa oxytocin leân cô 
TC 
 Duøng estrogen thöôøng xuyeân -> phì 
NMTC 
 Estrogen öùc cheá baøi tieát FSH, coøn LH 
thì trong 1 soá ñk noù seõ öùc cheá, trong 
tröôøng hôïp khaùc noù laïi kích thích LH 
 Laøm taêng kích thöôùc tuyeán yeân 
 Duøng estrogen lieàu cao 4-6 ngaøy sau 
khi giao hôïp ôû phuï nöõ ngay ngaøy ruïng 
tröùng laø PP ngöøa thai (saùng hoâm sau) vì 
noù coù taùc duïng ngaên khoâng cho tröùng 
ñaõ thuï tinh laøm toå 
 Taêng troïng löôïng ( do taêng ñoàng hoùa protein) 
 Suïn xöông daøi hoaù coát 
 Gaây ra hòeän töôïng ham muoán tình duïc 
 Laøm vuù nôû to luùc daäy thì-> hormon taêng tröôûng vuù 
 Phaùt trieån phaùi tính thöù phaùt cuûa phuï nöõ 
 Laøm giaûm cholesteron huyeát töông raát ñaùng keå-> 
öùc cheá hieän töôïng xô cöùng ÑM 
 Tích tuï nöôùc vaø muoái khoaùng-> taêng caân 
 Öùc cheá söï taïo thaønh muïn ñaàu ñen hay muïn lôùn 
 Giaûm nguy cô beänh maïch maùu neáu sau khi maõn 
kinh duøng 1 lieàu nhoû estrogen boå sung 
 Lieàu lôùn coù theå laøm taêng huyeát khoái do noù baét gan 
taêng sx caùc yeáu toá ñoâng maùu 
PROGESTERON: 
 Ñöôïc baøi tieát bôûi theå vaøng vaø nhau vaø nang tröùng 
 Töû cung , vuù, naõo laø cô quan ñích cuûa progesteron 
 Laøm thay ñoåi coù chu kyø ôû NMTC,CTC, AÂÑ 
 Khaùng vôùi estrogen treân Cô TC-> giaûm kthích vaø 
nhaïy caûm vôùi cô TC vôùi oxytocin 
 Kích thích caùc nang vaø tieåu thuøy cuûa tuyeán vuù 
 Gaây taùc ñoäng ñieàu hoaø ngöôïc leân vuøng döôùi ñoài vaø 
tuyeán yeân, duøng lieàu cao progesteron coù taùc duïng 
öùc cheá baøi tieát LH ngaên ruïng tröùng 
 Progesteron taùc duïng sinh nhieät neân 
laøm taêng nhieät ñoä cô theå khi ruïng tröùng ( 
bieåu ñoà thaân nhieät) 
RELAXIN: 
 Laø 1 hormon taïo ra ôû theå vaøng, TC, 
nhau, tuyeán vuù 
 Luùc mang thai noù laøm giaõn khôùp xöông 
mu, xöông chaäu, laøm meàm vaø nôû CTC 
taïo thuaän lôïi cho quaù trình chuyeån daï vaø 
soå thai 
 Öùc cheá söï co thaét Cô TC, laøm pt tuyeán 
vuù 
ÑIEÀU HOAØ CHÖÙC NAÊNG BUOÀNG TRÖÙNG 
 FSH kích thích söï tröôûng thaønh cuûa 
nang tröùng vaøo ñaàu chu kyø kinh nguyeät 
 Khi phoái hôïp vôùi LH, FSH laøm cho nang 
tröùng tröôûng thaønh ôû gñ cuoái 
 LH taêng voït gaây neân ruïng tröùng vaø taïo 
theå vaøng 
 LH kích thích theå vaøng baøi tieát estrogen 
vaø progesteron 
 Vuøng döôùi ñoài baøi tieát GnRH-> kt baøi tieát 
LH, FSH 
 GnRH ñöôïc baøi tieát thaønh nhöõng xung 
noàng ñoä, caùc xung ñoäng naøy thì ñoàng 
boä vôùi ñænh noàng ñoä LH trong maùu vaø 
caàn thieát cho söï baøi thieát cuûa 
gonadotropin 
 Söï dao ñoäng veà taàn soá vaø bieân ñoä xung 
GnRH laø quan troïng trong vieäc gaây ra 
söï thay ñoåi noàng ñoä caùc hormon khaùc 
coù traùch nhieäm trong chu kyø KN 
 Taàn soá naøy gia taêng do taùc duïng cuûa estrogen 
vaø giaûm do progesteron vaø testosteron 
 Taàn soá naøy taêng vaøo cuoái gñ nang tröùng taïo neân 
ñænh LH 
 Trong gñ xuaát tieát taàn soá naøy giaûm laø do 
progesteron, nhöng ñeán cuoái chu kì progesteron 
vaø estrogen giaûm thì taàn soá laïi taêng trôû laïi 
 Vaøo thôøi ñieåm coù ñôït daâng cao LH caùc tb baøi tieát 
gonadotropin taêng tính nhaïy caûm vôùi GnRH vì 
taàn soá caùc xung GnRH raát cao, söï töï ñieàu chænh 
cuûa GnRH maø ñaùp öùng cuûa teá baøo baøi tieát LH 
leân möùc toái ña 
HIEÄN TÖÔÏNG ÑIEÀU HOAØ NGÖÔÏC: 
 Phaàn ñaàu gñ nang tröùng noàng ñoä inhibin thaáp 
coøn FSH thì hôi taêng, kích thích nang tröùng 
phaùt trieån. 
 Söï baøi tieát cuûa LH ñöôïc kieåm soùat bôûi cô cheà 
ñieàu hoøa ngöôïc aâm tính cuûa estrogen 
 36-48 giôø tröôùc ruïng tröùng taùc duïng ñieàu hoøa 
ngöôïc cuûa estrogen trôû neân döông tính, taïo 
neân ñôït daâng cao LH, ñoù laø taùc nhaân gaây 
ruïng tröùng. Söï baøi tieát FSH cuõng leân ñænh 
ñieåm 
 Moät noàng ñoä vöøa phaûi vaø haèng ñònh chaát 
estrogen trong maùu gaây ra taùc ñoäng ñieáu hoøa 
ngöôïc aâm tính treân LH coøn noàng ñoä cao gaây 
ra taùc ñoäng döông tính 
 Tb voû trong cung caáp androgen cho teá 
baøo haït 
 Tb voû trong baøi tieát estrogen gaây öùc cheá 
ngöôïc GnRH, LH, FSH 
 Tb haït baøi tieát Inhibin quay leân öùc cheá 
ngöôïc FSH 
 LH chæ ñieàu hoaø baøi tieát TB voû trong, 
coøn TB haït thì ñöôïc ñieàu hoaø baøi tieát caû 
LH vaø FSH 
NGÖØA THAI 
 Neáu chöa coù thai: 
 Duïng cuï ngöøa thai: bao cao su, duïng cuï 
TC ( voøng traùnh thai) voøng naøy laøm 
baèng chaát kim loaïi ñoàng noù coù taùc duïng 
dieät tinh truøng, taïo bieán ñoåi moâi tröôøng 
TC laøm tröùng khoâng laøm toå ñöôïc 
 Traùnh ngaøy ruïng tröùng 
 Giao hôïp giaùn ñoaïn 
 Xuaát tinh ngoaøi AÑ 
 Thuoác: taùc duïng döôïc lyù laøm öùc cheá 
FSH, LH laøm ngaên khoâng cho ruïng 
tröùng, chaát naøy laø estrogen hay 
estrogen + progesteron toång hôïp duøng 
lieân tuïc 21 ngaøy nghæ 7 ngaøy trong luùc 
coù kinh 
 Ñaõ coù thai: duøng chaát ñoái khaùng vôùi 
progesteron nhö mifepriston ñeå phaù 
thai, chaát naøy ngaên progesteron treân 
NMTC laøm taêng söï co thaét cô TC, giaûm 
söï pt NMTC 
Taøi lieäu tham khaûo: 
 Saùch Sinh lyù hoïc y khoa taäp II. Nhaø xuaát baûn 
y hoïc Tp.Hoà Chí Minh 2005. 
 Ganong William F. Review of Medical 
Physiology, 18th ed, Appeton & Lange, 
Connecticut, USA, 1997 
 Guyton Arthur C. Textbook of Medical 
Physiology, 8th ed, W.B.Saunders Company, 
Philadelphia, USA, 1991 
Chân thành cám ơn