Bài giảng Trường phái nhân văn - Hoàng Minh Tố Nga

TRƯỜNG PHÁI NHÂN VĂN
Abraham Maslow
New York
1908-1970
Biên soạn: Hoàng Minh TốNga
THANG NHU CẦU Ý MUỐN
• Thực hiện được bản thân
• Quý trọng
• An toàn
• Thể lý
• Yêu và thuộc về
1
2
3
4
5
Nhu cầu - Động cơ
Động cơ chi phối con người toàn diện
Động cơ thường phức tạp – 1 hành vi do nhiều
bậc nhu cầu thúc đẩy
Con người luôn được thúc đẩy bởi 1 hay nhiều
nhu cầu
Mọi người được thúc đẩy bởi những nhu cầu
căn bản giống nhau
Các nhu cầu có thể xếp theo cấp độ
Nhu cầu cấp cao 
và nhu cầu cấp thấp
Hai cấp nhu cầu giống nhau về căn bản (đều bẩm 
sinh)
Khác nhau về mức độ tiến hóa giống lòai, mức độ 
trưởng thành theo tuổi
Hai cấp độ: Sung sướng (thỏa mãn nhu cầu cấp 
thấp) và hạnh phúc (thỏa mãn nhu cầu cấp cao)
Môt hành vi có thể do nhiều nhu cầu cùng lúc
Những hành vi không động cơ
Những hành vi không do nhu cầu (tự 
phát, không cần học hỏi)
Những hành vi do phản xạ, do thuốc
Những hành vi diễn tả (cử chỉ, giọng nói, 
nụ cười, dáng đứng, thái độ)
Được thúc đẩy bởi những năng lực bên 
trong hơn là từ môi trường
Những hành vi đối phó
Thường có ý thức, có nỗ lực, có học hỏi
Thường do ngọai cảnh thúc đẩy
Nhằm một mục tiêu
Thúc đẩy bởi nhu cầu chưa được đáp ứng
Những động cơ không được 
thỏa mãn
• Dẫn đến bệnh lý
(1) Suy dinh dưỡng, ám ảnh bởi sex
(2) sợ, bất an
(3) tự vệ, hung hăng, nhút nhát
(4) nghi ngờ bản thân, đánh giá thấp mình, 
thiếu tự tin
(5) không có giá trị, mất ý nghĩa
Những nhu cầu bẩm sinh
Không thỏa mãn → bệnh lý
Dai dẳng – Thỏa mãn sức khỏe tâm lý
Riêng của lòai
Dù khó thay đổi, có thể uốn nắn, ngăn 
cấm, điều chỉnh
NHỮNG NHU CẦU KHÁC
Những nhu cầu thẩm mỹ
Những nhu cầu nhận thức
Những nhu cầu nhiễu tâm (bù trừ
những nhu cầu căn bản không
được thỏa mãn)
MỐI TƯƠNG QUAN GIỮA BA 
NHÓM NHU CẦU
Nhu cầu ý muốn và nhu cầu nhận thức
• Nhu cầu nhận thức có ở đa số 
• Nhu cầu ý muốn và nhu cầu nhận thức 
liên hệ mật thiết
• Người lành mạnh tâm lý có nhu cầu tìm 
hiểu, khám phá nhiều hơn
MỐI TƯƠNG QUAN GIỮA BA 
NHÓM NHU CẦU
Nhu cầu ý muốn và nhu cầu nhận thức
Nhu cầu nhận thức bị ngăn chặn: Nhu 
cầu ý muốn bị đe dọa
Nhu cầu nhận thức không thỏa mãn →
bệnh lý: hòai nghi, vỡ mộng-thất vọng
MỐI TƯƠNG QUAN GIỮA BA 
NHÓM NHU CẦU
Nhu cầu ý muốn và nhu cầu thẩm mỹ
• Nhu cầu thẩm mỹ chỉ có ở một số người 
• Nhu cầu ý muốn và nhu cầu thẩm mỹ chỉ 
liên hệ mật thiết nơi một số người
• Khi không được thỏa mãn: bệnh cả thể 
xác lẫn tâm hồn nơi những người này
Thực hiện được bản thân
Có cái nhìn hữu hiệu về thực tế
Chấp nhận mình, người khác và thiên
nhiên
Tự giác, giản dị và hồn nhiên
Tập trung vào vấn đề (problem-
centered)
Cần những khoảnh khắc riêng tư, cô
tịch
Thực hiện được bản thân
Tự lập, không lệ thuộc văn hoá và môi
trường
Luôn mở ra và tán thưởng cái mới
Kinh nghiệm đỉnh cao
Liên đới với nhân loại
Khiêm nhường và tôn trọng người khác
Người có “thần”: Có những mối tương
quan có chất lượng
Thực hiện được bản thân
Giá trị luân lý cao (không theo truyền
thống, không vặt vãnh)
Phân biệt cứu cánh và phương tiện
Hài hước triết học
Sáng tạo
Dám là chính mình - Kháng cự lại sự
nô lệ môi trường và văn hoá xã hội
Cái nhìn nhất nguyên (khác nhị nguyên)
Tình yêu, tính dục và 
sự thực hiện bản thân
Yêu vô vị lợi, không mong đền đáp
Không phải vì thiếu thốn, bất tòan và bù 
trừ
Yêu người khác như họ là, không vì cái 
họ có
Tình yêu giúp cả 2 phía triển nở
Tính dục = kinh nghiệm huyền bí
MẶC CẢM JONAH
Chạy trốn số phận và sứ mạng, không 
thực hiện sự vĩ đại của bản thân, sợ 
thành công và thành nhân
Cơ thể bé nhỏ, không chịu được cảm 
giác tuyệt đỉnh của sự viên mãn
Hỏang sợ khi so sánh mình với những 
nhân vật vĩ đại
TRƯỜNG PHÁI 
THÂN CHỦ TRỌNG TÂM
Carl Rogers
Illinois
1902-1987
Khuynh hướng tạo thành
Cả chất vô cơ lẫn hữu cơ đều có 
khuynh hướng tiến hóa từ đơn giản đến 
phức tạp
Vũ trụ có năng lực sáng tạo gọi là 
khuynh hướng tạo thành. VD: từ hỗn 
mang trải qua quá trình tạo thành, tạo 
nên các vì sao dải ngân hà, đơn bào 
đến vật hữu cơ
Con người tiến từ vô thức tiền sử đến ý 
thức cao
Khuynh hướng hiện thực hóa 
mọi tiềm năng
Có trong tất cả mọi con người: khuynh hướng 
hoàn thành và hiện thực hóa tất cả mọi tiềm năng
Là động cơ duy nhất có nơi con người. VD: Nhu 
cầu thỏa mãn cái đói, diễn tả những tình cảm sâu 
xa, chấp nhận mình. 
Con người là thực thể tòan diện → thực hiện bản 
thân bao hàm con người tòan diện: thể lý, trí tuệ, ý 
chí, tình cảm, ý thức, vô thức
Khuynh hướng hiện thực hóa 
mọi tiềm năng
Bao hàm trong khuynh hướng này có 2 nhu 
cầu: 
Nhu cầu duy trì tình trạng ổn định (cân bằng 
nội môi), mặt tiêu cực là duy trì tình trạng trì 
trệ cũ, chống lại sự thay đổi, khăng khăng 
bào vể hình ảnh đã có về bản thân, bóp 
méo những kinh nghiệm không khớp với 
hình ảnh đó
Khuynh hướng hiện thực hóa 
mọi tiềm năng
Nhu cầu cải thiện – Biểu hiện qua học hỏi 
những cái mới không mang lại lợi ích trước 
mắt và tức thì, thậm chí có khi đau đớn và 
mất mát trước mắt.
Khuynh hướng hiện thực hóa mọi tiềm năng 
không chỉ có ở người mà còn có ở những 
động vất khác và thực vật nữa
Khuynh hướng hiện thực hóa 
mọi tiềm năng
Tất cả đều có thể phát triển đến mức tối đa 
dưới những điều kiện tối ưu
Điều kiện tối ưu nơi con người là có một đối 
tác sống thật (thống nhất đời sống), thấu 
hiểu và trân trọng vô điều kiện
Chỉ có con người có khuynh hướng thực 
hiện thực bản thân 
BẢN THÂN VÀ 
SỰ THỰC HIỆN BẢN THÂN
Cái tôi hữu cơ: Cái tôi tự nhiên, động vật
Hình ảnh về bản thân: Tất cả mọi khía cạnh của 
hữu thể và kinh nghiệm sống mà con người cảm 
nhận trong ý thức: cái tôi mà bản thân ý thức 
được (khuynh hướng phát triển mọi tiềm năng)
Cái tôi được hiện thực hóa là cái tôi được bản 
thân ý thức
BẢN THÂN VÀ 
SỰ THỰC HIỆN BẢN THÂN
Cái tôi lý tưởng: Cái tôi mà mình muốn trở 
thành, có tất cả những phẩm chất mà bản 
thân muốn có
Khoảng cách lớn giữa cái tôi ý thức (hình 
ảnh bản thân) và cái tôi lý tưởng = thiếu 
thống nhất đời sống, nhân cách không 
lành mạnh
Sự Chối bỏ những
kinh nghiệm tích cực
Vì không khớp với hình ảnh cảm nhận về 
bản thân
Không tin nguồn thông tin phản hồi
Được cảm nhận một cách lệch lạc (người 
khen tôi có quyền định giá trị cho tôi? Có 
quyền chỉ trích hay kết án tôi?)
TRỞ THÀNH 
CON NGƯỜI ĐÚNG NGHĨA
Tiếp cận với người khác
Cái nhìn tích cực của người khác về mình 
(những người quan trọng)
Cái nhìn tích cực đối với bản thân (đặt 
nền trên cái nhìn tích cực của người khác 
về mình trong quá trình phát triển)
NHỮNG YẾU TỐ CẢN TRỞ 
SỨC KHỎE TÂM LÝ
Giá trị có điều kiện: cảm thấy người thân chỉ 
yêu thương, chấp nhận tôi khi tôi đáp ứng 
mong đợi của họ và được họ nhìn nhận
Không có sự giống nhau giữa cái tôi thật hiện 
sống và đã sống với hình ảnh tôi có về bản 
thân mình
Sự tự vệ : bóp méo và chối bỏ (để bảo vệ 
hình ảnh đã có về bản thân khi kinh nghiệm 
khác với hình ảnh này)
NHỮNG YẾU TỐ CẢN TRỞ 
SỨC KHỎE TÂM LÝ
Những đánh giá bên ngoài (bởi người khác) 
không nuôi dưỡng sức khỏe tâm lý mà cản 
trở tôi sống kinh nghiệm mới
Sự lo sợ: Xảy ra khi ý thức sự khác biệt lớn 
giữa cái tôi tự nhiên và hình ảnh bản thân –
Đây là cơ may để lớn lên
Sự rối loạn hành vi: Do hình ảnh bản thân tan 
vỡ, không còn hình thù rõ ràng, không còn 
thống nhất - Hành vi trở nên thiếu nhất quán, 
khó hiểu, và hoàn toàn không dự đoán được
NHỮNG YẾU TỐ CẢN TRỞ SỨC 
KHỎE TÂM LÝ
• Sự tự vệ: Bảo vệ hình ảnh bản thân khỏi 
lo sợ bằng cách chối bỏ hay bóp méo 
những kinh nghiệm ngược với hình ảnh 
đang có về bản thân
Trị liệu
• Sự chân thật của nhà tư vấn (ý thức 
rõ và đúng về con người mình, có 
khả năng và ước muốn diễn tả cách 
cởi mở những cảm xúc của mình, 
thống nhất đời sống)
• Nhìn thân chủ tích cực 1 cách vô 
điều kiện
• Lắng nghe và thấu hiểu 
Con người của ngày mai
• Có khả năng thích nghi cao hơn
• Mở ra với kinh nghiệm - tin vào trải 
nghiệm của mình
• Sống đầy tràn trong giây phút hiện tại
• Tin mình có khả năng sống hài hòa với 
người khác
Con người của ngày mai
• Trở nên con người toàn diện hơn 
(whole + integrated)
• Tin vào bản chất con người (không 
hại người nhưng quan tâm và giúp 
người khác khi họ cần, biết bộc lộ 
cảm xúc tiêu cực nhưng không làm 
tổn hại đến người khác)
• Đời sống phong phú hơn
KẾT LUẬN CỦA 
TRƯỜNG PHÁI NHÂN VĂN
Tha thiết mong học thuyết của mình mở 
ra cho công luận, các quan điểm khác 
và khoa học cải thiện