Giáo án Lịch sử Lớp 10 - Cách mạng công nghiệp ở Châu Âu

CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP Ở CHÂU ÂU 
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC 
 Sau khi học xong bài học yêu cầu HS cần nắm được: 
1. Kiến thức 
 - Nắm được các mốc thời gian và thành tựu chủ yếu của cuộc Cách 
mạng công nghiệp ở các nước Anh, Pháp. Đức. 
 - Nắm được hệ quả của Cách mạng công nghiệp về kinh tế, xã hội và 
ý 
nghĩa của nó đối với sự phát triển của Chủ nghĩa tư bản. 
 - Hiểu được tác dụng của cuộc Cách mạng công nghiệp đối với việc 
xây 
dựng đất nước trong thời kỳ công nghiệp hoá hiện đại hoá hiện nay. 
2. Tư tưởng, tình cảm 
Cùng với việc nâng cao năng suất lao động, giai cấp tư sản bóc lột đối 
với công nhân ngày càng tinh vi và triệt để hơn. Đời sống của người lao 
động bị sa sút do đồng lương thấp kém. Mâu thuẫn giữa giai cấp tư sản và 
giai cấp vô sản ngày càng thêm sâu sắc. 
3. Kỹ năng 
- Rèn luyện kỹ năng phân tích đánh giá bước phát triển của máy móc, 
tác động của Cách mạng công nghiệp đối với kinh tế xã hội. 
- Kỹ năng khai thác tranh ảnh trong SGK. 
II THIẾT Bị, TÀI LIỆU DẠY - HỌC 
- Tranh ảnh về những phát minh công nghiệp trong thời kỳ này. 
- Lược đồ nước Anh. 
- Tư liệu tham khảo về kinh tế, văn hoá phần lịch sử thế giới. 
III TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY - HỌC 
1. Kiểm tra bài cũ 
Câu hỏi l: Lập niên biểu diễn biến Cách mạng Pháp qua các giai đoạn. 
Câu hỏi 2: Tại sao nói thời kỳ chuyên chính Gia-cô-banh là đỉnh cao 
của Cách mạng Pháp? 
2. Dẫn dắt vào bài mới 
Cuối thế kỷ XVIII đến giữa thế kỷ XIX, ở các nước châu Âu đã có 
bước 
phát triển nhảy vọt trong lĩnh vực sản xuất. Đó là cuộc Cách mạng nhằm 
thực hiện cơ khí hoá nền sản xuất thay thế cho lao động thủ công. Vì thực 
chất đây là cuộc Cách mạng kỹ thuật nhằm tạo ra năng suất lao động cao 
hơn Chủ nghĩa tư bản, củng cố nền tảng của chế độ mới. Để nắm vững 
những thành tựu chủ yếu của Cách mạng công nghiệp ở các nước Anh, 
Pháp, Đức như thế nào? Hệ quả của cách mạng công nghiệp ra sao, chúng ta 
cùng tìm hiểu nội dung bài học hôm nay. 
3. Tổ chức các hoạt động trên lớp 
Các hoạt động của thầy và trò 
Những kiến thức HS cần nắm 
vững 
Hoạt động 1: Cả lớp và cá nhân 
 - GV trình bày và phân tích: Sau khi lật đổ 
chế độ phong kiến, giai cấp tư sản lên nắm 
quyền đã tăng cường củng cố vị trí của mình 
bằng việc phát triển kinh tế cách mạng công 
nghiệp đã đáp ứng yêu cầu để tạo ra năng 
suất lao động cao hơn, khẳng định tính hơn 
hẳn của phương thức sản xuất tư bản chủ 
nghĩa so với phương thức sản xuất phong 
kiến vốn đã lạc hậu. 
 - GV nêu câu hỏi: Vì sao Cách mạng công 
nghiệp diễn ra đầu tiên ở Anh? 
 Cách mạng công nghiệp ở Anh 
Các hoạt động của thầy và trò 
Những kiến thức HS cần nắm 
vững 
 HS dựa vào vốn hiểu biết của mình và 
SGK trả lời cầu hỏi. 
 - GV nhận xét, bổ sung và chốt ý: 
 + Anh có những điều kiện chuẩn bị cho 
cách mạng công nghiệp diễn ra sớm hơn các 
nước khác: Cách mạng nổ ra sớm, chính 
quyền do giai cấp tư sản nắm. 
 + Kinh tế tư bản chủ ngha phát triển mạnh, 
nhất là trong lĩnh vực công nghiệp. 
 + Anh có hệ thống thuộc địa rộng lớn, tạo 
điều kiện cho giai cấp tư sản tích luỹ vốn đầu 
tư vào công nghiệp trong nước. 
 - GV nhấn mạnh: Yếu tố quan trọng hàng 
đầu của sự quá độ từ sản xuất thủ công sang 
sản xuất máy móc là sự tích luỹ tư bản 
nguyên thuỷ (vốn ban đầu). 
Hoạt động 2: Nhóm 
 GV chia HS thành các nhóm nêu nhiệm vụ 
 - Anh là nước đầu tiên tiến hành 
cách mạng công nghiệp: 
 + Kinh tế tư bản chủ nghĩa phát 
triển mạnh. 
 + Cách mạng nổ ra sớm, chính 
quyền thuộc vì trong giai cấp tư sản. 
 + Có hệ thống thuộc địa lớn. 
Các hoạt động của thầy và trò 
Những kiến thức HS cần nắm 
vững 
như sau: Hãy cho biết mốc thời gian và 
những thành tự chủ yếu của Cách mạng công 
nghiệp Anh. 
 + HS hoạt động theo nhóm, dựa vào SGK 
tìm hiểu và cử đại diện trình bày kết quả của 
nhóm mình. HS có thể bổ sung cho bạn. 
 - GV nhận xét kết hợp với trình bày và 
phân tích. 
 + Năm 1764, Giêm Ha-gri-vơ đã sáng chế 
ra 
máy kéo sợi, lấy tên cho con gái mình đặt cho 
máy Gienni, ưu điểm là sử dụng từ 16 – 18 
cọc suốt mà chỉ do một công nhân điều khiển 
(kết hợp với giới thiệu máy Gienni). 
 + Năm 1769, Ác-crai-tơ chế tạo ra máy 
kéo sợi chạy bằng sức nước. 
 + Năm 1779, Crôn-tơn cải tiến máy Giênni 
và Ac-crai-tơ với kỹ thuật cao hơn kéo được 
 - Những phát minh về máy móc: 
 + Năm 1764 Giêm Ha-gri-vơ sáng 
chế ra máy kéo sợi Gienni. 
 + Năm 1769 Ác-crai-tơ chế tạo ra 
máy kéo sợi chạy bằng hơi nước. 
 + Năm 1779 Crôm-tơn cải tiến 
máy kéo sợi tạo ra sản phẩm đẹp, bền 
hơn. 
 + Năm 1785 Các-rai chế tạo máy 
dệt chạy bằng sức nước, năng suất 
Các hoạt động của thầy và trò 
Những kiến thức HS cần nắm 
vững 
sợi nhỏ chắc vải đẹp và bền. 
 + Năm 1785 Ét-mơn Các-rai chế tạo máy 
dệt chạy bằng sức nước đưa năng suất tăng 
gần 40 lần so với dệt tay. 
 - GV nêu câu hỏi: Tại sao cách mạng công 
nghiệp lại bắt đầu từ ngành công nghiệp 
nhẹ? 
 - HS dựa vào vốn kiến thức trả lời. Trước 
khi HS trả lời GV có thể gợi ý: Vốn thị 
trường, công nhân. 
 - GV nhận xét và kết luận: Những ngành 
này có truyền thống và phát triển mạnh ở 
Anh, thu hồi vốn nhanh. sản phẩm có thị 
trường tiêu thụ rộng. 
Hoạt động 3: Cá nhân 
 - GV trình bày: Năm 1784, Giêm Oát phát 
minh ra máy hơi nước và được đưa vào sử 
dụng (Kết hợp giới thiệu máy hơi nước của 
tăng 40 lần. 
 + Năm 1784 Giêm Oát phát minh 
ra máy hơi nước và đưa vào sử dụng. 
Các hoạt động của thầy và trò 
Những kiến thức HS cần nắm 
vững 
Giêm Oát) 
 - GV nêu câu hỏi: Việc phát minh ra máy 
hơi nước và đưa vào sử dụng có ý nghĩa gì? 
 - HS dựa vào SGK trả lời. 
 - GV nhận xét và chốt ý: 
 + Nhờ có máy hơi nước mà các nhà máy 
có 
thể xây dựng ở những nơi thuận tiện (không 
phụ thuộc vào điều kiện địa lý như phải gần 
sông, suối và thời tiết). 
 - Tốc độ sản xuất và năng suất lao động 
tăng lên rõ rệt, giảm sức lao động cơ bắp con 
người. Lao động chân tay dần được thay thế 
bằng lao động máy móc. 
 - GV trình bày: Bên cạnh việc phát minh 
máy hơi nước, ngành luyện kim cũng có 
những tiến bộ về kỹ thuật: Năm 1735 phát 
minh phương pháp nấu than cốc, năm 1784 lò 
- Luyện kim: Năm 1735 phát minh ra 
phương pháp nấu than cốc luyện 
gang thép, năm 1784 lò luyện gang 
đầu tiên được xây dựng. 
Các hoạt động của thầy và trò 
Những kiến thức HS cần nắm 
vững 
luyện gang đầu tiên được xây dựng, ngành 
giao thông vận tải cũng có bước tiến lớn đầu 
thế kỷ XIX tàu thuỷ và xe lửa đã xuất hiện 
với đầu máy chạy bằng hơi nước: 
+ Năm 1814 Xti-phen-xơn chế tạo tthµthành 
công chiếc đầu máy xe lửa đầu tiên. . 
+ Năm 1825 nước Anh khánh thành đoạn 
đường sắt đầu tiên. 
- GV kết luận: Đến giữa thế kỷ XIX, Anh 
được mệnh danh là công xưởng của thế giới. 
Luân Đôn trở thành một trung tâm thương 
mại với 80 vạn dân. 
- GV giới thiệu cho HS trên lược đồ nước 
Anh 
 để thấy được sự biến đổi của Anh vì cơ cấu 
 kinh tế và dân cư sau Cách mạng công 
nghiệp. 
Hoạt động 1: Cả lớp, cá nhân 
- Giao thông vận tải: Năm 1814 Xti-
phen-xơn chế tạo thành công đầu 
máy xe lửa. 
- Giữa thế kỷ XIX Anh trở thành 
công xưởng thế giới. 
2. Cách mạng công nghiệp ở Pháp, 
Đức 
a) Pháp 
 Từ những năm 30 của thế kỷ XIX 
Các hoạt động của thầy và trò 
Những kiến thức HS cần nắm 
vững 
 - GV trình bày và phân tích: Cách mạng 
công nghiệp ở Pháp được bắt đầu từ các 
ngành công nghiệp nhẹ vào những năm 30 
của thế kỷ XIX và phát triển mạnh vào những 
năm 1850 -1870. Trong khoảng 20 năm đó, 
số máy hơi nước của Pháp tăng hơn 5 lần, từ 
5000 chiếc lên 27.000 chiếc; chiều dài đường 
sắt tăng 5,5 lần, từ 3000 
km lên 16.500 km; tàu chạy bằng hơi nước 
tăng hơn 3,5 lần. 
- GV nêu câu hỏi: Tác động của Cách mạng 
công nghiệp đối với kinh tế, xã hội của nước 
Pháp. 
- HS dựa vào SGK trả lời câu hỏi: 
- GV nhận xét, bổ sung và chốt ý: 
+ Đưa kinh tế Pháp vươn lên mạnh mẽ, công 
nghiệp Pháp đứng thứ 2 thế giới chỉ sau Anh. 
+ Bộ mặt Pari và các thành phố khác thay đổi 
Cách mạng công nghiệp bắt đầu diễn 
ra và phát triển mạnh trong những 
năm 1850 - 1870. 
- Tác động về kinh tế, xã hội: 
 + Kinh tế Pháp vươn lên mạnh mẽ 
đứng thứ 2 Thế giới. 
 + Bộ mặt Paris và các thành phố 
khác thay đổi rõ rệt. 
b) Đức 
- Cách mạng công nghiệp diễn ra vào 
Các hoạt động của thầy và trò 
Những kiến thức HS cần nắm 
vững 
rõ rệt. Một hệ thống đại lộ, nhà ga, cửa hàng 
được dựng lên thay thế các phố cũ chật hẹp. 
Hoạt động 2: Cả lớp, cá nhân 
- GV giới thiệu cho HS thấy quá trình diễn ra 
cuộc Cách mạng công nghiệp: Cách mạng 
công nghiệp ở Đức diễn ra vào những năm 40 
của thế kỷ XIX, mặc dù đất nước đang còn bị 
chia sẻ thành nhiều tiểu quốc và giai cấp tư 
sản chưa lên cầm quyền. Đến giữa thế kỷ 
XIX tốc độ phát triển công nghiệp Đức đạt 
mức kỷ lục. 
 - HS đọc đoạn chữ nhỏ trong SGK nói vì 
sự phát triển của nền kinh tế Đức dưới tác 
động của cuộc Cách mạng công nghiệp. 
 - GV nêu câu hỏi: Cách mạng công nghiệp 
tác động vào nông nghiệp như thế nào ? 
 - HS dựa vào SGK trả lời câu hỏi. 
 - GV nhận xét và chốt ý: Máy móc được sử 
những năm 40 của thế kỷ XIX với 
tốc độ nhanh đạt kỷ lục. 
- Trong nông nghiệp: Máy móc cũng 
thâm nhập và được đưa vào sử dụng 
nhiều: Máy cày, bừa, máy giặt, sử 
dụng phân bón. 
Các hoạt động của thầy và trò 
Những kiến thức HS cần nắm 
vững 
dụng trong sản xuất nông nghiệp: Máy cày, 
bừa, máy gặt,  Sử dụng phân hoá học  
Năng suất thu hoạch tăng. 
 - GV nêu câu hỏi: Vì sao cách mạng công 
nghiệp ở Pháp, Đức diễn ra muộn nhưng tốc 
độ lại nhanh? 
 - HS dựa vào vốn kiến thức của mình trả 
lời câu hỏi. 
 - GV bổ sung chốt ý: Nhờ tiếp thu kinh 
nghiệm từ phát minh của Anh, quá trình cải 
tiến kỹ thuật ở Pháp, Đức diễn ra khẩn trương 
hơn. 
- Đặc điểm: Cách mạng công nghiệp 
ở Đức diễn ra với tốc độ phát triển 
nhanh, kỷ lục. 
Hoạt động 1: cá nhân 
 - GV nêu câu hỏi: Nêu hệ quả về kinh tế 
của Cách mạng công nghiệp? 
 - HS dựa vào SGK tự trả lời câu hỏi. 
 - GV nhận xét, bổ sung và chốt ý: 
 Hệ quả của cách mạng công 
nghiệp: 
- Bề kinh tế: 
+ Nâng cao năng suất lao động làm 
ra khối lượng sản phẩm lớn cho xã 
Các hoạt động của thầy và trò 
Những kiến thức HS cần nắm 
vững 
 + Nâng cao năng suất lao động, làm khối 
lượng sản phẩm cho xã hội càng nhiều. 
 + Bộ mặt các nước tư bản thay đổi do 
nhiều trung tâm công nghiệp mới và thành thị 
đông dân ra đời. 
hội. 
+ Thay đổi bộ mặt các nước tư bản, 
nhiều trung tâm công nghiệp mới và 
thành thị đông dân ra đời. 
Hoạt động 2 : Cá nhân 
 - GV nêu câu hỏi: Ngoài hệ quả về mặt 
kinh tế, Cách mạng công nghiệp còn đem lại 
hệ quả về xã hội như thế nào? 
 - HS đọc SGK tự trả lời câu hỏi. 
 - GV nhận xét và chốt ý: Hình thái giai 
cấp mới đó là tư sản công nghiệp và vô sản 
công nghiệp. 
 - Tư sản công nghiệp nắm mọi tư liệu sản 
xuất và nắm quyền thống trị nước ngoài. 
 - Vô sản công nghiệp ngày càng đông đảo 
song đời sống của họ ngày càng cơ cực dẫn 
đến mâu thuẫn giữa tư sản và vô sản không 
- Về xã hội: 
+ Hình thành 2 giai cấp mới là tư sản 
công nghiệp và vô sản công nghiệp. 
+ Tư sản công nghiệp nắm tư liệu 
sản xuất và quyền thống trị. 
+ Vô sản công nghiệp làm thuê, đời 
sống cơ cực dẫn đến đấu tranh giữa 
vô sản với tư sản. 
Các hoạt động của thầy và trò 
Những kiến thức HS cần nắm 
vững 
ngừng tăng lên làm bùng nổ nhiều cuộc đấu 
tranh giai cấp. 
4. Sơ kết bài học 
Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi nêu ra ngay từ đầu giờ học: Những 
thành tựu của cách mạng công nghiệp, hệ quả của Cách mạng công nghiệp? 
5. Dặn dò, ra bài tập về nhà 
- Học bài cũ đọc trước bài mới. 
- Lập bảng thống kê về những phát minh của cách mạng công nghiệp 
Anh theo nội dung sau: 
Thời gian 
Người phát 
minh 
Tên phát minh 
Tác động kinh 
tế