Giáo trình Lịch sử Lớp 12 - Các nước châu Phi và Mĩ Latinh

CÁC NƯỚC CHÂU PHI VÀ 
MĨLATINH 
I /MỤC TIÊU BÀI HỌC 
1. Về kiến thức 
Qua bài này giúp học sinh nắm đựơc: 
- Những nét cơ bản về quá trình đấu tranh giành độc lập của các nước châu 
Phi và Mĩ Latinh. 
- Cơng cuộc xây dựng kinh tế xã hội ( những thành tựu và khĩ khăn) của các 
nước châu Phi và Mĩ latinh sau chiến tranh thế giới thứ hai. 
2. Về tư tưởng : 
- Trân trọng, cảm phục trước những thành quả đấu tranh của pTGPDT ở 
châu Phi và Mĩ Latinh. 
- Nhận thức sâu sắc về những khĩ khăn của các nước này trong cơng cuộc 
xây dựng, phát triển kinh tế - xã hội, từ đĩ xây dựng tinh thần đồn kết, 
tương trợ quốc tế. 
3. Về kĩ năng: 
- Quan sát, khai thác lược đị và tranh ảnh.. 
- Các kĩ năng tư duy,: So sánh, phân tích, tổng hợp, đánh giá sự kiện. 
II. THIẾT BỊ VÀ TÀI LIỆU DẠY HỌC 
- Lược đị châu Phi và Mĩ La tinh sau chiến thanh thế giới thứ hai 
- Một số tranh ảnh cĩ liên quan 
- Các tài liệu tham khảo. 
III.TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC 
1.Kiểm ta bài cũ: 
 * Câu hỏi: 
1. Sửa đời, quá trình phát triển và vai trị của tổ chức ASEAN. 
2. Nêu những thành tựu chính của ÂĐ trong cơng cuộc xây dựng đất nước 
sau CTTG thứ hai. 
2. Dẫn dắt vào bài mới 
Sau CTTG thứ hai, phong trào giải phĩng dân tộc và bảo vệ độc lập của 
châu Phi và MLT bùng nổ, đã giành đựơc thắng lợi to lớn.Bản đồ chính trị 
của 2 khu vực này cĩ sự thay đổi căn bản: Một loạt các quốc gia độc lập ra 
đời, tình hình kinh tế - xã hội từng bước cĩ sự thay đổi, nhưng cịn khơng ít 
những khĩ khăn và nhiều nơi khơng ổn định. 
 Vậy, quá trình đấu tranh giành và bảo vệ độc lập của các nước chấu Phi và 
MLT diễn ra như thế nào? Thành tựu khĩ khănhtrong cơng cuộc xây dựng 
và phát triển kinh tế xã hội của các nước này như thế nào? Đĩ là những vấn 
đề cơ bản mà ta cần tìm hiểu qua tiết này. 
3. Tiến trình tổ chức dạy học 
Hoạt động của Gv và HS Kiến thứ cơ bản 
* Hoạt động 1: cả lớp và cá 
nhân 
- GV sử dụng lược đồ châu Phi 
sau CTTG thứ hai và giới thiệu 
vài nét về châu Phi: Châu Phi là 
châu lục lớn thứ 3 thế giới (sau 
châu Á và châu Mĩ) bao gồm 57 
quốc gia với diện tích khoảng 
30,3 triệu km2, dân số 839 triệu 
người (2002). Đây là khu vực 
giàu taid nguyên và nơng sản 
quý. Song do chính sách thống 
trị và vơ vét của cải của chủ 
nghĩa thực dân phương Tây mà 
châu Phi trở nên nghèo nàn, lạc 
hậu. 
I.Các nước châu Phi 
1.vài nét về cuộc đấu tranhgiành độc 
lập 
- Sau CTTGthứ hai, PTĐTGĐL bùng 
nổ mạnh mẽ ở châu Phi. 
- Phong trào đặc biệt phát triển từ những 
năm 50, trước hết là ở khu vực Bắc Phi, 
sau đĩ lan ra các nơi khác. Hàng loạt 
- Sau khi chiến tranh thế giới thứ 
nhất kết thúc, các nước đế quốc 
thắng trận phân chia phần chĩt 
phạm vi thống trị của họ ở châu 
Phi. 
- Sau khi CTTG thứ hai , cơn bão 
táp cách mạng giải phĩng dân 
tộc đã bùng nổ ở châu Phi và nơi 
đây troẻ thành “Lục địa mới trổi 
dậy” trong cuộic đấu tranh chống 
CNĐQ, CNTD. 
- Sau đĩ, GV đặt câu hỏi: Qua sử 
dụng SGK và quan sát lược đồ, 
enm hãy nêu các mốc chính 
trong cơng cuộc đấu tranh giành 
độc lập của các nước châu Phi. 
- HS theo dõi SGk, kết hợp 
quants lực đồ, trả lời câu hỏi. 
- GV nhận xét và tổng kết ( các 
kiến thức cơ bản như SGK). 
các nứơc giành độc lập như: Ai cập 
(1953), Libi (1952), Angiêri (1962), 
Tuynidi, Marốc, Xu Đăng (1956 ), 
Gana (1957), Ghinê (1958) 
- Năm 1960, được ghi nhận là “Năm 
châu Phi” với 17 quốc gia (Ở Tây Phi, 
Đơng Phi, Trung Phi) được trao trả độc 
lập. 
- Năm 1975, cách mạng Mơdămbích, 
Ăngơla giành thắnglợi, đánh dấu sự sụp 
đổ căn bản của chủ nghĩa rthực dân cũ 
cùng hệ thống thuộc địa của nĩ ở châu 
Phi. 
 - Từ sau 1975, nhân dân các thuộc địa 
cịn lại hồn thành cuộc đấu tranh đánh 
đổ chủ nghĩa thực dân cũ, giành độc lập 
và quyền sống của con người: 
+ Cuộc đấu tranh giành thắng lợi và các 
nước cộng hồ ra đời Dimbahuê 
(4/1980), Namibia (3/1991). 
 - Về cuộc đấu tranh xố bỏ chế 
độ Apácthai ở Nam Phi, GV bổ 
sung thêm tư liệu thơng qua việc 
hướng dẫn HS khai thác hình 16 
(Nenxơn Mađêla ).GV hỏi: em 
biết gì về N.Mađêla và những 
đống gĩp của ơng đối với cách 
mạng chgâu Phi? 
- Sau khi Hs trả lời, GV bổ sung 
và kết luận: N Mađêla là nhà 
hoạt động chính trị của Nam Phi. 
Ơng sinh 1918 ở Tơranxcây khu 
tự trị giành riêng cho người Phi. 
- Năm 1944, Mađêla gia nhập 
Đại hội dân tộc Phi ( một tổ chức 
chính trị được thành lập 8/1912 
viết tắt là ANC), sau đĩ pơng giữ 
chức Tổng thư lí ANC.Mục tiê 
chủ yếu của Đại hội là thủ tiêu 
+ Ở cộng hồ Nam Phi, sau khi bầu cử 
dân chủ giữa các chủng tộc (4/1994), 
ơng Nenxơn Manđêla trở thành Tổng 
thống da đen đầu tiên , chấm dứt chệ độ 
phân biệt chủng tộc (Ápc thai) dã man 
ở nước này. 
chế độ phân biệt chủng tộc 
Apácthai, xây dựng một xã hội 
dân chủ, bình đẳng. Dưới sự lãnh 
đạo của ANC, PTĐT chống chế 
độ phân biệt chủng tộc Nam Phi 
diễn ra ngày một mạnh mẽ, vì 
vậy, nhà cầm quyền Prêtơria đã 
bắt giam Mađêla và kết án ơng tù 
chung thân. 
Sau hơn 27 năm bị giam giữ, 
trước áp lực đấu tranh của nhân 
dân tiến bộ trong và ngồi nước, 
ngày 11/2/1990, chính quyền 
Nam Phi buộc phải trả tự do cho 
ơng. Sau đĩ, ngày 7/5/1991, Hội 
nghị tồn quốc ANC đã nhất trí 
bầu Mađêla làm Chủ tịch 
ANC.Sau cuộc bầu cử đa sắc tộc 
1994, ngày 10/5/1994, Chủ tịch 
ANC Mađêla tuyên bĩ nhận chức 
Tổng thống nước cộng hồ Nam 
Phi, trở thành Tống thống da đen 
đầu tiên của nước này. Năm 
1999, ơng rời khỏi chức vụ. 
Trong lịch sử đấu tranh chống 
chế độ phân biệt chủng tộc A ở 
Nam Phi, Mađêla là người đấu 
tranh khơng mệt mỏi, gĩp phần 
làm nên thắng lợi của cuộc đấu 
tranh này. Với đĩng gĩp của ơng 
cho sự nghiệp đấu tranh giải 
phĩng con người khỏi sự kì thị, 
phân biệt chủng tộc, mađêla đã 
được nhận giải thưởng “Nơben 
về hồ bình” (1993). 
* Hoạt động 2: Cả lớp và cá 
nhân 
- GV đặt câu hỏi: Em hãy nêu rõ 
những khĩ khăn của các nước 
châu Phi trong cơng cuộc xây 
2. Tình hình phát triển kinh tế - xã 
hội. 
- Sau khi giành độc lập,, các nước châu 
Phi tiến hành cơng cuộc xây dựng đất 
nước và thu được một số thành tựu ban 
đầu. 
- Tuy nhiên, châu Phi vẫn là châu lục 
nghèo nàn, lạc hậu và gặp rất nhiều khĩ 
khăn: 
+ Xung đột sắc tộc, tơn giáo, đảo chính, 
nội chiến diễn ra liên miên. 
+ Bệnh tật và mù chữ. 
+ Sự bùng nổ về dân số 
+ Đĩi nghèo, nợ nước ngồi chồng chất. 
- Tổ chức thống nhất châu Phi đựợc 
thành lập (5/1963) đến năm 2002 đổi 
thành liên minh châu Phi (AU) đang 
dựng kinh tế - xã hội?Triển vọng 
phát triển của châu lục này ra 
sao? 
- HS căn cứ vào SGK và hiểu 
biết thực tế để trả lời câu hỏi. 
- GV nhận xét, chốt lại vấn đề 
cho HS (các sự kiện, dẫn chứng 
cơ bản như SGK). 
* Hoạt động 3: Cả lớp và cá 
nhân 
triển khai nhiều chương trình phát triển 
của châu lục, song cịn phải rất lâu dài, 
gian khổ mới thu được kết quả. 
II. Các nước Mĩ Latinh 
1. Vài nét vềm quá trinh đấu tranh 
giành và bảo vệ độc lập dân tộc. 
- Sau CTTTG thứ hai, Mĩ tìm cách 
biến MLT thành “sân sau” của mình và 
xây dựng các chế độ độc tài thân Mĩ. Vì 
thế, cuộc đấu tranh chống chế độ độc tài 
thânMĩ bùng nổ và phát triển. 
+ Ngày 1/10/1959, cách mạng Cuba 
dưới sự lãnh đoạ của Phiđen Caxtơrơ 
giành thắng lợi đã lật đổ chế độ độc tài 
Batixta thành lập nước cộng hồ Cuba 
do Phiđen Caxtơrơ đứng đầu. 
- GV sử dụng lược đồ các nước 
Mĩ Latinh sau CTTH thứ hai và 
giới thiệu đơi nét về khu vực 
này: MLT gồm 33 nước Trung 
và Nam lục địa châu Mĩ và vùng 
Caribê, diện tích trên 20,5 triệu 
km2, dân số 531 triệu người 
(2002), rất già cĩ tài nguyên và 
nơng – lâm – khống sản. 
- Khác với châu Á và châu Phi, 
nhiều nớ Mĩ La tinh sờn giành 
được đọc lập từ tay Tây Ban Nha 
và Bồ Đào Nha. Vào đầu TK 
XIX nhưng sau đĩ lệ thuộc vào 
Mĩ. Sau CTTG thứ hai, với ưu 
thế hơn về kinh tế và quân sự, Mĩ 
tìm cách biên MLT thành sân sau 
của mình và xây dựng chế độ độc 
tài thân Mĩ. Cũng vì thế, cuộc 
đấu tranh chống chệ độ độc tài 
- Từ thập niên 609-70, phongvtrào đấu 
tranh chống Mĩ và chế độ độc tài thân 
Mĩ ở khu vực này ngày càng phát triển 
và giành nhiều thắng lợi.: 
+ Nhân dân Panama đấu tranh và thu 
hồi được kênh đào Panama ( 1964 – 
1999). 
+Đến 1983, 13 quốc gia ở vùng Caribê 
thân Mĩ bùng nổ và phát triển, 
tiêu biểu nhất là thắng lợi của 
cách mạng Cuba. 
- Sau đĩ, GV đưa ra câu hỏi: 
Trên cơ sở quan sát lược đồ và 
SGK, em hãy nêu những sự kiện 
tiêu biểu trong phong trào đấu 
tranh giành độc lập của các 
nước MLT? 
- HS theo dõi SGK và lược đồ, 
trả lời câu hỏi. 
- GV nhận xét và đưa ra kết luận 
về các sự kiện tiêu biểu như 
SGK. 
- để bổ sung thêm hiểu biết của 
học sinh về CM Cuba, GV 
hướng dẫn các em khai thách 
hình 17 ( Phiđen Caxtơrơ ), GV 
hỏi: Em biết gì về P và những 
đống gĩp của ơng trong sự 
giành được độc lập. 
- Với các hình thứ đấu tranh phong phú, 
( bãi cơng của cơng nhân, nổi dậy của 
nơng dân, đấu tranh nghị trường, đặc 
biệt là đấu tranhvuc trang) MLT đã trở 
thành “lục địa bùng cháy”. Các nước 
MLT lần lượt lật đổ chế độ đọc tài thân 
Mĩ giành lại chủ quyền dân tộc (Chilê, 
Nicara goa, Vênêzuêla, Goatêmala ). 
nghiêệp cách mạng Cuba.? 
- Sau khi HS trả lời, GV chốt lại: 
P sinh ngày 13/8/1927 tại tỉnh Ơ 
–ri-en –tê trong một gia đình chủ 
đồn điền. 1945, ơng học luật tại 
trường La –ha –ba –na, tham gia 
phong trào chống Mĩ ở Cơ –lơm-
bi- a (1948) sau đĩ về nước và đổ 
tiến sĩ Luật học năm 1950. 
- P là một người cĩ trí tuệ, hiểu 
biết rộng, nhạy cảm và dũng 
cảm. Ơng là người rất nổi trội 
trong học tập và thể thao, đặc 
biệt Ơng cĩ tài hùng biện hiếm 
cĩ. Trân các diễn đàn trong nước 
và quốc tế, P kịch liệt lân san sự 
bất cơng, địi quyền bình đẳng, 
chống áp bức và xố nợ cho các 
nước nghèo. 
- 1952, P tập hợp một số thanh 
niên trong tổ chức “Phong trào 
cách mạng” để chống lạinchế độ 
độc tài Batixta.Sau cuộc tấn cơng 
trại kính Mơn ca đa (26/7/1953) 
khơng thành, Ơng bị bắt giam. 
Ra tù, sang Mêhicơ, Ơng tích cực 
tập hợp lựcn lượng.Cuối 1956, 
ơng cùng 81 chiến sĩ về nước 
phát động nhân dân đấu tranh vũ 
trang lật đổ chế độ độc tài, thành 
lập nhà nước cộng hồ Cuba 
(1/1/1959). Sau đĩ, P trởthành 
người lãnh đạo chính phủ cách 
mạng Cuba với các chức vụ: Bí 
thư thứ nhất BCH TW Đảng cộn 
sản Cuba, Chủ tịch Hội đồng nhà 
nước,và Chủ tịch Hội đồng bộ 
trưởng Cuba.Dưới sự lãnh đoạ 
của ơng, đất mước Cuab tiến 
hành nhiều cải cách dân chủ 
2. Tình hình phát triển kinh tế - xã 
hội. 
- Sau khi khơi phục độc lập chủ quyền, 
các nước MLT tiến hành xây dựng và 
phát triển kinh tế - xã hội, đạt được 
thành tựu quan trọng: Braxin, 
Achentina, Mêhicơ, đã trở thành các 
nước cơng nghiệp mới NIC. 
- Thập nhiên 80, các nước MLT gặp 
nằhm hồn thành những nhiệm 
vụ cơ bản của cuộc CMDCND, 
tiến lên CNXH. 
- Với những hành động nghĩa 
hiệp và chính nghĩa, ơng đã thu 
phục được nhiều trái tim con 
người. P và đất nước Cuba cĩ 
nhiều đĩng gĩp quan trọng vào 
phongvtrào đấu tranh giành độc 
lập dân tộc và tiến bộ xã hội trân 
thế giới.. Vi fvậy, P đã nhận 
được giải thưởng quốc tế Lênin 
(1961), giải thưởng anh hùng 
Lênin (1963), và nhiều giải 
thưởng cao quí của đất nước Việt 
Nam trao tặng. 
* Hoạt động 4: cả lớp và cá 
nhân 
- GV đặt câu hỏi: Hãy nêu những 
thành tựu và khĩ khăn chủ yếu 
nhiều khĩ khăn: kinh tế suy thối, lạm 
phát tăng nhanh, nợ nước ngồi chồng 
chất, chính trị biến động phức tạp. 
- Thập niên 90, kinh tế MLT cĩ chuyển 
biến tích cực hơn, thu hút được nguồn 
vốnđầu tư nước ngồi (70 tỉ USD năm 
1994). Tuy nhiên những khĩ khăndsặt 
ra cịn rất lớn nư tình trạng mâu thuẫn 
xã hội, nạn tham nhũng 
của các nước MLT trong quá 
trình xây dựng và phát triển kinh 
tế - xã hội? 
- HS theo dõi, trả lời câu hỏi. 
- GV nhận xét và giúp HS tĩm 
lược những vấn đề cơ bản nhất 
trên cơ sở những kiến thức đã 
trình bày. Trong SGK 
+ cuối cùng, GV kết luận: Như 
vậy, từ sau CTTG thứ hai, cuộc 
đấu tranh giành và bảo vệ độc lập 
ở MLTđã bùng lên mạnh mẽ và 
giành được thắng lợi, tiêu biểu 
nhất là cách mạng Cuba (1952 -
1959). Sau khi khơi phục độc 
lập, chủ quyền, các nước MLT 
đều bắt tay vào cơng cuộc xây 
dựng và phát triển đất nước. mặc 
dù đạt được những thành tựu, 
song các nướC MLT liên tục 
phải đối mặt với nhiều khĩ khăn, 
thách thức và cịn phải cố gắng 
rất nhiều, lâu dài để đưa MLT 
thực sự trở thành khu vực ổn 
định à phát triển. 
4. Sơ kết bài học. 
- Củng cố: Yêu cầu HS tổng hợp kiến thức đã học và trả lời câu hỏi sau: 
1. Những thành quả chính tong cơng cuộc đấu tranhgiành độc lập của nhân 
dân châu Phi sau CTTG thứ hai? Những khĩ khăn mà châu lục này đang đối 
mặt là gì? 
2. Những thành tựu và khĩ khăn của ác nước MLT sau CTTTG thứ hai? 
- Dặc dị: 
+ Sưu tầm tranh ảnh, tài liệu về 1 nước châu Phi hoặc MLT ( Tuỳ chọn). 
- Bài tập: 
1. năm nào được lịh sử lựa chonj là “Năm chau Phi”? 
 a. 1953 b. 1960 c. 1975 
2. Lãnh tụ kiệt xuất của cách mạng và đất nước Cuba là ai? 
 a. Phiđen Caxtơrơ b. Nenxơn Manđêla c. G Nêru 
3. Nối thời gian với sự kiện cho đúng 
Sự kiện Thời gian 
1. Chế độ phân biệt chủng tộc 
Apacthai ở Nam phi bị xố bỏ. 
a. 1/1/1959 
2. Tổ chức thống nhất châu Phi 
được thành lập 
b.5/1963 
3.Nước cộng hồ Cuba ra đời 2/1990 
4. Mĩ từ bỏ quyền chiếm kênh đào 
và trả lại cho Panama 
d.1999