Bài giảng môn Nguyên lý kế toán - Chương 8: Kế toán doan nghiệp sản xuất

1Chương 8
Trường Đại học Mở TPHCM – Khoa Kế toán Kiểm toán
Kế toán 
Doanh nghiệp sản xuất
1
Mục tiêu
 Sau khi nghiên cứu xong chương này, bạn có thể:
– Trình bày những đặc điểm của hoạt động sản xuất 
trong các doanh nghiệp 
– Giải thích các bộ phận cấu thành giá thành sản 
phẩm
– Trình bày cách thức tính toán giá thành của một 
doanh nghiệp sản xuất sản xuất hàng loạt.
– Mô tả sơ đồ hạch toán tổng quát của doanh 
ả ấnghiệp s n xu t
– Giải thích những ảnh hưởng của hoạt động sản 
xuất đến báo cáo tài chính của doanh nghiệp 
2
Nội dung
Đặc điểm hoạt động
doanh nghiệp sản
xuất
Báo cáo tài chính
doanh nghiệp sản
xuất
3
Tập hợp chi 
phí sản xuất
Kế toán hoạt
động sản xuất
theo quy trình
sản xuất
Đặc điểm của doanh nghiệp sản xuất
 Quy trình sản xuất
ấ Chi phí sản xu t
 Giá thành sản phẩm
 Ảnh hưởng của quy trình sản xuất đến việc 
ghi nhận chi phí SX và tính giá thành
4
2Quy trình sản xuất
 Quy trình sản xuất là 1 chuỗi các công việc 
được thực hiện theo thứ tự để tạo ra sản 
phẩm trên cơ sở kết hợp:
– Nguyên vật liệu
– Nhân công
– Máy móc thiết bị 
– Năng lượng và các yếu tố khác
5 6
Nhập kho
 Là chi phí phát sinh trong quá trình sản xuất,
bao gồm:
Chi phí sản xuất
– Chi phí nguyên vật liệu
– Chi phí nhân công
– Chi phí khấu hao máy móc nhà xưởng
Chi phí năng lượng
7
–
– Chi phí điều hành và phục vụ sản xuất
 Phân loại theo quan hệ với sản phẩm
CP trực tiếp
Phân loại chi phí sản xuất
◦
◦ CP gián tiếp
 Phân loại theo khoản mục
◦ CP nguyên vật liệu trực tiếp
8
◦ CP nhân công trực tiếp
◦ CP sản xuất chung
3Ví dụ 1
Cty sản xuất chả giò An Tâm có các dữ liệu liên quan 
đến sản xuất chả giò tôm như sau:
 Xuất kho các nguyên vật liệu sau để cuốn chả giò 
như sau: Bánh tráng: 300; gia vị: 80; tôm: 400; nấm: 
30.
 Bao bì đóng gói là 50
 Tiền lương công nhân cuốn chả giò 200, công nhân 
vào hộp 70.
 Trong xưởng sản xuất có 2 máy trộn nguyên liệu và 
1 máy ép chân không.
 Tiền điện chạy máy trộn là 10/ máy, máy ép chân 
không 6.
 Khấu hao máy trộn là 1,2, máy ép là 0,4
 Lương nhân viên quản lý xưởng: 20 9
Ví dụ 1 (tiếp)
Yêu cầu: Phân loại các đối tượng vào khoản mục chi 
phí thích hợp:
Đối tượng Chi phíNVLTT
Chi phí
NCTT
Chi phí 
SXC
10
 Giá thành sản phẩm thể hiện toàn bộ chi phí
Giá thành sản phẩm
sản xuất tạo ra lượng sản phẩm hoàn thành
(thành phẩm) trong một khoảng thời gian nhất
định.
11
Chi phí sản xuất 
dở d đầ kỳ
Thành phẩm
tồ kh đầ kỳ
Chi phí sản xuất, giá thành sản phẩm 
hoàn thành và giá vốn hàng bán
Chi phí 
N.V.Liệu
Chi phí 
chế biến
CHI PHÍ 
SẢN 
XUẤT 
TRONG 
KỲ
 ang u 
GIÁ 
THÀNH 
SẢN 
PHẨM 
HOÀN 
THÀNH
n o u 
GIÁ VỐN 
HÀNG BÁN
12
Chi phí sản xuất
dở dang cuối kỳ
Thành phẩm 
tồn kho cuối kỳ
4Ví dụ 1b
Sử dụng số liệu của ví dụ 1
a. Hãy tính tổng giá thành sản phẩm hoàn thành 
nhập kho. Biết số lượng SPHT là 1.000 sp; số 
lượng SPDD cuối kỳ là 100 sp với giá trị là 
177,6; SPDD đầu kỳ là 150 sp với giá trị là 
200.
b. Thành phẩm tồn kho cuối kỳ là 200sp với giá 
trị là 160. Hãy tính giá vốn hàng bán. Biết 
thành phẩm tồn đầu kỳ là 300 sp với giá trị là 
250.
13
Ảnh hưởng của quy trình sản xuất
 Quy trình sản xuất ảnh hưởng đến:
ố Đ i tượng tập hợp CPSX
 Đối tượng tính giá thành sản phẩm
 Các kỹ thuật và phương pháp tính giá thành
14
Tập hợp chi phí sản xuất
Tập hợp chi phí sản xuất theo khoản mục
ổ ấT ng hợp chi phí sản xu t 
15
Nguyên vật liệu CP NVL trực tiếp
Tập hợp chi phí sản xuất theo khoản mục
Phải trả NLĐ CP NC trực tiếp
Tiền/ Công cụ/ Khấu
16
hao/ Phải trả người 
bán;  CP sản xuất chung
5Thực hiện tập hợp chi phí sản xuất tại nhà máy X
chuyên sản xuất bàn ghế theo số liệu sau:
Ví dụ 2
1. Nguyên vật liệu gỗ xuất dùng: 300 triệu
2. Công cụ xuất dùng: 5 triệu
3. Lương phải trả công nhân sản xuất: 80 triệu
4. Lương phải trả công nhân phục vụ: 20 triệu
5 Lương phải trả cán bộ quản lý xưởng: 30 triệu
17
.
6. Khấu hao máy móc nhà xưởng: 20 triệu
7. Tiền điện sản xuất phải trả theo hóa đơn: 25 triệu
8. Mua vật dụng sản xuất trả bằng tiền mặt: 2 triệu
CP ng.vật liệu 
trực tiếp
CP SXKD 
dở dang
Tổng hợp (kết chuyển) chi phí sản xuất
CP nhân công 
trực tiếp Kết 
chuyển 
chi phí 
18
sản 
xuấtCP sản xuất 
chung
 Sử dụng số liệu ở Ví dụ 2 để thực hiện tổng
hợp (Kết chuyển ) chi phí sản xuất.
Ví dụ 3
19
CP SXKD dở dang Thành phẩm
CPSXDD đầ kỳ
Giá thành sản phẩm hoàn thành
 u 
Tổng CPSX 
trong kỳ
Tổng giá thành sản phẩm 
hoàn thành nhập kho
20
CPSXDD cuối kỳ
6Sử dụng số liệu ở ví dụ 2 và 3 để ghi nhận
giá thành sản phẩm nhập kho biết:
Ví dụ 4
,
 Giá trị sản phẩm dở dang đầu kỳ 50 triệu,
 Không có sản phẩm dở dang cuối kỳ
21
 Đối tượng áp dụng
 Đặc điểm
Kế toán hoạt động sản xuất theo 
quy trình sản xuất
 Tổ chức ghi chép ban đầu
 Xác định phương pháp phân bổ
 Đánh giá sản phẩm dở dang
22
 Công ty ABC sản xuất hàng loạt bàn ghế học sinh
theo 2 mẫu là M1 và M2 .
ả ấ
Ví dụ 5
 Chi phí s n xu t phát sinh trong kỳ:
◦ Nguyên vật liệu trực tiếp 480 triệu, trong đó M1
là 280 triệu và M2 là 200 triệu.
◦ Tiền lương công nhân sản xuất là 300 triệu, trong
đó M1 là 200 triệu và M2 là 100 triệu
23
◦ Chi phí SX chung phát sinh là 60 triệu, phân bổ
cho mỗi sản phẩm theo số giờ máy.
 Số giờ máy trong kỳ là 200 giờ, trong đó M1 120
giờ và M2 80 giờ
 Cuối kỳ, kiểm kê sản phẩm dở dang cho thấy có:
◦ 20 sp M1 dở dang với mức độ hoàn thành 60%,
nguyên vật liệu đã xuất đủ
Ví dụ 5 (tiếp)
.
◦ 50 sp M2 dở dang với mức độ hoàn thành 20%,
nguyên vật liệu đã xuất 50%.
 Sản lượng trong kỳ là 48 sp M1 và 90 sp M2 .
 Chi phí sản xuất dở dang đầu kỳ
24
◦ SP M1 : Nguyên vật liệu 128 triệu, Nhân công trực
tiếp 40 triệu và Sản xuất chung 24 triệu.
◦ SP M2 : Nguyên vật liệu 30 triệu, Nhân công trực tiếp
20 triệu và Sản xuất chung 16 triệu.
Yêu cầu: tính giá thành của M1, M2
7CPNVLTT – M1 CPNVLTT – M2 
280 200
Tập hợp chi phí sản xuất cho M1, M2
CPNCTT – M1 CPNCTT – M2 
200 100
25
CPSX chung
60
Phân bổ chi phí sản xuất chung
 CPSXC phân bổ theo số giờ máy
◦ Sản phẩm M1
 60 triệu * 120 giờ/200 giờ = 36 triệu
◦ Sản phẩm M2
60 triệu * 80 giờ/200 giờ = 24 triệu
26
ĐÁNH GIÁ SẢN PHẨM DỞ DANG
Sản phẩm M1 - Tháng xx
NVLTT NCTT SXC Cộng
Dở dang đầu kỳ 128 40 24 192
Phát i h t kỳ 280 200 36 516 s n rong 
Tổng cộng cho phí 408 240 60 708
Sản phẩm dở dang 20 20 20
Tỷ lệ quy đổi 100% 60% 60%
SPDD đã quy đổi 20 12 12
Thành phẩm 48 48 48 
Tổng SP đã quy đổi 68 60 60
Chi phí sản xuất / 1 đơn vị SP 
đã quy đổi 6 4 1 11
Giá trị SPDD 120 48 12 180
27
ĐÁNH GIÁ SẢN PHẨM DỞ DANG
Sản phẩm M2 - Tháng xx
NVLTT NCTT SXC Cộng
Dở dang đầu kỳ 30 20 16 66
Phát sinh trong kỳ 200 100 24 324 
Tổng cộng cho phí 230 120 40 390
Sản phẩm dở dang 50 50 50
Tỷ lệ quy đổi 50% 20% 20%
SPDD đã quy đổi 25 10 10
Thành phẩm 90 90 90 
Tổng SP đã quy đổi 115 100 100
Chi phí sản xuất / 1 đơn vị SP 
đã quy đổi 2 1,2 0,4 3,6
Giá trị SPDD 50 12 4 66
28
8CPNVLTT – M1 
280
CPSXKD DD – M1 
D.192
Thành phẩm – M1
Tổng hợp CPSX và tính giá thành sản phẩm M1
CPNCTT – M1 
200
280280
200 200
528528
29
CPSX chung
60 36 36
D. 180
PHIẾU TÍNH GIÁ THÀNH
Sản phẩm M1 - Tháng xx
ĐVT: triệu đồng
CPSX CPSX CPSX CPSX GiáKhoản mục DDĐK
PS tăng
PS giảm DDCK
thành
Nguyên vật liệu trực tiếp 128 280 0 120 288 
Nhân công trực tiếp 40 200 0 48 192 
Sản xuất chung 24 36 0 12 48 
30
Cộng 192 516 - 180 528 
Sản lượng 48 
Giá thành đơn vị 11 
CPNVLTT – M2 
200
CPSXKD DD – M2 
200200
D.66
Thành phẩm – M2
324324
Tổng hợp CPSX và tính giá thành sản phẩm M2
CPNCTT – M2 
100 100 100
31
CPSX chung
60 24 24
D. 66
PHIẾU TÍNH GIÁ THÀNH
Sản phẩm M2 - Tháng xx
ĐVT: triệu đồng
CPSX CPSX CPSX CPSX GiáKhoản mục DDĐK
PS tăng
PS giảm DDCK
thành
Nguyên vật liệu trực tiếp 30 200 50 180
Nhân công trực tiếp 20 100 12 108
Sản xuất chung 16 24 4 36
32
Cộng 66 324 66 324
Sản lượng 90
Giá thành đơn vị 3,6
9 Tiêu thức phân bổ của chi phí SXC
Ảnh hưởng của hoạt động sản xuất đến BCTC
◦ Tiêu thức được lựa chọn sẽ ảnh hưởng đến
số liệu kế toán
 Đánh giá sản phẩm dở dang
◦ Ảnh hưởng đến số liệu do tỷ lệ hoàn thành
33
là con số ước tính
 Các tỷ số
Ý nghĩa thông tin chủ yếu trên BCTC của 
doanh nghiệp sản xuất
– Tỷ lệ lãi gộp
– Số vòng quay hàng tồn kho
– Số vòng quay nợ phải thu
– Số vòng quay tài sản
34
– Lợi nhuận trên tài sản
Coca Cola Apple Intel
Ví dụ 6
Doanh thu 35,1 108,2 43,6
Giá vốn hàng bán 12,7 64,4 15,1
Hàng tồn kho 2,7 0,8 3,8
35
Nợ phải thu 4,4 13,8 4,4
Tài sản 72,9 116,4 63,1
LN trước thuế 14,2 34,2 16
Coca Cola Apple Intel
Ví dụ 6 (tiếp)
Tỷ lệ lãi gộp
SVQ hàng tồn kho
SVQ nợ phải thu
SVQ tài ả s n
LN trên DT
LN trên TS
36