Kỹ năng trích dẫn và lập danh mục tài liệu tham khảo

Kỹ năng
Trích dẫn và
Lập danh mục
tài liệu tham khảo
Trung tâm Thông tin Phát triển Việt Nam 
Mục tiêu của bài học
 Định nghĩa và tầm quan trọng của trích dẫn 
tài liệu
 Phát triển kỹ năng trích dẫn tài liệu
 Phương pháp trích dẫn trong đoạn văn
 Cách lập danh mục tài liệu trích dẫn / tài liệu 
tham khảo
 Một số ví dụ về kiểu trích dẫn Harvard
 Hướng dẫn sử dụng phần mềm EndNote
Quá trình nghiên cứu
 Xác định nguồn tin;
 Tìm những điểm nhấn, những ý tưởng quan trọng;
 Tóm tắt và/hoặc diễn giải thông tin hoặc chép lại chính xác 
đoạn văn;
 Ghi lại những ý tưởng (chính xác hoặc diễn giải) đó cộng 
với thông tin về nguồn tin, ví dụ tác giả, ngày tháng xuất 
bản, nhan đề, nơi xuất bản, nhà xuất bản;
 Duy trì, phát triển và quản lý danh sách nguồn tin tham 
khảo;
 Tổng hợp các ý tưởng trong bài viết, bao gồm những thông 
tin cần thiết về nguồn trích dẫn;
 Ghi nhận ý tưởng, kiến thức của những người mà mình đã 
sử dụng trong bài viết;
 Tập hợp và mô tả thông tin đầy đủ về các nguồn tin mà bạn 
đã trích dẫn, tham khảo trong một danh mục, sử dụng kiểu 
danh mục phù hợp.
Định nghĩa về trích dẫn
 Trích dẫn tài liệu là phương pháp được 
chuẩn hóa trong việc ghi nhận những 
nguồn tin và ý tưởng mà người viết đã 
sử dụng trong bài viết của mình trong 
đó người đọc có thể xác định rõ từng 
tài liệu được trích dẫn, tham khảo.
Tại sao phải trích dẫn?
 Tránh đạo văn
 Hỗ trợ cho lập luận của mình trong bài viết
 Giúp người đọc tham khảo rộng hơn về chủ 
đề quan tâm
Phương pháp được chuẩn hóa
trong trích dẫn?
 Thống nhất trong cách trình bày thông tin về 
tài liệu được trích dẫn
 Các thông tin cần đưa vào
 Kiểu chữ trình bày
 Dấu câu
Khi nào cần trích dẫn nguồn tin?
 Tất cả các loại tài liệu được sử dụng trong 
quá trình xây dựng nên bài viết: 
 sách, báo và tạp chí, 
 ấn phẩm in và ấn phẩm điện tử, 
 DVD, băng ghi âm, trang web, 
 các bài giảng, các mẩu đối thoại cá nhân 
(email) 
 Bất cứ khi nào sử dụng từ ngữ, ý tưởng, 
hoặc tác phẩm của cá nhân hoặc tổ chức 
nào.
Kiểu trích dẫn nào cần sử dụng?
Có rất nhiều kiểu/phương pháp trích 
dẫn được chấp nhận trên thế giới. 
Sử dụng kiểu trích dẫn nào tùy thuộc 
vào từng cơ quan, đơn vị.
Phần mềm trích dẫn tài liệu EndNote 
hiện cung cấp khoảng 2000 kiểu trích 
dẫn khác nhau.
Phát triển kỹ năng trích dẫn 
nguồn tin
 Trong quá trình chuẩn bị cho bài viết, bạn sẽ 
xác định và đọc nhiều nguồn tài liệu khác 
nhau. 
 Cần ghi lại chính xác và chi tiết những nguồn 
tin đã tham khảo.
 Là kỹ năng thực hành.
Trích dẫn & lập danh mục tài liệu 
tham khảo – các bước
1. Ghi lại chi tiết và chính xác các thông 
tin cơ bản về tài liệu
2. Chèn thông tin trích dẫn vào vị trí phù 
hợp trong bài viết
3. Cung cấp danh mục tài liệu trích dẫn/ 
tham khảo.
Các thông tin cơ bản về tài 
liệu/nguồn tin - Sách
 tác giả, người biên tập, biên 
soạn; 
 năm xuất bản; 
 tên sách; 
 lần xuất bản; 
 số tập; 
 nơi xuất bản (tỉnh, thành phố); 
 nhà xuất bản. 
Các thông tin cơ bản về tài liệu/nguồn tin
- Bài viết từ tạp chí chuyên ngành
 tác giả bài viết; 
năm xuất bản; 
 tên bài viết; 
 tên tạp chí; 
 số và tập của tạp chí; 
 trang của bài viết.
Các thông tin cơ bản về tài liệu/nguồn tin
– Bài viết từ báo, tạp chí phổ thông
 tác giả bài viết; 
 ngày tháng năm phát 
hành; 
 tên bài viết; 
 tên báo; 
 trang của bài viết.
Các thông tin cơ bản về tài liệu/nguồn tin
– Internet
 những thông tin tương tự 
như trên, 
 ngày truy cập tài liệu trên 
mạng (vì các trang web thay đổi rất 
thường xuyên, cả về mặt nội dung và hình 
thức),
 tên cơ sở dữ liệu hoặc 
 địa chỉ web (URL).
Trích dẫn trong đoạn văn – định 
nghĩa
 Trích dẫn tài liệu trong đoạn văn có nghĩa là 
chỉ ra trong bài viết của bạn khi nào bạn đã 
sử dụng ý tưởng/kiến thức của người khác. 
 Có 2 nhóm chính trong cách trích dẫn: kiểu 
đánh số (Bộ Giáo dục-Đào tạo) và kiểu đưa 
tên tác giả/tên tài liệu (Harvard).
Trích dẫn trong đoạn văn –
phương pháp
 Trích dẫn nguyên văn (quotation): sao chép chính 
xác từ ngữ, câu, đoạn văn mà tác giả dùng. Câu 
trích dẫn nguyên văn phải được để trong dấu 
ngoặc kép. Trường hợp này bắt buộc phải ghi cả 
số trang của nguồn trích.
 Trích dẫn kiểu diễn giải (paraphrasing): diễn giải 
câu chữ của tác giả khác bằng câu chữ của mình, 
sử dụng từ ngữ khác mà không làm khác đi nghĩa 
nguyên gốc. Khi trích dẫn kiểu diễn giải thì không 
bắt buộc phải ghi số trang. 
Trích dẫn trong đoạn văn – ví dụ
 Những công trình nghiên cứu khác (Brown, 
1999) cũng ủng hộ quan điểm này. (trích dẫn 
kiểu diễn giải).
 Công trình nghiên cứu của Brown (1999) cho 
thấy quan điểm tương đồng về việc (trích 
dẫn kiểu diễn giải).
 "This theory is supported by recent work" 
(Brown, 1999, tr. 25) (trích dẫn nguyên văn).
Lập danh mục tài liệu trích dẫn / 
tài liệu tham khảo
Danh mục tài liệu trích dẫn
Gồm các tài liệu được 
trích dẫn trong bài viết. 
Danh mục tài liệu tham khảo
Bao gồm các tài liệu được 
trích dẫn và các tài liệu 
không được trích dẫn
trong bài viết nhưng được 
tác giả tham khảo trong quá 
trình hoàn thành bài viết và 
những tài liệu mà tác giả cho 
rằng có thể hữu ích với 
người đọc. 
Phân biệt giữa danh mục tài liệu trích dẫn (References) 
và danh mục tài liệu tham khảo (Bibliography)
Lập danh mục tài liệu trích dẫn / 
tài liệu tham khảo
 Liệt kê chi tiết thông tin về tất cả các tài liệu đã 
trích dẫn/tham khảo. 
 Trình bày ở cuối bài viết / chân trang. 
 Trình bày một cách thống nhất.
 Sắp xếp theo trật tự chữ cái của tác giả/tên tài 
liệu (trừ các mạo từ the, an, a, v.v.)
Một số ví dụ về kiểu trích dẫn 
Harvard – Sách có 1 tác giả
 Lý thuyết này được giới thiệu lần đầu tiên vào 
năm 1993 (Comfort, Andrew 1997, tr. 58).
HOẶC
Comfort, Andrew (1997, tr. 58) cho rằng 
 Comfort, Andrew 1997, A good age, Mitchell 
Beazley, London. 
Một số ví dụ về kiểu trích dẫn 
Harvard – Sách có 2-3 tác giả
 Nguyễn, Văn An; Bùi, Văn Mạnh và Đỗ, Xuân 
Quý (1997, tr. 45) bàn về ý kiến này 
 Nguyễn, Văn An; Bùi, Văn Mạnh và Đỗ, Xuân 
Quý 1997, Lý thuyết về kinh tế học, Viện Kinh 
tế học, Hà Nội. 
Một số ví dụ về kiểu trích dẫn 
Harvard – Sách không có tác giả
 Điều này dường như chưa bao giờ xảy ra 
trước năm 1995 (Quảng cáo trong lĩnh vực 
thể thao 1990, tr. 14)
HOẶC
 Trong cuốn Quảng cáo trong lĩnh vực thể 
thao (1990, tr. 14) người ta cho rằng 
 Quảng cáo trong lĩnh vực thể thao 1990, Nhà 
xuất bản Trẻ, Thành phố Hồ Chí Minh. 
Một số ví dụ về kiểu trích dẫn 
Harvard – Nguồn tin trên Internet
 “Chất xúc tác là yếu tố sống còn trong phản 
ứng này” (Nguyễn, Vân Anh 2002). 
 Nguyễn, Vân Anh 2002, Quá trình sản xuất 
than hoạt tính, Truy cập ngày 3 tháng 1 năm 
2002, từ