Tài liệu Các phương pháp điều chỉnh động cơ không đồng bộ

nbientbd47@gmail.com 
 Hình 5-4. Sô ñoà nguyeân lyù cuûa heä thoáng duøng boä ñieàu chænh thyristor. 
Boä ñieàu chænh thyristor naøy töông ñoái ñôn giaûn goàm saùu thyristor. 
Khi ôû traïng thaùi xaùc laäp, caùc thyristor môû ôû nhöõng goùc kích nhö nhau vaø khoâng ñoåi. Khi ñoù T1, T3, T5 daãn ôû nöõa 
chu kyø döông coøn T2, T4, T6 daãn ôû nöõa chu kyø aâm cuûa löôùi ñieän. 
Ñieän aùp ñaët vaøo stato cuûa ñoäng cô U2 (ñieän aùp ra cuûa boä bieán ñoåi) laø nhöõng phaàn cuûa ñöôøng hình sin treân hình 5-
5. 
 Trang 41
U2
t 
U1 
U2
T4 daãn 
T1 daãn 
α 
δ 
π 2π 0 
Nguyenvanbientbd47@gmail.com 
 Hình 5-5. Ñoà thò ñieän aùp pha ôû ñaàu ra cuûa boä ñieàu chænh thyristor. 
Giaû thieát ñöôøng cong treân hình 5-5 laø ñoà thò ñieän aùp cuûa pha A ñöa vaøo stato cuûa ñoäng cô qua hai thyristor T1 vaø 
T4. 
Neáu T1 môû ôû goùc α = 0 thì T1 seõ daãn cho ñeán thôøi ñieåm π do ñieän aùp löôùi döông ñaët vaøo Anot vaø sau ñoù vaãn 
daãn töø π ñeán π + δ laø nhôø naêng löôïng ñieän töø tích luõy trong daây quaán stato. 
Töông töï thyristor T4 daãn ôû nöõa chu kyø aâm vaø goùc δ phuï thuoäc vaøo ñoä tröôït S. 
Ñeå döïïng ñaëc tính cô ñieàu chænh, ta boû qua ñieän trôû cuûa thyristor. Khi thyristor ñang daãn vaø caùc ñaëc tính ñieàu chænh 
öùng vôùi nhöõng goùc α khaùc nhau ñöôïc veõ treân hình 5-6. Vì ñieän aùp phuï thuoäc vaøo goùc pha ϕ neân ñoä tröôït tôùi haïn 
cuûa caùc ñaëc tính ñieàu chænh coù theå khaùc vôùi ñoä tröôït St . 
Hình 5-6. Caùc ñaëc tính ñieàu chænh toác ñoä ñoäng cô khoâng ñoàng boä duøng boä ñieàu chænh thyristor. 
III. NHAÄN XEÙT VAØ ÖÙNG DUÏNG 
Phöông phaùp ñieàu chænh toác ñoä ñoäng cô khoâng ñoàng boä baèng caùch thay ñoåi ñieän aùp nguoàn ñöôïc söû duïng roäng raûi, 
nhaát laø boä ñieàu chænh duøng thyristor vì thöïc hieän deå daøng vaø töï ñoäng hoùa. Xeùt veà chæ tieâu naêng löôïng, tuy toån 
U2, rf ≠ 0 U1, rf ≠ 0 
n 
TN (Uñm, rf = 0) 
 gh (Uñm, rf ≠ 0) 
Mt Mtu
α2
α1 
α = 0 
M 
n1
St 
 Trang 42
Nguyenvanbientbd47@gmail.com 
thaát trong boä bieán ñoåi khoâng ñaùng keå nhöng ñieän aùp stato bò bieán daïng so vôùi hình sin neân toån thaát phuï trong 
ñoäng cô lôùn do ñoù hieäu suaát khoâng cao 
Phöông phaùp ñieàu chænh toác ñoä ñoäng cô baèng caùch thay ñoåi ñieän aùp thöôøng duøng trong heä truyeàn ñoäng maø 
moâmen taûi laø haøm taêng theo toác ñoä nhö quaït thoâng gioù, bôm ly taâm,  
CHÖÔNG 6 
ÑIEÀU CHÆNH TOÁC ÑOÄ ÑOÄNG CÔ KHOÂNG ÑOÀNG BOÄ BAÈNG CAÙCH THAY ÑOÅI TAÀN SOÁ 
NGUOÀN 
I. NGUYEÂN LYÙ VAØ QUY LUAÄT ÑIEÀU CHÆNH KHI THAY ÑOÅI TAÀN SOÁ 
Töø bieåu thöùc: 
Ta thaáy, toác ñoä ñoàng boä cuûa ñoäng cô khoâng ñoàng boä coù theå thay ñoåi neáu ta thay ñoåi taàn soá löôùi ñieän f1. Do ñoù toác 
ñoä cuûa ñoäng cô n = n1(1 – S) (6-2), cuõng thay ñoåi theo. 
Khi thay ñoåi taàn soá löôùi ñieän f1, nhaän thaáy nhö sau: 
 Neáu boû qua ñieän trôû daây quaán stato, töùc laø xem r1 = 0 thì moâmen tôùi haïn cöïc ñaïi laø: 
Trong ñoù: 
P
fn 11 60= (6-1) 
n
n
t
x
U
xn
UM
1
2
1
1
2
1
2
3
55,9
2
3
ω== (6-3) 
 Trang 43
Nguyenvanbientbd47@gmail.com 
ω1 toác ñoä goùc ñoàng boä 
 xn = ω1Ln 
 Ln = L1 + L’2
Thay (6-4) vaø (6-5) vaøo (6-3), ta ñöôïc: 
Bieåu thöùc (6-7) cho ta thaáy khi taêng taàn soá nguoàn maø vaãn giöõ nguyeân U1 thì moâmen tôùi haïn cöïc ñaïi Mt giaûm raát 
nhieàu. Do ñoù khi thay ñoåi taàn soá f1 thì ñoàng thôøi phaûi thay ñoåi U1 theo caùc quy luaät nhaát ñònh nhaèm ñaûm baûo söï 
laøm vieäc töông öùng giöõa moâmen ñoäng cô vaø moâmen phuï taûi. Nghóa laø tæ soá giöõa moâmen cöïc ñaïi cuûa ñoäng cô vaø 
moâmen phuï taûi tónh ñoái vôùi caùc ñaëc tính cô laø haèng soá. 
Ñaëc tính cô cuûa boä phaän laøm vieäc laø quan heä giöõa toác ñoä quay cuûa moâmen phuï taûi leân truïc quay. 
 Mc = f(n) 
 Theo bieåu thöùc thöïc nghieäm mang tính chaát toång quaùt ñeå moâ taû daïng ñaëc tính cô cuûa boä phaän laøm vieäc nhö sau: 
(6-4) 
(6-5) 
(6-6) 
P
f 1
1
2πω =
n
t
Lf
PUM 2
1
2
22
1
)2(2
3
π= (6-6) 
(6-7) 
2
1
2
1
t
n
2
2
f
UaM :tacoù
L)2(2
3Pconsta Ñaët 
=
== π
const
M
M
c
t
M ==λ (6-8) 
x)
ñm
cocñmcoc
n
n)(M(MMM −+= (6-9) 
 Trang 44
Nguyenvanbientbd47@gmail.com 
Trong ñoù: 
 Mc Moâmen caûn cuûa boä phaän laøm vieäc leân truïc quay ôû toác ñoä n (Nm) 
 Mco Moâmen caûn cuûa boä phaän laøm vieäc leân truïc quay khi n= 0. 
 Mcñm Moâmen caûn cuûa boä phaän laøm vieäc leân truïc quay khi n = nñm. 
 x laø soá muõ ñaëc tröng moâ taû daïng ñaëc tính cô cuûa boä phaän laøm vieäc (cô caáu saûn xuaát) khaùc nhau. 
Goàm boán daïng nhö sau: 
* x = 0, ta coù: 
Mc = Mcñm = const, 
Ñaây laø ñaëc tính cô ñaëc tröng cho heä thoáng naâng vaø luoân coù giaù trò nhaát ñònh (ñöôøng 1 treân hình 6-1). 
* x = 1 
Ñaëc tính cô coù daïng: Mc = a + bn 
Mc tæ leä baäc nhaát vôùi toác ñoä. Ñaây laø ñaëc tính ñaëc tröng cho maùy phaùt ñieän moät chieàu kích töø ñoäc laäp vôùi phuï taûi 
maùy phaùt laø moät ñieän trôû thuaàn ( ñöôøng 2 hình 6-1). 
* x = -1 
Ñaëc tính coù daïng: 
Moâmen tæ leä nghòch vôùi toác ñoä, ñaëc tính naøy ñaëc tröng cho caùc maùy caét kim loaïi (ñöôøng 3 hình 6-1) 
* x = 2 
Ñaëc tính coù daïng: Mc = a + bn2 
Moâmen tæ leä vôùi bình phöông toác ñoä, laø ñaëc tính ñaëc tröng cho maùy neùn, taøu thuûy,..(ñöôøng 4 hình 6-1) 
 Hình 6-1. Caùc daïng ñaëc tính. 
Nhö vaäy, muoán ñieàu chænh toác ñoä ñoäng cô khoâng ñoàng boä baèng caùch thay ñoåi taàn soá ta phaûi coù moät boä nguoàn 
(6-9a) 
(6-9b) 
)(
n
baMc += (6-9c) 
(6-9d) 
 Trang 
const
f
U =
1
1*
4 
3 
2 
1 
const
f
U
const
f
U
=
=
1
2
1
2
1
1
*
*
n 
0 
Mc 
45
Nguyenvanbientbd47@gmail.com 
xoay chieàu coù theå ñieàu chænh taàn soá ñieän aùp moät caùch ñoàng thôøi theo caùc quy luaät nhö sau: 
Nhö vaäy daïng ñaëc tính cô cuûa ñoäng cô khoâng ñoàng boä khi thay ñoåi taàn soá theo quy luaät ñieàu chænh hình 6-2. 
Hình 6-2. Caùc daïng ñaëc tính cô cuûa ñoäng cô khoâng ñoàng boä khi thay ñoåi taàn soá theo quy luaät ñieàu chænh U vaø f. 
II. CAÙC BOÄ BIEÁN TAÀN DUØNG ÑEÅ ÑIEÀU CHÆNH TOÁC ÑOÄ ÑOÄNG CÔ 
Ñeå taïo ra caùc boä bieán taàn coù U vaø f thay ñoåi ñöôïc, ngöôøi ta coù theå duøng caùc boä bieán taàn vôùi maùy ñieän quay nhö 
maùy phaùt ñoàng boä, maùy phaùt khoâng ñoàng boä hoaëc duøng boä bieán taàn baùn daãn. So vôùi caùc boä bieán taàn baùn daãn , boä 
bieán taàn maùy ñieän quay coù nhieàu nhöôïc ñieåm vaø ngaøy caøng ít duøng. Bôûi vaäy trong luaän aùn naøy chæ trình baøy caùc 
boä bieán taàn baùn daãn. 
Caùc boä bieán taàn baùn daãn goàm coù: 
Boä bieán taàn baùn daãn tröïc tieáp vaø boä bieán taàn coù khaâu trung gian moät chieàu. 
 Trang 46
1. Boä Bieán Taàn Tröïc Tieáp Duøng Thyristor. 
Ñieàu chænh toác ñoä ñoäng cô khoâng ñoàng boä baèng boä bieán taàn duøng tröïc tieáp thyristor coù sô ñoà nguyeân lyù nhö hình 
6-4. 
M 
n 
Mc = a+bn2
0 
n 
Mc = a+b/n 
n1.1
ncb 
n1.2
f1.1
f1ñm
f1.2
Mc = const 
0 
n 
M Mc 
f1.1
f1ñm
f1.2
0 
n1.1
n1cb
n1.2 f1ñmf1.2
o oo
a b c
~ U1, f1 
f1.1
n1.1
n1cb
n1.2
M 
Nguyenvanbientbd47@gmail.com 
 Trang 47
a
Hình 6 – 4. Sô ñoà nguyeân lyù cuûa boä bieán t àn tröïc tieáp duøng thyristor. 
Boä bieán taàn tröïc tieáp duøng thyristor bieán ñoåi tröïc tieáp nguoàn xoay chieàu ba pha U1, f1 baèng haèng soá thaønh nguoàn 
xoay chieàu ba pha coù U2, f2 bieán ñoåi. Boä bieán taàn naøy goàm 18 thyristor chia cho ba pha. Moãi pha chia laøm hai 
nhoùm: 
 Nhoùm coù catot noái chung laïi goïi laø nhoùm thuaän T, cung caáp phaàn ñieän aùp döông treân moãi pha cuûa ñoäng cô. 
Nhoùm coù Anot noái chung goïi laø nhoùm nghòch cung caáp ñieän aùp ñaàu ra cho nöõa chu kyø aâm. 
ÔÛû moãi pha coù duøng hai cuoän khaùng ñeå laøm giaûm doøng ñieän caân baèng cuûa caùc thyristor khi chuyeån maïch giöõa 
nhoùm thuaän vaø nhoùm nghòch. 
Neáu goïi taàn soá nguoàn vaøo laø f1, soá pha ñieän aùp ñaàu ra laø m (m=3), soá ñænh hình sin cuûa soùng ñieän aùp ñaàu vaøo 
trong nöõa chu kyø cuûa ñieän aùp ñaàu ra laø n thì taàn soá ñieän aùp ñaàu ra cuûa boä bieán taàn laø: 
Nhö vaäy: 
Muoán thay ñoåi taàn soá f2 ta thay ñoåi soá ñænh hình sin cuûa ñieän aùp ñaàu vaøo trong nöõa chu kyø cuûa ñieän aùp ñaàu ra 
(töùc laø thay ñoåi thôøi gian laøm vieäc cuûa thyristor trong cuøng moät nhoùm thuaän hay nghòch so vôùi chu kyø soùng ñieän 
aùp ñaàu vaøo). 
Muoán thay ñoåi trò soá ñieän aùp ñaàu ra cuûa boä bieán taàn laø U2 ta thöïc hieän khoáng cheá thôøi gian kích xung leân caùc 
thyristor so vôùi thôøi ñieåm chuyeån maïch töï nhieân. Töùc laø taïo ra moät soùng ñieän aùp ñaàu ra coù trò soá trung bình nhoû 
hôn trò soá trung bình cuûa ñieän aùp ñaàu ra khi chuyeån maïch töï nhieân. Daïng soùng ñieän aùp ñaàu ra cuûa boä bieán taàn ôû 
hình 6-5. 
12
12 −+= mn
mff (6-10) 
Nguyenvanbientbd47@gmail.com 
Hình 6-5. Ñoà thò ñieän aùp moät pha cuûa boä bieán taàn tröïc tieáp duøng thyristor. 
U2A (α=0;n=3) U1a U1b U1c
T2 
Tn Tt 
t 
U1, U2
2. Boä Bieán Taàn Duøng Thyritor Coù Khaâu Trung Gian Moät Chieàu. 
Boä bieán taàn coù khaâu trung gian moät chieàu laø boä bieán ñoåi hai taàng. Nhoùm chænh löu coù chöùc naêng bieán ñoåi ñieän 
xoay chieàu thaønh moät chieàu. Sau khi qua boä loïc, ñieän aùp moät chieàu ñöôïc nghòch löu thaønh ñieän aùp xoay chieàu coù 
taàn soá bieán ñoåi. Nhoùm nghòch löu ôû ñaây laøm vieäc ñoäc laäp vôùi löôùi, nghóa laø caùc van cuûa chuùng chuyeån maïch cho 
nhau theo cheá ñoä cöôõng böùc, ta goïi nghòch löu naøy laø nghòch löu aùp. Taàn soá ñaàu ra ñöôïc ñieàu chænh nhôø thay ñoåi 
chu kyø ñoùng caét caùc van trong nhoùm nghòch löu coøn ñieän aùp ra coù theå ñieàu chænh nhôø thay ñoåi goùc thoâng cuûa caùc 
van trong nhoùm chænh löu. 
Sô ñoà nguyeân lyù cuûa boä bieán taàn coù khaâu trung gian moät chieàu hình 6-6. 
D9
o
o
o
T7 T9 T11
T10 T12 T8
T4 T6 T8
T1 T3 T5
D1 D3 D5
D4 D6 D2
D7 D11
D10 D12 D8
Co
C1 C3
C5
C4
C2
C6
L2
L1Lo
~ 
U1, f1 
U2, f2 
ÑKB 
 Trang 48
Nguyenvanbientbd47@gmail.com 
Hình 6-6. Sô ñoà nguyeân lyù boä bieán taàn coù khaâu trung gian moät chieàu. 
Ñaây laø sô ñoà nguyeân lyù cuûa boä bieán taàn coù khaâu trung gian moät chieàu duøng nghòch löu aùp. 
Nhoùm chænh löu goàm 6 thyristor T7 ÷ T12 laøm nhieäm vuï bieán ñieän aùp xoay chieàu thaønh moät chieàu. Boä loïc phaúng 
goàm khaùng Lo vaø tuï Co. Phaàn chính cuûa boäï nghòch löu laø caùc thyristor T1 ÷T6, chuùng ñöôïc môû theo thöù töï T1, T2, 
T3,T4, T5, T6, caùch nhau 1/6 chu kyø cuûa aùp ra. 
Nhö vaäy: 
Baèng caùch thay ñoåi khoaûng thôøi gian daãn cuûa caùc thyristor ta thay ñoåi ñöôïc chu kyø cuûa ñieän aùp ra töùc laø ñieàu 
chænh ñöôïc ñieän aùp ra. Ñeå chuyeån maïch giöõa caùc van, ta duøng caùc tuï C1 ÷C6. 
Giaû söû trong khoaûng thôøi gian naøo ñoù T1 vaø T2 daãn, tuï C1 ñöôïc naïp töø nguoàn hình 6-6. Khi kích xung môû T3 tuï C1 
phoùng qua T1 vaø T3 taïo ra doøng khoùa T1 laøm T3 daãn. 
 Caùc diode D1 ÷ D6 coù taùc duïng ngaên caùch caùc tuï chuyeån maïch vôùi phuï taûi, khoâng cho caùc tuï phoùng ñieän qua phuï 
taûi. Nhôø vaäy ñieän dung yeâu caàu cuûa tuï ñöôïc giaûm nhoû vaø aùp treân taûi khoâng bò aûnh höôûng bôûi söï phoùng naïp cuûa 
tuï. 
Caùc diode D7 ÷ D12 , taïo thaønh moät caàu ngöôïc coù taùc duïng môû cho doøng phaûn khaùng töø phía ñoäng cô veà tuï Co. 
doøng ñieän naøy xuaát hieän do söï leäch pha giöõa doøng vaø aùp treân ñoäng cô. 
Caùc thyristor cuûa nghòch löu chuyeån maïch theo tín hieäu ñieàu khieån neân cöïc tính ñieän aùp treân moãi pha stato thay 
ñoåi theo taàn soá ñieàu khieån. Ñieän aùp pha ñöa vaøo ñoäng cô coù daïng nhö hình 6-7. 
Hình 6-7. Ñoà thò ñieän aùp phatreân ñaàu ra cuûa bieán taàn coù khaâu trung gian moät chieàu. 
U 
2π π 
t 
 Trang 49
Nguyenvanbientbd47@gmail.com 
 Trang 50
III. ÖÙNG DUÏNG TRONG COÂNG NGHIEÄP. 
Phöông phaùp ñieàu chænh toác ñoä ñoäng cô khoâng ñoàng boä baèng caùch thay ñoåi taàn soá nguoàn ñöôïc öùng duïng roäng raûi 
trong coâng nghieäp vôùi öu ñieåm goïn nheï vaø deå ñieàu chænh. 
Boä bieán taàn duøng tröïc tieáp thyristor ñöôïc duøng trong coâng nghieäp nhö ñieàu chænh toác ñoä trong truyeàn ñoäng chính 
cuûa caùc maùy maøi cao toác, ñieàu chænh toác ñoä trong caùc heä thoáng baêng taûi. 
Boä bieán taàn duøng maùy phaùt ñoàng boä ñöôïc öùng duïng khi caàn ñieàu chænh toác ñoä ñoàng thôøi cho nhieàu ñoäng cô. 
CHÖÔNG 7 
Nguyenvanbientbd47@gmail.com 
ÑIEÀU CHÆNH TOÁC ÑOÄ ÑOÄNG CÔ KHOÂNG ÑOÀNG BOÄ BAÈNG PHÖÔNG PHAÙP NOÁI 
TAÀNG 
I. PHÖÔNG PHAÙP NOÁI TAÀNG DUØNG HEÄ THOÁNG VAN MAÙY ÑIEÄN 
Ñoái vôùi nhöõng ñoäng cô khoâng ñoàng boä roto daây quaán coù coâng suaát lôùn hoaëc raát lôùn thì toån thaát coâng suaát tröôït 
seõ raát lôùn. Do ñoù coù theå khoâng duøng ñöôïc caùc thieát bò chuyeån ñoåi vaø ñieàu chænh ñieän trôû ôû maïch roto. 
Ñeå vöøa taän duïng ñöôïc naêng löôïng tröôït vöøa ñieàu chænh ñöôïc toác ñoä ñoäng cô khoâng ñoàng boä roto daây quaán, nguôøi 
ta söû duïng caùc sô ñoà noái taàng sau: 
Sô ñoà noái taàng maùy ñieän, sô ñoà noái taàng van - maùy ñieän, . 
ÔÛ ñaây ta chæ xeùt sô ñoà noái taàng van - maùy ñieän. 
Hình 7-1. Sô ñoà noái taàng van maùy ñieän 
Ñeå ñieàu chænh toác ñoä ñoäng cô khoâng ñoàng boä trong caùc sô ñoà noái taàng, ta thöïc hieän baèng caùch ñöa vaøo roto moät 
söùc ñieän ñoäng phuï Ef. Söùc ñieän ñoäng phuï naøy coù theå laø xoay chieàu hoaëc moät chieàu. 
Treân sô ñoà hình 7-1, ta thaáy muoán ñieàu chænh toác ñoä ñoäng cô thì ta thay ñoåi söùc ñieän ñoäng phuï Ef. Söùc ñieän ñoäng 
naøy do maùy moät chieàu taïo ra. 
Giaû thieát khi Mc = const vaø ñoäng cô laøm vieäc ôû traïng thaùi xaùc laäp öùng vôùi moät giaù trò Ef naøo ñoù. Neáu taêng Ef leân 
thì doøng I2 giaûm moâmen ñieän töø cuûa ñoäng cô giaûm vaø coù trò soá nhoû hôn moâmen Mc neân toác ñoä cuûa ñoäng cô giaûm. 
D5
D1
D3
D6
D2
D4
ckmc
• • • 
• • 
o 
~ U1 o 
o 
MC 
o 
o 
ÑKB 
• • • 
• 
FÑ 
 Trang 51
Nguyenvanbientbd47@gmail.com 
Khi toác ñoä cuûa ñoäng cô giaûm thì ñoä tröôït S taêng, laøm cho E2 = E2nm S taêng, keát quaû laø doøng I2 vaø moâmen ñieän töø 
cuûa ñoäng cô taêng leân cho ñeán khi moâmen cuûa thieát bò noái taàng caân baèng vôùi Mc thì quaù trình giaûm toác keát thuùc vaø 
ñoäng cô laøm vieäc ôû traïng thaùi xaùc laäp vôùi toác ñoä nhö ban ñaàu. 
Doøng ñieän chænh löu Id ôû maïch roto cuûa ñoäng cô ñöôïc xaùc ñònh: 
Trong ñoù: 
 E2 Trò soá hieäu duïng cuûa söùc ñieän ñoäng pha ôû roto ñoäng cô 
 Ks Heä soá phuï thuoäc vaøo sô ñoà chænh löu (ñoái vôùi sô ñoà caàu ba pha Ks = 2,34) 
 Rñt Ñieän trôû ñaúng trò cuûa maïch roto tính ñoåi veà phía moät chieàu 
 Ef Söùc ñieän ñoäng cuûa maùy moät chieàu. 
Khi toác ñoä ñoäng cô khoâng ñoàng boä n < n1. Neáùu boû qua caùc toån hao trong ñoäng cô vaø trong caùc khaâu bieán ñoåi thì 
coâng suaát ñoäng cô khoâng ñoàng boä laáy töø löôùi vaøo P1 = Pñm coøn coâng suaát phuï trong maïch roto (coâng suaát tröôït) 
Pf = Pñm S thoâng qua boä chænh löu ñöa vaøo phaàn öùng maùy moät chieàu MC quay, keùo theo FÑ quay. FÑ phaùt ñieän 
traû naêng löôïng veà nguoàn vôùi coâng suaát Pf = Pñm S, ñoäng cô laøm vieäc ôû traïng thaùi ñoäng cô. 
Khi n > n1 thì ñoäng cô laøm vieäc ôû traïng thaùi maùy phaùt. 
ñtR
EKsEI fd −= 2 (7-1) 
II. PHÖÔNG PHAÙP NOÁI TAÀNG DUØNG THYRISTOR 
Ñeå vöøøa ñieàu chænh ñöôïc toác ñoä ñoäng cô vöøa taän duïng ñöôïc coâng suaát tröôït, ta khaûo saùt sô ñoà ñieàu chænh coâng 
suaát tröôït (hay noái taàng) duøng thyristor nhö hình 7-2. 
 Trang 52
o
o
o
D1
D3
D5 D2
D6
D4
L
T1
T3 T6
T2T5
T4
• • 
• • • 
• 
BA 
U2 
ÑKB 
~ U1 
Nguyenvanbientbd47@gmail.com 
Hình 7-2. Heä thoáng noái taàng van maùy ñieän 
 a) Sô ñoà nguyeân lyù 
 b) Giaûn ñoà naêng löôïng 
Treân sô ñoà hình 7-2, naêng löôïng tröôït töø roto ñoäng cô khoâng ñoàng boä sau khi ñaõ chænh löu thaønh moät chieàu ñöôïc 
bieán thaønh xoay chieàu nhôø boä nghòch löu vaø traû veà löôùi ñieän nhôø bieán aùp BA. Söùc ñieän ñoäng phuï ñöa vaøo maïch 
roto cuûa ñoäng cô khoâng ñoàng boä laø söùc ñieän ñoäng cuûa boä nghòch löu. Trò soá cuûa noù ñöôïc ñieàu chænh baèng caùch 
thay ñoåi goùc môû cuûa caùc van thyristor trong boä nghòch löu. 
Ñieän aùp xoay chieàu cuûa boä nghòch löu coù bieân ñoä vaø taàn soá khoâng ñoåi do ñöôïc xaùc ñònh bôûi ñieän aùp vaø taàn soá cuûa 
löôùi ñieän. Boä nghòch löu laøm vieäc vôùi goùc ñieàu khieån α thay ñoåi töø 90o ñeán 240o , phaàn coøn laïi daønh cho goùc 
chuyeån maïch γ. 
Ñoä lôùn doøng ñieän roto phuï thuoäc vaøo moâmen taûi cuûa ñoäng cô maø khoâng phuï thuoäc vaøo goùc ñieàu khieån nghòch löu. 
Ñieän aùp U2 ñöôïc chænh löu thaønh ñieän aùp moät chieàu nhôø boä chænh löu 
D1 ÷ D6 qua ñieän khaùng loïc L caáp cho nghòch löu vaø phuï thuoäc vaøo nghòch löu. 
Giaù trò trung bình cuûa ñieän aùp chænh löu vaø nghòch löu laø nhö nhau: 
 Ud = Udn 
Sai leäch veà giaù trò töùc thôøùi giöõa ñieän aùp chænh löu vaø nghòch löu chính laø ñieän aùp treân ñieän khaùng loïc L. 
Giaû thieát boû qua ñieän trôû vaø ñieän khaùng taûn cuûa maïch stato vaø xem ñoäng cô coù soá voøng daây stato vaø roto laø nhö 
nhau, thì giaù trò trung bình cuûa ñieän aùp chænh löu khi Id = 0 laø: 
Pñt
(7-2) 
 Trang 1
1133
n
nnUUd −= π (7-3) 53
Nguyenvanbientbd47@gmail.com 
 Trang 54
Tröôøng hôïp khi coù taûi Id ≠ 0 thì ñieän aùp naøy giaûm xuoáng do suït aùp chuyeån maïch giöõa caùc van trong caàu chænh 
löu vaø suït aùp do ñieän trôû daây quaán roto. 
III. NHAÄN XEÙT 
Caùc sô ñoà noái taàng coù nhieàu öu ñieåm so vôùi caùc sô ñoà noái ñieän trôû phuï vaøo maïch roto hoaëc thay ñoåi caùc thoâng soá 
cuûa ñoäng cô. Trong caùc heä thoáng noái taàng, coâng suaát tröôït ñöôïc traû veà löôùi ñieän hoaëc ñöa leân truïc ñoäng cô laøm 
taêng coâng suaát keùo cuûa noù. 
Ñieàu chænh toác ñoä ñoäng cô khoâng ñoàng boä baèng heä thoáng noái taàng coù khaû naêng ñieàu chænh baèng phaúng. Ñaëc tính 
ñieàu chænh coù ñoä cöùng cao, phaïm vi ñieàu chænh toác ñoä phuï thuoäc vaøo coâng suaát cuûa maùy MC vaø FÑ. 
 Tuy vaäy, heä thoáng phaûi söû duïng theâm maùy moät chieàu MC vaø FÑ laøm cho heä thoáng ñaét tieàn vaø khoâng kinh teá 
laém. 
Phöông phaùp naøy ñöôïc duøng nhieàu trong caùc truyeàn ñoäng ñoäng cô ñieän khoâng ñoàng boä daây quaán coù coâng suaát lôùn. 
Nguyenvanbientbd47@gmail.com 
 Trang 55
KEÁT LUAÄN 
Qua saùu tuaàn thöïc hieän ñeà taøi: Ñieàu Chænh Toác Ñoä Ñoäng Cô Khoâng Ñoàng Boä Vaø ÖÙng Duïng Trong Coâng Nghieäp. Ñeà 
taøi naøy nghieân veà lyù thuyeát raát nhieàu do vaäy vieäc tìm hieåu caùc phöông phaùp ñieàu chænh toác ñoä ñoäng cô khoâng 
ñoàng boä cho ta thaáy ôû moãi phöông phaùp ñeàu coù öu vaø khuyeát ñieåm rieâng cuûa noù. 
Taäp ñoà aùn naøy, maëc duø coøn nhieàu haïn cheá nhöng trong quaù trình thöïc hieän ñeà taøi, ñaõ giuùp em töï ñaùnh giaù vaø 
hieåu kyõ hôn nhöõng kieán thöùc veà chuyeân moân. Ñoù cuõng laø keát quaû sau nhieàu naêm hoïc taäp vaø cuøng söï höôùng daãn 
taän tình cuûa thaày NGUYEÃN DÖ XÖÙNG em thaønh thaät caûm ôn. 
Tuy nhieân trong coâng nghieäp hoùa thì caùc linh kieän ñieän töû seõ öùng duïng roäng raûi trong vieäc ñieàu chænh toác ñoä ñoäng 
cô ñieän. Trong ñoù ñieàu chænh toác ñoä baèng caùch duøng caùc thyritor seõ deå daøng vaø tieän lôïi hôn. 
Nguyenvanbientbd47@gmail.com 
 Trang 56
TAØI LIEÄU TAM KHAÛO 
1.Truyeàn Ñoäng Ñieän - NXB KH – KT- Haø noäi 1994 
BUØI QUOÁC KHAÙNH – NGUYEÃN VAÊN LIEÃN – NGUYEÃN THÒ HIEÀN 
2. Giaùo Trình Truyeàn Ñoäng Ñieän Töï Ñoäng – Taäp 1 
Ñaïi Hoïc Sö Phaïm Kyõ Thuaät TPHCM - 1989 
NGUYEÃN DÖ XÖÙNG 
3. SMOLENSKT –A.V.IVANOV 
Maùy Ñieän - Taäp 2 
Ngöôøi dòch: VUÕ GIA HANH – PHAN TÖÛ THU - KHKT -1992 
4. Caùc Ñaëc Tính Cuûa Ñoäng Cô Trong Truyeàn Ñoäng Ñieän 
Ngöôøi dòch: BUØI ÑÌNH TIEÁU 
5.Giaùo Trình Maùy Ñieän – Taäp 2 – TPHCM 
Ñaïi Hoïc Baùch Khoa - 1981 
6. Ñieän Töû Coâng Suaát Vaø Ñieàu Khieån Ñoäng Cô Ñieän 
CYRIL W.LANDER 
Ngöôøi dòch: LEÂ VAÊN D OANH 
NXB – KH – KT – HAØ NOÄI 1997 – Taùi Baûn Laàn Thöù 2 
7. Ñieän Töû Coâng Suaát 
NXB – GD 1993 
NGUYEÃN BÍNH 
8. Trang Bò Ñieän – Ñieän Töû Coâng Nghieäp 
 Nhaø Xuaát Baûn Giaùo Duïc – 2000 
 VUÕ QUANG HOÀI