Giáo trình Mỹ học đại cương - Vũ Minh Tiến

 aûnh höôûng xaây döïng 
nhöõng phaùo ñaøi. Tieâu bieåu cho phong caùch naøy coù caùi voøm cöûa soå hình baùn nguyeät. 
Phaàn beân trong phaùo ñaøi laø nôi ôû cuûa taàng lôùp quí toäc, thuû lónh quaân söï, quaàn 
chuùng ôû xung quanh, quaân ñoäi baûo veä beân ngoaøi. Phaùo ñaøi hình raêng cöa, khoaûng 
40 meùt coù moät loâ coát baûo veä. Giöõa thaønh coù moät boä phaän goïi laø Ñoâng gioâng ñeå caùc 
vò quí toäc, thuû lónh quaân söï ôû, ñeà phoøng quaàn chuùng noåi daäy hoaëc quaân ñoäi laøm loaïn 
thì hoï ngaên con ñöôøng vaøo Ñoâng gioâng. Laâu ñaøi coá thuû ôû beân trong thaønh lôùn. 
 Vuõ Minh Tieán Khoa Ngöõ vaên 
 Myõ hoïc ñaïi cöông - 37 -
Phong caùch Roâmanh theå hieän roõ ôû nhaø thôø Ñöùc baø Pari, nhaø thôø Gioùc-nô-Pac 
guoác ôû Ñöùc, thaønh phoá phaùo ñaøi Kat. 
- Phong caùch Goâ tích : 
Ñaây laø thôøi kyø cuoái trung coå, vôùi tính chaát phong kieán taäp quyeàn vaø aûnh höôûng 
cuûa chuû nghóa tö baûn vaøo ñôøi soáng tö töôûng, tình caûm cuûa con ngöôøi, khieán cho 
phong caùch trang troïng, uû doät, nghieâm trang, laïnh leõo khoâng coøn phuø hôïp nöõa. Vì 
vaäy, naêm 1132, moät cha xöù ngöôøi Phaùp laø Xung-gieâ ôû Xanhñôni raát am hieåu ngheä 
thuaät, ñaõ taäp hôïp ñöôïc nhieàu ngheä só coù taøi goùp phaàn ra ñôøi phong caùch kieán truùc 
môùi- phong caùch Goâ tích. Ñaây laø ngheä thuaät kieán truùc heát söùc bay boång. 
 Vuõ Minh Tieán Khoa Ngöõ vaên 
 Myõ hoïc ñaïi cöông - 38 -
So saùnh hai phong caùch
Roâmanh 
- Daùng chung toaøn boä khaù naëng neà, 
nhöng vöõng chaéc, mang nhieàu daáu aán 
cuûa thaønh quaùch, ngöôøi ta coù theå nhaän 
daïng qua khung cöûa hình baùn nguyeät. 
- Haàu nhö khoâng coù trang trí beân 
ngoaøi, neáu coù thì ôû treân voøm cuûa gian thôø. 
- Noâi thaát aâm u, ít cöûa soå, ít aùnh 
saùng, nhieàu ñöôøng ngaên caùch neân aâm 
thanh ít vang ñoäng. Phong caùch naøy chuïi 
aûnh höôûng cuûa noâng noâ kî só. 
- Coät: to, khoûe, khoâng coù beä ñôõ, xaø 
ngang naëng neà. 
Goâ tích 
- Daùng chung thanh thoaùt, 
nheï nhoõm vôùi nhöõng ñöôøng thaúng 
vuùt leân. Cöûa soå gheùp döôøng nhö 
moät caùi hoa, loøng höôùng veà höôùng 
ñoâng, aùnh saùng chieáu qua taïo neân 
söï lunh linh huyeàn aûo. 
- Laàu chuoâng bao giôø cuõng 
ñöôïc xaây döïng raát cao nhö nhöõng muõi 
teân choïc trôøi, ñeå baùo leân trôøi lôøi caàu 
nguyeän cuûa tin ñoà. 
- Khung cöûa hình thoi vaø 
khoái kieán truùc vöôn leân. 
- Noäi thaát: do nhieàu cöûa vaø coät 
ñöôïc caûi tieán thanh maûnh hôn, ít 
töôøng ngaên caùch, hình hoïa nhieàu, 
ñaëc bieät laø hình hoïa treân kích maøu 
laøm cho beân trong trôû neân lung linh 
huyeàn aûo, aâm thanh vang voïng. 
- Beân ngoaøi trang trí raát 
nhieàu töôïng treân voøm cöûa. 
- Coät: thanh thoaùt, coù beä ñôõ, 
coù nhieàu ñöôøng keû song song vuùt 
leân, ñaàu coät coù hoa vaên trang trí.
 Vuõ Minh Tieán Khoa Ngöõ vaên 
 Keát luaän: Phong caùch Bigaêngxtanh laø giai ñoaïn chaäp chöõng aáu thô, Roâmanh laø 
giai ñoaïn maãu möïc, coå ñieån, Goâtích laø giai ñoaïn quaù möùc. 
Phong caùch kieán truùc cuûa Roâmanh nhö nhöõng chaøng löïc só vai traàn ñôõ nhöõng 
xaø ngang naëng neà, coøn phong caùch kieán truùc Goâtích nhö nhöõng naøng tieân bay löôïn 
naâng nhöõng maâm nguõ quaû. 
Trong kieán truùc, caùi thöïc duïng khoâng phaûi laø caùi gì beân ngoaøi, maø laø boä phaän 
quan troïng cuûa noäi dung loaïi hình ngheä thuaät naøy. Vì vaäy, khi ñeà caäp ñeán caùc ñaëc 
tröng cuûa kieán truùc, chuùng ta phaûi baét ñaàu töø choã yeáu toá coâng duïng thöïc teá vaø yeáu toá 
thaåm myõ-ngheä thuaät ñöôïc keát hôïp vôùi nhau nhö theá naøo. 
Coâng trình kieán truùc khai thaùc söùc bieåu hieän cuûa mình töø ñaëc tröng chöùc naêng 
xaõ hoäi cuûa noù. Hình töôïng moät caên nhaø khaùc vôùi hình töôïng moät xí nghieäp coâng 
nghieäp, moät coâng trình theå thao, vaên ngheä, haønh chính. Nhöng noù chæ trôû thaønh moät 
taùc phaåm kieán truùc khi noù coù söùc bieåu hieän tö töôûng, tình caûm, thaåm myõ. Ñaëc tröng 
cuûa ngheä thuaät kieán truùc laø ôû choã caùc hình töôïng cuûa noù mang tính chaát tình caûm noåi 
baät, vaø khoâng phaûi phaûn aùnh caùc hieän töôïng hay caùc maët cuï theå rieâng leû naøo cuûa ñôøi 
soáng, maø laø nhöõng tö töôûng chung, nhöõng tö töôûng khaúng ñònh cuoäc soáng, veà taàm vó 
ñaïi, söï huøng maïnh, nhöõng tö töôûng veà caùi ñeïp. 
Xeùt treân nguyeân taéc, trong kieán truùc, ñeïp laø caùi coù ích. Toøa nhaø ñeïp hôn caû laø 
toøa nhaø thuaän tieän hôn caû. Pheâ phaùn nhöõng gì thöøa trong kieán truùc cuõng chính laø pheâ 
phaùn söï giaùn ñoaïn giöõa caùi thaåm myõ vaø caùi coù ích. Nhöng khoâng ñöôïc queân raèng 
vieäc ngaém nghía caùi ñeïp cuõng laø moät nhu caàu cuûa con ngöôøi. Vì theá, vieäc taïo daùng 
thaåm myõ caùc toøa nhaø laø caàn thieát. Söï thoáng nhaát cuï theå cuûa caùc maët coù ích vaø thaåm 
myõ ôû kieán truùc cho pheùp taïo neân phong caùch cuûa noù. 
Khaùi nieäm phong caùch cuõng coù yù nghóa quan troïng khi vaän duïng vaøo ngheä 
thuaät öùng duïng. Khoaùi caûm thaåm myõ maø ta coù ñöôïc do vieäc cheá taïo coù ngheä thuaät 
caùc vaät duïng sinh hoaït, tröôùc heát laø khoaùi caûm bôûi hình thöùc, bôûi baûn chaát thaåm myõ 
cuûa caùc chaát lieäu ôû ngheä thuaät öùng duïng ngheä thuaät trang trí, bôûi buùt phaùp, maøu saéc, 
 Nhöng caùch saùng taùc ngheä thuaät vôùi tö caùch laø moät maët cuûa ngheä thuaät öùng duïng, 
bao giôø cuõng theå hieän moät phong caùch nhaát ñònh. 
Neáu chuùng ta khoâng theå vaän duïng vaøo caùc taùc phaåm cuûa ngheä thuaät öùng duïng 
nhöõng khaùi nieäm nhö söï thoáng nhaát phong caùch, söï thoáng nhaát caùc nguyeân taéc coù 
ích vaø thaåm myõ tö töôûng, thì chuùng ta khoâng hieåu caùc taùc phaåm naøy ñuùng nhö laø caùc 
hieän töôïng ngheä thuaät. Tröôùc maét chuùng ta ñoù chaúng qua laø nhöõng ñoà vaät ñeïp hay 
khoâng ñeïp maø thoâi. Nhöng chæ caàn xem xeùt moät tröôøng phaùi, moät heä thoáng ngheä 
thuaät öùng duïng vôùi muïc ñích laøm roõ caùc ñaëc ñieåm phong caùch cuûa chuùng khaùc nhau 
nhö theá naøo trong nhöõng thôøi ñaïi khaùc nhau, ôû nhöõng ñaát nöôùc khaùc nhau, trong moät 
heä thoáng loái soáng cuûa caùc nhoùm xaõ hoäi khaùc nhau, chuùng ta coù theå nhaän thaáy nhöõng 
hoaït ñoäng saùng taïo nhöõng ñoà vaät coù söùc bieåu hieän thaåm myõ nhö laø hoaït ñoäng ngheä 
thuaät cuûa con ngöôøi. 
Cuõng coù theå noùi nhö vaäy veà kieán truùc. Neáu naèm ngoaøi caùc phaåm chaát thaåm 
myõ tö töôûng vaø tính bieåu hieän tình caûm, thì ñoù khoâng coøn laø kieán truùc vôùi tö caùch laø 
 Myõ hoïc ñaïi cöông 40
moät ngheä thuaät nöõa. Nhöng ngheä thuaät kieán truùc khoâng theå ñöùng vöõng neáu noù 
khoâng keát hôïp giöõa thaåm myõ vaø caùi ích lôïi thöïc teá. Phong caùch kieán truùc chæ ñöôïc 
naûy sinh trong söï thoáng nhaát giöõa caùi coù ích vaø caùi ñeïp. 
Kieán truùc vaø ngheä thuaät öùng duïng aûnh höôûng haøng ngaøy tôùi vieäc hình thaønh 
thò hieáu thaåm myõ. Ngöôøi ta thænh thoaûng môùi ñeán vôùi saân khaáu vaø ñieän aûnh, nhaïc 
vieän hay raïp xieác, song haøng ngaøy khoâng theå naøo khoâng caûm nhaän söï trình baøy cuûa 
caùc ñoà vaät sinh hoaït, khoâng nhìn thaáy nhöõng taùc phaåm kieán truùc ôû xung quanh mình. 
Ngheä thuaät öùng duïng vaø kieán truùc giaùo duïc thò hieáu thaåm myõ laø nhöõng nhaân toá taùc 
ñoäng lieân tuïc ñoái vôùi söï phaùt trieån thaåm myõ – ngheä thuaät cuaû chuùng ta. 
3. Ngheä thuaät taïo hình 
Ngheä thuaät taïo hình goàm coù hoäi hoïa, ñoà hoïa, ñieâu khaéc, nhieáp aûnh ngheä thuaät. 
Ñaëc ñieåm maø chuùng ta, trong khuoân khoå vaø baèng caùc phöông tieän cuûa ngheä thuaät naøy, 
theå hieän tröïc tieáp toaøn boä tính muoân veû cuûa caùc hieän töôïng, caùc söï vaät, hình daùng, 
maøu saéc, hình khoái, daùng veû cuûa theá giôùi beân ngoaøi. Söï mieâu taû naøy raát sinh ñoäng, 
vôùi söùc maïnh cuûa trí töôûng töôïng cuûa con ngöôøi ngheä só ñaõ laøm soáng laïi vaø theå hieän 
ñöôïc khoâng chæ tính naêng ñoäng cuûa theá giôùi hieän thöïc, maø caû cuoäc soáng cuûa nhöõng 
con ngöôøi ñöôïc moâ taû. 
Vieäc theå hieän chaân thöïc caùc hieän töôïng cuï theå cuûa hieän thöïc trong caùc hình 
töôïng ngheä thuaät cuûa ngheä thuaät taïo hình laø moät phaåm chaát lôùn. Ñoái vôùi ngheä thuaät 
taïo hình, tính muoân veû vaät theå cuûa theá giôùi laø moät söï lyù thuù thaåm myõ, moät giaù trò 
thaåm myõ ñoäc laäp. Chuû nghóa hieän thöïc trong ngheä thuaät khoâng bao giôø coi nhieäm vuï 
cuûa mình chæ laø sao cheùp cuûa caùc hình thöùc cuûa cuoäc soáng, söï gioáng nhau töï noù 
khoâng bao giôø laø phaåm chaát duy nhaát vaø laø muïc ñích cuûa ngheä thuaät taïo hình, noù chæ 
laø moät phöông tieän ñeå theå hieän moät quan heä nhaát ñònh cuûa ngöôøi ngheä só ñoái vôùi 
cuoäc soáng vaø ñöa laïi moät söï khaùi quaùt nhaát ñònh. 
Chuû nghóa töï nhieân khoâng ñôn giaûn laø moät buùt phaùp ngheä thuaät, maø laø moät 
quan ñieåm thaåm myõ, moät traøo löu ngheä thuaät, moät phöông phaùp saùng taùc. 
Ñeå caûm thuï ñöôïc hoäi hoïa, caàn phaûi nhaän ra raèng ôû taùc phaåm hoäi hoïa khoâng 
chæ nhöõng gì ñöôïc tröïc tieáp mieâu taû ôû ñoù, maø caû yù nghóa beân trong cuûa söï kieän ñöôïc 
mieâu taû. Hoäi hoïa laø ngheä thuaät gaén lieàn vôùi tö duy hình töôïng ñöôïc bieåu hieän khoâng 
phaûi baèng lôøi, maø baèng söï mieâu taû vaät theå. Ñeå caûm thuï ñöôïc hoäi hoïa, nhaát thieát phaûi 
phaùt trieån caûm quan maøu saéc vaø khaû naêng hieåu yù nghóa cuûa boá cuïc. 
Ngheä thuaät taïo hình, nhö hoäi hoaï, ñoà hoaï, ñieâu khaéc ñeàu phaûn aùnh hieän thöïc 
thoâng qua söï taùi hieän hình töôïng caùc hình thöùc nhìn thaáy ñöôïc cuûa hieän thöïc, ñeàu theå 
hieän dieän maïo caùc söï vaät vaø hieän töôïng cuûa theá giôùi khaùch quan, dieän maïo con ngöôøi, 
theå hieän tính muoân veû cuoäc soáng ñöôïc caûm nhaän baèng thò giaùc. Hoäi hoaï, ñieâu khaéc 
theå hieän moät thôøi ñieåm nhaát ñònh cuûa söï vaän ñoäng, moät phuùt döøng laïi ñeå ngöôøi ta nhìn 
kyõ ñöôïc caùi mieâu taû, taän maét phaân bieät ñöôïc moái lieân heä vaø töông quan giöõa caùc 
khaùch theå cuûa theá giôùi hieän thöïc. Trong ngheä thuaät taïo hình, boá cuïc coù moät vai troø to 
lôùn, noù chính laø söï ñoái chieáu, söï boá trí, söï keát hôïp vôùi nhau caùc söï vaät cuï theå vaø moïi 
yeáu toá cuûa taùc phaåm ngheä thuaät. Söï keát hôïp naøy toaùt leân söï suy nghó, phaân tích cuûa 
 Vuõ Minh Tieán Khoa Ngöõ vaên 
 Myõ hoïc ñaïi cöông 41
ngheä só, caùch hieåu cuûa anh ta veà caùc söï kieän, thaùi ñoä cuûa anh ta ñoái vôùi chuùng, ñoái vôùi 
con ngöôøi vaø töï nhieân. 
Chaân dung hieän thöïc cuûa chuû nghóa veà con ngöôøi phaûi theå hieän ñöôïc caùi ñieån 
hình, caùi tieâu bieåu cho con ngöôøi ñoù, theå hieän ñöôïc theá giôùi noäi taâm, vò trí vaø caû 
quan heä cuûa noù ñoái vôùi hieän thöïc vaø nhöõng ngöôøi khaùc. Tranh phong caûnh khoâng 
chæ veõ veà caùc caûnh vaät töï nhieân maø con phaûi noùi leân ñöôïc taâm traïng vaø suy nghó 
trong luùc con ngöôøi ngaém nhìn caùc caûnh vaät thieân nhieân ñoù. Caû hình hoaï, boá cuïc, 
maøu saéc vaø caû phoái caûnh, moïi thaønh phaàn cuûa taùc phaåm ngheä thuaät taïo hình ñeàu 
phaûi nhaèm theå hieän yù ñoà tö töôûng cuûa ngheä só. Ngheä thuaät taïo hình khaùm phaù veû 
ñeïp cuûa caùi hieän thöïc thöôøng bò che daáu bôûi caùi ngaãu nhieân, caùi boä phaän, phaùt trieån 
khaû naêng quan saùt, khaû naêng nhìn saâu vaøo theá giôùi vaø phaùt hieän ra nhöõng caùi coù yù 
nghóa vaø quan troïng ñoái vôùi ñôøi soáng con ngöôøi. 
Beân caïnh hoäi hoaï vaø ñoà hoaï, ngheä thuaät taïo hình coøn bao goàm ñieâu khaéc. Ñoái 
töôïng gaàn nhö ñoäc nhaát cuûa ñieâu khaéc laø con ngöôøi. Ñieâu khaéc haàu nhö khoâng theå 
hieän boái caûnh, hoaøn caûnh hoaït ñoäng cuûa nhaân vaät, maø hoaøn toaøn döïa vaøo caùch theå 
hieän dieän maïo beân ngoaøi cuûa con ngöôøi. Ôû ñaây noåi baät leân ñaëc bieät roõ neùt yeâu caàu 
ñieån hình hoaù, khaùi quaùt hoaù hình töôïng ñieâu khaéc. 
Khoâng neân hieåu phaùt trieån cuûa ñieâu khaéc chæ laø söï tieán boä trong vieäc mieâu taû thaân 
theå con ngöôøi. Veà phöông dieän naøy, ngheä thuaät coå ñaïi ñaõ ñaït ñöôïc söï hoaøn thieän lôùn. 
Trong phaùt trieån cuûa ñieâu khaéc, ñieàu quan troïng laø theå hieän theá giôùi noäi taâm cuûa con 
ngöôøi. 
4.AÂm nhaïc 
Moät trong nhöõng loaïi hình ngheä thuaät coå xöa nhaát laø aâm nhaïc. Aâm nhaïc laø söï 
phaûn aùnh hình töôïng – ngheä thuaät ñaëc bieät veà hieän thöïc. Ôû moät möùc ñoä nhaát ñònh, 
aâm nhaïc coù khaû naêng theå hieän ngay caû caùc maët vaät theå cuûa cuoäc soáng, nhaát laø aâm 
nhaïc coù chöông trình, thanh nhaïc, nhaïc saân khaáu, nhaïc ba leâ, nhaïc cho ñieän aûnh  
Ngheä thuaät aâm nhaïc theå hieän nhòp ñieäu, tính chaát cuûa söï vaän ñoäng vaø phaùt trieån 
trong töï nhieân vaø trong ñôøi soáng con ngöôøi. Döïa treân vieäc söû duïng aâm thanh laøm 
chaát lieäu, aâm nhaïc coù khaû naêng ñaëc bieät phong phuù trong vieäc theå hieän söï rung 
ñoäng, caûm xuùc vaø taâm traïng con ngöôøi. Aâm nhaïc coù taùc ñoäng tröïc tieáp vaøo lónh vöïc 
tình caûm cuûa con ngöôøi, vaø thoâng qua caûm xuùc maø theå hieän tö töôûng. 
Nhaïc coù lôøi (thanh nhaïc, oâpeâra ) vaø nhaïc khoâng lôøi (nhaïc giao höôûng, nhaïc 
baleâ, nhaïc neàn saân khaáu, nhaïc trong phim ). Tính nhieàu veû cuûa caùc loaïi theå vaø loaïi 
hình aâm nhaïc taïo neân moät theá giôùi theo cuoäc soáng con ngöôøi suaát töø ñaàu ñeán chí 
cuoái. Baèng nhöõng hình thöùc ñaëc tröng cuûa mình, ngheä thuaät aâm nhaïc theå hieän caùc tö 
töôûng chính trò, trieát hoïc, ñaïo ñöùc vaø laøm phong phuù theá giôùi taâm hoàn cuûa con 
ngöôøi. Caùc nhaïc só lôùn thöôøng döïa vaøo truyeàn thoáng aâm nhaïc daân gian, aâm nhaïc 
daân toäc. 
Vieäc caûm thuï aâm nhaïc phaûi ñöôïc chuaån bò, phaûi hieåu bieát veà caùc cô sôû lyù 
thuyeát aâm nhaïc vaø phaûi phaùt trieån khaû naêng nghe nhaïc, phaûi coù loøng say meâ yeâu aâm 
 Vuõ Minh Tieán Khoa Ngöõ vaên 
 Myõ hoïc ñaïi cöông 42
nhaïc. Ñeå giaùo duïc moät thò hieáu thaåm myõ ñuùng ñaén, nhaïc nheï giöõ moät vai troø quan 
troïng. 
5. Saân khaáu vaø ñieän aûnh 
Saân khaáu vaø ñieän aûnh laø hai loaïi hình ngheä thuaät toång hôïp, trong ñoù kòch baûn 
giöõ moät vai troø quan troïng. Saân khaáu vaø ñieän aûnh coù moät loaït nhöõng ñaëc ñieåm 
chung: ñeàu coù söï keát hôïp cuûa caùc ngheä thuaät bieåu dieãn, taïo hình, bieåu hieän, vai troø 
dieãn xuaát cuûa dieãn vieân giöõ vò trí chuû ñaïo, ngheä thuaät dieãn xuaát taïo neân nhöõng hình 
töôïng, ñieån hình, sinh ñoäng. Nhöng giöõa saân khaáu vaø ñieän aûnh cuõng coù nhieàu ñieåm 
khaùc nhau. 
Ngheä thuaät ñieän aûnh bao quaùt theá giôùi raát roäng raõi, trình baøy ñöôïc nhieàu maët 
cuûa cuoäc soáng maø saân khaáu khoâng theå naøo theå hieän tröïc tieáp ñöôïc. Nhöõng quang 
caûnh heát söùc roäng lôùn cuûa caùc phong traøo quaàn chuùng, chieán tranh vaø caùch maïng, 
nhöõng cuoäc thaùm hieåm, nhöõng coâng trình ñoà soä  taát caû ñeàu laø khaùch theå cuûa phim. 
Vieäc döïng phim, vieäc luaân chuyeån nhanh choùng caùc hình aûnh toaøn caûnh, trung caûnh, 
caän caûnh, caûnh ñaëc taû, tính naêng ñoäng cuûa ngheä thuaät qua phim, vaø cuoái cuøng laø 
maøu saéc, taát caû nhöõng caùi ñoù ñaõ laøm phong phuù chöa töøng thaáy caùc khaû naêng bieåu 
hieän cuûa ngheä thuaät ñieän aûnh. Ngoân ngöõ ñieän aûnh giaøu coù vaøo baäc nhaát trong caùc 
loaïi hình ngheä thuaät. Nhöng ñieän aûnh laïi khoâng coù ñöôïc yeáu toá tieáp xuùc tröïc tieáp 
cuûa dieãn vieân vôùi khaùn giaû: nhaân vaät cuûa vôûi kòch do caùc dieãn vieân saém vai laø 
nhöõng con ngöôøi baèng xöông baèng thòt, ñi ñöùng noùi naêng treân saân khaáu y nhö ngoaøi 
cuoäc ñôøi ñang dieãn ra ngay tröôùc maét ngöôøi xem; ngöôøi xem nhö laø moät nhaân chöùng 
tröïc tieáp. Ngöôøi xem coå vuõ, thuùc ñaåy vaøo quaù trình phaùt trieån cuûa caâu chuyeän kòch, 
tham gia vaøo haønh ñoäng saùng taïo maø mình ñang caûm thuï moät caùch sinh ñoäng. Chính 
nhöõng ñieàu naøy ñaõ ñöa laïi moät söï loâi cuoán ñaëc bieät maïnh meõ cho ngheä thuaät saân 
khaáu. 
So vôùi ñieän aûnh, treân phöông dieän trang trí, quaàn aùo, hoaù trang cuûa caùc dieãn 
vieân saân khaáu cho pheùp moät söï öôùc leä lôùn hôn. Song cho duø saân khaáu coù nhöõng öôùc 
leä naøo ñi nöõa thì ôû noù vaãn döùt khoaùt phaûi coù moät ñieàu baét buoäc: ñoù laø ngheä thuaät dieãn 
xuaát cuûa dieãn vieân. Dieãn xuaát khoâng phaûi laø heä thoáng nhöõng thuû phaùp chæ lieân quan 
ñeán kyõ thuaät dieãn xuaát. Ngheä thuaät dieãn xuaát ñoøi hoûi ñaïo dieãn vaø dieãn vieân phaûi theå 
hieän cho ñöôïc noäi dung tö töôûng saâu sa cuûa kòch baûn, phaûi töông öùng vôùi tính thaåm 
myõ beân trong cuûa taùc phaåm, vôùi haøm yù beân trong cuûa noù. Ñaëc ñieåm cuûa hình töôïng 
saân khaáu laø do chính dieãn vieân xaây döïng neân baèng ngheä thuaät dieãn xuaát cuûa mình. 
Tuy nhieân, chuùng ta khoâng ñoàng nhaát dieãn vieân vaø hình töôïng. Hình töôïng laø do dieãn 
vieân saùng taïo thoâng qua taøi naêng dieãn xuaát cuûa mình, phaûn aùnh caùc caûm xuùc, tö töôûng 
vaø haønh vi cuûa nhöõng con ngöôøi trong cuoäc soáng, döïa treân söï quan saùt soáng ñoäng hieän 
thöïc, söï khaùi quaùt hieän thöïc, söï taùi hieän höõu cô coù caûm xuùc vaø suy nghó cuûa dieãn vieân 
thaønh hình töôïng ngheä thuaät. 
Chuùng toâi chæ döøng laïi ôû moät soá loaïi hình ngheä thuaät tieâu bieåu cho caùc loaïi 
hình vaø loaïi theå ñeå xem xeùt caùc ñaëc tröng chung nhaát veà noäi dung cuõng nhö hình 
thöùc ngheä thuaät. Coøn nhieàu loaïi hình ngheä thuaät khaùc chöa ñöôïc ñeà caäp ñeán, nhö : 
muùa, trang trí, xieác, taïp kyõ, nhieáp aûnh, kòch truyeàn thanh, phim truyeàn hình nhieàu 
 Vuõ Minh Tieán Khoa Ngöõ vaên 
 Myõ hoïc ñaïi cöông 43
taäp, saân khaáu truyeàn hình , taát caû chuùng ñeàu coù ñaëc tröng veà noäi dung, hình thöùc, 
phöông thöùc taùc ñoäng ñeán con ngöôøi. Caùc loaïi hình ngheä thuaät ñoù ñeàu vaän duïng caùc 
qui luaät chung cuûa myõ hoïc vaø ñoàng thôøi, ñeàu coù taùc ñoäng qua laïi vaø aûnh höôûng laãn 
nhau maø khoâng maát ñi nhöõng ñaëc tröng rieâng cuûa mình. 
 Vuõ Minh Tieán Khoa Ngöõ vaên 
 Myõ hoïc ñaïi cöông 44
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 
1. C.Maùc – PH. Aêng-Ghen – V.I.Leânin. Veà vaên hoïc vaø ngheä thuaät. Nhaø xuaát 
baûn söï thaät. Haø noäi, 1977. 
2. IU. A. Lu-Kin, V. C. Xca-Che-Rô-Sic-Cop. Nguyeân lyù myõ hoïc Maùc 
Leânin. Nhaø xuaát baûn saùch giaùo khoa Maùc Leânin. Haø noäi, 1984. 
3. IU. B. Boâ-Reùp. Nhöõng phaïm truø myõ hoïc cô baûn. (ngöôøi dòch Hoaøng Xuaân 
Nhò). Tröôøng ñaïi hoïc toång hôïp Haø noäi xuaát baûn, 1974. 
4. A. E. Ren-Groxx. Myõ hoïc khoa hoïc dieäu kyø. Nhaø xuaát baûn vaên hoùa. Haø 
noäi, 1984. 
5. A. Achix. Kieán truùc tieâu chuaån caùi ñeïp. Nhaø xuaát baûn khoa hoïc vaø kyõ 
thuaät. Haø noäi, 1980. 
6. Ñoã Vaên Khang, Ñoã Huy. Myõ hoïc Maùc Leânin. Nhaø xuaát baûn ÑH vaø THCN. 
Haø noäi, 1985. 
 Vuõ Minh Tieán Khoa Ngöõ vaên 
 Myõ hoïc ñaïi cöông 45
MUÏC LUÏC 
Caùi thaåm myõ. 
I. Khaùi nieäm trang 
1 
II. Tính khaùch quan vaø tính xaõ hoäi cuûa caùi thaåm myõ trang 
2 
Caùi ñeïp. 
I. Cô sôû khaùch quan cuûa caùi ñeïp trang 
5 
II. Ñaëc ñieåm veà myõ caûm trang 
7 
III. Baûn chaát cuûa caùi ñeïp trang 
9 
IV. Caùi ñeïp trong ngheä thuaät trang 
11 
Caùi bi kòch. 
I. Baûn chaát thaåm myõ cuûa caùi bi kòch trang 
13 
II. Nhöõng hình thöùc ñieån hình cuûa caùi bi kòch trang 
14 
Caùi haøi kòch. 
I. Vaøi neùt veà lòch söû nghieân cöùu caùi haøi kòch trang 
16 
II. Baûn chaát thaåm myõ cuûa caùi haøi kòch trang 
17 
III. Nhöõng saéc thaùi thaåm myõ cuûa caùi haøi kòch trang 
20 
Caùi traùc tuyeät. 
I. Baûn chaát thaåm myõ cuûa caùi traùc tuyeät trang 
22 
II. Tình caûm thaåm myõ cuûa caùi traùc tuyeät trang 
23 
III. Caùi traùc tuyeät trong ngheä thuaät trang 
23 
Caùc loaïi hình ngheä thuaät. 
I. Söï phaùt trieån cuûa nhöõng quan ñieåm veà caùc loaïi hình ngheä thuaät 
 Vuõ Minh Tieán Khoa Ngöõ vaên 
 Myõ hoïc ñaïi cöông 46
 trong lòch söû myõ hoïc trang 
25 
II. Caùc nguyeân taéc hieän ñaïi veà phaân loaïi ngheä thuaät trang 
27 
III. Ñaëc tröng cuûa moät soá loaïi hình ngheä thuaät trang 
29 
 Vuõ Minh Tieán Khoa Ngöõ vaên