Giáo trình Vẽ mỹ thuật 2 - Vẽ bút lông (Mực nho) - Trần Văn Tâm

Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 1 
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG 
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA 
GIÁO TRÌNH VẼ MỸ THUẬT 2 
VẼ BÚT LÔNG (MỰC NHO) 
TÀI LIỆU THAM KHẢO DÀNH CHO SINH VIÊN HỌC NGÀNH 
KIẾN TRÚC 
BIÊN SOẠN: GV. HS. TRẦN VĂN TÂM 
ĐÀ NẴNG, 2007 
Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 2 
CHƯƠNG 1 
VẼ TĨNH VẬT HOA QUẢ 
1. ĐẶC ĐIỂM MỰC NHO: 
Chất màu đen được điều chế ra dạng nước hay dạng thỏi. Ở dạng thỏi thì 
phải mài với nước ra đĩa mới vẽ được. 
Độ đậm nhạt của mực được thay đổi bằng nước lã, càng nhiều nước thì mực 
càng nhạt. Ưu điểm của mực nho là trong suốt nên khi vẽ cần phát huy độ trong 
trẻo của nó. 
Là một trong những chất liệu cơ bản của hội hoạ dùng để vẽ lên giấy, lên 
vải, gỗ... 
H2. Lọ mực nho (dạng nước). 
 H1. Hộp và thỏi mực nho. 
H3. Độ trong của mực nho. 
H4. Nghiên mực. 
Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 3 
2. ĐẶC ĐIỂM BÚT LÔNG: 
Để vẽ mực nho thì chỉ dùng bút lông mềm, đầu tròn là tốt nhất. Đầu bút có 
thể ngậm mực, đường nét có thể thô hoặc mảnh, là công cụ tương đối lý tưởng, 
hiệu quả nhanh để vẽ đen trắng hay màu nước. 
Đầu bút được làm bằng sợi lông nhân tạo hoặc lông động vật... có dạng tròn 
và thon nhọn về đầu bút. 
Có nhiều kích cỡ khác nhau để tiện cho việc vẽ các mảng lớn hay chỉ dùng 
để vẽ chi tiết. 
H5. Các cỡ bút lông. 
H6. Giá vẽ gỗ. H7. Bảng pha mực vẽ. 
Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 4 
2.1. Phương pháp vẽ mực nho bằng bút lông: 
- Trước khi vẽ dùng một miếng vải mềm sạch, nhúng nước (không được 
sũng nước) vuốt lên mặt giấy vẽ, mục đích làm cho giấy ẩm đều, khi vẽ sẽ không 
bị sắc nét hoặc cứng nét. 
- Nhúng nhẹ đầu bút vào 
mực, hòa với nước trong để pha 
mực tạo độ nhạt mờ, vẽ phác khái 
quát hình mẫu bằng nét, chủ yếu 
là vẽ dáng, tỉ lệ tương quan. 
- Pha thêm mực, thêm nước 
tạo thành độ đậm hơn trước, rồi 
vẽ lên trên nét mờ đã vẽ, để 
khẳng định hình. 
- Vẽ tối sáng với mảng lớn 
trước, mảng nhỏ sau, theo khối. 
Vẽ từ nhạt đến đậm để tạo được 
ba sắc độ chính nhằm tạo khối là 
đậm, nhạt, sáng. 
- Dùng đầu bút và mực đậm 
nhất để nhấn những chỗ đậm 
nhất, những chỗ lõm của hình 
trong phía tối, ranh giới giữa các 
khối mảng trước - sau, để tách các 
khối không bị dính liền nhau. Nét 
nhấn cuối cùng này rất quan 
trọng, gây được cảm giác vững 
vàng, cụ thể của hình đồng thời 
gây được cảm xúc. 
H8a. Từ trên xuống: Sơ lược trình tự vẽ 
mực nho. 
Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 5 
H8b. Bài hoàn thiện: Tĩnh vật quả, mực nho. 
2.2. Những điều cần chú ý khi vẽ mực nho: 
- Chỗ sáng nhất nên chừa lại nền giấy trắng. 
- Những chỗ sáng nhưng mảng khá phức tạp, nếu để giấy trắng sẽ không tự 
nhiên thì tô mực nhạt lên hết, rồi dùng thủ pháp gọi là "lấy đi". Bằng cách dùng 
bút lông sạch làm cho ráo nước rồi cà nhẹ lên phần muốn lấy để trả lại màu trắng 
cho giấy. 
- Để chủ động về độ đậm nhạt, ta nên thử mực lên một mảnh giấy trắng 
khác trước khi vẽ. 
- Muốn dàn đều một mảng màu lên tranh cần pha một lượng mực với nước 
sao cho khi tô hết mảng màu đó mà bút vẫn còn dư chút ít mực. 
- Muốn hai mảng màu gần nhau mà không loang nhoè nhau (trừ trường hợp 
do yêu cầu kỹ thuật) thì phải đợi mảng màu thứ nhất khô se vừa độ mới đặt mảng 
màu thứ hai lên. 
- Nếu vẽ xong mà thấy độ đậm, nhạt, sáng tương phản qúa mạnh tạo cảm 
giác cứng, thì lấy bút lông nhúng nước sạch, làm cho ráo bớt nước rồi lướt qua 
khu vực cứng, độ đậm nhạt sẽ êm hơn. 
Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 6 
3. BÀI VẼ TĨNH VẬT MỰC NHO. 
H9. Lê Văn Thắm, 02KT- ĐHBK ĐN, Tĩnh vật hoa quả, 2003. 
Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 7 
H10. Nguyễn Đình Hạ, 04KT- ĐHBK ĐN, 2005. 
H11. Tĩnh vât quả. 
Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 8 
H12. Tĩnh vật hai con chim bị bắn chết. 
Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 9 
H13. Tĩnh vật giỏ nho và quả lựu. 
Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 10 
H14. Okeeffe, Buồng chuối, mực nho. 
Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 11 
CHƯƠNG 2 
VẼ NGƯỜI THẬT TOÀN THÂN 
1. SỰ KHÁC NHAU GIỮA VẼ NGƯỜI THẬT VÀ VẼ TƯỢNG. 
- Vẽ mẫu tượng thì tượng cố định, không thay đổi tư thế. Tượng được sơn 
bằng một màu duy nhất và thường là màu trắng (thạch cao) nên độ đậm nhạt 
phân biệt dễ, tương phản sáng -tối mạnh. 
- Màu sắc da người thì rất phong phú như: trắng, hồng, nâu, đen, vàng, 
xanh... hay chỉ riêng một màu da chẳng hạn như ở mặt, cẳng tay, bàn tay, bàn 
chân do tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời sẽ sạm đen hơn với chỗ kín trong 
cơ thể như bắp đùi, mông, ... 
- Mẫu người thật đôi khi bị thay đổi đôi chút do người mẫu mỏi mệt. Do đặc 
điểm này mà khi vẽ mẫu ta cần quan sát kỹ, bắt dáng nhanh, trên cơ sở đó gọt 
giũa dần hình theo sự hiểu biết về giải phẫu hoặc đợi khi mẫu trở lại tư thế ban 
đầu rồi ta vẽ tiếp, mà không nên chỉnh sửa chạy theo sự thay đổi của người mẫu. 
H15. Tượng thạch cao toàn thân. H16. Người toàn thân. 
Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 12 
2. PHƯƠNG PHÁP VẼ NGƯỜI THẬT. 
Nhìn chung, cách vẽ người thật giống như vẽ mẫu tượng, duy chỉ có một số 
điểm khác nhau như trên mà ta thay đổi chút ít cách vẽ cho phù hợp. Trong 
trường hợp vẽ mực nho này, vì là sắc đen - trắng, không có sắc màu nên lại càng 
giống với vẽ mẫu tượng hơn hết. 
Tuy nhiên người vẽ ngoài tài năng bẩm sinh được phát triển qua quá trình 
rèn luyện thì còn tùy vào vốn kiến thức về giải phẫu cơ thể người mà quyết định 
đến sự thành công của bản vẽ. 
 H17. Tỉ lệ cơ thể người ở hai giới tính. 
H18. Nghiên cứu cơ thể dưới dạng khối. 
Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 13 
2.1. Dựng hình: 
+ Quan sát kỹ đặc điểm 
chung của mẫu như: tư 
thế, hình dáng, sắc độ của 
da, lứa tuổi và những đặc 
điểm khác. 
+ Bắt dáng nhanh, chính 
xác và dùng mực thật 
nhạt để phác hình. Nhưng 
nên dùng bút chì để dựng 
hình là tốt nhất, song phải 
hạn chế tẩy xoá nhiều vì 
khi vẽ mực nho lên chỗ 
đó sẽ bị đóng bợn, đục... 
vì giấy bị sùi lên. 
+ Dựng hình bằng chì 
nhạt, chỉ cần phác được 
hình khái quát rồi kiểm 
tra hình lại lần cuối, nếu 
không có sai sót gì thì 
tiến hành phân mảng đậm 
nhạt lớn. 
2.2. Vẽ bóng: H19. Các bước dựng hình bằng chì và tô bóng nhẹ. 
+ Vẽ mảng bóng lớn trước, đậm nhất trước bằng mực nhạt (trước đó nên 
dùng một miếng vải sạch nhúng nước, vắt hơi ráo rồi xoa lên giấy vẽ để 
tạo ẩm), mảng nhỏ, nhạt vẽ sau. 
+ Vẽ nhạt rồi lên đậm dần, cần phải chừa trắng ở chỗ sáng nhất. 
+ Cần lưu ý đến chất da thịt mịn màng, mềm mại của người mẫu. 
+ Cuối cùng, lấy mực đậm nhất và dùng đầu bút để nhấn đậm những chỗ 
đậm nhất, làm tách các khối như cổ với cằm, chân trước - sau... 
+ Điều chỉnh lại sự tương phản sáng - tối nếu cần và xem lại phần không 
gian phía sau người mẫu. Không được dùng nét mà chỉ dùng sự tương 
phản sáng tối giữa các khối, mảng gần nhau để lộ ra hình, ví dụ như phần 
mặt chỗ ánh sáng chiếu vào mạnh thì phần nền phía sau tô đậm lên để 
khuôn mặt nổi bật ra. 
Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 14 
3. VẼ NGƯỜI THẬT TOÀN THÂN. 
H20. Chu Khánh Hương, 06KT- ĐHBK ĐN, người mẫu Nguyễn Thị Tuyết Trinh, 2007. 
H21. Hoàng Trọng Thoại, 06KT-ĐHBK ĐN, người mẫu Nguyễn Thị Tuyết Trinh, 2007. 
Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 15 
H22. Huỳnh Văn Rắc, 06KT-ĐHBK ĐN, người mẫu Võ Kim Phúc, 2007. 
Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 21 
CHƯƠNG 3 
VẼ PHONG CẢNH NÔNG THÔN 
1. VẼ CÂY, TRỜI, MÂY, NƯỚCBẰNG MỰC NHO. 
1.1. Vẽ cây: 
+ Nghiên cứu, quan sát, nhận xét kỹ từng loại cây, dáng cây, tán cây, lá 
cây và những đặc điểm riêng khác... 
+ Không vẽ chi tiết trước mà nhìn một cách đơn giản để quy về khối - mảng lớn. 
 + Vẽ từ đơn giản đến phức tạp và từ nhạt đến đậm. Dùng đầu bút chấm 
mực đậm để nhấn đậm những chỗ tối nhất và những vị trí gần ở trọng tâm. 
Thả mờ, nhòe những chi tiết ở xa. 
H28. Vẽ nghiên cứu cấu tạo các loại tán cây, cành cây. 
1.2. Vẽ trời, mây: 
+ Bầu trời trong sáng nhưng có những đám mây xám đang ùn ùn dâng lên, 
thì không nên tả quá chi tiết, rõ nét những đám mây, hình không nên gọn 
mà phải mờ. Bởi vì sắc độ đậm nhạt của đám mây có thể diễn tả được cái 
bao la của bầu trời. 
+ Trường hợp bầu trời trong trẻo, có những đám mây trắng bồng bềnh, ta 
có thể chừa lại phần giấy trắng sau khi đã tạo ẩm cho giấy. Hoặc khi có 
nhiều đám mây nhỏ gần nhau, tô qua một lớp mực nhạt rồi dùng thủ pháp 
"lấy đi" những đám mây nhỏ để trả lại màu trắng cho giấy. 
Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 22 
+ Khi bầu trời quang đãng, không có một gợn mây nào hết thì đơn giản 
hơn. Chỉ cần tìm độ nhạt tương ứng và thích hợp với sắc độ tổng thể của 
bức tranh để tô lên. 
+ Khi vẽ bầu trời và mây, cần phải quan sát thật kỹ trước khi vẽ, phải thể 
hiện cho được cái bao la, trong trẻo của bầu trời khi có nắng và cái dữ dội, 
nặng nề khi bầu trời có giông tố. 
1.3. Vẽ nước: 
+ Nghiên cứu, quan sát mặt nước ở từng trạng thái khác nhau, ví dụ như 
khi yên tĩnh phẳng lặng, khi có sóng, khi trời nắng hay trong bóng đổ. 
+ Mặt nước cũng là nơi phản ánh lại bầu trời và vạn vật xung quanh, nên 
lưu ý bóng đổ dưới nước không bao giờ rõ nét hay đậm, sáng bằng hình 
vật trên bờ chiếu xuống. Vì thế mà bóng dưới nước vẽ mờ và không có 
đường viền chu vi. 
+ Khi có gió, mặt nước gợn sóng thì bóng dưới nước cũng bị chuyển động 
theo và bị méo mó, đứt đoạn. Ngược lại lúc nước yên thì bóng tương đối 
rõ ràng hơn. 
+ Vì mực nho khi đã vẽ thì không thể sửa được nên khi vẽ cần nghiên cứu 
kỹ cách thể hiện và làm sao cho tả được sự trong trẻo, trong suốt của nước. 
H29. Ký họa nhgiên cứu cây và nước. 
Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 23 
2. BÀI VẼ PHONG CẢNH. 
H30. Võ Trung Vĩnh. 01KT- ĐHBK ĐN. Phong cảnh1, sau Khu A, 2002. 
H31. Trần Vạn Chí. 03KT- ĐHBK ĐN, Phong cảnh2, sau Khu A, 2004. 
Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 24 
H32. Võ Trung Vĩnh, 01KT- ĐHBK ĐN, phong cảnh2, Khu E, 2002. 
Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 25 
H33. Nguyễn Thu Cúc, 04KT ĐHBK – ĐN, 2005. 
H34. Trần Như Khoa, 06KT ĐHBK -ĐN, Công viên 29-3, 2007. 
Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 26 
3. MỘT SỐ CÁCH DIỄN ĐẠT MỰC NHO KHÁC. 
H35. Rod Henmi, ĐH Wasington, bút sắt đệm mực nho. 
H36. Phong cảnh, mực nho. 
Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 27 
H37. Ký họa bố cục, mực nho. 
H38. Wu Guanzhong, Ba cô gái, mực nho vẽ nét. 
Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 28 
H39. Cành Đào, mực nho. 
 H40. Lý Thành, Chùa Tiên tĩnh lặng, tk 10. H41. Bunsei, phong cảnh mực nho, tk 15. 
Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 29 
 H42. Shen Zhou, Nhà thơ tên đỉnh núi, 1500. 
 H43. Lương Khải, Lý Bạch, tk 11-12. 
H44. Mã Viện , Vừa đi vừa hát, tk 11-12. H45. Lý Thành, Bãi hoang trong rừng lạnh, tk 10. 
Giáo trình Vẽ Mỹ Thuật 
TRẦN VĂN TÂM Trang 30 
 H46,47. Thư pháp, mực nho trên giấy. 
H48. Grimes, hai con cá, mực nho đệm màu nước.